Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVIII, Number 37, 5 January 1944 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

HE MANAOLANA O GO£BBCLS

T. T a kukala ae la o Joseph Paul Goebbels, ke kuiuma Nazi imua o ka'lahui me ka i aiia ae, "Aia no he maaaolana »o ka 1-aoa ana o ka lanakila ma keia Kiua aku.

Ua kukala ae la ka radio Berelina no ka olelo ana ae o Goeb-. bels, "Ke kai nei kakou i keia la me ha haawe niama. He lehulehu 0 kakou aole e nui ana na mea e poho' ana. O ka poho ana o ko iakou ma'u» pono ka mea nana i hookau mai ī na haawe kaimnaha a i makaukau niau hoi no ke kar ua ana. A-ole nohoi i maopopo 1 ka enemi i keia ikaika hou o ka laiiui Kelemania."

Me ka ike no a hoomaopopo no o keia kanaka i ke kulana kaua o na Kelemania i keia manawa, ku nae lioi kaena no ka hiki mai o ka wa e lanakila ai keia aupuni maluna o kona mau hoa paio. Ke ike nei nohoi kakou i ka hoomaka ana a Kele-mani-a e lele kaua aku ia Rusia ua ano pilipu no v o Rusia, a ua komo loa aku la na pualikaua Kelemania iloko o Rusia a ua kokoke loa no e haulepio ke kulanakauhale poo o Rusia, aka, ua paa iho nae hoi na Rukini i ko 1-akou mau kahua a ua nee maila nohoi īmua a emi hope na Kelemania, a pela ko laua paio ana mai nei a hiki i ko Rukini hookahua paa ana l a nee maila a "ua hiki. ole i na Kelemania ke paa aku a emi hope maila a komo loa maila o Rukia ma na wahi i lilo mua i na Kelemania a eia no ke nee mai nei a hui aku hoi me. na pualikaua Beretauia ame Amelika ma kekahi aoao aku, wa ku oia i kahi haiki, a. ua lana ka wai'i ka papa a'uwae.

Aole keia he pilikia a« lohe mai i ke a'o ia Kelemania, he pilikia oi aku ana i moeuhane mua oie ai. Me kela manao nae hoi ona i kinohi aole he aupu.ii ma ke ao nei e hiki ke hoohiolo i kona ikaika. . Ua manao oia palupalu le-a o Amelika, a me ka hana nui ka hiki iaia ke hooma kaukau iaia iho, aka nae hoi, iloko o na makahiki kakeikahi loa iho nei no ua pii mahuah'ua aku kona ikaika. Ua hiki ia Amelika ke kapili i kekahi moku iloko o eha wale no la. Ke kaina nohoi a ka pala"uolelo. LILO O VEZZANI I NA BERETANIA

E hoike ana kekahi lono mai! Algiers mai, no ka nee ana aku! o ka Puaiikaua Ewalu o Bere- j tania iloko o ka hau ame ka ua ma ke kukuhi komohana akau al lawepio maila i ke kaona o Vez-1 zani, he ekolu mile ma ke komo-1 hanahema o Ortona, a eie na pyalikoa Canacla ke kaiehu maila i [ ke koena iho i koe o na Kelema-] nia mai Ortona aku me na elau' pu. ; Ua halii pu ia ae ia na kahua' o m'ua aku o Ikalia e kau Hau' a o ka mea hoi nana i hookahvi'u iho o ka hoonee ia ana o na hooili kaua aina ana ame lewa. XJa noo aku 3a nohoi na pualikaua Amelika mal&lo o Lukanela KenekMa Mark \Y. Clark Uoko o ke ai\u anw ka liau a lilo maila kokalil kiokiona ia lakou, a me ka hoomau ana aku no i ka neo ana me kc\ manao e lawe hou mai i kekah', kiekiena hou aku.

Ua haliau ilio la nolioi kekaUi mau mokulelo hoopa-hu Anielika i ke alaiiui hao o moe ana ium«> na o Ikaiia aiue TalatU.

Oiai no nae hoi ma kekalii j mau \Yivhi un paio mui na Kek*! mania ka ik&ika me kaj manao aaa e lauakiU maiiuia o! «m aoao Uu:ia. aka, iloko ue oia j paio ana, wai 4 iva KelemavU: a hui pu hoi me ka H»na a kej aoio i;< ; hlo i mea no na , a«ao huiiw « kuenū mai ai ij hopt\ aka, ua nw &ku la no unua uie ka ikaika. a e onou aiia il ka eneuū i hope. ] UOOIU KAI A Ii,VII.VNA MA WCvOSLAYIA Va loaa maiia kekahi lofto mai Ladaia% w\*i « hoifc« ana «o k», h*x>iU la aua o kekahi kaua hahiom ma lK\au» HikiM, e iike atc ua 4 &oīkv4* uui «

ik'.'ena o Kenelala Josip Tito) Broxovich. , iWahi -ana, ua lawelawe ae la na Kelemania i kekahi mau keehina hoolele kaua ma ke kahua o Liivno.-Duvno. Mawaena o Sepatemab& ame ka la 1 iho nei ua hiki aku ma kahi 0 ke 37,790 mau, Kelemania i lukuia a ma kahi o ke 49,659 i lawepio ia. . Ma ka mahina o Dekemaba wale no, mawr ena ,o Sarajevo ame Montenegro-Alabaiiia ua hiki aku 1 ka 2,926 i lukuia, a he 22,696 i paapi-o.

NUI KA POINO O NA KEPANI

• E hoike ana ka . lono mai Chungking, Kina mai, ma ka makahiki 1943 i pau aku la ua hiki aku ma kahi o ka mau Kepani i make, hoeha ia ma ke kaua i hooili ia ai ma Kina, a he nui o ua mahele o na pualikoa Kepani i hoopoino ia, wahi a ke Kuhina Pake Hoying Chin i hoike ae ai. Ua hoike ae aia ma kahi o ke 39 mau mahele koa o na Kepam i komo aku ma na kahua kaua ma Kina, 'i h'uiia me na pualikoa m-a na palena o Bunaa, Thailand, me lndo-China. Ua hoike pu ae oia no ke kapoo ana o ia Kepani iloko o ka lepo nonolu o Kina, a. aia nohoi aole* he alahele e. hemo ae ai i waho.

E hoike pu apa kekahi: lono mai Chungking mai, no ka lilopio hou ana maila hq umi mau kauhale ma kahi e kokoke aua ia Owaia hoi ua hoihoi hou ia maila ke kahiia ma ua wahi la, a he wahi hoj i paa ia e na Kepani mamua o ko lakou hqpili k.aua ana aku maulna o Chan£teh. E hoike pu ana hoi ka lono o ke koena iho o na Kepani ma ua kahua la ua hooneoneo p'u ia hoi. Ua hoike pu ia ae no lea lele leaua. aaa aieu o mokulele Amelika maluna o ke ,kaliua mokulele enemi, me ka hophiolo ia ana he elua mau haie kekahi mau mokulele. Ia manawa hopkahi nohoi ua lele aku la kekahi mahele nui o na mokulele Amelika a hoopa-hu aku al i na kahua, hoomoana o na Kepani ma Tadashng*a ame YaJian. He elua wa,le no mokulele Amelika i hoopoin,o ia. Ia manawa hookahi nohoi ua hoike ae la ka radio Bereiina no ka loaa ana aku o kekahi lono mai na Kepani aku, no ka hookuemiia ana o n|a mahele kaua o na aoao huiia ma kahi e kokoke ana i Nunbyan, ma Burma Akau. E hoīke ana ka iono no ka haalele ana iho o, na aoao huiia he 50 poe make jpia kala mua a ua kaiehuia me ka 250 poe i make nia kekahi la mai. Nolaila ke Lke la no kakou la i ke kuKina |kaua ma Kiiia mawaena o na pualikaua Pake ame Kepani. Nolaila ke ike fe la no kakou la i ke kulana kau\i ma mawaoua o na pualikaua . Pake aine Kepani, . { 4 m MAnUAHUA KA I*OINO O X V MOKI-UiiLi:

Aolo lie mau liouia aiia a hoike aiia no ka nul o ka pouio i panai ia aku c na inokukie A*ueiika e lek aku & haliau i «a. kahua hoolulu o iia Kepaiu na niokupuui o ,ke komoh&iw» henia aku nei, kaiū hoī a iakou

i hoomakatikau ai no na makahiki he 20 i hala ae nei a e ku'e ana hoi i ka aelike i hoopaa ia e. na aupuni o 'ke ao nei. O ha kii i pa'iia ai e hoike aha i' ka hoopa-huia ana o na kahua mokulele ame kek*ahi mau kahua e ae me ka ike ia ana aku' o ka ..uwahi ē punoh'u ae na mai na wahi i kukuluia ai e na Kepani.

E hoike pu ana nohoi kelsahi lono ua hiki aku ma kahi o ka 300 mau m.okulele Kepani i lukuia, a i ole i manao ia ua luku ia, a i ole hōopoino ia e na mokulele o ka oihona kaua aina ame moana Amelika i na la hope he 45 o ka makahiki 1943 aku nei.

Nolaila, ua hiki ia kakou ke ike a hoomaopopo iho i ke kulana o na mokulele o na Kepani, ua lilo lakou i mea ole imua o na mahele kaua Amelika ame kona mau aupuni huiia. Eia ke pii mahuahua nei ka nui o na mokulele o na Kepani e lukuia nei e na mokulele Ameiika, a -aole oia wale no, aka, o na moku kaua kekahi i ulupa ia mai nei e na mahele kaua Amelika.

ULLO 1 MEA E POO NUI Ai

E3 hoike ana kekahi lono mai Chungking, Kina mai, ua lilo ka ninau moku i mea ano nui n-ana e hoopilikia aku i na Kepani. E like me ka kekahi puke Kepani i hoopuka ae ai, he heluna nui o na moku Kepani ke pii mahuahua nei ko lakou ikaika. Eia nohoi na Kepani ke noii mai nei i na mea e hiki ole ai i na mokuluu ame na mokulele Amelika ke hoopilikia wale aku. 1. O kekahr ālahele <a lakou i iini ai, oia no ka hoomahuahua ana i na moku. 2. Ka hoomahuahua ana i ke kapili ana i m moku laau. 3 Ka hoololi ana i ka oihana kalepa moana a i ka halihali ana mai lapana aku a hoea i Kinar a mailaila aku e halihaiī ia ma ke alahao. Mmuli o ka luku mau ana a na mokuluu Amelīka i na moku o na Kepani, I kela me keia manawa, a i hiki aku ma kekahi heluna nui kiekie. ua hiki ole paha ia lakou ke kapiii i na moku e like me ka Amellka e kapili mai nei i keia manawa, he mau la helu waie no, ua hiki ia Amelika ke kapili i kekahi moku, aole hoi e j me na makahiki i kaahope nei, he maxi makahiki e kapiK ai. Ua hiki pu nohoi i& Amelika 4» kapili i kekahi mau moku e hiki ai ke a pae ma kekahi i»au wahi a kakou i ike mua ole ai i na makahiki i kaahope akii-

MAI POIMA I KE KUAI ANA I BOJKA KAUA, kuaī i kela aaw keia Mai hi-wA-aia i ke ku&i &na.