Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 7, 6 June 1913 — Page 6
6 KUU HAE HAWAII
NA MAKAIKIU
KEAKA AME GILA
KE KUPANAHA O NA KUPANAHA
MOKUNA I.
Aia no o Gila ke hele la e huli i kanaka elike me ke kauoha a ka Makaikiu Keaka iaia, a eia hoi o Keaka ke kuekaa a noii akahele nei i ke kinomake o ka wahine opio i hoomakiliia mai ai kekahi wahi ike no ke ano o ka halawai ana o keia wahine opio me ka make, a he nui no na mea i loaa i ka makaikiu a e pau ana no ia i ka huaiia aku ma na mokuna mahope ae nei.
He hookahi nae hooiaio maopopo loa i loaa ia Makaikiu Keaka, oia no, ua make pepehi maoli ia no ka wahine opio e kekahi mea puuwai eleele a ka manao ino, a o ka mole no nae o keia make ana oia no ke dala.
A o ka mea nana i hooia iki mai i ke kohokoho a ka Makaikiu Keaka, oia no, ka haainaka silika i hoopaaia ai ma ka lauoho o ka wahine opio; i hooluheia ma ka helehelena a i hoopaaia a paa loa ma ka a-i o ka wahine opio, a o ua hainaka nei he haina ia i ike a i maa mauia no na kane.
Aiai nae, eia no kekahi ke olelo nei i hana a hookolo no na makaikiu i ka poe e manao ana e aihue i na pomaikai, a heaha la hoi, e ae aku ana no au i hewa ma ia kumu hoopii a ia poe no'u wahi a Makaikiu Keaka i puana ae ai oiai oia i hoopa iho ai i ka mea hoopio o kana wahi ipukukui makaikiu ka mea na na i kokua nui iaia i na minute mamua iho iaia e huli a noii ana i na mea apau i pili i ka make ana o keia wahine opio, ua kamailio hou ae la o Keaka i keia mau olelo, ae no hoi, oia no nae he tausani na ano o na hana powa wale ana i ka poe hewa ole hookahi no hewa nui i ka manao o ka mea powa o ka nui loa ana o ke dala a mea waiwai e ae paha, a pela me na pomaikai he nui i loaa ia mea a mau mea paha.
A no ka mea, i kela la aku nei no ua ikeia aku kekahi mau mea i ko laua hiki ana imua o ka Aha Hookolokolo, a aia hoi imua o ua aha la ka hana a noonoo ana no kekahi kumuhana noeau loa o ka hoohanaia ana, ma ia ano iho la e aihue a powa ai i kekahi wahine opio hooilina waiwai nui.
A ma o ka loaa ana o keia kino make o keia wahine opio, i hoala mai ai o Makaikiu Keaka i kona manao a hilinai ana, o keia make ana o keia wahine opio oia ka hooho ia ana o ke kahua hana pepehi kanaka, i mea e hoonele ia ai kekahi hooilina waiwai nui; oiai ua ikeia o ka manao oia mau mea i hiki ai imua o ka Aha Hookolokolo, oia no, ka aihue a powa ana i ka waiwai mamuli o kekahi palapala hooilina apuka a ma ia ano iho la e hoonele ia ai ka hooilina ponoi o ka waiwai.
Ua ikeia no hoi ke kau ana iloko o na papa hoike hihia ame na hana karaima o na aha hookolokolo, a ua hoouhiuhiia e ka lepo o na hana diabolo a e mau aku ana no keia ano hana a hiki i ka hopena o ka manawa a ka poe nana i hana ia mau ano hana e ike ai i ko a ko ole paha o ka lakou mau hana, no ia mea aohe he mea a makau iki o ka poe hana i keia ano hana.
A o keia mau hoao ana e hiki aku ana no nae ia i ko lakou mau hopena kupono; ma o ka loaa ana i ka makaikiu o kela hainaka i hoopaaia apaa loa ma k lauoho ame ka a-i o ka wahine ui opio i make ua loaa iho la iaia he moali hoike no ka hoalakai ai i ka ulaa ia ana ae o kekahi mea i make ai ka wahine opio, a pela ka ikeia ana o kekahi mau mea i hele aku imua o ka aha hookolokolo no ka onou ana aku e aponoia mai ka palapala kauoha hooilina, a o ka make ana o keia wahine opio imua o ke alo o ka Makaikiu Keaka oia ka hookoia ana o ka makemake aihue a powa i ka waiwai o keia wahine opio hooilina waiwai nui hala ole.
A imua o ka lani o na lani a maluna iho no hoi o ke kino make o ka wahine opio e waiho ae ana imua o ua Makaikiu Keaka nei i hoohiki iho ai oia ia manawa e hele a e hana aku ana oia me ka wiwo ole ame kona akamai makaikiu apau e hoohaule wale i ka hana lokoino a ka poe i ohumu ino ai i ke ola maemae o ka wahine opio a e halihali mai imua o ke kanawai i na poe apau i paumaele i ke koko hala ole o ka wahine opio.
A no ka mea, wahi a ka makaikiu ke manaoio nei au eia me a'u na kumu hooiaio o kou make ana e kuu lede hala ole, a mamuli auanei o keia mau kumu hooiaio e hiki maopopo ana iau ke ulaa aku a kaulai ae i ka la i keia mau hana pepehi kanaka, a'u no nae e olelo ae nei, o keia kekahi o na karaima pohihihi a kupanaha loa o keia kenekuria umikumaiwa.
Oiai e hokuku opuopu ana na manao he nui iloko o ka kaua makaikiu e ka mea heluhelu na ia mea i hooloaa aku iaia i ka manao ana, e hoohala manawa wale iho no ma ua aeone kaulana la o Kone Ailana, a mamuli hoi kekahi o ka holiolio ana mai imua ona, o na mea i loaa iaia ma ia po, e laa ka loaa ana o ke kino wahine make, ka loaa he hainaka no kekahi kane ka mea i hoopaaia i ka lauoho a i ka a-i o ka wahine opio, ana hoi e manao nei he hoike hikimua ia o ka hooloaaia ana mai iaia o ka poe nana i hana keia karaima weliweli loa.
A ia pau ana ae no hoi o ka ka Makaikiu Keaka huli a imi ana i na kumu i make ai ka wahine opio ui, ua hele aku la oia no ka huipu ana me Gila a iaia ka Makaikiu Keaka i olelo aku ai, penei:
"E Gila, he ano mea malihini a kupaianaha nui mali keia nana i hooloaa mai, a i ole, ae mai paha ia kaua e hoohala manawa wale i nei po ma keia aeone o Kone Ailana nei, a no ka mea nohoi, eia au ma ka meheu o keia pepehi kanaka pohihihi e hookunahihiia ai, a i ole hoopiolokeia paha na noonoo maikai o ka lehulehu no keia pepehi kanaka i ike ole ia kona lua a ka manaonao ole i na makahiki he nui i hala aku nei eia nae me ka nui no o ka hana ame ke akamai e hoohana ai i ka imi ana i keia hihia pohihihi loa, a'u no e ike maopopo aku i ka nee ana o ke au o ka manawa, nokamea aia a kuliu ka ike, a piha hoi na io uwala o ka lima me na ikaika apau e hiki ai ke hoohuli pu i ke kino nui o kekahi Hipopotamu, a pela me ke akamai i ka alo ana i ka poka o ka pu panapana a ka enemi oiai ke ike nei au e hoohanaia mea make i mea e kaawale ai kaua ma ka hookolo ana ma na kapuai o ka poe nana i hana keia karaima koikoi loa, a e ike ana keia poe aihue a powa ame ka lehulehu holookoa."
MOKUNA II.
Ka pakaua maloko o ke one—Ka nana ana ma ka puka kipu—He mau malihini elua ma ka aeone—He kike kamailio hookamani ana a he hiona maikai nae—He hoi hou ana i ka aeone—Ka nalowale ana o na dai-