Kuu Hae Hawaii, Volume I, Number 9, 4 July 1913 — Page 3

Page PDF (438.72 KB)

KUU HAE HAWAII  3

 

HE MOOLELO NO
SALOME LIVEKONA
KA MEA I MAEWAMAEWA MAHOPE O KE ALOHA KUPOULI
A I OLE
Na Hoahanau Elua Iloko o na Wiliau o ka Hoopohihihiia

                Oiai ma kona naau, aole oia i makemake! A o ka lua i ka wa i loaa ai iaia o kana aloha (ke kane ana i hoolaa ai iaia iho ma ka mareia ana iloko o ka Ekalesia, a i lilo ole hoi i mare paa ma ke kanawai o ka aina) ana hoi i manao ai ua make, eia ka ke ola nei no; ana hoi i lawe ae ai i kekahi keehina o ke ano naauao, mamua o ka lawe ae i kekahi, a koe kekahi, ma ka haalele ana ia olua elua, ana no hoi i pane mai ai ia oe ma ka leta, e hai mai ana ia oe i ke kumu o kona hana ana pela, a e hai pu mai ana ia oe i kona makemake e noho kaawale me ke ola i hoohaumia ole ia, eia nae, aole oe i kali iho, a aole hoi i huli aku i ka mea oiaio, aka me ka manao puapuahulu, ua awiwi iho la oe e oki ae iaia, a mare hou aku la, me ke kuni ana iho i kekahi kuni iluna o kuu makuahine ma ke ano he wahine mare lehulehu, a kapae ae la i ka pono kanawai o ka olua keiki mamua ae o kona hanau ana."
                Ame ka leo haalulu o ke kaumaha, i olelo ae ai ke Duke o Hewada, oiai kona mau lima e palulu iho ana i kona mau maka: "E kala mai e na Lani Ua hana mai oe ia maua i keia hana hewa loa, a aole e hiki ia oe ke alo ae no ia hewa au i hana ai. Ua ike maopopo au, aole loa e hiki ia oe, mamuli o ko'u huli pono ana i ke kanawai o ka aina. A ke lohe aku nei nae au i kau mau olelo hoino i ka inoa maemae o kuu makuahine. E ke Duke o Hewada, ke hoomalamalama aku nei au ia oe.
                "E ike na lani, aole au e hana hou pela! Ua aloha au i kou makuahine. Aole wale no hoi o olua ka i poino mamuli o keia mau popilikia i ili iho maluna o kuu noho home ana. Owau pu no kekahi, aneane no au e make mamuli o kona nalowale ana, a aneane no hoi e pupule mamuli o na manao welenia i hoea ae iloko o kuu uhane."
                "A mai aua oe i kana keiki no kahi mahele liilii au e haawi ai iaia, oiai nona no ia kuleana, ina aole oe i hana i kekahi hana pono ole maluna ona."
                "Aole au e hana ana pela. E ukuia ana no kou aie."
                "A mai hana hou oe i kekahi hana e kue mai iau ma ka hookaulike ana ae iau me ke keiki e paa nei i ko'u wahi, a o ko'u kuleana hoi."
                "Aole, aole au e hana hou. E Ioane, akahi no a hiki ia kaua ke hoomaopopo aku kekahi i kekahi. Ua olelo mai nei oe, ua hana hewa aku au ia oe, a e ike no hoi oe, oia hana hewa ana a'u ia oe, aole loa e hiki e hooponoponoia ma keia ao. Ina no e haawi aku au i kuu kino no Gehene, aole no ia he mea e loaa hou ai ia oe kou kuleana, aka e hana ana no au elike me ka hiki iau. E hoolilo aku ana au ia Grinakoma, kekahi o ko'u mau aina hooilina, a lilo, a o ke dala e loaa ana, e waiho aku no au malalo o ka malama ana a Livekona, ka mea Malama Banako, ma kou inoa. A iloko o keia wa hoomaha, nau e malama kuu wahi kikipu e waiho la ma Bene Lone. I kou wa e makaukau ai no ka oihana koa, e hookomo aku ana au ia oe iloko o kekahi puali koa legimana kaulana. A eia, ma ka lokomaikai o na lani, e hoao oe e hookaawale ae ia oe mai ka hui ana aku me ke duke wahine, a i ole o kona ohana paha. E hana oe i keia i mea e loaa ai ka noho ana maluhia ana. Ke manaolana nei au ua hiki mai ka wa o kaua e hoomaopopo aku ai kekahi i kekahi," wahi a ke duke i pane mai ai me ke ano ohohia.
                Alaila, ua pane aku la ka opio, oia e hoi hou mai ana kona ano maikai ia wa: "Ae, ae, ua maopopo—a e kala mai oe iau, no ka'u mau olelo kakana i olelo aku nei ia oe e kuu makuakane."
                "Alaila," i pane aku ai ke duke, me ka puili ana aku i ka lima o ka opio, "e haawi aku ana au ia oe e Ioane i na mea apau au e makemake ai, nokamea, o oe wale no ke keiki a kou makuahine."
                A ma keia mau kukai kamailio ana, i hoopau ae i na manao walania e ulu mai ai kekahi hopena weliweli, a noho alii iho la na manao oluolu maluna o laua.
                Uku houia aku la ka aie o Ioane Sekota, piha hou kona pakeke me ke dala, a hele aku la oia no Sekokia ma kahi kikipu o kona makualoa ka ikeia ana o ka Makuika opio kane, i keia wa hoomaha o ke kula kahi hoi ana i makemake loa ai e noho, mamuli o na helehelena ui o ke kaikamahine kahuhipa o na aina mauna (highlands) o Sekokia.
                Hoolilo aku la ke duke ia Krinakoma, a waihoia aku la ke dala ma ka lima o Haku Lemuela Livekona $ Co., ka mea malama Banako o ke Alanui Lomabaka o Ladana, a e hoopukapukaia hoi no ka pono o kana hanai, o Ioane Sekota.
                Iloko o keia wa hauoli ole o ke duke, kona hana ana i keia hana oiai ke dala e kahe awai ana no ka hana hou ana i ke kakela o Lone, ana hoi i moraki aku ai i kona waiwai no kekahi ukupanee kiekie.
                Me keia loaa maopopo i loaa aku i ka opio, me ka noonoo ole, ua kapae ae la oia i kona uhane maikai, a hoomaka aku la oia e komo iloko o ke alahele o ka poino ame ka ilihune.
                I kekahi wa mai, ua paa hou ae la ke kakela o Lone, a nee aku la ke duke ame ka ohana nolaila, a hoomaka aku la i ko lakou noho alii pokole wale ana ma ke kakela me na anaina hoohauoli no ka piha ana o na makahiki o ka hoilina i ke kanaka makua.
                Ma keia mau anaina hauoli i haawiia, he mea oiaio, aole loa o Ioane Sekota i konoia e hele ia mau anaina, aole ma ke kakela, a aole hoi maloko o kona pa, a nana ponoi no oia i hele ilaila me ke kono ole ia mai. A mamuli o kona ano like loa me kona hoahanau, i huipuia me kona kulana hokae i na kaikamahine o keia wahi kauhale, ua lilo keia i mea e ulu mai ai ka haunaele.
                A he nui o ka poe maikai i hoi aku me na manao kaumaha no ke ano maikai ole o na hana a ka hoilina o ke Duke o Hewada.
                E na makamaka heluhelu o keia moolelo a ke kupaianaha, ke ike ae la oukou i ka ulu ana mai o na manao kuhihewa iloko o ka lehulehu.
                Me ka maalea e ike ole ia mai ma ka hoopuka ana ae i keia mau olelo hoonalonalo—"Hui pu no na keikikane me na keikikane."
                Mamuli o keia mau hana ino, ke lilo ae la ka inoa maikai o ka opio—ka Makuika o Aronedera i mea hoowahawahaia.
                Ma kekahi ano, ua hoopili mau aku no o Ioane Sekota iaia iho me ke duke, a ua hookaawale loa aku hoi iaia mai ka ikeia ana mai e kona ohana; a i ka wa ana e hookaawale ai mai ka maka aku o ke duke, ke duke wahine ame ka makuika opio, ia wa, ua hoolauna aku oia iaia iho me na kamaaina o Lone.
                He  mea oiaio, he wahi wa uuku