Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 14, 26 December 1861 — HE MOOLELO NO KAILIOKALAUOKEKOA-Helu 7. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KAILIOKALAUOKEKOA-Helu 7.

ta h'oi sūia a lau& nei, iukar6 Pihanakalani, maho{)e iho o ko laua halawai ana i kai o Wailiilk» a lhiīin laua nei o ka noho |>ti feti&,

e Uke me ko lana noho pu aha ihamiia 1 ole* loia ma ka Helu 5 ē Hinan, me ke aloha nttt loa 6 Kailiokalauokekoa ia Kattakaltiaiii r aka» he manao e lio ko ke kaue U&ko ona, tne ka manao e hoohalike, e likte iiie ka Kailiokalauokekoa haha aila. Ua aneaue ekolu pui\i (fnakahiki) paha, kupu k& manao o Kau&kahialii e iho hou i kai o Wailua; ala ae la keia i ka wanaao, a īalau aku la i ke kia mnhu» puka akii la iwaho» no ka manao no e hele iJte kapili manu. X ke ahiahi tfku nae t ua olelo mua akii o Kauakahialii ia . Kailiokalauol&koa; Eia w*u ke- s helo nei i kapsti manu i keia wanaao ae, ina i kali oe ia'u, a i ahiahi, mai haohao oe, mai manao oe tta pilikia au, ina i haohao oe, a ohumu liilii paha, oiai aia no atl S ka n&hēlehele, alaila, make au f nolaila e noho li{ loa oe me kk manao maikai, no kii mea t he moe

ino ka'n. 1 akn o KāUiokalauokekoa, ke ike la no ka oe he moe ino kau, lapa no ka hele. Akila i aku ke kane, ua lohe oe «ole au e iiaalele i ka\i pnni o ke kapiH manu, ma i haule kekahi lia ia'u» hnhn mai o'u raau akna, a raake hoi au. B hwlohe loa no oe i ka J n, mai haohao oe. « Alailn, ua maikai ia mea imna o kana hide? 1 p«H>» aku !a keii, aole e haohao, no ka mea, e manao ana keia o iho i kai o Waino ko ia nei manao nui ia Makaweli, i ke kaikamahine a ka wahine kamaaina nana ia nei i hookipa, i ka w* a m nel 1 iho ai e hoomakakiu ia Kailiokalauokekoa, e like me fea mea i olHoia ms ka Hele 6 o keia kaio. la !a *ii aei iho a launa ose MakaWeli, a hiki i ke ohiahi, hoi k*?ia iuka o Pihanakaalani, ** aiwt i& t&i, ua awe alua o i* Kanakaliiaai uo W miiao. ai^aaakllii?

!a maiuiwa, olelo akti la o Kailiokalanokekoa, akiihi ka hoi kuu pono ole ia oe i keia 1ā no ko ahiahi loa; olelo aka kana kane, na kaaoha iho hol ati ia oe, mai liaohao oe ia'n Sfe poeleele au. A paa ka laua nei olelo ana uo keia mea, alaila, hapai hon o Kaaākahlalii i kana olelo imua oka wahine. I pii hoti waa i kapili manu i kakahlaka, a i poeleele aa, a anmoe, mai haohao how oe, no ka mea, ua loaa hou ia'u, he *rahi hou aku e katrili manu ai, he oi akn ka mamil aia nae ko laila manū i ke ahiahi, o ka napoo atta a ka la ka wa mihu loa aku, he uhai wale mai no ka manu ke poeleele loa aku. Oia ka olelo hoopunipuni a ke kane ia Kailiokalauokekoa. f' Moe laua nei ia po aao ae, i ka wanalo pii aku la o Kauakahialii, a pelii hou i ke alanui e iho ai i kpi o Wailūa. A hiki keia i ka haīe o Makaweli, luuna hou laua nei, o ka lua ia o ko laua launa kolohe ana. Noho keia a ahiahi poeleele, hoi keia i uka o Pihanakalai. ma ka waena konu o ka po kona hiki ana iuka. Ia Kauakahialii i hiki aku ai, e uwe hou mai ana no o Kailiokalauokekoa, no kona mariib ua poino, no ka mea, ua hala ka manawa a Kauakahialii i kauoha ai o ka manawa poeteeiē ka maiiawa e hoi aku ai, ilka, iia aUmoe loa. I ktt manawa a Kauakahiaiii i hoi aku ai, olelb inai kand wahinē, kupaliaha ho hoi kaii ē kanē, kai hoa i hele oē no kē kawili manu> a hiki i ka manawa poēleele hoi mai, ina jno hoi e loaa iiio kau huāoielo &ia i ke &umoe ko'u hoi mai, iiia no hoi paha aoie au e hāohao'ia oe. i mai o Kāhakiihialii, hē ihea kupanaha paha, akahi waie hd Wau a ike i ko'ii - laiatl. i ka napoo aiia akti o ka la, {oaa ia'ii hookahi laii manii, a ho kttu maiiao e loaa hoii īa'ii hē mau maiiU hou, holdilai hahea loa wftu i kē kaplii poelēeie loa, hiili hōi m&ī au, nalowalē kē aiaiiiii ā'u i hēl6 āku ai; o ua uiahu inua iioi a'U i lōiia'i; Mlati loa ko'u heie kna. aole i loaa iki kela maU manU a'U i k&pili āi, a Ua loaa hoi na manu hou, a iio kd*u Ktft hef a &ha, nolaila haalelē auj. e ,aU6 hoi ka hrii ho[ i'iK U lau heie wale mai nei no ā puka iho la, oia ke aumoe 9 Mihopē iho oia mattawa a laua e kainailio a i loko o ko laua hiauawa e hooihakaukaU an& e iiioe, oielo aku o &atiākfthialii (k Kailiokāiauokekoa. , $ Ma keia wanaao, ē pii Hbu āuā āui ke ka» piii ina i āo ka po o kā !a apopo, iūāi haohao oē, ā i po ia lā, aLāi ; hadhād? iiō oē, ā iha eāo tiā po hoh āku f ālaila mājftab oē t ua makē att, alaila, Ua niāikai ia mea ihiiiā 'cfi kāUā wahine. . - /-.•-•■ ' Moe lāua nēi iapo a Wanaao, pii hoU o Kauakahialii tnā kāhi ana e hele Māil āi* a iho hou i kāi o WailUā, iā iho iioho keia i kaiihe Maka*relī, elUā lā hookāhi lioi keiā iuka b Pihanakalahi.

Ia ]bji& ima b i£itoakahiāiii i kd aolē i ldiaa ia KtutīokfttAtiokeko& k& haohlio, no k& ihib t ua kupouo 1 k& tnaiiaWft I dlēlbia e Kniiakihiām. k., Pela taatt ka ia tiei iiittft Ūiii me kah&ohao ole b k&na wahin&, tta &fieAtie eno paha malamii, d ko Uua lauaa atitt me Māk&weii;

t I kekihi la, i ka wanaao, ia Kailiokawaiii hihio» e olelō tnai anake* kkki inanu iā Kailiokalauokekoa, o &fakkWeii kft wahilie A kekahi kanaka o kott aina e hoho nei, ia manAWa puoho aē keia, eW ka he hOiio.

1» pnohG ahā ae & ia nei, e hoomakaukiiu atia o Ēīauakahi&iii ikē kia manu no kana haaa mau he iho i kai o #aiiua i o Makavreli īa.

Olelo akti 0 KālilokaliiUokekoa, ke h&ohao nei au ia oe e ke kahe» no kē Ano e loa o keia man#w» ou, eo ka mea, i kou. mahawa mamua, |>ii m oe i kapali manti, aia koU nawa hoi m*i ma ka aul ana a ka la, i keia mau la aku nei mamua, aia i ke anmoē kon hol mai» a I keia manawa hoi, aia kon hoi mai i hookahi po me alua ao, a ke hele iiei i ke ono o kou inalama o keia hana aeu

Noiaila, ma keia hihlo o'u 1 tnoe iho nei a pnoho ae nei f e olelo mai ana no kekahi nu a kaua, aia ka oe i kai ttte Makaireli. Nolail% ina he oiaio ka 61eto a keia manu a kana ma ka hihio ia"u t alaila, ke hai aku nei au ia oe, aolē au e ae iki aku ia oe e hele ike kapili manu. no k» mea na pono ole hana. * ' f aku o Kauakahiaiii, heoiaio no kau moe, no u nse k4 olelo a ka hihfo i, ka-po» a no hai olelōo ke mai manao oe i ka ka po oi«lo he ou«o, , ao M i *, 0 . , ~;*?l k ! tt , kMe i,oko 0 *> kM» Mik.' " 0l f"' no au me k* noo kana kiu wau noko j Kbaa aku ia oē t \fcaa pfe ia'u a oko 0 ka pakilu me na kāne eliia, nolaila, mai 1 aku la ka wahine e knn kanē, aole ad e

ae iki ako ana e hookmi i* oe, imi i |oo|Aakiki ne, alaila o kaiia pti no kc hele A no ka aaenne paakiki loa o KaiJtfkSĒ|ttokekoa, i aku o Kaaakahialii, aole e ipaā ia kaua ke hele pa, aole auanei e minu leiā la aX aole no e pono i ka poe kia manaie hele pn me na wahine ika nahelehele, ifeea paoa ioa ia. j < Alaila, oleio aku o ia Kauakahialii, mai oe e hele fa ēmi wan me oe f a e walaau i kou manawa e ,ltapili manu ai, aole no au e hookuke an i lia maau e hookokoke aku ana i oU la, n« manao no i ka oleio a ka manu ma | nolaila walē no ke kumii o ko'u aloahj āpa iaoe. ! * Nana mai la o Kauakahialii, na pakiki loa ka manao o ka wahinē, alaila, hook kēift i koua manao hele. , { 1 aku la ke kane ia KailiokalauokeJba,» i ko apA mai ho ka i ko'u manawa hele kea īoa, nolaila, aole au e hiki i keiA lj Āa ka'u hana. | % iiahope iho o keia inanawa a laua iei e kam&ilio aha, holoholo ae la o Kauaka|iāiii maloko o ke kihapai, e hoonana ana laia iho, no ka mea, Ua hoomahuahua ia oia na aloha ia Makaweii. \ 1 kekahi la ae, hoomakaukau hoU d &uākahialii ē pii iuka i kapili manu, aka} tisiaua loa o &āiiiokalauokekoa i kana kaiie, āteē ! ae iki e hookiiU ia ia. * ■ | Ekolu ii oka aua auaā ka wahnie iaKĪl- | alāilāj ia inānawa, ua di ani Se | kailaka ināikai o kaha kane, no k& med ua I hohlapalapa ia o KaUakahialii e ke aloii d Makawēii. Se inea. MaU iiāe ia'&auakahialii ka hUō l hoio inau maioko a ko lāiia kihapāi ilbOTd iia lā e āiia ia iiei e kana wahine. - v -I i . I ke ahiahī o kē kolu o ka la o ka āuyā. āna o Kauakahiāiii, aia oiā ē noho aiiā iālo o ka niaiumaltl & na lāu o na maiā e.iWē" aiiā no Makaweli, ia Kailiokalauokekoa eW i kā uwe māi-ā 'heie aku la kana wahiiie a ma kē alo, liimti ak'u la, e U\ve. ana anei oe ināāiiēi? ' |A. heaha ke kumu oia uwe ana? No kuu a\ā ana iho nei palia ia ofe iloko o na la ekolule JcUmu t*ko ān&?. B a)oa ahe|- de £»# , Moliā i k'd' a Mii iūāiiU i f ai iā'u ma kā hihio. Aole nae e hiki i kanā kāhē ke pāne kdib i; nō kā ineā, uā luokumokuāhua i liaaii i kē āloha i kāuā wāhiiiē iā Mjf kaweli. Ia po ihb oko lāUa moē pu ālio e ioā ko Kaiiakāliialii nioē āna iā lpei, i ōni #āiē kiiā ho, ināb7 a irtao o kāhi Mb, ākilā rfiāiiao kā wahine, no ka lēalea l6ā » -Kauākāiiiālii i kē kapiii ināhU kē kumii o k s e ānā inā ia po, āole nae oiā i heiopuk &ku i v bleid imua o kāUa kaiie; tā ao āna ae, hele aku la kana kāne o |t| uakahialii, ē īnilimīli m&u āna i kaiia kiā hii* ā ē liOnihoni māu āha i ua kli mānU i kiiiiiU ē'iĀāhae» totti ai o Kāiiiokālauokēttto I fib kā leāiēā i ke kopili māiiu kē kUmu o tiā tiWē āhā i kekahi k mātfi[ua āe, a me kk ābo e ābā ōkd iāUā moe ana iā po iht); I , A Uo keiā hāhā 6 l£āuākāi{i&lii { hal āku Ii ka Wāhinē i kāiia oiēlo imUa o kanā pēiiei; . •; . . - •;; ' ;

Ke ikb tei nfei au t Ua ()t aku kou leaiea i ke kapiii umuii, oia ke kumu o kou u#e Mii i kcltt la i hala iho fiēi, a ihe koU anō fe aha j keiA |>o, lio ka mea, ua milimili ihftu ofe i bi kia Miintt fae kā hdiii ana, nolaila ke a|ii nei att e hdoktttt ia oe. *' f ■

Olelo akūlA o Kauakahialii, e llke mekai e ike la, pela io tio k& m&nao iioko ou, a hi oiaio kati ē olelo mai nēi e hookuu ia'u e; ho i kaWih manii, aiaila, tia uhoia ia knti ,jpi. nāo kaumaha a pati loā; . " ' t āku la ka wahine» ke āe aku nei āuiā& e hele i kau mea ē manao itui neī, eia nae» b kaua pu no ke hele, aoiē āu e iie aku 0 Oe wft!ē no. j Iā pane āha o lE&iliokalauokekoa, kattft*ha ioa ka manao o kana kane, a kulou iho ia, aka, aole hē inanaō nui o Kailiokāl auokekta 1 kāha tiwē iuai. I ke atrakea o til la la, hele aku la 6 Itiuakahialii i ka atiau ma kāhi mamāo aku, ka mea, aole ē hikl āuau ma kahi kfr kokē o ike iA āuanei kē ino o ia nei i hā#4 ia'i e Makaweli, nd ka meā, ua pau keia \ ka uwau id » ' • A hala kela i ka aku la o Kaiiiokalāuokēkoa h kokoke ma kahi ā ia nēl e āōau ana, aole nae kēia i ike inai ia ia nei, t»iii āku la kfeia nia k&kurh.u iaau, nana aka tā i kanā Vane; āia hoi'ua pau- ka poli i kā uwatt ia, ina ke alo, aia Hoi ua nahu ia oiā kekua. - Alaila hoomānāo iho la o KailiokalaUokēkoa i ka olelo a ka manu m& ka hihlo, alaiīa, keia e hooluu aku ē helē hoa &a> kāne e like n&* kana 'haiia mau wuwniii, hoi māt la .keia ā hiki i ka hale, mahope i»« o Kauakahialii. Ia manawa, hoopuka aku ta o Kaiiiokalaookeioa i kana Olelo tmua o kana kāne. . Kē ie aku n»i aU e hookuu aku iā Oēe hei kau hana mau o ke kapiii manu, no ka ****** ke hoahewa nei au ia'u iho i»o ktitt āea

ana ia oe, nolaila, ma keia ahiahi, a ao ae, e hele oe i ke kapili manu, a no kēia mea, na maikai ia olelo tmua o kane. Ma ia kakahiaka ae, ala āe lā o Kauakāhialii a lalau i kana kia manu, i faete aku I ke kane i hala akn ai hoomakakiu akn la o Kailiokalauokekoā i kana helē āna; ia hele ana a iā nei, a hala hope ka hale, pelu keia ma ke alanui e iho ai i kai o Wāīlua, aiā hoi o KāHiokalauokekoa mamua o ke alanui a ia nei e iho āua, e hoomakakiu ana no kācta kane. Ia Kauakahialii e iho ana, ukali aku la keia mahope me ka ike ole 6 kanā kane, a hiki o Kailiokalauokekoa ma ke ahiia e ana ia Wailua, aia o KaUakahialH e hele pololei ana a hiki ma ka hale o a komo aku lā iloko o ka hale. A liuīiu ka Kāiliokāiuokekoa noho ana ma kāhi aia nei e noho ana, puka mai la o Kāuakahialii a me Makaweli, mai loko mai o ka hāīe, a noho iho lā mawaho, moe aku la 0 Kauakahiaili iiuna o ka uhā o Makaweli, e hauke uku ana. Ia Kaiīiokalauokekoa i ike akU ai iā laua ē naukē aha, a e honihoni ānā, ā ike aku la keiā i ke nahU ana a Makaweli maka poohiwi o Kauakahialii. 1 4 Ia ike anā oia h€i i kela haua a laUā nei, iiUli aku la ko ia nēi alo iuka o ko laua nei hale, a hapai āe la keia i kekahi mele aloha hb KaU^ākāhiālii. Ke honi mai īa Kaukihi i ke ala-e-n, Ke ā uuhie īā <3 pili i ka uka anu-la, NanaliU aki kU mahUi lanā ku ho-e, Nawai e hana aku kou makemake, ī hoohiākaukau āi fne he la hāhāu la, OwaU ka ko aiohā e hdU nei r " £ hoomalānā nei i kuU makēmāke nUi tā oe, 0 oe owau i ka leo-a, , 0 kauā pu i kela kualono, . I kela kuahiwi āhU iUehamēha, OwaU o kuu kahU ukaii aku iā oe-a, Mā ka pae hinihini kuamaunā ieo lēā, Mailoko ae o ka olie kapu a kuU kane, Ē kuu kahējāuae I uka o Alohar—e, Ū, wāle aha—hoi, v A pāU ko iā hei oli ana, ialāU ihe la kēiā 1 ka iepa o kā pāu, hd!ōi āē la kēia i kā waimaka oia iiei a me kā hUpe. Alaila, huli hou ac iā keia, a hanā aku la ia KaUakāhiālii ina, e hāiiā āiiā tto i kā lātta hāila inā% ālāila o kailioliaiāuokekea i Ke hoomaU mai lā kā Ua 6 līonalei, Mao olē iluna o Hihimanu, Ua kena au ia oe e kuU aloha, 1 noho hopmanawanui ai i kela uka, Eloelo au ia oe, e kUU aioha e, ! Ke alohā mai nei āti ,i keiā uka, I ka uka aalā'o Piiiaiiakaiani, Hoolono leo leā o nā mahU, Lēo leā o ka hinihiha kāuikuamauna, ' •' A Kuu kane o ka po.iu anoano.lā^ 0 kā ua kauiiehua pulU UOē iā e, : Ke hoohakuiii tnai uei ke aloha i kuii manāwa,

Aueaiie haalelē āu-ia oe, Ke hoi nei au i ko kāUa hāle aloha, Aloha oe—la—-ēa, A pāU ko ia nei oli āna, iohē āku lā kēiā i ka lēo o Kauakahiālii ikā f>ānē aua āe iā Makāweli, pēnei; E hOi'āU a f*opd; ālāila iho hou mai Iā lohē āiia mai o iā hei i keīā leo, alaila hoi wikiwiki akti lā o KāiliokāiaUokekOā a hiki i kā halē o kē kaikoēkē o l£āiiikāttiāikawainau, (ka meā i olelo ia ē fiināu, oia hoi o Kahaielehua.) A hiki keia i kāhi o kē kāikoeke, olelo keia i ua kaikoeke iiēi, ēlā Wāu kē hoi nēi ē hiamoe, mai wehe aē oe i ka puka, āiā iio ā hoi mai kuu kane, naha wau e tiOāl& &ē. • Hoi kēia akā hāle, taiatt aku la ikā ināīo o Kāuākāhialii, kaawe iho la ma kā puka o ka hale, a hoi mai o KāUakahiālii, i Wēhē aku ikā puka, aia o K.aliiokalauokekoa, ua make. Wehē ae la o Kāiiākahiāiii i ke kaawē, a uwe iho la, ā tohē kē kāikuirahine, hele lfiāi Ia ā hiki i ka haiē* I aku la o Kāuakāhiaiii, ua fiāāupo ia Uēi ia ia iho, ua kaeWe, alaila, o|&to aku ia o KanikaulaikawaiiiāU; i iūāke ko Wāhiine, i ko kalohe, ua hoopāi 'oe e like me kā hana a ko vahifie, ilHiīlk akti ta keiii ā ike i katohe me MakaWēii, ftdāila, ūaauaiiWA kb Wahine. : ,V .