Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 11, 5 July 1944 — He Moolelo No Opukahaia [ARTICLE+ILLUSTRATION]

He Moolelo No Opukahaia

<Hoomau ia) Ua kuhihewa maoli ia no oia he keiki Ilikini, po ka ulaula o ka iii ame ka loioa o ka lauoho o .kona mau la opio, a pela no ola i hoo-1 maopopo nui ole ia al he malihini, bo ka mea he nui a lehulehu keia lahui maloko o na kaona apau i

noho ia e na leanaka keokeo mai i na kanaka makua a Ra poe opiopio. A mamuli o kona noho paa ano mehameha iaia ma ka lanai maluna hoi o ke alapii o ka halekula me ka haalele ole, mai ka auinala mai a hiki hoi i ke a-no ahiahi ana, ua liookaumalia loa ia kona puuwai lio ka. mea, he nui wale o na poe like oie i hele iho ma ke alanui mamua o kona alo, mai na makua anie na keiki, o ka nāna wale mai no iaia me he kii leo ole la, aole pu hoi bt wahi huaolelo aloha ana i maa ma kona aina, a hoolauna mai hoi la, he ole loa no ana ē ike nei i keia mau hiohiona malihini iaia, a helelei iho la Kona mau jfamaka hoomanao o" ke aloha no kona one hanau, ame kpna mau makua ka Na'i Aupuni amei ke Kompdoa. Akahi nohoi a komo āku ka hoohuoi i na makua Mikanele Eev. Edwin W. t»wight i kona wa hōi i hoi hou Tnai ai no kona keena hana ilo-

{ o ka halokula ma ia aliiahi, a ) ike no oia i ke kamaiKi opio i ka noho ma ke alapii, e like me kona' iko ana ma ia auinala, oiai oia ma kekahi mau hana'e a'e mawaho o k& haiekula maloko o ko kaona. O ka hui mua loa ana keia o ke Kamaiki opio Hawaii me ka inakua Mik'aneie Rev. Dvvight, a maopopo ai iaia aole keia he keiki Ilikini ana i kuhihewa ai, he opio malihini loa koiaiaia a pela me kona maopopo ole i kona lahui, kona aina hoi i hele mai ai. N A i ka ninau ana o ka makua mikanele Rev. D\vight i ke kuniu o kona uwe ana ame kona noho ana malaiia, a hiki i kona hui ana me ia, ana hoi i keia makua inikanek» i ka like olelo keia wahi me kona aina, wahi a ke kamaiki opio Hawaii, ma ka olelo Ueieiania me ka leo moakaka. "Ma xo*a aina, liookipa aloha lakou ina malihini maloko o na hale ma keia aina a'u i ike ai lie okoa loa, mai na makua a na. keiki o keia wahi, aole la kou launa a hui 1 pu mai me na malihini, e like me ko'u maa ma ko'u aiua, ka lioolauna o na makua ame na keiki ina lakou e ike ia oe he malihini, maanei lioi, ua nana mai lakou ia'u e like me na paia leo ole o keia hale nui. Ua hoopuiwa loa i aku ka Rev. Dwight no keia mau olelo Beretauia u ke kaula opio loauo Opukaliaia me ka moakaka anuunuu ole» a f kona uiau waioiaka hoi e kiliealwai | iho aua ma koua mau wahi i>apa- j j liua lahilalū, naua hoi l hoike aku: | iaia i ke kaumaha i loaa i ke Kaj uiaiki opio uo ka uele aua i kaj uea uaua e hookipa īaia, ana hoij e nalu mii loa nei iloko ona heaha j ka lahui ame ka aina o keia opio | e lialawai pu uei me ia, ana nohoi > e hooniau aua i kana mau ho ■ eakaka aua, iaia e hoolohe ana i| k« akahele malie o kaua kam;ūlioj iuia» aole Uoi awiwi a pono kamai-1 lio "wale, e like me ka hapanui o! ar keiki opio. ' MolaUa, kuumaha ioa aa, aole j uieu uana i hookij>a uiai ia'u i ke aioha ma keia aiua a'u i hele; tuai uei e iiui uaauao. He lualUiini • au ma kaoiia »a«iUAo ov, au. hookaW walo no xm\i ahu whl U» loa ia wal ka • o ka j ao Kc kaiuaiki otūo Hawaii,, \ kr» o kona atne; j kona kulana t ano okoa loa mal | ■ ua kviivi o ku i<*h«i uiaula ana i: ' 'hoi \ hou r,l t*!a, mal ka sina lioa la oia 1 t tnal ai a tio ka iahui hea la oia. > A ko Kaula opio loaue Oi;«ka | moolelo ma na taoa ano | Uawaiu U<*v» anano* {i helo n\ai ai, ka m<\\ hot a TCaivvta (

Kul.e i kapa ai, Sandwich Isiands, ma ka, Uoouaa ana a Mpi KaUiphameha, Ka Na'i ,Ai]ipuui me ke uiukai, kulukuiii aaa a lte Slr Ai'cliit)al(i Campbell, »o kona hele ana mai i ke kula ma New 1 !avtm, Ūniied States. Ana Ikh i lalau iho ai iloko o kona poli a unuhi ae la i ka leta kona makua Komoāoa i kauoha ai iaia no ka haawi ana ma "ka lima o na makua o ke Kuia, Oia kana t Kaawi aku ai ma ka limā o ka Rev. Dwight, ine keia mau wahi olelo pokole ana i hoomanao pu aku ai i keia keonimana ana e i ui im noi. "Maloko o keia leka e ike ai oe uo'u, a maopopo pu hoi ia oe <co'u wahi i hele mai ai, ame ke Komodoa nana au i lawe mai no Amelika nei."

Aole hoi i hoohakalia iho ka Rev. Dwight, i kona wehe ana 1 ka leka a heiuhelu ina manao apau i ka-kau-ia-ai maloko, me kona heluhelu ana lioi me ke akaiiele loa no j t;lua inanawa, mam.ua hoi o kona knmailio hou ana i ke Kamaikiopio, mahope iho hoi o. kona heluhelu' hou ana no ke kolu manawa i ka' ieka hooiauna a ke Komodoa, ka | mea nana i hookaakaa pono aku i | kona mau maka no ke Kamaiki I epio Hawaii, a ma kōna lehelehe ] keia mau huaolēlo mua loa i ka pau I :ana o kona makemalte heluhelu ij kela leta no ekolu manawa. "Royal l'nnee!" Keiki Alii."

Ana hoi i nana a haka pono hou HEiāi ai maluna o ke Kainaiki opio Hawaiianes, ame kona mau hioliio_na iioi apau. Akahi 110 oia a hoomaopopo pono, e Uke me na hooakaka maloko o ka leka, oia ka mea i a'no okoa loa ai keia kamaiI.i opio, i ano like aku me na. keiki īlikini ana i kuhihewa ai, ma kona ili he ulaula ame ka loloa o kona lauoho eleele. He keiki alii no Hawaiianea, Sandwich Islands, a i oi loa aku ka maikai moakaka o hauaolelo Beretania, a piha loa oia me ka hauoli i kona halawai ana me keia Kamaikiopio Kiekie o ka ama malihini.

»...>.'.'o na hooakaka apau maloko o keia leka, he keiki oe na ka Ohana Alii kou aina, Royal Pi'iuee i Henry Ohookiah (Gpkahai{i) ame ka Moi nui Kar-mer-mer/ (Kamet hamelia), ame ke Komodoa Sir Ajj chibald o Enelani. Hauoli pu lioi | au i«ko'u hui a hala\yai pu ana me | ee, a'u e manaoio me ke kaj nalua ole, aole e nele ka loaa o j kau mea i hele mai pei i Amelika nei, mamuli o kou makaukau i ka'u olelo Beretania me ka hemaliema' ole, "wahi a ka Rev. Dwisht, a ke Kamaiki opio Hawai}, ke Kaula 0pio loane hoi i kulou Uaahaa iho ai imua o pu nei, aiae ka hauoli pu hoi ilokoj o kona wahi puuwai, no kaua mauj olelo hoolana, a wahi ana me kai leo akahele mau o ka hauoli e hooalii iho ana ma kona 'mau papalina. "M.e ka mahalo me ka maaaolara, uie ka hauoli pi*l" "I na e loaa ia oe ka naauao,! heaha kau hana mahope akuV" j (Aole i pau) i