Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 8, 14 June 1944 — NA MEAHOU O KE AO NE [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NE

Komo Na Aoao Huila Ua loaa mnila ka Jono hope 'loa ma ka po Poakahi Iho la e holke ! mai ana no ke komo ana aku la ' o na puallkaua o na aoao huiia ma Palani akau. Ua halihali ia aku na koa Amellka maluna o na mokulele a hookuu ia iho la maluna o Palani maluna o na paluna. K like me na lono i hoike ia niai ua hiki aku ma kahi o ka 71jOOO mau mokulele i komo aku mn na hana'halihali ana i na koa,__a ma kahi o ka 4,000 mau inoku e halihali ana i na koa am< 3 na kaa kaua. I ka wa keia a na mokulele i lele ae ai he kala'e maikai ua po la, a he ike ia Iho no ka uwalu o na moku e holo ae ana ma ka moana. TTa ike pu ia aku no na kaa kaua o na Kelemania ma na wahi a lakou e pee ana. I Mamua nae hoi o ka nee ana i aku o keia mau pualikaua, ua haawi maila o Kenelala Eisenhowor I na olelo hoolana i kona mau koa, toe ke kalokaio pu ana ae na ke Akua e kokua ia lakou a e hoihoi hou mai ia lakou me na ola kino maikai. Ua hiki 'maila nohoi i ka mana ' Ava kupono loa a na aoao huiia e hooko al i ka lakou mea i hoolala mua ai, no ke komo ana aku i! Palani. ]

Ua loaa pu mai nolioi -he lōno niai Kelemania e hoike ana no ke komo ana aku o na aoao huiia ma na kapakai o Palani.

Aole no nae hoi i hoike ia mai i na ua holopono na aoao huiia ma keia hoonee ana i ko laua niau pualikaua, aka, he mea maofopo no ia ua pae aku lakou me ka poino~ole. KE KULANA KĀUA MA EUEOPA Ma na lono e loaa mai nei i o kakou nei e pili ana i ke kulan'a kaua ma Europa, eia no na aoao huiia ke hoohana mai nei i ka lakou hana hoopa-hu i na kahua hoomoana ame na waW hana la-1 ko kaua o na Keleman3& me kaj hoomaha ole. I He mau manawa lehulehu a na l mokulele Amelika ame Pelekane ; i lele aku ai no ka hoopa-hu ana i na wahi hoomoana o na Kelemania a pela nohoi 'me na wahi e paa ia nei e Kelemania e like me Palani ame kekahi mau wahi e ae. ! Aia ma kahi o ria tausani mau mokulele e lele mau nei no ka hahau ana aku ia Kelemania ame kekahi mau wahi e ae malalo aku o Kelemania. Ua lele ae no na mokulele Kelemania me ka manao e akeakea mai i na mokulele o na aoao hui ia eia nae hoi he nui wale o lakou i lukuia aku.

Ma na lono i loaa maila ma! Rusia mai e hoike ana no ka hooili ia ana o kekahi mau kaua I hahana mawāena o na Kelemania me na Rukini. Ma kekahi niau 1 kahua, ua ia he helnna mii o na k<va kaua kaumaha o Kelemania e na Kukini, i hiki ak\i ma kahi o ka 270 a wa Tukū pir ia ma kahi o 2S»S mau mokulele Kelemania. Ma kekahi wau wahi ua hlkl aku wa knhi o ka 8,000 mau koa i iukuia a ma kekahl w»hi>ku wis kahi o M 1.000 «me ka mii whoi o na pio i paa «ini. ! T*a kukaia ae o Tito o i Yugoslavia imua o kowi lah«t e | aia kaua koke aku i na iKeiemania mo ka hoohakalia 010 iiho. O keia ka man&wa kupono ! loa a kona aupuni e hahau aku ai ii ka enemi nana i hookau aku i ke koikoi ame ke kaumah« mahma o ko lakou awpuni.

1 M» k?IR puH' l aku not ua nRf hol ola mai kona p«ftplo l na K«lemanta, i ka w» 8 M K*temania i wat at « ho?y? © hoopvxnt l kona waM puall Fta t>sp hot. ua holo ta Oia no t?c kiinhiwi a palwle. ] Aot* no oin t hoopau t kona J;CHMHV krtus «ina stni mstuna o 'ka ono.mt. nr>f>KO T WĪ \Kor mw\o 1 ' T* hott?«> nna ttcVaM tono no len 'tA\v*o anī*. ae f> r.n K^wsnts ko> tftkM W!\n9o tnßtna o # lt!a ana niat o kftrJtW wov patls*J» Atft*stka,

E hoike ana keia 1 lono no ka lele ana aku o na pailaka Amelika ma ka lakou huakai' hoopa-"hu ia Kelemania, a na ka poino ana o ko lakou mokulele, "ita haule iho la lakou maloko o ko Kelemania mahele aina, a paa t I*akou i ka ; hopu ia e na Kelemania, Me ka waiho ole ia ana aku nae hoi o keia poe plo malalo o ka malu o ka Oihana Kaua a I ole na Makai paha> na !nwe ae lakou i ka mana ma ko lakou mau lima a lawe ia aku la keia mau kanaka a liia mam'ua o ka hiki ana i na makai a i ole ka oihana koa ke ; keakea mai īa lakou. I

HULI KUE'NA PALANI E hoike -ana kekahi lono mai Europa mai, i ka wa ka a na aoao huiia i komo akii ai maloko 0 kekahi o na kauhale, a i k-a lilo ana mai o ua wahi kauhale |la i na aoao huiia, ua ala maila !na makaainana Palani a kokua 1 na aoao huiia. ■ 1 ■ ' TTa hopu ia ae kekahi kanaka i lilo aku malalo o kā malu o na Kelemania. Ūa kauo uluulu ia oia ma na alanui o ua w*ahi kauhale la, me kona noke ia ana i ka palukulukuia e lakou, ua uhaehae ia kon a lole, a hana ia akn kekahi mau hana kipehi e keiā poe. Ua hoike ae lakou, ua loihi ko lakou auamo ana i na liana hookaumaha a na Kelemania. Iloko o na makahiki he eha a lakou i noho pio ai malalo o nā Kele-m-ania a ua hiki maila i ko lakou manawa e hookuu laelae ia

ae ai. ... Aole nae hoi keia poe i ua la ala i la no lakou e hoohauoli ai a malama i kekahi mau hana ano nui, a lilo paha i la nui no lakou, aka, ua komo pu aku no ka paio ana aku i ka enemi.

Mamuli. o keia may hana a na aoao huiia, ua huli ae la o Palani, a ku mahope o De Gaulle, ke kanaka, Pakmi i mahuka aku a: mai Palani aku a holo no Apelika akau a hoala i kona mau puali no ke kaua ana aku i na Kelemania. Tīa lilo oia i alakai 7iui no na pualikaua Palaiii, a hookahi ke komo pu ana maila e kaua ma ka aoaol o na aoao huiia ma Ikalia.

Ua loaa pu mai nohoi kekahi lono mai Kel-emania mai e hoike ana \ia hiki aku ma kahi o ka~ 180.000 o na koa o na aoao huiia 1 i komo -aku ma Palan' i ka manawa a na aoao huiia i hoonee aku 1 ai i ko laua mau pualikoa no ■ Palani MEA OLE I NA AOAO HUIIA i Ma ke komo ana aku nei a na fcoao huiia ma Europa i kela pule ! aku net, a<jle no i māalahi loa ka lakou komo ana aku, no ka mea aa hoohuli maiia no na Kelenmnia i ka lakou mau pu no ke ki ana mai i na mahele kaua e komo aku ana i Palani, lloko no nae hoi oia ki mai a na Kelemania i ka lakou tr.au pu kaua nunui he mea ole ia i na aoao huiia, «a nee aku no lakoti imua a hiki i ka pae ana aku i k"a aina maloo. I ko kikou pae ana aku i ka aina, x»a halawai aku no lakou me I ka enemi, a ua hooili ia kekahi kaua hahana ma r» aoao a t ēlua, E Hke me ka hoike a kekahi wiea ! īke maka i ke ano o ka hooili kaua ana. U*s hooili ia kekahi kaua hahana maloko o ka ululaau a i īike aku me Lopiana Lo. e pee ana mahope o na ku-

[mulaau, a W altu a ki mai, a feoe nae hoi keia, he pu ka mea e kaua pu al. O kekahi poe ua haule iho me na paluna maluna o na kukulaau a hihia a lewalewa, a ki ia aku a make. Aole nae hoi c hikl I f:a poe ol a ke kokua aku, ua ha-alele_ ia iho na poe make mahope. Aole he manawa e hooponopono al lakou, Ma na mea i hoikei-a mai, ua, lilo maila he elua mau kauhaie ano nui o Palani i na aoao huiia. Aole no nae hoi me ka m-aalahi ka lilo ana maila, aka, me ka halawai ana no me na ma ko 1-akou alahele. Ma kela nee ana aku a na aumoku o na aoao huii-a no na kapakai o Palani, ua pae maalahi aku no kekahi mau moku kaua uuku, oiai no nae hoi e ki mai ! ana na Keiemania 1 ka lakou I mau pu kaua nunui. Me ka maopopo mua ole ae i ke kapena o kekahi o ua mau moku la, uā hoomaopopo aku la oia 1 ka hookuiia ana mai o kona moku e kekahi mea a o ke piholo iho Ia no ia o ua wahi moku nei. I-a manawa hookahi no nāe hoi aia kona mau Mna iloko o ke kai kahi 5 au ai e ake ana o ka pae aku i kaaina. Mahope iho ua hoomaopopo ia me he mea la ua pa ua wāhi moku nei i kekahi poka mai kekahi kahua aku o ka enemi mahope aku o kekahi mau puu e ku mai ana.

Aole nae ia lilo ana o keia wahi moku i moepuu na ka poka a enemi, he mea no lakou e kuemi hope ai. PUNIHEI I NA OLELO PELQ Ua hoike ae kekahi mau aliikoa Amelika paapio aku i na Kelemania no ko laua h-aawi ana aku i kekahi mau olelo pelo i na poe na lakou e kiai ana ia laua ma kekahi kahua hoomalu o na poe pio. . O keia poe kiai i hoonoho ia ai e kiai, he poe Rukini, ame kekahi niau laliui e ae i kaa aku malalo o na Kelemania. Mamuli o ko laua akamai i ka peio i waiho ai keia poe i ka. lakoy n\au pu ilalo a o ka hope oia no ka paapio ana he 156 mau Kelemania.

Ma ka olelo a kekahi o laua, i ko laua mana\va i paapio ai, ua _halawai aku la laua me kekahi ;4t&pena koa Amelika i ano mak&ukau i ka olelo Pol-ani. Ua hoi- | ke 6ku la keia kapena koa ma o Lkela kapena koa Amelika aku, he aupuni maikai loa o Amelika, a aoie i makemake e kaua me kekahi aupuni okoa aku, aka, me na Kelemaiūa wale no._ O ko lakou kumu ka I haule iho ai ma ua wahi la no ko lakou lohe ana eia na Kelemania ke hoohaunaele nei ma Cherbourg a ua makemake ia e paapio na Keiemania. Ua hoike a i ole hoopihapiha olelo īa aku keia poe ua makaukau o Ameiika e oki iko lakou mau puu i na lal*ou e haawipio ak\i ar»a imua o ua Amelika. Ua hoomau aku keia mau Amelika i ke kamailio ana a hiki i ko lakou puni ana a mai ia iakou aku a i kekahi poe okoa aku. I ka h<xjmaka «na mai o na poka a na Amelika e haiile ma kahi e kokoke as\?. ta lakou, ua holo maila na koa enemi s hoolei iho la i k» " lakou mau mea kaua ilalo. Mahope iho ua hele maila ke kapenakoa Kelemania a haawl mai i kana pn i ke kapena koa Amelika.