Ka Hoku o Hawaii, Volume XL, Number 20, 19 September 1945 — NA MEAHOU O KE AO NEI [ARTICLE]

NA MEAHOU O KE AO NEI

HE NANAINA MAIKAI "I ka wa 1 Ulo al o Klnu i aupuui kuokoa mamuli o aa hana hookahull [iut»uni ana o Kai liaa Sun Yet Sen, aole uo i līlo kela aupuul nialalo o hookalii I>cresidena, aka, ua uiahelu iioko 0 elua mahele. No ka loaa ole o ke kuikalii. ua hooili ia ko laua hoolako ma- ! waena o keia mau mahele,- I ka ■wa o Amelika i komo aku ai a kokua ia Kenelala Kiang Kai-shek a i ka aneane ana e lanakila na atipurii''lmlia maluna o lapana o 1 ka wa ia o ke Aupuni Kuokoa e' hoohalahala no ko Amelika nana kapakahi, XJa makemake kela aūpuni e huip*i ia oia me na Mana Nui e ae. I na aole lie mea maopopo loa e ala ana he kaua kuioko. Ua hoike ia aku keia lono ia Kenelala Kiang Kai-shek, a ua kono niai oia i ke a lakai o keia p.upuni no ka hoea aku i Chungksog, no ka malama ana i kekahi a ha knkakuka mawaena o iaua 1 loaa a i ke kuikahi a hoopau ia hol ka mokuahana mawaena o ua mau aupuni la. Ua haalele iho ke kuhina ia Kina, " Mekia Kenelala Patrick J. Hurley, ma ka inokulele "lio Yenan, no ka ukali ana mai ia Mao Tze-lung no Chungking no ke kukakuka ana me Kiang Kai-shek. He nanaina maikai keia i na <; loaa ana ke kuikahi mawaena o keia mau alakai. I na ,e holopono ka laua kukakuka ana, alala, e liio ana laua i hookahi, a, he mea maopopo loa e oi ana ko laua ikaika ma keia mua aku. I nae pau ka m<pkuaha na, alaila, aolo, mea nana e hoonahaha ia laua. Ke iini nei makou e pau keia mokuahana ma keia mua aku. E HOOMAU 1A ANA E like me na mea i kukala ia ?.'e e hoomau (a ana no ka ohi ia ana o na poe no ke komo ana i ka oihana koa. O na poe e ohi ia ana o ha poe mai ka 18 & i ka 25 ma,kahiki ke ohi ia ana. Ma kekahi lono na'e i hoike ia a'e, malia aole no e ohi hou ia ana na koa, a e kakali ia ana & hiki i ka loaa ana mai o ka p&ne mai ia Makaaka>inai, alaila ohi ia ana no na koa, a e noho lakou no ka manawa o elua makahiki.

Ma ka manao hoakaka a kekahi poe, he. mea pono e hoomau o Amelika i ka a'o ana i kona'mau ];anaka opio i na loina o ka o|hana koa. Aole o ka noho palaka e like me ka manawa a hoea ilio ,1& i ka wa i lele kaiia ia mai ai kakou, ua a aole i lawa na fcoa i makaukau no ke kaua ana, p. i hala ana he manawa no lakou e hoomaamaa mua < ai alaila nee aku ma ke kahua kaua, Ina i makaukau mua ke koa, i ka wa e aia mai ai ke kaua ua makaukau mua no he manawa pokole e komo koke ana 1 ke kaua ana. No keia mua aku no ua. hoike mal i ka hopena o keia mauj O ka hoomakaukau mua ana ka mea e ikaika ai kekahi aupuni. O ko kuikahi a me ka huki like oia ka meā e {āia ai liona "kahua a e hiolo ole ai ika wa a ki\ enemi e hoao mai al e hoohiolo iaia, HE EKOLU KOA AMEI»iKA E hoike ana kekahi wahi moole !o ao ka haawipio ana u\ai hoi 1,000 mau koa Kelemauia luiua o ekolu mau koa Amelika, o na hauauna Kepani ina lkalia. O Kakiana Voshio Teruja, oia kekahi o n& koa Amelika i ae ia i ka haawipio ana mai a na k<?» K«l«Hnania. U« hanau ia oia ma OaUu, a uo ka Mahoie K;um Elima oia ma ke kahua kaua ui* IkiUi*, ... koa o l\>ruaa uo ka uilkini uunui. Va halawai aku iakou kokiUU i>uulu o ua poe kiipaa o Ikalia, na lakou 1 hoike mai ia l&kou aia lieluna nui o ua K<»V?mania, nia kahi he ewalu mile ka mamao aku i makemake o haawipio niai. Ua kai aku U o T<?ruva mo kona mau koa elua a hoe;\ \ kaW v mal ana na ma k$ ao&o o kok,»hi kualaixv . lako" «a me ti».

I mea kaua, eia nae aole lakou i t:W maioko o na iua," wahi a Teruya. "Ua hookahaha ia aku ka hapanui. o na Kelemanla i ka ike ana mal he fekolu wale no niakou e hele aku ana. 0 kekahi l»oe o lakou ua nunuha, a o kekahi ua ano -hilahila a ku i ka' hoka, eia na'e aole he hookahi i I ki* mai i kana pu." Ua ka'i mailu' iie'e ua mau koa Kelemania lu, a! waiho 1 ka lakou mau pu ma kekahi paila, a hoi aku e ku ma ka laina o hope me ka opea ana; i ko lakou mau liuia mahope o ko lakou mau poo, oiai na koa Amelika e ku makaukau ana me ka iakou mau pu. O keia na hana a keia mau koa Amelika i lawe-ia-we ai. i

HAUNAELE NA KOA I ka loa&.apa aku o ka lono i -Ladaua no ka haawipio ana mai o lapaua imua o na Aupuni H*iiia, ua koomaka ae ,la na. kanaka 0 ua kulanakaUhale, la, e hoohauoli no ka loaa ana o ka lanakila. Ua komo aku la nohoi na koa Ainelika mai na Ilipuakua ame na l'aele' iloko o ka ho<?hauoli pu ana a iloko jnau Mna hoohauoli <iua y . i ala a'e ai ke haunaele o na kpa Amelika ame 1 aele.. - ;■ ■ Ua lilo na'e hoi ia hana a keia poe i mea na na piakaainana o Ladana e hookahaha ia ia ai. lioko o ia haunaele ana a keia mau maliele koa, he nui o lakou i eha mamuli o na moku pahu ij hoohana ia aku ai maluna o la-| kou. 1 .r • i Ua komo aku na makai koa ej hoomalu i ua haunaele la, a ua] komo pu, aku na ; makai o ,La- i dana a kokua i na |tiia£.ai koa, noj ka hoopau ana i ka haunaele ma- ■ waeiS' o keia mau mahele koa. , HAAWIPIOO YAMASHITA I ka manawa i makaukau ai *o j Tapana e kakau inoa i ke kuikahi imua o Kenelala ua boea aku o Kenelala Wainwrightj malaila, no ka ana i ke! Lakauinoa ia ana o ke kuikahi. Mahope iho o keia mau hana, ua huli hoi maila o Kenelaia Wainwright no Mapila, a iaia i Loea ae al ma Manila, o ka wa no ia i haawipio mai ai o Kenēlala Yamashita ame kona mau pualikaua imua o na Amelika. Ua hauoli nohoi o Kenelala Wainwright i ka loaa ana o keia i.anohano o ka haawipio ana -o r«a Kepani a kakau inoa- pu hoi i ke kuikahi.

O Kenelala Yamashita ka alihikaua nui o na puaUkaua Kepa-j ni ma na aina Pilipino. Ua ka'i mai kona mau pualikoa Amelīka. a hoea ma na kahua hoomoana o na Amelika a haawipio mai i ka lakou mau mea kaua me ka maikai. ; HULI HOI NO AMEL»KA Mahope iho o ko Kenelala Wainwright ike ana i na hana i lawelawe ia ai ma lapana ame Manila, ua liaalele aku oia ia Mar ila a kau niaila maluna o ka tr.okulele 110, kana liuakai huli no j Amelika. Ua ku iho na'e kona . mokuiele ma Oahu, a ua hoohala J hc manawa pokole 1 maliala, a ua iiio i malihini hanohano na eelala Robert C, Bichartison, Jr, ka alihikaua nui o ka Pakipikawaena nei. Ua hoohanohano ia oia ma o ka haawi ia a»a a,ku he medala.

T'a lawe makaikai 'k oia ma ke]:ahi mau waln o Honolulu, mamua o kona huli hoi loa aua aku no Amelika, kahi hoi a jia 'iioe Amelika e kakali~mai ana iaia.

i lala i haalele Iho ai ia Hawaii I nei, ua hyike pu ia aku ka lohe . ko kona haalele aaa iho i iia kaiaulu o Hawaii. Ua hoonakau- | kau koke in na liana hookipa i | ke koa kaulana o aa hooili kaua j y Bataaa ame Corregidor. | I koua hoea ana aku ma Kapa- ! lakiko, aia hoi ua hookipa ia aku | oia e 250,000 mau Amelika me ka i hanohano nui. Miahope o kona hoohala ana he n<anawa ma Kapalakiko, ua lele loa • aku- la oia no W!aktnekona. I kona hoea %na aku ua r>anai ia īnai na hana i hana ia ai iaia ma Kapalakiko. - laia ma Hawaii nei, -ua ninau ia aku iaia na mea e pili ana i lte kaua ma Bataan ame Corregidor, a o kana pane aole oia e hoike 'ana i kekahi niea a hiki : kona hoea ana ma Wakinekona, ia manawa oia e wailio aku ai i kana hoike piha. Ma ka hoike na'e. a kekahi a kona mau koa i paapio pu ai i na Kepani, u& hookau aku no na Kepani i na. hana, hoehaeha ma o l-.ona hahau ia ana e like me .ua koa e ae. Ua auamo oia ia mau -'iaua lokoino me ka hoomanawanui. Mamua o kona hoi ana aku no Amelika, ua waiho aku o Peresiōena Truman imua o ka Ahaolelo no ka hookohu ana aku ia Wainwright i Kenelala piha. Aole i hoike ia ae no ka hooholo ana 0 ka ahaolelo e lilo o Wainwright 1 Kenelala piha, aka, he mea maopopo loa e apono ana ka ahaolelo 1 ke noi a Peresidena Truman. E lIUH HOI ANA Ala ma kahi o ka 340 mau kahu ma'i o ka oihana kaua ala ina ka Pakipikawaena nei e hoihoi ia ana īio Amelika, malalo 0 ka papa hoonohonoho a ka oihana k£ua aina, e like me ia i hoolaha ia a'e ai. He"nui na pani Ino ka hoopiha ana o ko lakou mau wahi, a aole hol he kali ana ' a hoea mai na pani, alaila hoi. O ! na poe e hoi ana o lakou na poe ! i loaa na helu kiekie loa. LOAA AKU IA TRUMAN O na palapala kuik&hi i kakau iiioa ia ai e na Kepani maluna o ■ka mokukaua Miāsouri ; kai haawi aku ia Peresidena Truman mai j ia Kuhina Kaua Stimson aku i j ka wa 1 nialama ia ai ka hana I iioamanao maloko o ka Hale Keokeo. Ua haawi pu ia aku ia Pe!-esi-dena Truman ka palapala i palia s J£mepera Hirohito i kakau inoa si e kauoha aku i kona mau maj kaainana no ka haawlpio ana aku j me ka maluhia, a pela nohoi me ! na palapala i kakauinoa ia ai e ! rlua Kepahl no ka ha&wipio ana l o lapana. t\ lawe ia aku kela mau palapala a hoea i Waklnekona, malun* o keknhi mokulele 1 haalele Iho ia lapana. Ua kukau inoa ia kela »au rulapala mo ka hoohalahala ole i« kue ole ia e na Kepani. Aohe i no he mea hiki ia lakou ke hana ia'e.