Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 42, 7 February 1945 — Ka Moolelo O Ka Hoopakele Ia Ana [ARTICLE]

Ka Moolelo O Ka Hoopakele Ia Ana

E llke me na mr-a i hoikeia mai ke Keena Poo m-ai o Kenelala Makaaka, ma Liizon, penei no ia: Ua kaili ia maila na kanaka o Batajan, Corregl<3or ame Singapore, malalo o ka uwahi o na pu. a na Kepani,. malalo o ka lawelawe ana a na poe hoopakele, i mauna aku i ko lakou mau ola, ma kekahi hana aiwaiwa lua ole.

Ua wae ia ae he 400 poe mai kekahi pualikoa i huiia me na Pilipino a nee aku me ka malie loa no ke kahua hoopaahao he 25 mile mahope aku o na lain-a kaua 0 na Kepani, no ka hoopakele aria 1 kela poe mai ka nialu mai o na Kepani, a ua hooko ia hoi me ka holopono loa.

Uanee akuKela puali hoopakele malalo o ke alakai ana a Kapena Robert Prince, o Seattle. O ko lakou mau hiohiona ke nana aku, ua hele nohoi a loloa na umiumi a pela nohoi me ka lauoho a he poe ahiu ka hoa e like ai.

I Ua haalele aku lakou iko lakou |mau papale kila, a o na papale ■ o na poe hana o loko o ka oihana koa ko lakou mau papale. He poe nohoi lakou i ake nui no ka hakaka ana, a he 29 mile a lakou i hele ai no ke kahua hoomalu 0 na pio e paa īa ana e na Kepani. E naku hele ana nohoi iloko o na lo'i laiki ma kekahi mau wahi a m-aloko nohoi o ka ulu nahele ma kekahi mau wahi. I ko lakou hookokoke ana ' 'aku keia i ke kahua o na pio, ua haalele iho la o Kapena Prince } lie [73 o na Pilipino no ke kiai paa ana i ke alanui, no ka inakaala ana i ka enemi. Ua mahele ae o Kapena Prince 1 kona puali iloko o elua mahele, a me ka haawiia ana aku o kela. ame keia mahele m-alalo o kekahi mau lukanela. Ia manawa pu nohoi ua haawiia ke kauoha i kela ame kei-a mahele, o ka mahele mua e komo ana ma kela kahua hoomoana, e haawi ae i ka hoailona. He elua hora -a keia mau mahele i kolo hele ai a hoea i ka lakou wahi i manao e hoea aku.

0 ka mahele i hoea mu-a aku no ke kahua oia no ka mahele malalo o Lukan<3la Wiliama ConnelL 1 ka hoea ana o keia luk-anela ma ke kahua o na pio ua kakali iho la oia i ka manawa i hooholo ia ai. I ka hiki ana i ka manawa ua haawiia maila ka hoāilona hahau maluna o na kiai, a o ka poka hoailona mua i haawiia ai, oia no ka make ana o.ke kiai ma ka puka o hope, a o ka manawa iho la no ia i holo aluka ; aku ai na mahele a 1 elua. Ua holo maila o Theodore Ri • chards o ka puali a Lukenela Connell no ka hoopa-hu ana i ka puka pa o ka halepaahao, eia nae hoi ua pohala ae ia ke kiai Kepani, a hahau maila a pa ka iima o Richards a lele aku la kana pu i kahi e, a iloko o ko laua kupapa ana i loaa hou mai ai ka pu iaia a ki ia ua koa Kepani nei a make, a ua ki ia ka laka o ka puka pa me ka pu a hemo ka puka pa i ka wa pono loa. Ia manawa i komo mai ai kekalu pu-ali okoa aku a hoomaka. ka paiō ana me ni Kepani i hiki aku ma kahi o ke 73 ko iakou nui, a iloko o ka manawa pokole Joa ua pau loa na kiai i ka lukuia a o kekahi poe ua oki ae no i ko lakou mau'puu me ka palii. I k'a pau ana o na kiai i ka i make, ua komo aku la na koa Amelika maloko o kahi e moe flna na pio, a hoala aku la ia la kou e ala ae. Ua hoike pu ak\t la tiohoi lakou nei he poe "Amelika" lakou i hoea aku no ka hoopakole ana ia lakou. tJa ala uola kela poe ame ka pupuahulu nui ua haalole iho la i ua kahua ala,

a he mamwa pokolo wale no aia kokahi kaoo kanaka nul e ka'i ana a haalele iho la i kahl o lakou ! hoopaapio ia ai no kekahi mamwa loihi. Ua naku hele aku no lakou iloko o ka pouliuli a e haliai ana. lioi maliope o na koa, 1\1& laliou 1 hoomau aku ai u hiki i ka lo&a an& aku o kekahi mau kaa huki lima e k&kali ma'. ana la lakv:u. Ua kau aku la ua poe aivo paUipalu nialuna o ua mau kaa la i hoomakaukau ia. Ua Uiki &ku ma kahi o ka hookahi miie me ka h«4>A ka loa o keia huakai.

Mamua o Ko lakou hoea aha aku tna kahi i haalele ia ai na Pilipino ia manawa i lohe ia aku ai ka halulu o na pualikua Kepani e kai mai ana no ke hoao ana e kau#mai maluna o na koa Amelika ame Pilipino. Ua kauoha «ku ke kapena aole e kaua aku aka, ē hoao e nee no kahi e ike ole ia mai āi. Ua hala na'e hoi ka manāwa kupono a o ka hoomaka koke iho la no ia o ka hooili kaua ana o nā aoao a i elua, a o ksa ;hopena, ua luku ia he 350 mau Kepani, a ua ku nohoi ke ahua o na Keoani i make i na koa Amelika ame Pilipino. Ua lako na Pilipino me na mea kaua, mai na pu ame na pahi. L'a lei nohoi lakou i na kaei poka ma na poohiwi. Ua nee pu m-ai no he mau kaa kaua enemi me ka manao ana e hoopoino i na poe hoopakele, eia nae ua lilo lakon i mea ole. i He kakaikahl loa na poe hoopakele i make a pela nohoi me na poe i hoeha ia. [ Ika hala ana o keia puu mako, ua hoomau aku la nohoi lakou e I nee no ke kahua hoomoana o ra! Amellka. He tnea e ka hauol: o 1 kela poe i hoopakele ia «i a aolo nohoi lakou i haupu mua ae e hoea aku ana ! na kokua e hoopa-

Ikel* ta lakou. J j Mahopo iho' o ka hoea um\ o; I kola pio nia Uo kaliua lioouio-1 ana o na Aniolika ua lioilioi ia. aku kokahl poe- r.o ka halema'i no J !ta lapaau ia 'ana. t T a koi akuj ! nohoi kekahi poo i hoopakole ia | !ai no ko lakoii hol hou ana ;\ku ] ' iioko ka oihana kv>a, no ka moa . hm makcm:\kc : mii lakou e huUj I ka\>a hou aku i na Kopani. TTa j !holo pu aku nd>hoi o Konolala Ma-| !kaaka e ike ia lakou. j C poo i ia ai, . aolo ho Amolika walo no, aka, he. 'poo Borota.ni:« 'kokahl, b mo koku|hi mau lahui 'o ao. O kokahi Oj ' lakou. ho poo |i kaita viku K~a ko, ' kaua o H:\taan an;.o Corivgidor, ! ho mau alliko4 ht»l kekalil. \ | Q keia iho U »iva luoa <uw nui ( ji hvw.ko i% maa e pili aua i na, I Uana hoopakole ' i kola poe i>io ; <k*ua. I