Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 12, 12 July 1944 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

AOI/K E HOl HOU ANA I TARAWA ' tīa hoike ia niaila kekahi lono mai ka liema al<xi nei o kakou, no ka hoole ana mai nei o na kamaaina i ka hoi hou ana 'aku no ka mokupunl o Tarawa. E like me na mea i hoopuka ia | ae, aia ma kela wahi mokupuni jke waiho m-ai nei na kino puanua- | nu o na koa Amelīka ma kekahi t wahi o ua wahi mok ;ipuni la, a e kuku ana hoi he mau tausani o na ke'a keokeo no na poe i 'lilo i moepuu na ka make. Aole nae hoi oia ke kumu o ka ae ole ana o na kamaaina e hoi hou aku m'a ua wahi mokupuni la/ aka, mamuli no ia o k-a hooneoneo ia ana o ua wāhi mokupuni, la a koe na kumu niu ole. T na ka lakou e hoi, hou ana malaila, aohe a lakou mea e hana Aku ai, aia ma kahi o ka 20 makahiki e hiki ai ke hooulu i na niu a. loaa hou na pomaikai. Me he mea ala, aole he mau mea e ae e hiki ke kanu ia malaila, o ka niu wale no. O ka hana iho la no ia a ke kaua.

RE KAUA MA SAIPAN E like me na lono kaua i loaa mai, eia na pualikaua Amelika, ke hoomau mai nei no i ke kaua ana aku me na Kepam ma Saipan, me ka lilo ana mai o ka ha'panui o ua wahi mokupuni la, a hoopilipu ia aku la na pualikoa Kepani ma ka akaii loa o ua wahl mokupuni nei.

Ua haike ia mai, aia ma kahi ō ka 10,000 a oi o na Kepani .i lukuia ma ua mokupuni la. O na poe kiwila, oia hoi na Kepani, o na kane, na wahine ame na keiki, ua holo aku lano ke kuahiwi e pee ai īloko o ana, aka, ua hoomau aku la no na koa Amelika ika nee -ana imua, a hala he mau la, ua haalele aku la lakou i ko lakou mau wahi e pee ana a hele maila ,me ka haawipio >ana mai imua o na koa Amelika.

Ua hooia ia aku la imua o lakou, i.na lakou e haawipio mai me ka maikai alaīla e malkina ia ana lakou me ka maikai, -a aia ma kahi o ka 1,500 poe i haawipio mai, me ka hele ana nohoi a poioli a make wai, a ua hele a -anō palupalu. Ua hoihoi ia mai lakou no kahi hoomalu o na pio a malaila 1-akou i malama a hanai ia ka ai me ka maikai.

I ka ike ana o kela poe i ko lakou malama maikai a hanai pona ia ana, ua hiki ole ia lakou ke hoole ae i ka maikai o ka hoomalu ana a na Amelika.

Ma kahi hoi o na koa Kepani e ku a hoomoana ana, ua hoao mai no lakou e paio i na Amelika, eia nae hoi, aole i emi mai na Amelika i hope, aka, ua hoomau aku la no i ka nee ana imua me ka ikaika loa, a ua pilipu lakou a hiki ole ke hoonahoa mai.

He nui na mokūlele Kepani i luku ia, i hiki aku ma kahi o na haneri, i oi mahuahua loa aku iko na Amelika.

Ke kokoke loa Ia na Ame- V| lika i ka aina nui o lapana, a ua kau ka woli ia lakou i koba nianawa, a me he mea~ala* aole no i loihi loa ka manawa i koe a hoea loa «ku na pualikana o Kenelala Makaaka i ka aina Pilipino kahi ho. a kona mau pualikaua i paio iaku ai ia lapana mahope iho o ka hoopa-hu ia ana o "Puuloa.

HOOMAU X V KF.I.F.MAMV ] IZMIR, Turoko. Ua loaa maili na kope o na lono mai ke aupuni Hekne mai e hoike ana o Nazi ma ka la 10 o lune aku not, kai pepehi a luku wale aku 1 na poe he 1.000 a oi aku o ko kauhale Helone o Distomo, he $5 mile ma kvi akau ak\i o At*ena. Uoko o kokahl o na hana h<K>kahe koko mainoino i kulike aku me ia hara ! hookahi i hat\a ia ma ke kavM\a o ! Oieoh.

Ua kukala ae ka radio t4»clana e olelo ana no ka hoojuy>r\eo ana o n* Keiemania i kekahi kauhale ma ke kahua o I.imv>®es ma a e hoike pu ana hoi i ka poino ma LSdie*. E hoike ana ka ioi>o he "100 wale no poe i ola nvat ka h\i>nA mai o 1,200 n«u k\ij»a o ke kAn~ hai>\ mahojH> iho o ka pi>M ana o u-a. iiana. liooinaiiwlua a iva Kokmama* Ua olelo xa ae o na p>o

i holo 'aku no loko o ka halopule 0 u» kaulmla ala ua laka ia maloko o ua halepule ala a pulii ola ia." , 1 k» wa i pepehii-a ai he mau koa Kelemania a make i ka wa 1 hakaka ai me na makaainana -ua kol aku la na Kelemania i na poe kupaa e haawipio mal a ua hoomakaukau iho la e pepehi he 50 poe, i ka wa i loaa ole mai ai ka pane, wahi a ka radio. i -E olelo pu ana nohoi, "Ua pane mai na poe kupaa m-a o ka lele kaua ana mai malun-a o na Kelemania a na "keia mau Kelemania hoi i luku i ke kauhale holookoa. O na hoike' hope mai e olelo •ana no ka hoopuni ana o na Kclemania i ua kauhale la a hoomaka maiia na Koa Kelemania e nee no waena o ke kauhale me ka hoakoakoa ana i s na poe apau e loaa .mai ana ia lakou, i huiia na makuahine ame na pepe, Ua hoakoakoa ia e keia poe a maloko -o kekahi kuea e huli papu mai ana imua o na koa me na pu mikini. I ka wa i akoakoa ae ai he 1,000 a oi aku o na poe o ua kauhale la a e kum#tena ana a e pule ana, ua hoomaka aku la i na koa nazi e ki i ka lakou mau i PU me ka menemene ole. I Ua ki pu ia aku >a nohoi na poe i hoao aku e holo, a i ka wa o na poe i hina iho ai ilalo ua hele aku! la, na koa me na pu : panapana a; ki aku la i na poe aole i make loa, a me ka hehihei pu ana iho Inaiuna-o-na pe'pe, na m-akuahine ajwe na makuakane a make loa. Mahope iho o keia ua puhi ahi ia ke kauhale. Aole nohoi i -ae ia ka fīu#Kea Ulaula no ka hookokoke ana aku ia Distomo a hala na la he eha mahope o na. hana luku wale. He poe kakaikahi wale* no kai loaa aku i na poe hoopakele e ola ana no, a o n& keiki keia i piha me ka makau ame ka weliweli ua loaa aku e maau hele ana. iloko o ka ululaau ma kahi e kokoke ana i ua kauliale la.

PAAPIO HE ELUA MAU KENELAL.A Ua hoomau aku la no na Rukini i ko lakou nee ana r>o ke komohana ma ka lihi o ko lakou mau laina kaua, me ka lawepio ana mai ma kahi o ka 400 a oi aku o na kāuhale i noho ia e na kanaka, i huiia me Mir, kekahi apana o waena o Baranowicze, ame Osmyana anie Ostrovets, na apana kikowaena ma ka mahele o Wilejka, wahi a ka lono mai Rusia mai.

Iwaena o na pio i paa aku i na Rukini oia no he elua mau Kenelala a oia no o Mekia Kenelala Muller Bulow, ka alihikaua nui o ka mahele k«.ua aina 26, ame t<ukanela Kenelala Traut, alihikaua nui o ka mahele kaua 78.

E hoike ana ka lono mai Ladana mai no ka hoīke ana ae o na Kelemania no ka nee ana aku o na Rukini a kokoke loa i Wilno.

Oiai nia kahi o eha niau puaHkaua Kukini e nee aiw. no lie komohana, ua nee aku la kekahi mau mahele kaua Rukini a Imluia aku i na Kelemania e auwana hele aha ma ka hikir. i aku o Miusk. E hoike pu ana nol.oi! ka lonu aia ma kahi o ka ?>.OOO mau koa īvolemania i hikuia a kahi o ka 1.000 i paapio.

O na pualikaua Rukini ma' Leningfrad ua komo loa aku la iloko o na kahna o na puaiikaua Finalana.

I Aneane e pili pu ka hīla i ka I moena. l''ira pela ihcr*la ka nee | aiia a pualikaua Rnl<^ 1 akau, a me na Amelika mai IkaHa aku, a o na aoao huiia m,ai Palani mai. E lana ana paha la i ka auwae ma kahi haiki.

HAHAU NA PUALIKOA PAKE

Ua huli hou maila na pualikaua Pake a hah-au me ka ikaika loa a ka mahele aina o Hunan, me ■ ka hoonahaha ana i na laina kaua o ka enemi e hoopuni ana ia Hengyang me ka hookuemi ana aku ,i na laina kaua nui o na Kepani nq 25 mile, i a'e aku i ka laina alahao nui ma ka lakoū nee ana aku no ka hema ma ka lihi o -ka laina . alahao o HankowCanton, wahi a kekahi wahaolelo Paiee i hoike mai ai mai Chungking mai.

Ua loaa keia lanakila ma o ka loaa ana o na kokua e nee mai ana m-ai ka. aoao komohana-hema mai, ka mea nana i hookaawale aku i na hooweliweh ana a na Kepani no ka mahele oiia ia Kina iloko o elua mahele.

Ua kukala ia ae o keia holopono koke ana oiai o ke komo ana aku. ia a Kin-a iloko o ka ewalu makahiki o ke katia ana me na Kepani komo hewa, he manaolana hoi me ke kokua ana aku a na aupuni huiia he mea maopopo loa e kaiehu ana i ka enemi mai kona anpuni aku.

U-a hoikeia ae he kakaikahi wale no o na Kepani i koe iho i hoopunī ia a i huluia i koe ihp la i keia manawa ma ka hema aku o Leiyang. a he 34 mile ma ka hikin-a-hema aku o Hengyang. Aia hoi o Leiyang iloko o ka lima o na Pake i keia manawa.

Eia ka puali nui o na Kepani ke auhee nei no ke kukuluhikinaakau, a o k-a laina kaua o ka enemi e nee nei no ka akau mai Canton aku kai hooku malie īa.

Ua hoike ae o Peresidena Rusavela, o ke kaua m-a Kana aole no he maikai ke kulana ke nana aku, aka nae hoi ma ka olelo ana, ae ai-a na Kepani iloko o ke kulanapilikia no ka mea o ko lakou ma"u laina hoolako ua kau liilii i o a ianei a ke hoopoino ia nei e na aoao huiia. O ke kaua ana ma Kina aole e hiki kepaa rnai i na Kepani, aka, ua hoike ae oia i n>a e lilopio aku na kapakai o Kina alaila he mea maopopo loa aia he poino e hekau mai" ana, eia nae hoi aole he pilikia i keia mamua o hookahi makahiki i hala ae nei, ano ka mea eia na aoao huiia ma kalii [ e hiki ai ke hoopa-hu aku ia laipana.

Ua hoike pu ae nohoi ka peresidena ma na hoike i waiho ia aku, na' oi aku na moku oihana kalepa Kepani i lukuia, mamua c na moku i hiki ia lapana ke pani mai. He nui a lehulehu o na moku enemi i hoopiholo ia mai na moku kaua a na moku ukana.

Me ka hana nui nohoi e hiki ai ke loaa mai na metacia no ke kapili ana i kona mau moku. - POLNO HE MAU MOKU Ma na lono radio i loaa mai ai ! kekahi lono no ka hoopiholo la i*na mai nei o kekahi mau moku 0 na «oao huiia n\a ke kowa o Beretania, oiai na moku e holo mai ana no na kapakai o Palaoni. 1 Aole nae hoi ! hoike ia 1 na i paha ua nui na poino ma keia iMhau ia ana mai e na moku