Ka Hoku o Hawaii, Volume XLI, Number 18, 11 February 1948 — Ma Ke Kauoha [ARTICLE]

Ma Ke Kauoha

lAIjANA O p|AifAX| rsmm o mww . *4*Awii m-v— m HOOKtTMtr AVA 1 KOMTTR aUOMALU UAi.lliAl.l NO KEI 0 HILiO A NO KA HOOPONOPONO ANA I NA POE HALIHAU <$HUA MALOKO O KE KULAtyVMUHALE O HILO, KALANA O HAWAiI. E HOOHOLO IA K IkA PAPA 0 NA LUNAKIAI O KALANA O HAWAH; Pauku 1. nNkik». 'K like me im 1 hooh&na 1« »1 maloko o k«ia o n» huaolelo malalo &o »ei o ka manao a' koe Hke m$ i& i iw&k&ka la e like mc ia mamua ae. **Kulanakauh&Je o Inio" o ka ola q na llla<na mawaea» o m palena e like me ia i hoakaHa ia ai e Pauku 6351, o np Kanawai i Kfooponopono Houia o HawaiL 1945. "Kalana" o Ha m anao oia no ke Kalana o Hawaii. *'Komit«" o ka manao o keia 1 pia no k$ komite halihali hoomalu i hookumu ia «e lteia Kanawai. "Taxi" o ka manao ola o kekahikaa i hoakaka ia no ka haKhali i na ohua," i hoohana la no ka hoollmalima wale ana ao ma na kahea a i ole koi ia mai kekahi kahua hoolulu, ame ka ae ana i na ohna me ame ka puolo ole no ka halihali ana maluna o na alanui aupuni mawaena o kekahl mau palena e like me ia e kauoha ia. ai e na ohua. Aole e ike ia kekahi kaa he taxi i ?ia ua ohi ia ua ohua ]a maluna o i. kekahi aianui aupuni ma ke ala o kekahi kaa halihali i hooiaio la e ke komite, a koe nae I ka ohi ana j kekahi ohua e ke i kaa oiai e huli hoi mai ana mai kana huakai mai, maliope iho o kona hoolele i kekahi eha*,-* e' huli hoi ana hoi no kona kaliua hoohilu kahi hoi o ua kaa Ia e ku mau ai, i ka wa i kahea ia ai e ua ohua la i ka wa aole he ohua, no ia kumu la, aole hoi e papa ia ua kaa la mai ka kapa ia ana he ■'■■■ taxi. "Na Alanui Aupuni" e loaa ka manao e like me ia i hoakaka ia ai e Pauku 6111, i huiia hoi na alanui aupuni teritori ame na aianui aupuni kalana, aka 0 ka hooholo ia ana .maluna o na alahao aole iia he halihali ana maiuna o na aianui, aupuni. "Mea Halihali" o ka manao oia no na kaa motor haiihaii ohua ame a i ole o ,na kaa m.otor halihali ana i na ohua e 'like me ia i hoakaka ia ai maloko nei, e hooholo ia ,ana maluna a e hoohana ana i na alanui aupuni. (a) O ka oleio "kaa. motov hahhali'" e like me ia i hoohana ia ai maloko nei, o ka manao a e huiia na poe apau, mea pakahi, hui oihana, na liui mahele, oihana kalepa, ahahui, mea hoolimalima, kahu malama waiwai, a i ole mea hoopoiiopono a kahu malama i hookohuia ai e kekahi aha hookolokolo, e a i ona ia hoi, hoomaiu, hooholo a hookele i kekalū kaa motor no ka halihali ana i na ohua no ka uku maluna o kekahi alanui aupuni a 1 ole aialoa maluna o kekahi mau alahele i hookumu ia, maloko o ke kulanakauhale o Hilo. (b) O ka olelo "kaa motor halihali" e like me ia i hoopukn maloko nei, o ka manao oia a e hui ana i kekahi kaa otomobile, kaa kalaka, bus, a i ole o kekahi kaa ! hooholo ia eia, a i ole o kekahi kaa e kauo ia aqa e ua kaa la (aole nao he ka"a e holo ann maluna o na halahao) i hoohoio ia a i ole hoohana ia n.o ka halihali ana i na ohua ne ka uku īa mai maluna 0 kekahi alanui aupuni a alaloa maluna o kekahi _ mani alaliek i hookumu ia, maloko o ko kulanakauhale o Hilo. | (e) O ka huaolelo "na alai liele" e like nie ia i lioohana I ia maloko nei, o ka mar.no a i | huiia na alahele mawaena a \ j oie inaluna o kaiii i hoio ia o kekahi kaaha*ihaV n i hoo- | hana ia a i paa iaia Iho no j ka hooholo ana i kekahi kaa t motor, nio ka nana 010 i ka f mnnr>wn n \ 010 hnaiele mai mau wahi la a i ole alahele I pai»< j Pauku 2, Koiniio Iloomalu llaHhali. Aia hoi ma keia na hooIkumu la e ke komite hoomalu

hallhall no k« Kalana o Hawaii, * npna nui o elima mau hoa, : & he ekolu hol lawa ke 'kolwnu ' o k4 bui ux& e ekolu ua lawa no_ ka :t;ftla(n» i ka halswāi TJ ia u» hoa e ka houxti%lu a mana hooko o ka P&pa. o n* Lvuiftkml o ke Kalana o HawaU, me ke apono &pa a ka o ng. o ua kalaha la, oo ka paa ana i ka manawa o eJjoJu m£kftfiiki a i ole i ka wa o ko lakou mau paiii e hootyif)jE]njin- ai a i kupono hoi: aka nae hoi, m& kekahl ano, o na mua i hookohu ia ai malalo 0 na kumukanawai o keia Kaniwai, he hookahi e hookohuia Tno ka manawa e pau ana t lairuall i, 1940, h« elue no ka e p&U (lm i lanuali 1, 1951, » he ka mapawa f pan ana 1 1, 1952. Ao!e kekahl mea 1 īoaa kekahi mahele, mā Ve ano pololei a i ole ma kekahl ano ae paba maloko, a i ole kahi e loaa mai ai kekahi pomaikai mai ka mah'ele halihali mai, otomobne, a 1 ole kekahi Oihana i inisua ia e hookohuia no a i ole tyoQhsnia ip. p ke komite. O ka hakahaka ana maloko o ka mahele o ke komite e hoopiha ia ma o ka |jookohu ia ana o kekahi hoa no ke koena o ke kati ! pau ole. O ka lunahoomahi a mana hoōko 0 ka Papa o na Lunakiai, e koho 1 hookahi o kona mau hoa no ka paa ana i ke kulana lunahoomalu o ke komite. B hana «a hoa o ke komite me ka loaa ole o kekahi uku hoōmau. Pauku 3. Ka hoohana 1a ana o kekahl mau hoa ku I ke kanawai, kakauoMo ame kekahl mau kokua ae. I kulike ai me na kumukanawai e pili ana o na mokuna 2 ame*3 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii 1945, e like me ia i hoololiia af, e foa.a ka mana i ke komite no ka hookohu a hoohana ana a hōopau i kekahi o ua mau kakauolelo ia, na kakaupokole, na agena, ame kekahi mau kokua e ae, e like me ia i makemake ia ai, a e hpakaka hoi i ko lakou mau mana ame na hana. E lilo hoi ka loio kalana ame kona mau hope ma ke ano he mau loio no ke komite. Pauku 4. Na hana a' ke komite. E loaa i ke komite ke hookele lauia ana ma keia hope aku i kau ia ai maluna o na kaa ha!ihsiU ohua maluna a e hoohana ana i na alanui aupuni o Hilo, Kalana o Hawaii, a e lawelaWe i na oihana ame ka hooko ana i na mana i hookau ia aku a i ole hoopili ia aku e keia Kanawai. Pauku Tj. Na palapala hoolalo no ka pono o ka lehnleh'u ame pono. Ua kukala ia aole kekahi mea halihaii ohua e hoīo ana maluna a e hoohana ana 1 ke alanui aupuni o ke Kalana o Hawaii no ka hoolako ana i ua mahele hana la me ka loaa imia ole ana mai ke komite mai he palapala hooiaio e kukala ana o ka pone ame ka pomaikai o ka lehulehu i makemake ia no ua hoohana ia ana la ame ka mahele hana. E loaa ka mana i ke komite a e kana hana hoi mahope o ka hoolohe ia ana o ka lehulehU e hoopuka i ua palapala hooiaio la i noi ia iio a i ole hoole paha i ka hoopuka ana i ua palapala hooiaio la, a i ole, i ka manawa o ka hoopuka ia ana ona mai ka manawa a i kekahi manawa aku mahope aku, e hoopuka no ka manawa pokole wale no o nā kuleana i makemake ia a e, mai kela manawa a i keia manawa, e hoopaa no kāT hoohana ia afīa 0 na kuleana i ae ia e ua palapala hooiaio la na manawa ame na kulana ma kona hmaikehala no ka pono o kalehulehu ame na pono i makemake ia i huiia, me ke kaupalena ole ia ana o ke kulana laula p ka pauku ae, na manawa ame na kulana a e like hoi "me na papa kuhikuhi ame ka hooloihi ia ana o ke alahele a i ole mau alahele o ka mea halihali; aka nae hoi mn kekahi ano, i : nn o ka oihana a kekahi mea haliliali e hoike ana 1 na hoolaio o ka hoohana ia ann ma £okemaha "ī, 19i7 a Ma hoomau ia hol ka hoohana ia ann mai ia la mai e manao ta \ia kupono no na poiio o ka lohulehu nnio n:i nion i makomake in. Aole kekahi palapala hooiaio e hoop\ika ia no ka manawa i ol aku maluna o ka owalu o ra makahiki. O kp kbmite*o mahope !ho 0 ka hoolohe ia ana hoomalolo, hoololi. a hooponopono a i alo hoopau i ko'kahi pnlapal» hooia 1 hoopuka la. 'O wa man msft hī*ll- - la e hoohana a e hoolako i ka niahelo liana nva ko ano kuoa L kiilike mo na manawa e Tvei ame na kulaha o ko lakou 7na\i p&lapala hooilaio kupono ame ka p(.vio. a koo nia na wahe-le mn nui o ia nna e Inla i \TOiho ia mni e ke komite.

Pauku 6. Ka hoopan 1» ana o na palapala hoolalo. O kekahl pAlapala hoolalo o kekahl mea hāßh»W i hoopuka ta malalo o na kumukanawal" o kcta Kanawai e hoomalolo la a 1 ole hoopau 5a no na ktjrmi waīe no malalo Iho nei, a ! oel o kekahl o lakou. (a) O ka hoohaule ana a ka mea halihall I ka hoōko ana mo na inanawa ame na kulana o kona palapala hooiaio. (t>) O ka hoopāu ia ana e kekahi mea halihall i ka oihana halihali olma ma ke ano he mfea haHhali ohua e hoohana "ana mahma a e ho!o ana hia na Alanui aupuni no ka manawa o kanakohi la a ! o!e oi aku; I na nae hoi ape! e hiki 1 keia kuimikanawa! ke pale a keakea 1 ko komlle mai ka hoololi a i o!e hooponopono i keka"h! palapala hoolalo ma o ka hooemi ana 1 kn hana t makemake ia ai malalo ona a i ka wa e hoopau la ana o ua hana l*a e hoike he hookahi watf> lio ā ! ole oi aku aka emi mai malalo o na kaa apau I hooholo !a ai e ua mea halihali la. (e) O ka hoahewaia ana o kekah! k&laiwa o kekahi kaa i hoohok> ia e ka mea halihali i loaa ka palapala hooiaio I ke kumuhoopii o ke kalaiwa ana oiai oia malalo o .ka malu o ka waiona a i ole malalo o ka hoomalu ana 0 ka waiona a i ole no ke kue a haihai ana i 'kekahi o na kumukanawai o na Mokuna 49 or 137 a i ole o Pauku 11674, o na Kanawal i Hooponopono Houia e Hawaii 1945. Pauku 7, Na auhau, alahele, kuia-na maluhia ame inlsiia. ī kauoha auanei ke kom!te ma e "ke kau-oha e loaa ka mana ne ka hana ana, hoakaka ame ka hookumu ana I nā alahele, na papa kuhikuhi, na auhau, na kulana maluhia, ame na pono inisua e ilke me ' ia i kau ' ia ma keip hope aku. O ua mau mea la e hoopaa ia i ka mea halihali pa kahi i ka wa e hoolohe ia ai e pili me ka palapala noi kūmu ne ka palapala hooiaio o ka pono ame mea i makemake ia, a mahope aku, mahoe iho o' ka hoolohe ia ana, ma ke noi ia ana ka hoohalahala a i ole ka ke komite noi ponoi ana, e hoololi ia lioopoiiopono ia a i ole hookahuliia. (Nana ia Patiku 7429, o na Kanawai i HoopOnopono ia o Hawaii 1945.) O na auhau apau, ka uku, ame na kaki i hoohana ia a 1 ole kaki ia e kekahi mea halihali a i ole e elua a i ole oi aku o na mea halihali 'a i ole e elua a* i ōle ol akii o īia mea lialihali i" huiia a 1 kupono nohoi. O na papa kuhikuhi apau ame na alahele e hookumu ia i kulike me na kulana pono o ka lehulehu ame na mēā i makemake ia. O na kulana maluhia paa apau e kulike no ia me na hana maikai no ka pakele 'e ka lehulehu. Aole kekahi mes halihali e hooholo a i ole hoohan? i ha alanui o ka a hiki i kona waiho ana i kekahi boria a i ole palapala inisua a i ole kekahi hoopaa ma ke kakaulima ana me ke komite malalo o ns like e like me ia i hoakaka ia ai no na poe halihali malalo o kn hoomalu o ke Komisina Hookumu o ka Lehulehu e like me ia i kukulu ia maloko o Pauku 4720 o na Kanawai i Hooponopono Houi.'i 0 Hawaii 1945. Aole e malama ia kekahi hooiohe ia ana e pili ana i na mea 1 apo ia e keia pauku a mahope o ka hoolaha i hoop.uka ia maloko o ka nupepa, oia lioi, hoolaha ia* ana maloko o kekahi niipepa puka la i' hoolaha laula ia maloko o ke Kalana no elū'a- mau la (i na paha ua huiia a hui 010 ia na Sabati) o ka mua o ia mau hoolaha ' iu" ana dia ho1" Tn'āTTTa haahaa he uini (10) la iuumua o ka la o ka hooloho ia ana i hoomaopopo ia, a o ka elua ma ka haahaa o elua (2) mau mamua o ua hoolohe ia ana la. Pauku S. Xa Lula, E hana ko komite a e hooponopono 5 na lula ī knlike ole nie ko. kanauai x e pili 'ana i na IVana imua ona a aole ♦? «po ia e «a lula o I:o kanawai e pill ana i ka ae ia ana 'a i ole hoolei ana i na olelo ike aka aole nae o lawelawo i kona manao ponoi i ua mau mea la me ka manao ana e hana i ka pono kaulike. Tauku ī>. Loio. kekahi liumuhana tmua o ke koiuiie, o ka nu-a lialihali i hoike ia a o kekahi hwhalahala e loaa ke kuloana e hoea aku imua a e Vupalo ia e kokahi loio, no ka \vaiho iuva aku i kekahi olelo ike i makemake ia a e nieniele i kekahi mau hoike e kahea U aku ana. P»uku 3,0, lloolah» ūo ka Uooioheia ana, I ka wa e lawelawe ia aua kekahi hoolohe ia ana e na, koiuiie, e wuilio ia aku kekahi hooiaha kupono t ka mea haliliali ma o ka lux>laha in ana ina ** kftl«u hn* 1a ame k« kumuhana « m&u kumuhaaa iioouoo ia «iku ania» īue ke kope e kumu *i<>ohalal\ala, \ na i

loaa kekahl, ame hoolaha ma ko kakau !a ana o ka ta ame kahl I htma la ē ke kōml : te no ka hoomaka ana'l ka hoolohe ia āna a e'hooko 'ia maluna 0 ka mea hallhaU ame ka mea hoofiatahala, 'l na $ loaa kokahl, aole e emi Iho malalo eiua puie mamua o ka la 1 kauolia Ja ai he ka hooloheia ana. Pauku 11. K* hoea ar,a o na hoike, a pela wale akiiT I na ms- - apau e lawelawe la ana kekahi hana tmua o ke k<omite, e !oaa pu ana na mana 'like £ pili aaia i mea apau malloko o kona kuleana, a ē plli J>u ia mau kumukanawai, e llke _m!e ia i hoakaka ia ai np k? Komi&ina o na Mahele Hana o ka Lehulehu malalo o Pauku 4709 o na Kanawai 1 Hooponopono Houia o Hawaii 1915. ' ' ''' " ■ 1 Pauku 12. HoopeU, Papa. 0 kekahi mea halihali 1 uha'i' a 1 ole hoohemahema a' I ole hoohaule ma kekahi ano 1 kulike me a i ole hoōko me kekahl o na kumukanawai o keifi Kanawai a I ole kekahl' kauoha i ku i ke kanawai a ke komite e lilo ia no ke aole e o'i akiu maluna o ka Taugani I)ala (SI,OOO. 00) no ka nhai pakahi ana i ke kanawai, hoohemāhema a i ole hoohaule, e hoihoi hou ia ma e kekahi hoopii e hookomo ia ana ma ka inoa o ke Kalana e ke komite, a e papa ia e ka aha kaapuni mai k'a halihali ana i kana hana oiai e hoomau ia ana o ka uhai ia ana o k % e kaamawai, hoohemahema a i ole hoohaule. Pauku 13. Hoike wahahee. 0 kekahi mea e hana ana me ka maopopO i kekahi oldlo malalo o ka hoōhiki ē piīi ana me kekahi kumuhana imua o ke komite e pili ka hewa laia rlo ka hoikf wahahee a, i ka wa e hoahewai a ai, a e ku i ka hoopai" e hoakaka ia ana e ke kanawai no ia hewa Pauku 14. Hnla. O na ukuhana 0 na limahana ftmd na hoolile apau o ke komite i h'oohana ia ai ma ka lawel&we hanal ana a I ol< hooko ana i na mana a i ole na hana i kuka pu ia a 'i ole kauoha ia e keia Kanawai, e uku ia mailoko ae o kēkahi haawina dala i hana ia a i hookaawaīe ia no ia knmuhana i manao ia ai. Pauku 15. 3STa hoohaīihala. C halihai'i i hoole iā ai lea palapala hooiaio no ka pono a i ole nona ka palapāla hooiaie j hoomalolo ia ai, hoololi, hoo* ponopono houia a i °l e hoopai ia e ke komite, e waiho i hoopii hoohalahala mai ua hoole ia ans la, hoomalolo, hoololi, hooponopono houia ana a* i ole hoopai ia o ka lunakanawai kaapuni o ka aha kaapuni ekolu, ms kona keena, ma o kā waiho ans ī kana hoohalahala maloko o ua aha la iloko o la mai ka la aku o ka kauoha e 1 ole i hoohalahala i!a ai.ka olele hooholo, aka nae hoi, ma kekah ano, aole e hoohana ia ka hoohalahala J}o ke ku ana o ūā kauoha la a i ole olelo hooholo. E ku no ua hoohalahala la me na lula e like me ia e hoakaka is ana e ka aha a o ka olelo hooholo a ka hmakanawai e ku ne ia. Pauku 16. Pīli i kekahi mai kanawai e ae. O ka. mea hailhal e like me ia i hoakaka ia ai maloko o keia Kanawai aole i mana*> ia he pomaikai no ka lehulehu maloko o ka manko o vl na Mokuna 73, 82, 83, anie 106 o na Kanawai i Hooponopono Houia e Hawāii 1945," āōle kekahi o na kumukanawai o ua mau Mokuna 73, 82, 83, ame 106, o na Kanawai i Hooponopono' Holiiā <■ Hr,waii, ī pili i na mea halihali * hooponopono ia malalo o Kanaw ai a kw o i!kc| mo ta i hc«n--ISrk"a"u\ ai ma kokahi ano ao. Pauku 17. Mairu\TaoW-l hookaoko» ia. Ma kekahi| ano o kekahi elelo ike i mā'nao ia o ka ahaolelo, ma keia ko kvikalaia nei" no ka manao hvxwsnhi o ka ahaololo a i na o kekahi k\imuka!iawai o koia Kan.awai, a i 010 o ka pili an,i< ona i . 7tva :t mau kujnu e ae pahaV ua manao ia aok s mana, o 'ko koena ak\l g keia Kan.awai pka pili ans o ua. mau kumukanawai la i na po<. a. i ole mau kumu' mawaho ae o iia mea i niana o7e, aolo e "ko. Tauku IS. I-a «wma al, T maiia, keia Kanawai i kona \va o apoiio ia ai; aka nae hoi, ;v;a kekalii ano, aolo kekahi meu liliali e hoehplo maluua o ita alar t ui a\ l .pv?;\i maloko oke K.\lana o Ha\vaii e pāpa ia mui ka hooiako ana 4 kekahi mahole hana lualuna o ua mau alanui īa t>i:> inua aku o Apelila 20, I?4s nvi e ka loaa ole ana mal kv Hoomalu Halihali no ko Kalana. kekaln pa'apaui hooialo w ka rut an;e ka pomaika!; aka v ( ae ho*. o ka mo&* ohua I knpo!\> no ka hooholo ana msl«ns o 'ko kahl alami! nupuv.i' a >: tv,av. malolee o o Tīa--1 wnhl o hr®s, ks k.ii o ka hooiaio aiia kan ia >v.aloko v > T*RtVk\t ? o koia

wal, e walho' aku i palapala iiof # no Tta pala'p&la hooiato o lia pono lloko o lianakolu mau la <30) niahope Iho o ke apono" ia ana o ke!a "Kanawai amo ke kali ana no ka nooiioo ia ana o kekahi palapala noi i ka hoomau ana ia o tm hooholo ia ana ku i ke kanawai. - Hana ia ma Hilo, Hkwaii, ma keia la 5 o PepelUali, 1848. Hookomo ia e: (Sg«S.) Edwln A. De Silva Lunakiai, Apana Koho Lunamakaainana Ekahi. TERTTORI O HAWAH) ) ss KALANA O HAWAH ) KE HOOĪAIA NEI AU o ke Kanawai maluna'e ua noonoo pono ia ma ka ahalawai a ka Papa o na Lunakiai o ko o Hawaii i malama la maloko o ke Keena Kalana ma ka la 5 o Pepeīuali, A.D. 1948, a u a hol o ūa Kanawal 1a ma ka Heluhelu ekahl ana ma ke poo a ua kāuoha " ia no ke paiia ana maloko o na nupepa olelo Beretania ame Hawali, ma o na koho Ae ame Hoole ana: NA AE: Messrs. Abe, Bowman, De Silva, Sakai, Thompson, Yoshfda, ame Mr. Lunāhoomalu—7. TSfA HOOLE: Aole. CSgd.) Edwin M. Desha, Kakauolelo Kalana, Kalana o Hawaii. HANA HOtJ PAHI Eia kekahi Pake ke waīho mailā ilok'o o ke kulana kūpilikii, mamuli t» ka o kona pu ai ame kekahi puka pahi ma kona kua, mamuli o kekahi hana heao e powa. Ua lawelawe ia kela hana ma ke alanui Tantalus mahope aku o' Puewaina. Mahope iho o ka lawelawe ia o kela mau hana e kekahi mau opio, ua hoomaka ae na makai o Honolulu e huli i na mea kolohe a he manawā pokole wale no mahope iho ua paa iho he keiki opiopio i ka hopuia a paa ia no Tta nieniele ia. Ma ka hoike a .kekahi mea, ua hoea aku ka keia Pak e no ke kalewa ana i kekahi mau mea 'a ku iho la mamua o T*ona hale; aole nae i liuliu iho ua hoea maila kekahi mau keiki opio. " Aole nohoi i liuliu iho ua .hoomaTta iho la lakou e kupapa a me he mea la e kupale ana kela Pake iaia iho a o ka hope ua haule īho Ia oia iluna o ke ala«Ui holo aoao, a hoomaka kels mu opio e holo.