Ka Hoku o Hawaii, Volume XL, Number 10, 4 July 1945 — Loaa Ka Wahine [ARTICLE]

Loaa Ka Wahine

Ua lv>aa m&IU he leka i Uawaii nei mal ia Ricardo t«be?, ho P!llpino kakau meahou n<> ka Nupopa Trlbune-Ilerald o Hilo nel mamua aku nei a mahope mai no ka Nupepa Star-Bullctln o Honolulu, a e noho maila i na aina Pilipino, e holke mai ana no ka loaa ana aku o kona wahine e ola ana no m&hope iho o ko laua kaawale ana no ekolu makahiki me ka hapo. ; 1 Manila o Mrs. Labez kahi i noho ai i ka wa a na Kepani i lele kaua aku ai ia Pilipino i ka makahiki 1941, Aole he lono i loaa mai ia Mr. Labez no kana wahinela hiki wale po i ka loaa ana aku nei i kana kane. Wahi a Mr. Labez i kakau mai ai, he mea e kona kaumaha i kona ike ana aku i na hiohiona o kana wahine, ua heie a hohoma kona kino, wiwi nohoi. E aahu ana i ka aahu i hele a lepo a weluwelu nohoi.

Ua loaa aku ka wahine e moe ana ihina o ka papahele, a o kona moe nohoi ia, ma kekahi hale e noho pu ia ana e poe e ae. He wahi kela i loaa i u-a wahine la mahope o kona naku hele ana mai no 100 mile mai na kuahiwi mai.

1 Ua oi aku na'e hoi kei-a papahele oolea mamua o ka moe maluna o ka honua huihui ame ka ua ame kahi pelapela ame na {makika maloko o na lua pao ma Baguio. Mamua o ke kaua ua noho oia me kona makuakane maloko o kekahi home maikai me. na wahine lawelawe ame na kauwa, me ka loaa ana o kekahi kaa ame ke kalaiwa kaa. Aole e hiki i ua wa- | hine la ke huli hoi aku no ua ka-

hua hale a no ka mea ua lawe ia a'e ua wahi la e na Kepani i ka makahiki 1942. oiai. ua huli ku'e aku kona makuakane. i pa Kepani. Ua hoopalaha pu ia ua wohi la i ka wa i puhi ahi ia ai o Manila.

He konela ka makuakane o kela wahine no ka pualikoa o na Pillpino, a ua hoole mai oia i ka manao o na Kepani e hoopau i ke kaua kue ana mai maluna o ke aupuni hou o na"Pilipinn Ua manao na' Kt. A o hui keia konel-a me fca„«* : vahine, ua kii ia mai oia a * we ia aku no ka Papu Santiago no ka ninaninau ia ana. O ka hopena ) keia ninaninau ia ana oia o koaa hoopaahao ia ana no hookahi pule ame ka hoehaeha ia ana. Ma oia mau hoopaahao ia ana ua hoopakele ia oia ma o kona hoea ana aku me kekahi hoaloha o kona ohana lilo hoi i mea ano nui i nā Kepani. .

Mahope mai o keia ua holo pee oia mai na Kepani mai, a mahope mai ka loaa ana aku o ka lono no ka hoea aku o na Amellka. Ua komo pu aku oia me kekahi mau haneri o na poe, ua manao ua hoea aku na puali hoopakele ma Lingayen, a he manawa wale no koe a lohe ia ke kani o na pu kaua mai Baguk> mai, a o kahi mua hoi ia e hookuu laelae mua ia a'e.Eia na'e hoi aole pela na mea i ike ia, no ka mea he [elua mahina o ka hooili ia ana o Ike kaua malaila.

Iloko oia manawa ua noho kela wahine maloko o na ana, a maloko o na lua pao maloko o ke kulanakayhale kuahiwi, me ke kau mau o ka weli no na poka pahu a na Amelika e haule iho ana ame na Kepani puni koko pu nohoi.

Ua ike pu aku noho! ola i na kane, na wahine ame na keiki I pa-hu ia ma ke ala o na poka pahu i haule iho a pela nohoi ' na hale i hoohiolo ia ai. He mau manawa lehulehu ona I pakele hunehune &t mal ka uhi ia ana 0 na hale i hoohiolo ia ai. Ua ike maka no oKa i kona mau hoaloha e lawe ia »Jia e Kepani. Ua ike pu aku i na kino . make ma k<ahi o ua h®Je i hoo 1 hiok) ia ai, i kela ka haufto j i ke ao a oi k>a aku hol i na hora ,o ka po, Ua hookau ia nvai no na hookaumaha maluna ona. Ua hotke ia mai ka loKe iaia no ka pua- ; pio ana o kona makuakane a ua | pepehiia, a ua manao ia ua hookau pu ia haawiua wa:luna o kona m&kuahine A'uo kona . pokii Aole na'e lie oklo oia V>no IO ka hope ola no ka hauloplo

ana o Baguio a iā manawa f Ike ■& hoomaopopo ai kana hana maloko o ka nupepa PHiplno « hoomaka kona c huli no hona mea Ua haalele aku kela" wahi<i« M Bagujo a hele wawae la nvai a hoea l Manlla.

2£ hoao ana oia e loaa laia ka ame ke v ola klno m-aikai ka hai ana mai me kana kane. Ua hele kona kino a paa l na eha nu nahu mai na holoholona aki aku mamuli o ka moe ana iluna 'O kahi ltpo. No elua mahina a oi o ka Ricej-do Labez huli ana, a ua like ia me ka huli ana i ks, kui kele iloko o ka puu mauu maloo.

Ua.hui oia me na poe lehulehu a ua nana ma na helehelena a he tausani poe e huli aua i kana mea pinha a i ole i kekahi moali e loaa aku ai oia. O. ka hope ua loaa aku ka wahine. Ua hoike maila ka poe iaia, "eia oia maloko o ka lumi kahi e hoomaha ai." Ua houhikilele ia au i kona ku ana mai ma ka puka, he wahine akā kii wale iho no o ka wahine a'u i maopopo ai. Aole oia maopopo mai ia'u.

"Owai ia?" wahi ana i ninau mai ai me kela leo i hele a kamāaina. Aole e hiki ia Labez ke kamailio aku, a aole nohoi e hiki ia (Labez) ke oni ae i ka wa a ka wahine. i nee mai ai imua me ka imoimo o na maka i na kukuna o ka la e komo mai ana ma ka puka aniani. Ua ano powehiwehi k-a ike a kona mau maka a me ka hana nui oia e nana mai ana i kana kane. Ua hoike aku ke kane i kona ano, a aohe lohe pono o k*a wahine. Ua hoike pu mai oia i kana kane, o kona hoi ana mai no ia mai Baguio mai. Ua ike aku nohoi ke kane 'ua hele na manamana lima o ka wahine a kolekole. He ku nohoi i ka manaonao ke nana aku. Ua ala malla 'nohoi na. hoomanao ana i na la i hala aku i ka pa ana aku o na ki o ka piano i kona mau manamanalima, a hoomaka iho la e hookani i kekahi mau leo mele i kamaaina ia laua.

Q fta mea nana i hoohauoli loa aku ia Labez, oia no kona htri ana me kana wahine mahope iho o ke kaawale ana no kela makahiki lehulehu. Ua pau nae ka pilikia, ua halawai kekahi me kekahi me ke ola kino maikai.