Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 7, 6 June 1913 — Page 11
KUU HAE HAWAII 11
KEKAHI MAU MEA ANO NUI
(Mai ka aoao 1 mai)
—Mamuli o ka Manaolana i ko ke Akua mau olelo hoopomaikai, ua nee aku o Iakoba no Aigupita i ka 130 o kona mau makahiki. He mau makahiki mamua ae, aia mau o Iuda ma ka aoao hookaawale makua mai ke keiki ae. A mamuli o kana hana i keia wa, ua kau aku ka hilinai o kona makuakane iaia, a hookau aku iaia ma ke anuu e hooponopono i keia hui hou ana o ka ohana. Noho o Iseraela no lakou iho ma Gosena, he wahi i ano kokoke aku i Kanaana, he wahi kupono i ka hanai holoholona, a kokoke mai no hoi i ka kulanakauhale o Aikupita. I ka noho ana mai o ka ohana, o kana hana mua ka imi ana i mea e paa ai keia wahi no ka ohana, oia hoi ka haawi ana aku i pono kaokoa ma ka hoomana ame ka hooponopono aupuni ana.
Ikeia ko Iseraela Kulana Hoomana.—Ma ka wa i hoolauna aku ai o Iosepa i kona makuakane ame kona ohana ia Parao, ua uluhia ia oia i ka nana aku i keia elemakule kilakila a anoano, e ku nei imua o kona alo. Ninau aku la oia i kona mau makahiki, a ua nui kona mahalo i ka wa i hoike ia mai ai. He halawai ano e loa, he makua alii, a he keiki alii; he kahuhipa Iseraela, a he alii nui o Aigupita, he kahuhipa i nele i ka noho ana, koe mamuli o ka ke Akua olelo hoopomaikai; me Parao, ke alii oniu pahi kaua, a o ka helu ekahi hoi o na alii iloko o ke ao nei. Aole o kana mai keia like ole mawaena o na mea iikeia ame na mea iike ole ia, o kekahi imua o kekahi, a kakaikahi wale ka ikeia ana oia mau ano, m,ilia etaoin nup shrdlu cmfwypffi aka nae aia he mea i oi ae i ke kanaka hele malihini, e lilo ai oia i hoalauna maikai no na alii a i ike powehiwehiia iloko o na moolelo o Aigupita, a ke alii Parao hoi e kulou haahaa aku ai imua ona. He malihini oia me na helehelena kaumaha, he hanohano nae ame ka mana. Ke ku la oia imua o ko ke ao nei alii kiekie, nona hoi ka mana oi e ae maluna o na mea apau, eia nae, aia iloko ona he anopono, nona hoi ka noonoo no na mea oi ae. Iloko o kona aahu alii; me ka mana ame ka hanohano, ke nana iho la oia i na helehelena ano akua o Iakoba, a ke ike iho la oia i kona oi ae mamua ona, nokamea ua kulou haahaa iho oia malalo o ka hoomaikai uhane ana a ka elemakule hele malihini.
Ka Hoolako no ka Manawa.—Auwe ka ilihia ame ka eehia o ke kukai olelo ana mawaena o ka elemakule Iseraela ame Iosepa holomua! Iloko o keia mau la hope o kona ola ana, o kana keiki nalowale loihi no kona mea nana e hooluolu, a e kakoo mai iaia ma ka uhane a ma ko ke kino, e hookaulike ana me kona hanai ana iaia no ka wa pokole mamua o kona nalowale ana i kona wa keiki. Ua hoohiki akua oia e huna no oia i kona makuakane ma ka aina o kona mau makua. Mamuli o na mea i makana wale ia mai ke ola ana o kona makuakane ame ka ohana, ole me ke kuai ia. He hoike oiaio hoi o ko Iosepa kala ana aku i ka hana hewa a kona poe hoahanau i hana mai ai iaia, a o ka pihapono ana hoi o keia helehelena nani kelakela i hoikeia ma ka moolelo, kona malama ana ia lakou me na mea apau e oluolu ai o ka noho ana.
NA OLELO HOONIANIAU.
I ka wa hea e paa ai ka waha o Pali ia oe?
I ka wa e nuku ia ai, "Pali wahapaa."
He elua mau wahine , olelo kekahi, Ono mai la ka hoi au i ke kukui. Pane no hoi kekahi wahine, O pii no a ka ulu kukui ai ana mai ke kumu a ka lau. He hewa iho ka oe i ka Inamona i ke kaukemio i ka welelau lima.
He elua mau wahine e nuku ana, a olelo kekahi he wahine wahahee oe. Pane kekahi, aohe hee o ko'u waha.
Owai ke kanaka oi loa o ke pi?
O Tomitomi, nokamea aia pu no meia o aua.
Ninau aku la kekahi kanaka hana nanahu i kona hoa, "Heaha ka haawina e loaa mai ana ia kaua ma keia luhi ana?" Pane aku la kekahi, "He eka no na maka me ka piha pa'u eleele o na ihu." Hu ae la ka aka a haalele wale.
O ka wa hea ka wa e lilo ai o ka niho o ke kanaka no ka Iole?
O ka wa e oleloia ai, O ka niho o ke kanaka no ka Iole, uwiuwi ka niho o ka Iole.
Owai ka aina nona ka ua hiki wale no ke olelo ia aku e noho malie,
O Hilo elike me ka olelo, Noho malie (maielile) ka ua o Hilo.
O ka wai keiki ka i wali ka ihu?
O ka Pali, penei: "Ua wali ka ihu o ka Pali keiki."
I ka mokupuni hea o na ailana o Hawaii nei e pau ai ke aloha?
I ka mokupuni o Lehua, elike me ka mea i meleia:
"E hiki aku ai i Lehua la,
Ka palena pau o ke aloha la."
Aia ia wai na ki a ka unu?
Aia ia ka U-a. Penei:
"Mauna kumuhana i ka U-a,
Aole i pau pono na ki la."
I ka wa hea e komo ai ke ahi i Koholanui?
I ka wa e hooma-u waiia ai, penei iho:
"I hooma-u wai ia ke ahi,
Komo i Koholanui."
Noi aku la o Kaleopuu ia Makole i ahi. O ka wa ia a Makole i hoopuka mai ai i kona alelo, a olelo aku la. Eia mai ko ahi e Kaleopuu. Ua huhu loa o Kaleopuu ia Makole, a olelo aku la, O Makole penei: Ina he heluhelu Baibala oe, ina ua ike oe ua palapalaia, "He ahi ke alole." Weliweli ka aka o Makole.
Nowai ke alahele pali nihinihi laumania?
No Salia, penei iho:
"Ua ike mai oe i ko'u alahele,
He pali nihinihi a he laumania."
Owai ka aina he elua alo o kona pali?
O Waipio, penei: "Maikai Waipio he alo lua na pali."
Ihea e pii ai oe a hoomau?
I ka Holokuaiwa. I pii a hoomau i ka Holokuaiwa.
Owai ka manu pihoihoi oe ke pii?
O Koaekea. "Pihoihoi ka piina o Koaekea."
Owai hoi ka mokupuni ihu nui peleleu?
O Kaula, penei: "Ihu nui peleleu Kaula na ka ino."
He wahi keiki ilihune o Petero ka inoa, a e noho ana no oia, hoi mai ana he kahuna Katolika o Iakoba ka inoa mai Aikupika mai, a hui laua ninau ke kahuna penei: "Ea, e Petero i ta wa hea oe i hiti mai ai.?" Pane kahi keiki kolohe, "I ta wa e tomo ana o Iakoba i Aitupita."
"O, e Petero, e hoi atu oe me na haneri pipi, a mai hootaulana wale atu." Hu ka aka i kanui o ka ike o kahi keiki. He loaa wale no ka hoi la ka haneri pipi, i ka ike wale no e tomo ana o Iakoba i aituputa, ohai hou ae ua ike?