Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 2, 2 May 1913 — Page 6
  6        KUU  HAE HAWAII 
  
  keikikane ame na kaikamahine ma    ia hope mai o ka mea apiki nae e   pau wale ana no lakou i ka make   iloko o ko lakou manawa  b  e  b  e, a   koe hookahi wale mai la no ka Makuika o Aronadea, ma ke ano o ka   manaolana hookahi ia o kona   mau   makua.  
              Aia ke duke ke noho la iloko o   na hoohauoli ana ame na kaumaha,   a iloko o kela   mau makahiki he nui,   aole loa he mau mea i lohe houia   mai no ka Lede  V  alaria, ka mea i   ohumuhumu pu me ua duke   la, iloko o na la i hala hope aku no na   mea e pili ana ia laua iho.  
              Ua manaoio loa no ke duke,   elike   me ka ke ao nei e nana aku ana i   ka Lede  V  alaria, ma ke ano ua make oia, pela no oia i nana pu aku   ai, ma ke ano aole he wahi pili iki   o kela wahine iaia, a hoopoina loa   aku   la oia i ka noonoo ana, eia   paha oia ke ola mai nei, a i ole, ua   make kahiko paha, he hookahi no   ana mea nana, o ia no kana       wahine   hou, ame kana keiki.  
              He umikumamalima makahiki o   ka noho mare ana o ke  D  uke o Hawada me kana wahine hou,     oiai nae   aia na makahiki o ke duke i kela   manawa ma kahi o ke kanaono-kumamalima, a he kanakolu-kumamalima hoi makahiki o ke   duke wahine, aia no   iloko o kona mau la wahine ui, he alakai no na hana hihimanu a he moiwahine hoi no na   anaina hoohauoli.  
              Ua hele na lauoho ame na umiumi   o ua duke nei a keokeo, eia nae oia   kekahi o na kanaka mana nui iloko   o ka ahaolelo, a o ka laua keiki, ke   pii ae nei oia i ke kanaka makua   ana, aia kona mau makahiki ma kahi o ka umi-kumamaha, ka manaolana hookahi hoi o kona mau makua, e kau mai la na maka, o ke kau   aku ma na kulana hanohano o ka   aina.  
              Iloko o ka hoomaka ana mai   o   ke kau wela, ka manawa hoi o ka   ahaolelo e weheia ai, ua hoi mai   la   ke duke ame kana wahine no ko   laua home ma ke kulanakauhale ponoi, aia hoi ka laua keiki maloko   o ke kula kiekie ma Etona iloko o   kela manawa.  
              Ua   kokoke   loa   mai nae   kekahi   puupuu   ikaika   nana   e   palukuluku   aku   i   ua  D  uke   la   o  H  awada,   no   ka   mea  i  loko o   kona nanea,  i  loko  o  kona noonoo ole   ae   e   hoea mai   ana   kekahi   mea   ana   i   moeuhane   mua ole ai, ua hiki mai la nae me   he hoku la i haule iho mai ka lani   mai.  
              Ma   kekahi   la   iloko   o   ka   mahina   o   Iune,   ua   hala   aku   la   ke  d  ukewahine mamuli o kekahi kono,   no ka hui pu ana me kekahi poe   wahine e ae no   kekahi aha holoholo   maloko o ka malapua, a ke noho   hookahi   la   ua   duke  nei ma kona  keena heluhelu  b  uke. 
             Ua uuia na puka aniani apau iluna, a ke moani mai la hoi na ea   aala kupaoa o na pua mai ka laua   malapua mai i kanuia ai o na pua   nani o kela ame keia ano.  Aole  ua   duke nei e heluhelu ana, aka e   walea wale ana no oia, me ka honi ana i ke ala o kela mau pua a ka   makani aheahe e halihali mai ana   imua ona, a iloko   o kona nanea, ku ana   no kekahi o kana mau kauwa   ma ka   puka, a haawi mai la i kekahi pepa   inoa i kona haku.  
              Nana iho la oia i ka inoa i kakauia maluna o ka pepa me kona   mau maka maoli, a no kona manao   ua kuhihewa paha ka ike a kona   mau maka, ua kau okoa ae la oia   i   kona   maka   aniani,   a   he   oiaio   he o ia mau no kela inoa i ka waiho   ae imua ona, oia o Aki  b  olo A. K.  S  ekota.  
              "Nawai keia pepa   inoa i lawe   mai nei   a haawi   ia oe?" i huli mai   ai ke duke a ninau  i  kana kauwa.  
              "Na   kekahi   keonimana opio,"   wahi a ke kauwa.  
              "Eia oia   ihea i keia manawa?" 
             "Ua hookipa ae nei au iaia maloko o ke keena  b  olu,   ka rumi hookipa e   kuu haku."  
              Kilohi pono hou iho la ke duke   maluna o ka pepa inoa,   alaila ninau   hou aku la   i ke   kauwa: "Pehea ke   ano o kela   keonimana opio?"  
              "Ma ka'u nana aku, he kanaka   oluolu oia,   a ua like   no kona mau   ano me ko kuu haku, ka Makuika   opio e   noho mai la i ke kula. Ua   kahikoia keia keonimana me kekahi lole kanikau, a wahi ana, ua makemake nui oia e ike ia oe." 
             "Aole i maopopo ia'u keia keiki   o ka hoea ana mai   nei, aole no hoi   i  m  aopopo i kona wahi i hele mai   ai,   pela hoi me kona makemake, eia   nae  o  ka inoa maluna o keia pepa,   he inoa   ohana keia no makou, me   he mea la o ka Makuika o Aronadea kona inoa maoli."  
              Ua kulou iho la ke duke ilalo no   kekahi   mau   minu  t  e, a ia   aea ana   mai, akahi no oia a ae e ike i kela   keiki malihini, ma   ka   pane ana mai   i   ke kauwa:  
              "E iho aku oe a loaa  ke keoni  mana malihini, alaila lawe mai  iaia  noluna nei, i ike aku  ai au, heaha  la kana mea i makemake ai e  ike  ia'u."  
              Ua kunou mai la ke kauwa, alaila   hoi hou mai la no ka  hale olalo, a  he mau minute helu ma  ia hope mai,  ua oili hou aku   la oia,  a pane aku  la imua o kona haku: "Eia mai o   Mr.  S  ekota!" o kona kaha  mai la  no ia hele, no ka waiho  ana aku i  ka  o  pio malihini e kamailio pu  me  kona haku.  
              Huli papu mai la ke duke nana  i  ke ku aku o kekahi keiki opio,  ana  e koho wale mai la, aia na makahiki   o ua keiki nei ma kahi o ka umikumamalima, he   oiwi   kino loihi   kona, a he kilakila hoi kona kulana   me ka hiehie pu, he ui hoi kona helehelena, me ka alohilohi o kona   mau maka, e hoikeike aku ana kona   mau ano apau i kona kulana keonimana oiaio, me kona aoia ana e malama i ke kulana. Ua kahikoia oia   me kekahi paa lole eleele o ka poe   kanikau, a no kekahi mau minute   ka nana ana mai a ke duke, aole   loa he lilo o keia keiki malihini me   kana  k  eiki ponoi e noho mai la maloko o ke kula kiekie, ka Makuika   o Aronadea.  
              Me he mea la ua loaa paha na   manao mahalo iloko o   ke duke no   kana malihini,   nolaila ua ku mai la   oia iluna, a hele mai la imua no ka   hui pu ana me ka opio, a o ia kana   o ka i ana aku:  
              "Ma ka'u mea e hoomaopopo aku   nei, ua makemake oe e ke kanaka   opio e ike ia'u, heaha la ka'u mea   e hana aku ai nou?"  
              "Ua makemake io au e ike ia oe,   aka nae he   leka hoolauna ka'u o   ka lawe pu   ana mai nei me a'u,"   alaila haawi mai la oia  i  kekahi   leka   loihi i ke duke.  
              "E noho iho ilalo maluna o keia   noho e ka opio," wahi a ke  d  uke   iaia o ka lalau ana aku i ka leka  o  ka haawiia ana mai iaia, alaila   nmunamu liilii wale iho la   no oia:   "Ua like loa   ka helehelena   o keia   keiki me ka'u keiki ponoi, a pela   no hoi   me kona leo, nawai la keia   keiki o ko'u ohana?"  
              "Mai ko'u makuahine ponoi mai   kena leka, ua kakauia eia maluna o   kona moe, mamua   ae o kona hala   ana aku ma kela aoao o ka honua,"   alaila hauhau iho la ka opio me ka   aneane loa e uwe, a ma   ka hoomanawanui wale no oia i uumi aku ai   i ka hiolo ana mai o kona man waimaka.  
              "He keu maoli keia o ka mea kaumaha i ko'u noonoo, no ka haalele   ana   mai o kou   makuahine ia oe,  a  ma ka'u koho wale aku  no, ma o  kou hele ana mai la e ike ia'u,  me  he mea la ua hala mua  aku paha  kou makuakane mamua o kou  ma  kuahine, ke ole hoi  au e kuhihewa!" 
  (Aole i pau)