Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 15, 2 August 1944 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

MOOT.IC AE O GO£BBELS TJa kukala ae o Kuhina Paul Joseph Goebbcls maloko o ka nupepa puka pule Kelemania, ua kuhihewa loa ka enemi ma kana mau huakal hoopa-hu mai ka lewa iho, ua poino n-a wahi hana mea kaua o Kelemania. Ua hoike ae o Goebbeds, "I keLa la ua makaukau kakou e hoohana aku i kekahi o na mea kaua hou ame na mea paahana kaua kaua e ae a hoohana aku ai ma i kahi i kokoke loa mai ia kakou, a oia no o' Knelani, a pono no [ e kau ka hoopai maluna o ka mea hoonahoa." Ua hoike pu ae oia, ua hana ia na kahua hana mea kaua e hiki olt? ai i ka enemi ke hoopoino iho mai ka lewa iho.

HIOLO HE 6 MAU KAHUA KAUA

Ua a'e aku la na pualik-aua Ru. kini i ka Muliwai Vistula a o ke- [ kahi mau pualikoa Rukini hoi ua : lawepio maila i kekahi mau kahua ikaika o na Kelemania, he eono ka nui, ma ke kukulu hikina, oia no na kahua ma Lwow, Daug>avpils, Stanislawow ( EialyStock, Rexekne, ame Siauliai, ilo. ko o na la ka'umaha loa o na Kelemania, mai ka hoomaka ana mai o ka lelo. kaua ana a na Rukini mai ka hoomak-a ana iho nei o ke Kau- Wela.

Ua hoike ia a« keia lanakila nui ana o na īlukini e Ilamuku Stalin. '

O Lwow, ma ka hēma loa o Polani kahiko, oi& ke kikowaena ala. hao nui loa o Europa a o ke koiu nohoi ia o na kulanakauhale o Polani. Ua kaa aku ia malalo o na lima o na Kelemania mai ka makahiki 1941 mai. O kona haulepio ana maila he hoohamama ana ia i ke alahelē e komo aku ai i Ukraine.

O Bialystock aia ma k-ahi o 110 mile ma ka hikiina akau -aku o Warsaw. He huina alahao ano nui nohoi, a he kahua papu ikaika loa e pale ana i ka alanui e hoea aku ai i Warsaw. KA POINO O NA AM^LIKA

Mamuli o na hooili kaua hahana ma na aupuni elua ka mea nana i hoonee akui na poino o na koa Amelika a oi maluna o ka 311,000, i hiki aku ma k-ahi o ke 63,000. O ke poho ma na kanaka ma keia kaua ua hoi aku mamua o k-a 278838 o ko ke Kaua Honua mua iho nei. O keia huina ua heluia e na mahele kaua aina ame moana, i hulia hoi me n'a huina helu i Imkaia ia mai na kaua mai o Noi;mandy, Saipan ame Guam ame na poino ma ka lewa.

Ua hoike ae ka oihana kaua ■aina, mai ka la 6 o lulai a ne ekolu pule mamua aku oia ma_ nawa, ua kihi aku ma kahi o ka 207,283, a mai i-a huina mai he 37,237 i make, 89,949 i hoeha ia, he 40,786 i paapio, a he 39,311 i nalowale. Ua hoike ae ka oihana kaua moana aia ma kaM o 50/196 ma kQ lakou aoao, a he 21.433 i make, 14,939 i hoeha ia, a lie 9,655 i nalowale a he 4,469 i paapio.

Ka nui o na poo koa Amelika! i polno ma Normandy no ka ma-. nawa niai lune 6-20 ua hiki i ka. 21,162, a inailuko anai o kda huina'he 3.072 i mako, 15,121 i eha a ho 7,969 i nalow&he, Na poe i poino Saipan, o ka olhana kaua ahva me moana i huiia, ua luki aku i ka 16,464. Mai keia liuina mai o iva kvia kaua aina he 3,i95, a he 901 i mak£», he 2.455 i eha s ahe 112 i nalowale» a o hapanui aku o na pomo ua ili aku maluna o na koa nuimia, O ka nui o na poe i poino ma Guiim o na mahele a i elua« he o.OIS, a he H3 i make.

O ka nui o na koa i make ma Ikalia mai, Septemaba a luki ilo. ko o luiai 1S ua hiki -aku ke 75,496, a he IS,SS2 oia huina i make, ho 51.194 i eha, a he 10,920 i ualowale a i ole paapio. O na poe kauo lewa ma ia kaliua no he 11,665, a he 1.353 i make a he 1,741 i elxa a he 5,541 i nalowale a i ole paapio.

TII KA LIA I NA KEIWM Ua. hoike maila ka Mar.i\a i hoomalu ia e na Kepani a 5 io4a

niai hoi i kn Hui ' Po"i Umtcd Preß» t no ka hoakqakoa ia ana maila o na kanal.a ma Pilipino no ke, kupale ana aku, i ka enemi mai ka iewa iho, a he hoail'ona hoi no ka pii e ana i ka lia maeele i na Kepani o lele kaua aku na mokulele Amelika ni'āluna o na Pilipino, no ka mea aia na mokulele Amelika ma kahi_ c hiki ai ke hahau aku m-aluna o ua wahi aupuni la. Ua nee aku la ha mahele kaua 0 Akimal-ala Supruance iloko o na kai ma ka hikina aku o na aaina Pilipino, ma ka lakou huakai holomua loa no ke alualu ana 1 na mokukaua Kepani. ! He 1,7000 wale no mile mai Saipan aku a hoea i na aina Pilipino. Ua kukala ae .nohqi o Ktilelala MacArthur no ka hoopiholo* ia ana o kekahi moku eneAi'i Wa_ waho aku o ka mokupuni Mindanao. 1 -

WELO HOU KA HAE AMELIKA

Ua loaa maila ka lono no.ka welo hou ana maila o ka Hae Amelika maluna o ka pou hae maluna o kahi mokupuni Guam, lilo *aku hoi i na Kepani mahope iho o ka hoopa-hu ia ana o Puuloa i ka makhiki 1941,

E hoike na nohoi ka lono mai laila mai no ka hO'Oili i>a ana o -kekahi kaua "hahana loa ma ke kapakai akau loa o ua wahi mokupuni nei, a lukuia he 2,000 mau Kepani.

Aole no i haawipio mai na Ke_ pani i ka wa a n-a Amelika i pae aku ai ma ua wahi mokupani la, aka, kue- mai no me lea ikaika loa, a oka hope i ka mao a a ae "olEē kaua ho ka manawa, a i ka helu ia ana ua ike ia ual hiki aku ma kahi o k-a 4,700 mau Kepani i make.

Ua koa no kela mau Kepani, e like me na .mea i hoike i a ae, he

hookahi Kepani i komo aku maloko o ka laina o na koa Amelika a hele aku a lawe mai i kekahi pahu poka pa-hu hoolei lima, aole nae oia i lanakila no ka mea ua ike ia mai a ! ua 'ki ia ka pu a pa~hu kela pahu, a make kela Kepani.

lIAHAU HOU NA MOKULELE AMELIKA

U-a loaa maila ia lono no ka lele ana aku o na mo|tuicle nuniii o ka mahele 8.29 o Amelika a hahau ia Mukden, kekahi walii i kaa aku malolo o na Kepani ma Manchuria. O keīa wahi o Mukden, kekahi wahi ano nui ia o n.a Kepani e noho nei a ,o kahi ia e loaa ai na īako kaua no na Kepani e lele kaua mai iiei ia Kina.

I ke ao no keia mokulele Amelika i lele aku ai ,a hahau iiio i wahi la, a o ke kolu nohoi keia o 'na manawa a keia mau mokulele nunui i- lele, aku ai ma ka lakou huakai hoopaJiu i na kahua o na Kepani.

Aia ma kahi o ka 2,550,000 kanaka e noho nei ma kela walii. Aia nohoi malaila e hana ia nei na pu kaua aaie na poka, aia pu nohoi ma kekalii mau kulanakauhaie o k<n-a mokuaiua, e hauaia nei na kaa k&ua a maiia paha o na kaa kaua nuui, a pel nolioi ua mokulele ame na kaa olomoMle,

Aole uohoi 1 hoiHi; 4$ niai kahi i pa aku ai i iia poka pa-hu a keia niavi niokulok, a o hopmaopopo nolioi o ka -mam&o kola walu

mai a hoea i ChungKing, he 1,200 piile. Aple nohoi i hoike ia ae l<-.e kahua o keia mau moknlele. I lIOIKK MALIA O lAPANA I KA LONO E hoike ana kekahi lono mai Nu loka mai no ka ]oa-a ana aku Q kekahi lono radio niai Tokio,alfcu aiia ma kahi o ka 400 mau mokulele Amolika i ,lele -aku a hahau ia Palau, he wahi mokupuni U® 500 mile ma ka hikina aku o na ainā Pilipino.

Ke jke ae la nohoi kakou 1-a, eia na pualikaua .Amelika_ ke hookokoke loa aku nei i lapana. I [ka hoomaka mua ana iho jiet o | keia kaua mahope iho o ka haulepio ana o Pilipino i na Kepani, u-a hewhuli ia aku ke kaua ma ka hema aku nei o kakou, a mailaila mai i Jiee_liilii-maj n£i a kokoke loa aku l'a no 1 na aina Pilipino a o ka hope' aku no o lapana.

KA NUI O NA KEPANI I LUKUIA Ua hoike ae o Kuhina KaU'3, Henry L. Stimson ma kela pule āku nei aia ma kahi o k<? 85,000 •mau Kepani i lukuia ma n-a kahua k.aua o ka Pakipika Waena ame Komohanahema mai ka hoomaka ana a Amelika e lele kaiaa fiku maluna o ka enemi ma Novemaba o kela makahiki aku nei.

Ua hoike ae o Kuhina V. Forrestal ma kana koho ana aia maluna aku o ka 200,000 mau Kepani i hoopuni ia a i ole i hooneoneo ia ma na mokupuni like ole o ka Pakipika ma o na hana i lioonee ia aku e na Amelika ma na mokupuni Marianas. Ma na mokupuni Marshalla wale no, he 10,000 mau Kepani i lukuia. Ua hoike pu ae o Kuhina Stimson, mamiili o na hana a na aoao hulia mai ka lewa iho ame ke kai mai ma ke awa o Sabang, ma ke kukulu komohana o Su_ matra, aoīe he wahi no ka enemi e palekana ai mai n.a wahi ana i aihue ai.

KA HANA A KE KEA ULAULA Ua hoike ae ka Hui Kea Ulaula o Honolulu, no ka loaa ana mai ia lakou kekahi kauoha o na ieka apau i manao ia e kakau aku i na poe i paa ia ma na kahua o na Kepani ame kekalii mau teritori i noho ia e ka enemi e hoouna ia aku ia lakou, "care of Huryo JohokyokM, via New York City, N.Y." O keia wahi e hoouna aku ai l na leka no na poe wale no ia i maopopo ole ko lakou wahi e loaa aku ai f «fea, i maopopo" nae hol ua kaa aku malalo o na Kepah!. KE NEEMUA MAILA NO NA KUKINI O kekahi o na lono hope loa i hoike ia maila oi-a no na pualikaua Rukini ke nee mua ala ma ko līahua kaua e onou ana hoi ī ka, onemi i hop*. l . Ma kekahi wuln ano nui e paa ia nei e na Kelemania, ua hoike ao ka rudio Kelemania, eia na Kukini ke nee mai nei a ua hoomaka ae lakou e hoopuni i ko kahua e hoomoana ia nei e 300,000 mau Kelenuuua,

Ma kekalii nu\u wahi ua IUo alen ma kahi o ke tausam a oi aku o na kauhale i naKukiai.