Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 13, 19 July 1944 — Ka Ninau Kumukula [ARTICLE]

Ka Ninau Kumukula

Ma kekahi manawa ae nei i hala ua hoopuka ia ae kekahi mau manao e pili ana i na kumukula. Ua olelo ia ae ua nele kakou o Hawaii nei i keia manawa i na kumukula. Mamu!i o keia kaua 1 waiho mai ai he helunanui o na kumukula i ka lakou mau oihana kumukula no ke komo ana aku Hokp o ka oihana kaua a o kekahi poe hoi ua waiho aku la i na kulana no ke komo aha aku ma na hana pipii oka uku. Ua oi aku ko lakou waiho ana i ke kulana kumukula a lawe mai i na hana pipii o ka uku, no ka mea he nui ka uku hana a i papalua ae paha mamua o na uku o lakou i ka wa e paa ana i ke kulana kiiiitokula» .

Aole nae hoi lakou i noonoo iho, o keia mau hana a lakou i lawe ae la, he hana wale no ia no ka manawa, a oka oihana kumukula, he hana no ka wa mauloa a nau paha ka haalele, a 1 hoomau aku nae hoi oe i ka paa ana i ke kulana kumukula no na makahiki loihi, a hoomaha paha oe, alaila, e noho ana ia kumukula me ka hana ole a loaa ka uku hoomau.

No'keia pilikia i ike ia iho nei, ua holo aku nei ke Kahu Kula Nui i Amēlika no ka huli ana i mau kumu e hiki ai ke hoolawa i na wahi i hakahaka i keia manawa, i pau ai keia pilikia pokole i na kumukula.

Ua loaa maila nae hoi ka loiio aia ma kahi o ke 52 mau kumukula e hoea mai āna māi Amelika mai no ka hoopiha ana \ na makalua i hakahaka. Aole nae hoi e hiki ke hooia ia ko lakou manawa e hoea mai ai mamuli o ka ninau alahele e hoea mai ai i Hawaii nei. He mau hoololiloli no kekahi i makemake ia, oia hoi, e hoi aku kekahi mau kumukula mai Hawaii nei aku no kekahi mau mokupuni e ae, a pela nohoi mai ia mau mokupuni mai a hoea i Hawaii nei, aka, oia pilikia rio ia o ke alahele no lakou e holo aku ai ma na mokupuni mawaho aku.

Ma na makahiki mamua aku o ke komo ana o Amelika iloko o ke kaua, aia he nui na poe i makemake e lilo i mad kumukula a no ka loaa ole o na wahi hakāhaka, ua kakali aku no lakou o ka hoea mai o ka manawa e hiki ai lakou ke hoonoho ia aku i mau kumukula. I keia manawa nae hoi ua nele maoli no, a malia ua hoopau keia poe i ke kali ana i na kulana kumukula a komo aku la iloko o na hana Kupale. Aoie wde no o ria kumukula ke 'komo nei iloko o keia mau hana a me he mea la o na poe no apau. He nui heewahewa o na poe mai Hawaii nei aku e noho hana mai nei ma Honolulu, no ka mea aia ilaila ka meli ame ka waiu. Aole no makou e hoahewa ana ia lakou. no ka mea "aole e hele mai ka wai i ka pipi," a i makemake kekahi mea i na mea nona e pono āi, aole o ka noho wale iho no, a kaukai na ka hana e hele mai i ona la. Aka oka mikimiki ame ka eleu ka mea e pono ai, a loaa kahi O o ka noho ana.

Nolaila, i na e hoea mai ana keia mau kumukula i Hawaii nei, aole a kakou nukunūku ana, no ka mea ua nele maoli no kakou i na kumukula, a aole nohoi kakou i hele wale ka kakou mau keiki me ka loaa ole o na nioa na lakou e hoonaauao.

Malia paha e olelo iho aAa kekahi o kakou, ua hiki no ina kumu i koe iho ke a'o aku ia lakou. \e, ua hiki no ia lakou ke a*o aku, aka, i na kakou e hoomaopopo iho i ka nui o na haumana o kā rumi hookahi a ke kumu hookahi e a'o ai, ua nui hewahewa loa aku ia mamua o ka mea hiki iaia ke a'o aku.

I ko kakou au e na Hawaii kahiko aole i hiki aku ka nui o na haumana e like me ko keia manawa e hele nei. Aia ma na kula o Hilo nei, aole i emi iho malalo o ka hoo kahi tausani o na haumana o ke kula hookahi. I na he 25 mnu rumi o ke kula hookahi, a ua like ia me kanaha haumana ō ka rumi hookahi a ua hiki ia kaua ke ike Iho ? 0 kahi mea hea ke loaa ana i ka kaua keiki. Ua hiki anel 1 ke kumu hookahi ke a*o aku i keia mau keiki ma na nia

hele haawina apau i makemake ia ai. Noluiku o ku tcaa ana mai o keia niau kumu ho\i h.e n : .u; o lu omuniA ia ae av kekahi mnnu kumu oko;>. aku. Aole ana nohoi kakou e no ka nui howahewa loa o na kumukula a īuu ka |iooKk> o kc aupuni no k na mau kuniu : hoea mai ana ]tfpela nohoi me na kumu e naa nei i na oihana apum koij|Tevitori. Oka naauao ka kaua Ilui no ka kaxu\ mau o kn noho hupo a o !v.i ke ohi I na pomaikai.