Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 16, 9 January 1862 — Page 1

Page PDF (1.55 MB)

Ka Hoku o ka Pakipika.
BUKE I. HONOLULU, Ianuari 9, 1862. HELU 16.

 

KA HOKU
O KA
PAKIPIKA.

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O

J. W. H. KAUWAHI,

Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehuehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

                He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.

Hoku o ka Pakipika.

NO KA HAKU O HAWAII.

He inoa keia e Kalani,
E ka Haku Wohi o Hawaii,
A kapu no Puna i ka wahine,
Ihiihi i ka lua he makua,
Haina ka inoa o ke Kuini,
Nana i hanau ia lani,
Maikai no Puna he inoa,
Mamua'e ike akua wahine,
Aole no au e puni
Kela pualehua iluna,
Ke luia la e ka manu,
Lu helelei ka pua ilalo,
Ula ia pua i kehu kai,
Na hua nalu o Huiha,
E ao ua lai mai luna,
I ke kilihau noe mai paha,
Hoolailai mai ana hoi,
Kekahi hapa o ke kanaka,
Uoki ua lai no Kona,
I ka nae malie a ke hau,
Aole no a'u hana'ku,
Ke inu wai lohi a kena,
Wai puka iki o Helani,
I ua'i kaliko ka opua
Kulu paka i ka lau laau,
Pulu ai ka luna Hainoa,
Kikoi ka ono na manu,
O ka awa lau hinano o Puna,
Inu ona kauko Heeia,
Pupu ohelo i Kawao,
Kaa ka onohi oia manu,
Ke ai kikoi i ka pua,
Ai no a ike i ka ono,
Kilipoi ka manu i ka lehua,
Hoomau i ka muo Painiu,
Aole ana onioni ae,
Ke lawe malie mai oe,
Ke kupono i ka waihona,
Ka uahi noe a ka wahine,
Pohina Mokuaweoweo,
Nape aku i ka wai ohelo,
I ana ke kupa o Waiaha,
Kahiko a oki i ka pua,
I ka lua lehua a ka wahine,
Palua lei lau Inia,
Papahi mai pua Oliwa,
I kulu ka noe i Helani,
Ua hea na malu lau ulu,
Ua olu na malu kukui,
Aole no au polepole,
Ke hoolai mai na manu,
Ke kikaha mai ka mauna,
Ke kaakua mai ka nahele,
Ke upai mai na hui,
Ke nakolokolo ka honua,
Ke haki kaikoo ka moana,
Ke kikipaa ia ka opuaa,
I wili paa o ke aumiki,
Ke kanai o ke auka,
Ke kani ka leo na manu,
Ke olehala mai i ka pua,
Ua kani ka ula i na moku,
E paia mai pua lau koa,
Ke kuu ka nae i Ahuena,
He inoa Wohilani,
E ka Haku o Hawaii.
W. L. M.
Niumalu, Kailua, H. K. A. Ian. 9, 1862.

HE MOOOLELO NO HIIAKAIKAPOLIOPELE. Helu 3.

                Ke hanai ae la ka ua i ka lani,
                Makua a'u awa i
ka uka o Kiloi,
                Ina ia la la he loiloi e,
                I loiloi no oe elua oiwi,
                Loiloi iho la—e,
                Pane mai o Pele, ka! aole paha au i loiloi aku nei ia oe, i ko hele hoi paha a huli mai i hope nei, nolaila au i olelo aku nei ia oe, he loiloi iho la ka ia ia oe, huli aku la no keia, hele no keia a huli mai no, kani no ke oli, penei.
                Kupu melemele ae la,
                Kauahi o Kalua—e,
                Ke-a la i na ki a kauna,
                Kaunu ia olua,
                Huli aku la no o Hiiakaikapoliopele, hele no a huli mai no, kani no ke oli, penei.
                Kupololei ae la,
                Kauahi o ka lua—e;
                Huli no i kai,
                Me he aho la—la
                O ko'u aho no,
                Kahea, kaualo—e,
                Ia lono aku ia la—la,
                Hele mai,
                Hele mai o kowa wale,
                Ka pili—e,
                Ka pili a maua ia aloha,
                Aloha oe la—e,
                Ko Hiiakaikapoliopele manao no ia o ke kahea mai no ia ianei e hoi aku, o kowa auanei ka laua pili me ke kaikuaana, o kai ala iho la no ia o ke kipaku no ia ia nei e hele, hele no nei a mea, huli mai no oli no keia, penei.
                Ku pololei ae la,
                Ka uahi ilalo o ka lua—e,
                He-a, he pahee luna o Wahinekapu,
                E kapu no o oe,
                A e noa ia ia—e,
                Huli aku la no o Hiiakaikapoliopele, hele no keia, a huli mai no, oli aku no keia i ka nana ana'ku a ianei i ka na e hele ae ana ma Kona, oli aku ana keia, penei.
                Ku hilinai ae la,
                Ka opua ua o Kona—e,
                Ke hoomoe'a e la,
                E ke kehau—a,
                Ke waha ae la,
                I ke kua pili,
                I ka pili no a hele,
                E hele no au—e,
                I mai o Pele, e! e hele oe, aole oe e hoi mai, aia a loaa mai ke kane, alaila, hoi mai a noa ia'u, alaila, lilo aku ke kane nau na ka wahine maikai, o hele, hele no keia, a huli mai no keia, oli no keia, penei.
                A noho ana la e,
                E Kukamahunuiakea,
                A e mai la ki,
                A Wahinekapu,
                E kapu lalo nei,
                He kai o kia,
                No Kehoalii,
                A hoi mai au, no—a,
                No ka hoohiki ana mai o Pele, nolaila keia i hoohiki aku ai e kapu lalo o Kehoalii, aia a hoi mai o Hiiakaikapoliopele mai Kauai mai, alaila noa, hele no keia a mea, huli mai no keia oli no, penei.
                Lai pohu mai la,
                Lalo o Kalua—e,
                I elua mai la pono au,
                Olelo i ke aka,
                Ka hele hookahi—e,
                Mamina ka leo,
                He leo wale no—e,
                I mai o Pele, ae! pono io mai la oe, olelo io i ke aka ka hele hookahi, i pono la hoi ka hele ana i kokoolua, olelo aku, olelo mai, kena ae o Pele ia Pauopalae, e Pauopalae e, e hele oe me ko Haku, ae mai o Pauopalae, ae, o ko ianei ku ae la no ia a hahai aku la mahope o Hiiakaikapoliopele.
                A halawai o Pauopalae me Hiiakaikapoliopele, haalele aku la laua nei a huli hou mai no o Hiiakaikapoliopele, nana mai la keia i ke kaikuaana ia Pele, hu mai la kona aloha ia Pele, oli aku ana o Hiiakaikapoliopele, penei.
                Ke ku nei au e hele,
                A noho—e,
                A noho ana e na Wahine o Luluu,
                E ka poe mokulehua,
                I uka o Kaliu la,
                Liuliu wale,
                Ka hele ana,
                O ka huakai moe ipo,
                Aloha mai ka ipo,
                O Lohiauipo—e,
                Ma ia mele a ia nei, alaila, olelo mai la o Pele i ke kaikaina, ae, o ka inoa io no ia o ka kaua kane o Lohiauipo, ka inoa au i huna aku nei i ka inoa o ke kane a kaua, a kau la oe iluna o kaupaku o ka hale o kaua, a loaa ole mai la ka inoa o ke kane a kaua ia oe, alaila, kahea aku la wau ia oe e hoi mai kaua, aole, ua loaa mai la no ka inoa o ke kane ia oe, o hele, aohe ou mea nana e hoopilikia o ke alanui, nau ka make na ka wahine, aohe make a na kane, nolaila, hele no o Hiiakaikapoliopele ma.
                Ko laua nei pii aku la no ia a luna, e kokoke ana i luna o Wahinekapu, ike o Hiiakaikapoliopele, ua make o Lohiauipo. I Hawaii no keia, ike no i ka make o Lohiauipo i Kauai, alaila, huli mai keia a hai mai ia Pele i ka make o Lohiauipo ma ke mele, penei.
                I Akanihia,
                I Akanikolea,
                I Puuwaahia,
                I Puumanawalea,
                I Puualoha la,
                He mea e ke aloha o ke kane e,
                Ke haale iho nei e hanini e,
                E uwe au—e,
                Ma ia hai ana aku a ianei ma ke mele, aole nae o Pele i ike i ka make o ke kane, nolaila, huli aku la no laua nei haele, a huli hou mai no o Hiiakaikapoliopele, a hai hou mai no i ka make o ke kane ia Pele ma ke mele hou, o ka lua ia o ka ianei hai ana i ka make o ke kane ia Pele ma ke mele, penei.
                Ke ua ia mai la e ka ua,
                Ke kahe ia mai la e ka wai,
                Na lehua i Waiaama la—lilo,
                Lilo a'u opala lehua,
                Mai Piihonua no a Piilani,
                Ma ia mele ana a ianei, pane mai o Pele ilalo o ka lua, kahaha! apiki no oe, aole hoi oe i hoouna ia aku nei he huakai pii lani kekahi, he huakai kii kane hoi kau i hoouna ia'ku nei, pii hoi paha oe ma ka lani, hala hoi ke kane a kaua malalo, nolaila, mai pii oe ma ka lani.
                Ko laua nei pii aku la no ia a luna o Puuonioni, nana aku o Hiiakaikapoliopele i ke aikane ia Hopoe ma, nolaila, hu mai la ko ianei aloha i ke aikane, no ko ianei nana ano iho i ke kaikuaana, e iho ana i kai o Puna, e-a hele ana ke ahi a Pele, e ai ana ia Puna, manao no o Hiiakaikapoliopele, e pau ana no ke aikane i ka ai ia e Pele, a pau io no i ka ai ia o Hopoe ma, aole o Pele i malama i ka ke kaikaina kauoha, nolaila, uwe keia i ke aikane ma ke mele, penei.
                A ka luna i Puuonioni,
                Noho ke anaina a ke'kua,
                Kilohi a kuu maka i lalo,
                I ka ulu o Wahinekapu,
                He oioina Kilauea,
                He noho ana o Papalauahi—e,
                Ke lauahi la,
                Ke lauahi la Pele ia Puna,
                Ua one a kai o Malama,
                E malama—e,
                Ma ia mele ana a ia nei i i aku ai keia ia Pele e malama i ke aikane, i ka ianei mea nui o ke aikane, a me ka mokulehua aia nei, e like me na olelo kauoha a laua, aole nae o Pele i malama ia olelo ae like a laua, a pau ia, ko laua nei haele aku la no ia.
                E iho ana laua nei i kai o Hilo, aole laua nei i puka i kai o Hilo, kani ana ka manu o uka o Laa. Ko ianei lohe aku la no ia i ka leo o ka manu, manao keia, he hana ka ka manu, ko laua nei pii aku la no ia i uka Olaa, ia pii ana a laua nei, oli aku keia, penei.
                A maulua i Laupahoehoe,
                Kani ka hoe a ka ua i ka laau,
                Hele none i ke kula o Kaniaiku,
                Ka Oo manu inu wai,
                O uka o Laa—e—laahia,
                Laahia i ka leo,
                He leo wale no—e,
                Ia laua nei e pii ana a waena o ke alanui, i nana aku ko laua nei hana, e iho mai ana keia huakai wahine mai uka mai Olaa, a halawai laua nei me lakou la, ninau aku o Hiiakaikapoliopele, e hele ana oukou i hea? pane mai lakou la, e iho ana makou i kai o Hilopaliku i ke noi Ia, ua puni mai nei ka Ia ia Kauhi, oia ka makou mea e iho nei la. I aku o Hiiakaikapoliopele, o kakou ka paha ke iho i ke noi ia. Pane mai la kekahi wahine i kana huaolelo mahalo ia Hiiakaikapoliopele, ua pono no nau e hele i ka ia na ka wahine maikai, he noi auanei kau ia ka ka wahine maikai, aole paha oe e noi aku, ike ia mai no oe he wahine maikai, o ka haawi wale ia mai no ia o ka Ia? Ma keia olelo mahalo aia nei ia Hiiakaikapoliopele.
                No ka ike maoli aku no o keia, wahine i ka ui o ia nei, nolaila no ko ia nei mahalo ana aku ia Hiiakaikapoliopele. A o ka makou la he pono noi, a i loaa mai, loaa, i ole iho, o ka ole no ia mauna hele ana ka ▬▬▬▬ aohe e loaa, he loaa no, o kahi mea kiola wale ia, ae paha la, o ka makou loaa ia, aohe e like me kau loaa. Pane mai ka nui o na wahine o lakou, i keia wahine e mahalo nei ia Hiiakaikapoliopele, i mai lakou, pono no kou mahalo ana i kona maikai, kaumaha iho la no kou kua i kana ia, hoi ana i uka Olaa, ka mea nana e mahalo kona maikai.
                Ka hele pu aku la no ia o laua nei me ua poe wahine nei a ka puu hoomaha, hoomaha lakou nei, ia hoomaha ana iho no o lakou nei, ku ana he kanaka me na ia elua, ninau ana o Hiiakaikapoliopele i ua kanaka nei, Ia o kai ea? ae mai ua kanaka nei, ae, Ia no haalele aku nei no au aia no ke haawi la, ho mai nei no au. Pane aku o Hiiakaikapoliopele, o kau mau Ia iho la no ia la, ae mai kela, ae, i aku keia, aole la hoi na makou kekahi Ia, hookahi hoi au Ia, i hookahi hoi a makou, e haawi mai ana kela, pau pu alua Ia, hoi wale ana ua kanaka nei i uka Olaa.
                Kena ae ana o Hiiakaikapoliopele i ua wahine nei nana keia e mahalo nei, e! ka Ia hoi, lalau aku la ua wahine nei i ka Ia, me ka olelo iho, a! ka hele ana ia a ka wahine maikai, i ka lau wale no o ka leo, loaa no ka Ia, hookahi no Ia i noi ai, pau pu alua Ia.
                O ka makou wale iho la no ia pela la, ka hele ana a ka maunu ino, aohe wahi mea paina e loaa o ke alanui.
                A hele aku lakou nei a ua wahi aku, hoea hou mai no he kanaka hou, eha ana Ia, e like me ka hana ana aia nei i kela kanaka mua, pela no hoi i keia kanaka, ka haawi mai la no ia, pau loa na Ia eha, i ke alanui no kaumaha ua wahine nei i ka Ia, waiho no i kahi i waiho ai, hele no lakou nei a puka i kai o Hilopaliku, o ka hana iho la no ia a keia wahine o ka mahalo ia ianei.
                Hele aku la lakou nei, a he wahi punawai, i aku o Hiiakaikapoliopele i ua wahine nei, aole hoi e haawi aku kekahi Ia na na hoa hele o kakou, e aho ia paina kahi hakina ai a oukou, a hele aku kakou a kau hale makamaka o oukou, haawi aku la keia i ka Ia, a ai iho la, a pau ka ai ana, ko lakou haele aku la no ia, a hiki ana i o Kauhi la, e haawi ana o Kauhi i ka Ia. Aohe lakou nei i ike o Hiiakaikapoliopele keia, oli aku ana keia i kekahi wahi mele. E noi ana na kanaka, na wahine i ka Ia.
                Lailai kai,
                O ka Hilo-paliku,
                Hoolale mai ana,
                Ka auwaa lawaia,
                E kela waa,
                E keia waa,
                E mua, e hope,
                E kaina liu o ka waa,
                E Kauhi—e,
                Na'u kahi Ia,
                Na ka pehu o uka,
                O uka lilo la—e,
                Ia pau ana o ke oli aia nei, nana mai la o Kauhi ia ianei malalo o na wawae o na kanaka, a ike o Kauhi ia ia nei, he mea e ke ku a ka wahine maikai. Pane mai o Kauhi kahaha! aole paha ia o kau, e hoi aku oe a loko o ka hale, noho malie, eia ka Ia mai o a o, mai mua a hope, mai kuaiako mua a kuaiako hope, mai ka pikao mua a ka pikao hope, o ka Ia ia la. Alaila, haawi aku o Hiiakaikapoliopele i ka Ia i na hoa hele ona, pau ae la ka haawi ana a Kauhi i ka Ia i kela mea keia mea, a lilo loa ae la ka Ia ia Hiiakaikapoliopele me kona poe hoa.
                Hana iho la na hoa ona i ka aweawe no ka Ia a lakou, aole a laua nei Ia i lawe, no ka mea, he okoa ka laua nei hana i hele ai, ma ka lealea wale no ke ia hele ana a laua nei, A paa ka Ia a lakou nei, hoomakaukau lakou nei e hoi i uka Olaa, hoi na hoa ona, hele no hoi laua, e loa ka lalau ana a Kauhi, i o no o Kauhi, ia nei, hoi a ka hale; wehe ka malo koekoe, kaulai, e loa ia apa ana a Kauhi, hala loa laua la. O ka wahine nana o Hiiakaikapoliopele i mahalo mai, e nao aku ana no ka lima kapu o ia nei, o Kilauea i ua wahine nei, hao aku ana kela, noho ana i uka Olaa ua wahine nei me kana Ia, o ka nui o na wahine, hele no lakou i ke alanui.
                I hoi aku ka hana o Kauhi a ka hale, aole ua mau wahine nei, huhu iho ana o Kauhi, kena aku ana o Kauhi i na kanaka e imi i ua mau wahine nei, no ka mea, he hoopunipuni kana. Ia imi ana a na kanaka, aole i loaa o Hiiakaikapoliopele i na kanaka, a me ka wahine i mahalo ai ia ia nei, ua hala e i uka Olaa.
                O na hoa hele hoi, ke hele nei no i ke alanui, loaa aku la hoi i na kanaka imi i hoouna ia aku ai e Kauhi, pau ae la ka Ia i kaili ia e kanaka, a hoi wale aku la no ua wahine nei aohe Ia i uka Olaa. Aole nae i loaa o Hiiakaikapoliopele me kona kahu. Aole i ike o Kauhi o Hiiakaikapoliopele keia, a me na kanaka a pau loa, aohe mea i ike ia ia nei.
                O ko laua nei nalo aku la no ia, a komo laua nei i Panaewa, ua hiamoe iho o Panaewa, a ala mai ka hiamoe, hoouna aku la ia Keanini laua o Ihikalo, kona mau kanaka.
                Ia hele ana aku no a ua mau kanaka nei, i nana aku ka hana, e hele mai ana keia mau mea, ko laua nei hoi aku la no ia a ia Panaewa, hai aku laua nei, e! he mau kanaka hoi paha, ninau mai o Panaewa, auhea? hai mai laua la, ai ae ke hele mai nei, i mai o Panaewa, ola keia la pololi. O ka awaawa auanei o kuu wahi umuke poi, o ka ono o kuu wahi kalo, o ka walewale ae o na onohi o laua, ola keia la make.

HE MOOOLELO NO KAILIOKALAUOKEKOA—Helu 8.

                Aka, mahope iho o ko laua launa ana me Kailiokalauokekoa, akahi no a lohe kona kaikoeke i ka uwe o na manu o Pihanakalani, ua pau na manu mawaho. Eia ka, ua make o Kailiokalauokekoa.
                A kanuia o Kailiokalauokekoa mahope iho, kauoha o Kauakahialii i ke kaikuwahine, ke hele nei au e hoaaia i ke aloha o kuu wahine, a loaa ia'u ka wahine maikai i like me Kailiokalauokekoa, nolaila, e noho oe, e malama i na manu a kaua, a e nana i ko kaikoeke, ina wau e hele a i loaa ka wahine e like me keia wahine, alaila o ka pau ka hoi ia o kuu aloha ia ia nei.
                Ia la, pau ke kauoha i kona kaikuwahine, ia ahiahi, hoomakaukau na kanaka i na waa, he 40 ka nui o na waa, ewalu 40 hoi ka nui o na kanaka, ua like me 320, oia ka poe i hele pu me Kauakahialii.
                Ia la ae, haalele oia ia Pihanakalani, a waiho pu aku la i kana ohe i ke kaikuwahine, iho aku la a hiki i kai o Wailua; kau aku la maluna o na waa, holo aku a moe i Nawiliwili, moe malaila ia po a hiki ka Hokuhookelewaa a holo mai la i Oahu nei.
                Ia holo ana a lakou nei, a pae ma Makua, ia la ae, holo na kanaka me na waa a pae i Hanauma, o kekahi mau kanaka hoi a me Kauakahialii, kaapuni lakou ma Koolau a hiki i Hanauma; ia kaapuni ana o Kauakahialii ia Oahu nei, aole wahine e like me Kailiokalauokekoa.
                Noho lakou nei i Hanauma, a pau ke kapu Heiau, haalele lakou ia Oahu nei, a holo aku la a Molokai, kaapuni no ke alii ia Molokai, aohe no he loaa o ka wahine i like me Kailiokalauokekoa.
                Pela no ka ia nei hana a puni o Maui, me Lanai, ekolu malama mai kona haalele ana ia Kauai a hiki i kona haalele ana ia Maui.
                I ka ha o ka malama haalele lakou ia Maui, a holo aku la i Hawaii. I keia holo ana a lakou, ua lehulehu loa lakou, ua oi aku na kanaka hou mamua o na kanaka i holo mai ai mai Kauai mai, no ka mea, ua hooaikane aku kela a me keia o lakou ma ia hele ana.
                Ia holo ana a lakou nei, hiki lakou ma Kohala, pae ma Honoipu; i ke kau ana o na waa o lakou nei, mai Honoipu a hiki i ka pali o Honokoa ma Kawaihae, ua like me iwakaluakumamalua mile a oi aku ke kahua o na waa i kau ai; aole o kana mai ka nui o na kanaka.
                Noho lakou i Kohala a pau ke kapu Heiau malaila, haalele lakou ia Kohala, a holo aku la ma Kona, Kau, a me Puna, elua malama ko lakou kaapuni ana mai Kohala aku a Puna.
                Ia lakou i hiki ai ma Keaau, ike lakou i ka nalu o Haena, ua pono ia wahi i ko Kauakahialii manao, a ua oluolu hoi imua o ko ke alii mau maka.
                Nolaila, olelo ae la ke alii i na kanaka e kukulu i mau hale no lakou, a hana aku la na kanaka e like me ka ke alii olelo.
                Ia noho ana a Kauakahialii ia Keaau, akahi no ia a ike i ka hulu o ka manu Oo e lei ia mai ana e na wahine. No keia mea, hoolale koke ae ana ke alii i kona mau kamalii e pii e kapili manu Oo, i hulu e like me ko ke alii makemake.
                I ke ahiahi o kekahi la, ua hai aku ke alii i kona Kuhina i kana mau olelo a pau, penei;
                Ma ka wanaao o ka la apopo, o na kanaka i ike i ke kapili manu Oo, e pii oukou i kapilimanu, hookahi kanaha hulu a ka mea hookahi, a loaa ka mea a ke alii i makemake ai, ke lawa nae kona haawina, alaila, e hoi mai, ina no aole i loaa e hoi mai no, aia no ka olelo i ko ke alii waha.
                A pau keia mau olelo; moe iho la na kanaka ia po, a wanaao pii aku la kela mea keia mea e like me ka ke alii olelo ma o kona Kuhina Nui la.
                Ia pii ana a na kanaka, ua loaa ka auhau a kela mea keia mea, a hoi aku la e like me ka pau ana o ka haawina o kela mea keia mea.
                A koe hookahi keiki ma ka nahelehele, ko ke alii kahu ponoi no, ua pau na kanaka a pau i ka hoi aku.
                A i ka loaa ana o ka hulu a ua keiki nei, hoi ae la kela a ka halau kahi olona, malaila oia e uo ana i kana mau hulu.
                I ua keiki nei i puka ai mawaho o ua halau kahi olona nei; ike aku la keia i ka mea wena me he ahi la, maloko mai o na laau.
                Ia ike ana aku a ia nei i kela mea kupanaha, kau ae la keia i kana paaa hulu maloko o ua halau kahi olona nei, lalau ae la keia i ke kia manu a puka aku la iwaho.
                Ia ia i puka aku ai mai ua halau kahi olona aku nei, hookolo aku la keia ma kahi a ua mea nei e a mai ana, no ko ia nei makemake e ike pono i keia mea kupanaha.
                Ia ia nei i alualu aku ai i keia mea wena, aka, hooneenee loa aku ia mea mai ua keiki nei, e like me ka nee ana o ke anuenue imua o ka mea e hele ana; pela ke alualu hele ana a ia nei a poeleele moe keia maloko o kekahi puha laau; aka, ke hoomau mai la no kela mea wena ia ia i ua po nei.
                Ia moe ana a ia nei malaila, a i ke kakahiaka poeleele, ala ae la keia, a lalau aku la i kana kia manu, a kokolo hou aku la i kela mea ana e ike mau nei.
                Ia ia nei i hele aku ai, haalele keia i ka ulu laau, a puka aku la iwaho o ia wahi; ike aku la keia i kela mea a ia nei e alualu nei, e a mai ana iluna o kekahi hale me he wena o ke ahi la; ike aku la no hoi keia i keia luahine e hanai moa mai ana, ua hele a paiahaa ka moa, (aia no kela wahi maloko o ka ululaau o Panaewa o Paliuli ka inoa.)
                Hiki mua aku la keia ma ka hale o ua luahine nei, a halawai aloha pu laua. Ninau mai la o Waka ka luahine, mahea mai nei oe? A heaha ke kuleana o kou hiki ana maanei? Alaila, hai aku la ua keiki nei i ke kumu o kona hele ana, e like me ke kauoha a ke alii, a hai aku la keia i ke kumu o kona hiki ana ia wahi, me ka i aku, "Na kela mea e wena mai la iluna o kela hale au i alakai mai nei a hiki iho la au."
                Ninau hou ka malihini i ua luahine nei; heaha kela mea a maluna o kela hale?
                Hai mai la ka luahine, o kuu moopuna o Laieikawai, nona kela mea au e ike la. Ninau hou ka malihini; he moopuna kane anei kau? he kaikamahine paha? He kaikamahine wahi a ka luahine.
                Ma keia kamailio ana a laua nei, lana ka manao o ka malihini e noi aku i ka mea nana ka moopuna e ike i ka mea i oleloia o Laieikawai.
                I aku la ua malihini nei, e ae mai oe ia'u e hele au e ike i ko moopuna au e olelo mai nei. Olelo aku la ka luahine; aole e hiki ia oe ke hele e ike ia ia, aia a loaa ia oe hookahi kanaha hulu Oo, alaila ike oe.
                Ia olelo ana a ia nei, lalau koke ua keiki nei i kana kia manu, a loaa ka auhau a ka luahine, hoi aku la keia a ka luahine, haawi aku la.
                Hele aku la laua a hiki ma ka hale o Laieikawai, wehe aku la ke kupunawahine i ke pani o ka puka, i nana aku ka hana o ua kahu nei o Kauakahialii, e moe mai ana o Laieikawai i luna o ka ehu o na manu, e hoolewa hele ana na manu e like me ka makemake o ke kaikamahine, aia hoi maluna iho o ke kaikamahine, elua mau manu Iiwi polena, e lulu ana i na wai ala o ka Lehua maluna iho o ke kaikamahine.
                Iloko oia manawa a ia nei e nana ana i ke kaikamahine, he mea e ka makemake oia nei. Olelo aku la ka mea kiamanu i ka luahine, ke noi aku nei au ia oe i ko moopuna i wahine na kuu hanai na Kauakahialii, ina e ae kela e mare i kane.
                A lohe o Laieikawai i kela olelo, ninau la i ke kupunawahine, heaha ka olua olelo?
                Iloko o kela ninau ana a ke kaikamahine, lilo mua i ka malihini ka olelo, me ka i aku. "E mea ae ana hoi au i ko kupunawahine ia oe i wahine oe na kuu hanai na Kauakahialii.
                I mai la o Laieikawai, aole paha kela e ae mai ia'u, owau kana wahine. Olelo aku kela, nau aku paha ka ole, ina ae mai oe e kii au, alaila, kii ae au a pii mai. Olelo aku ke kaikamahine e pono ia oe ke hoi, a ahiahi au iho aku.
                Olelo aku la ka malihini, aole e pono ke kii oe i ko kane, no ka mea, ua paa i na kiai, aole no oe i ike i ka hale.
                Olelo aku la ke kaikamahine, e hoi oe a nana mai ia'u i keia po. Ina i kani aku ka leo o ka Ao, aole au iloko oia leo, kani aku ka Alala, aole au iloko oia leo, ina i kani aku ka leo o ka Elepaio, alaila, hoomakaukau au no ka iho aku; ina e kani aku ka leo o ka Apapane, alaila, ua puka aku au mailoko aku nei o ka hale, alaila, hoolohe mai oe, a i kani aku ka leo o ka Iiwi polena, alaila, aia au ma ke kua o ka hale o ko hanai, alaila huli ae oe ia'u a loaa wau mawaho, o ka hale, alaila, komo pu aku kaua, alaila, ua maikai ia olelo a ke kaikamahine imua o ua keiki nei.
                Mahope o keia kamailio ana o laua, hoi keia i kai o Keaau, a hala ka nahelehele ia ianei, ike aku la oia e a mai ana he ahi iloko o ka paehumu oi ka pa o ka hale alii.
                Ia manawa aia nei i ike aku ai i ke ahi, manao ae la keia he alii nona e make ai. A hiki keia i kai, e kokoke aku ana i ka paehumu; e ku ana ka Ilamuku o ke alii ma ua ahi nei. Kahea mai la, eia ko umu e kalua ia ai.
                Alaila olelo aku la ke keiki, ae e make no au, aole mea nana e welawela aku ia make ana, no ka mea, ua hala ka manawa a ke alii i kauoha ai. Eia nae ka'u ia oe; e lawe aku oe i kuu kino a ke alo o ke alii i ike aku wau i kona mau maka mamua o kuu make ana, alaila, e hoi mai wau mai ke alo mai o ke alii mai, alaila make iho au ma keia imua e a nei.
                Iloko oia kamailio ana a ua keiki nei, kahea aku la ka Ilamuku, e ke alii; ke olelo mai nei ua wahi keiki nei e lawe aku kau imua ou, i ike aku ia ia oe mamua o kona make ana.
                Alaila, olelo mai la ke alii, hookuu ia mai, alaila hookuu ia aku la ua wahi kahu nei, a halawai oia me ke alii me Kauakahialii.
                Ninau mai la ke alii me ka maka huhu, heaha kau mea i ake nui ai e ike ia'u mamua o kou make ana? Alaila, olelo aku la kona kahu, e hele kaua ma kahi mehameha, o kaua wale no, i hai aku wau ia oe, i ke kumu o ko'u haule ana iloko o ke kauoha a ke alii, a lohe ke alii ia mea, alaila, e hoi aku au mai kou alo aku a make iho au ma ka umu i hoomakaukauia no'u.
                Manao ke alii he olelo kupono keia a kona kahu, hai aku la ua wahi kahu nei ona.
                Ia makou i pii aku nei ma ke kakahiaka o nehinei, a komo kela mea keia mea o makou ma kahi o na manu, a owau hoi ma kahi e aku, a loaa ia'u ko'u haawina hulu, hoi au a kekahi halau kahiolona, e uo ana wau i ka'u mau hulu, a hookomo iloko o ka paaa, lalau aku la wau i ka'u kia manu, a puka aku la mawaho me ka manao e hoi mai; Aka, ike aku la au i kekahi mea wena maloko mai o ka ululaau i like kona ano me ke anuenue, a me ke ahi.
                Ma ia ike ana a'u, manao iho la wau o oe, ua pii ae a mauka o ka nahelehele, no ka mea, o oe wale no ka mea like me kela mea a'u i ike ai, e like me kou ano mau, nolaila, haalele au i kuu hulu ma ua halau kahiolona nei, a paa wau i kuu kia manu, a alualu aku la, aka, ua neenee loa kela mea mai o'u aku, a moe au ma kekahi puha laau; aka, ua hoomau mai kela mea ia'u.
                Moe iho la wau a mahope o ke aumoe, lohe aku la wau i ke kani a ka moa, ia manawa, ua hiaa loa wau, no kuu manao e loaa ana ia'u, he kauhale, aka, ua hoomau mai ke kani ana o ka moa a hiki ma ka owehewehe ana o ke alaula, ala ae la wau, hopu i ka'u kiamanu a hele aku la, aole i liuliu ike aku la au e noho mai ana keia luahine o Waka kona inoa, e hanai ana i kana mau moa, ma kona wahi hale uuku, ua piha nae o waho i na moa he nui, aole o kana mai.
                A halawai au me ka luahine, nana aku la wau i kela mea, nana wau i alakai, e a mai ana iluna o kekahi hale nui a nani no hoi.
                Ninau mai la ka luahine ia'u, i ke kumu o ko'u hiki ana malaila, alaila hai aku la wau ia ia i ke kumu o ko'u hele ana ma ka nahelehele, a me ko'u hiki ana ilaila.
                A mahope oia kamailio ana o maua, hai aku la wau i ka luahine e hai mai oia ia'u i ka mea wena maluna o kela hale nani.
                Hai mai la oia, he moopuna nana, o Laieikawai kona inoa, ia manawa, lele ko'u hauli no ke ano e loa oia mea a'u i lohe ai.
                Ninau hou au; he moopuna kane anei kau? He kaikamahine paha? I mai la kela, he moopuna wahine. No keia lohe ana o'u he wahine, nolaila, noi aku la wau e hele, e ike ia Laieikawai.