Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXIX, Number 47, 14 March 1945 — Ka Ahaolelo [ARTICLE]

Ka Ahaolelo

L'u hoornakaui'.au mai nei o Lunamakaainana Joscph G. Andrtws he olelo hooholo holo Hko no ka waiho ana aku iloko o ka ahaolelo a c kau ia hoi m&loko d lta' moolelo e kue ikaika lo ana 1 ka pila a Cole maloko o ka ahao[lelo lahui no ka hoihoi ana i na Ipono tcritori maialo o ka oihana ! kaua moana. ! E kau ana keia olelo hooholo o Ika pila a Cole, "aole he kupono, |he kaulike ole." | O kekahi piia a Andrews i hoo- . lala ai no ka hookomo ana aku e kauoha ana i ka papa hoonaauao e pakui aku i kekahi mau papa maioko o na kula ma ka mokupuni o Hawaii.. Malalo o na manao o ka pila, o' na papa 7, 8 ame 9 e pakui ia aku no keia mau kula: Piihonua, Keaukaha, Waiakeakai, Waiakeawaena, Kapiolani, Haaheo ame ke Kula Hoomaka mua 0 Kaumana. "He mea hoi keia e hoomama ia ae ai ka ninau halihali ana 1 na haumana mai na apana like ole mai no ke kula Kuw-aena o Hilo," wahi a Andrews i hoakaka ae ai.

He olelo hooholo e hoomanao ana i ka ahaolelo no ka hoolako ana no ke kukulu ana i palekai eheu ma ka aoao komohana o ke awa o Hilo a pela me ka eli ana i ke kai kuono, kai hookomo ia aku ia e senatoa E, S. Capellas.

! Ua haawi aku la o"Senatoa Capellaa i kana apono loa ana no ka pila a Sen-atoā Francis K. Sylva i hookomo aku ai, no ke kukulu ana o ka papa ululaau ame mahiai, i jhakeke a me ka hookohu -ana i lunahoohana no ka hooko ana i ke kanawai. "O kekahi keia o na bila e waiho ia mai ana imua o ka ahaolelo ma kei-a kau e hoomaopopo ia hoi e loaa i na poe mahiāi mā Hawaii nei ka pono kaulike," wahi a Capellas. ' O kekahi pila e kauoh-a a e hoar mana āna i ke poonui o na oihana aupuni e hoopau i ke kuleana o na aina o ke Kula Hanai o Hilo nei -a e lawe ae no kt kahua o ke Kula Kiekie hou o Hilo nei. E hoomahuahua ana i na hoao ka papa komisina waiona o ke kalana o Hawaii nei i ka elim-a mau hoa, a o ka iunahoomalu oia I<omisina e hookohu ia e ka papa o na lunakiai, ame ke apono ana a ka papa, me ka pakui ana aku i kekahi palapala hooia hou.

E hookaawale ana mai ka waihona kumau mal o ke teritori i ka huina o $600,000 no ka oihanawai o Hilo nei; i 575,000 no ka oihana wai o Waimea; a I $500,000 no ka oihana wai 0 Honokaa. E hookaawale ana i ka huina o $12,500 no ka malama a pahonohono ana i ka halealii o Hulihee. E hookaawale ia ka huina o 53,000 no ka hoopau i ka laha ana o na iole ma Kona, Hawaii. E hooponopono ana i ka paūku ' 12037 o- na Kanawai i Hoopono-1 pono Hou o Hawaii 1945, ma o ka hoomahuahua ana aku i $3,000 ka waiwaiio o na waiwai paa Hilii c hoohana ia ana me ia ma ke Kalana o Hawaii, a e hookumu ana hoi i kulana hou nov ua ka j lana a>a. ] Maloko o ka Olelo Hooholo' Huiia o ka hale o na lunamaka--10; !-ahui no ke apono ana I ka hoo- 1 kaawale ia ana 0 ka numa o $20,000 o ka makahiki e ke toritori a e hoohana ia hoi e ka ēlele 'ahui mai Hawaii nei aku. koia da!a e hoohana ia ana no ki keia dala e hohana ctna no ka hooKiko ana no ia i ka elele lahui mai Hawaii nei aku no ha ilku

! pakui nona' iho a e hoolako pu iaia me kekahi kakauolelo ipakui &me na hoolllo kaahele noI tm iho nu hoa p kona keena |oiha«a. j Q kekahi mea i makemake fa j uiu. no e ae ia na wahine e nohoi ma ko ano he maif hoa no na kiure meuiele u hookolokolo paha. O kekahi pila i hookomo ia aku e ae ana i ka loio o ke kalana b H-awaii aine ke kalana o Honolulu no ka lawelawe ana i na hihia kuwaho. Na Senatoa Chaa. H. Sjlva i hookomo aku i keia pila. Ua hookomo aku la o Senatoa Thoma» Pedro Jr., he pila e aē īa e hoohamama ia na hale pahupahu ma na Sabati. HOLO I KA SENATE Me ka eleu i hooholo ai ka aha senate i ka olelo hooholo e piii ana i ka ninau mokuaina, a ua hoihoi ia aku la iloko o ka hale ;o na lunamakaainana. • Ua lioohoio ka hapanui o ke »enate i kela olelo hooholo a he hookaiii waie no kue. Ma ke kau lima, he hookahi wale no i kau ole, ua apono ae ke senate i ka olelo hooholo holo like e hoomanao aku ana i ka ahaolelo iahui e hoolilo mai i ke teritoi*i. i mokuaina. O senatoa Aliee Oampbell wale no ka i hoole no ka holo loa ana o kela olelo hooholo. Ua holo kela olelo hooholo kekahi pakui ī waiho ia aku ai e Senatoa Hiee o Maui. Ma kela pule aku nei ma o ke kalai maiiao ana a ke komite senate, ua kuo aku o Rice i ka ia an-a o na elele, no ka mahele ninau mokuaina.

O kana kueoia no o na apana 4 ame 5 o Oahu, e lo>aa ana ia lakou Ra hapanui o na elele, mamuli o ka nui o na elele e koho ia ana ma na apana. TJa olelo ae oia ua kakoo ia aku kana mau kumu kue e 'kekahi mau hoa e ae o kekahi mau mokupuni e aku, a e haawi ana hoi \ ka mokupuni o Oahu, ka m-ana maluna ae o kekahi mau mokupuni e ae. XX X X Ua waiho aku oia he hoololi e haawi ana ia Oahu he 48 mau elele a he 52 i kekahi mau mokupuni. A he 15 mau elele laulā, a ua like ia me 115. Ua hoike ae o Senatoa Camp-

bell o kona kumu kūe waie no i keia pila, mamuli wale mai no ia o ke kawaiako ia ana, oiai aia he mau tausani o ka kakou mau keiki iloko o ke kaua, a aole e loaa ana he manawa no lakou e koho ai maluna o keia ninau, Penei na mahelehele ia ana o na elele no ka ahahuina kumukanawai: Apana Koho Lunamakaalnana Ekahi (Hawaii) 12 ■ Apana Koho Lunamakaainana elua (Hawaii) 12 Apana Koho Lunamakaainana ekolu (Maui) ... 16 Apana Koho Lunamaka-ainana Eha (Oahu) 24 Apana Koho Lunamakaainana Elirfia (Oahu) 24 Apana Koho Lunamakaainana Eono (Kauai) 12 ' Huina Huiki me 15 ēfēlc layla, Huina nui 115. Ua imuhi ae o Senatoa Crozier 4 kona manao kue ana i Mnolii a apono i ka mokuaina, maniuli o ka ninau pill lahui.

Ua hoakaka ae nohoi o S-enatoa W, H. Heen, o na koa Amelika o na hanauna Pake ame Kepani, ke kaua rwi no ka hookoe ana i na kuokoa Amelika. I T a ho!ke pu «e oia, "O na koa Amelika o na hanauna Kepani, he mau maika! iakoii e ilke me kekahi mm kupa e ae,

H? olua mau senat\x\ kiii hoike ae no ko laua kue ana i ka ninau mokuaina manuia aku noi, a i keiā manawa ko kakoo noi laua i ka plia mokuaina. tTa hoike ae o Semtoa Ernost N. Hoon, no kona kue ana i ka ninau mokuaina i ka makaiūki I9SS. I koia manawa hoi usv io!i ae, a ua kakoo loa ota t ka ntnau n\okuati\a. T*a hoiko ae nohoi o Senatoa PWpo, na like no kona manao mo

ko Woon, s t I?ctn manawa, l<akoo lon i n'.nnu nioktiatīia no kp ti>rttori, Nolalla, wla ka hMo c kctA pUa Hoko o h !iina o !il limawa'kaainana. *f r,a !ī»kovf c ana ;\tfUla 'o holo a waiho' •loa ta nki) 'i ka &bv\ol|te lahu! o A-mollka, ai na tako<f ka hana ]\opo !o>a. ?Vo *?o lakou* t mo- | kvi;\tria amo ka IHo 6H(