Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 18, 23 January 1862 — Ahaniua Hoomau i haawiia e ka Mei o Dahomey ma ka M. H. 1880. [Kakauia o kekahi haole nana i ike maka i keia Ahaaina.] [ARTICLE]

Ahaniua Hoomau i haawiia e ka Mei o Dahomey ma ka M. H. 1880.

[Kakauia o kekahi haole nana i ike maka i keia Ahaaina.]

M t ka U 13 o lalai, a hiki aka U aa m« ke lnil«nak»ahfths Tofo, a malailE tia halawai aa me kek&hi poe kaahele wawae e maiama ana i kekahl lana i hookohoia mamiia koke iho, a i kahiko maikai ia me na mea naei he ntti keaoo; na laa oia e hooiuia ma ka nuka o ka mnliwai, t mea e hoolaalea ai i oa akaa o ka maliwai, a i mea hoi e kono ai lakoa i na moka kalepa e holo pinepine m&i ; a oa manaoia, e lawe pa ana oia i na nuhou o ka āit» i ka Moi t make mamna aka, 0 keia elele i kela ao, aa haawiia ia ia he omole rama a me kekahi maa dala, e kaai i ka ai no ka hele ana. "Hi'ki akn au ma Cannat, ke kulanakanhale alii, i ka la 14; a ia'u i hiki aku ai ma kahi o Mehu, ke Kuhiiia* kalepa, ia manawa no loaa ia'u ka moi, a koi mai ka Moi ē hele ma kona hale alii. Hele aku la au, a loaa au ia ia » poaipuniia e kona mau luna o ka halfe alīi, e ku lalani ana, ma kahi mamao iki aku o kona kino kapu. He maikai wale, a nani hoi i ka nana aku keia poe. 0 na nika a paa, i kahikoia ma na lolē ano e. e noho ana lakou malalo o ha oluolu ano e o kela waihooluu keia Waihooluu a pau. E noho ana no k& Moi ma kela welau malalo o kekahi ohi ntti. Hēle mua makou ma kahi i hookaaawaleia no makou a kulou iho, a pēahi ae la ka Moi 1 koua lima i hoailona ua ikeia mai makou. I ka la 15, ua kuhikuhiia mai au ē hele ma ke alanui ma kahi kokoke i Dahomey, a e kati malaila a maalo aē ka Moi; tio ka mea, o ka Moi, mahope o ka mohai ana i na kanaka he kanalima, e hele huakai ana oia ma ia aianui. ta ia i oili mai ai, ua kani ia na pu, a hele laiani aku la na koa, e like mē ko lakou ano alii, o ke alii malalo loa mamua, ā o ke alii nui mahope. t 7 a haiiiia ko waenakonu o ke alahui i na moeua a me na lole o kela ano kei ano, a malaila i helē ai ka Moi a mē kana maU wahine; ē helē ana no na koa ma kapa, me na palm kaui a mē na puhi ohē. Ua hookahi mau ia na pahu 500, me kē ki inau i tia pu, a nui ae la ka walaau a me ka wa\;-a a tnē ka hookeke. A hele mai ke Kuhina kalepa, kuhikuhiia mai la au e ae maluna o kekahi mauele, a e ukali i kona lio. Ano ē maoli ko makou hele aua. Hē" 20, 000 a keu ae ka nui o o na nika e helē wawae ana, he 30 na manelē e lewa ana io a i a nēi makahi alanui ololi> no ka mea, ua kapu kahi tna waēnakonu o ua alanui nei; a no ka wela o ka la ua kulu ka hou ine he ua pakapaka la. I ka la 16, ua huna hou ia ia haua, a ia manawa, ua haawiia i ka Moi e ko Kuhina o ke Kaulike, i kēkahi pio i koo ia ka waha, a ninau aku la ua Kuhina nei i ka Moi, ina ua makēmakē oia e hoouna aku i kekahj olēlo i kona makuakane make. Ae mai la ka Moi, hē mau olelo no. Ku ae le kekahi mau luna niii o ke aupuni ē lohe i ko na mau kauoha, alaila, hai wuha aku la lakou ia mau kauoha i kē pio. 0 keia pio, e oki ia ana kona poo, a ua manaoio maoli oia ua, hiki no ia ia ke hooko i na olelo i kauohaia'i ia ia ē hooko mahope o lea haawi ana ia ia hē omole ramft, a me kēkahi mau dala no na lilo o kona hēle ana, ua hiki ia ke poo oua. Elua hora mahope mni, ua hoo. unaia i eha elele hou, a ua hanaiā iakott e like me kl mea mua; aka, ua inohai puia mē lakou i kekahi manu pilau, kēkahi dia a me kekahi keko, a ua koo ia ka waha, ke keko e like me kē koo aha o ka waha o kē kānaka. A f)ku keia inau elele i ka luuuhaia aku me ka lakou mau kauoha no keia ao, koino ae la ka Moi i kona mau pale kaua, a pii ae la ma kahi awai. a haimauao aku la mā kekāhi elēlo kaua, inē ke hoi aku i kona poe koa, iua ua makaukau lakou ē i ke kaua, aia ā manao oia he pono ke kaua, Ae nui mai la īakou me ka hooho nui o ka leo, a mē kē ake nui e heīē kokē. 0 ka la 18, oia ka la i maheleia'i na makāna iwaeha o na koa. tJa haa\Veia na ālii a pau ma kn poohiwi o kekahi koa. Ua hoailonaia kela puali keia puaīi koa ina kekahi mea i lei ia ma kē poo, he ano okoa ka waihoohiu o kela a ine keia, i inea hoi e huikau ole āi lākoii iloko o ke kāuā> Ua hoolako ia hol na koa a pau i kekahi feke e lēwaiewa ana ma ke alo, kahi e hahao feoke ai i na mea i loaa ia iā inai kā Āt6i māi, o kailiia āuāiiei e kēkāhi 0 ka„poe i kii mai aaa» aka, aia a hahaoia iloko o ka eke, ua kāpu loā, āoiē inēa i āa e lāwe. * * * * 1 ka ia 23, ua kokua au tna ka wae ana i na knoaka piihi ohē he iwakaluakumamakolu i mau mOhai, i mea ē komo ai lakou i ka hāhā o.ka Moi i make aku lā. I kā.fā §8, oa okiia Ke pop 6 na kanaka he umiknoiamāha; ua laweia ke poo a kkuia ma kela wahi keia wahi o ke kuianakāuhale, a ua hookani ia i kekahi hele niii i hoallona ho ka hana e hana ia ana. I ka la S9, tia h6omakaaki%a ia no ke kaamaha ana t na mohai makahiki hoomaIā Oueso ka Moi i tnake. tja kooia hā waha 1H iiK> k*a, a ita ho*t ia kēkāhi Wēlau malbk*i <> l4 ; alelō, a īā titti A#al4k Irā eha a me ka hoofiiainoitid ia taai; oa pua /mai na maka 6 lakoii i kā liiā īoi. ī* po u* hafluka #ale I* naManaka he nni #ate. I ka mM&m* e |M£elkiift aaa aa pio, tta

kookaiiiiā aa āiele, i lohe ote ia ko lakoa āhUa «tia ika eha» ĪJi pilaa a polofX>lona maoli keia wahi a pant Ua akoakoā inaa mai, i ke ao ai ka po, he kanaha Uo«ani nika, iwaeoa o keia wahi kapapau hohono, Ika3o a me ke 31, aa mohai mai na hapahaoie (maUattoea) hanohano Whjdah (Waida) iko lakoa maa mohai. Hele buakai lakoa a pani ka hale alii, me ka hookani ana o tta obe a toe na pahiL Ike kola oka poaipnni ana t hele mai la ka Moi iniua o keia poe, a olek> hooluolu ia lakoe, oiai e kaawe ia 'ana kona māu mohai. Iloko o keia maa po elua, aa okiia na poo he 500. Ua laweia na poo mai ka halealii aktt iloko o na hinai, a aa hoopiha ia hoi na ipu ike koko i mea e lula ma ka lua kupapau oka Moi i make. Ua kiolaia na kino kupapau iloko o na laa ma kahi kokoke i ke kulanakauhale. aole oae i uhiia i ka lepo, a aa ai ia e ha holoholona hihin. Ua aneane piha loa kekahi mau ina i na iwi kanaka. Ia la ae ua hoomania ia haua mohai. Hē ana nui i eliia ma ka lēpo kahi i waihoia'i ke kupapau o ka Moi i make. Ua waihoia ke kupapau iwaenakonu oia ana, a j kana mau wahine» he 600 ka nui, ua noho poai puni lakou e like me ko lakou ano alii, a inu āe la lakou a pau i ka apu kohfe</heo, a make aku !a lakou a pau! I ka Ia 4 o Augate, ua hoikēikēia na wihine pio he 15, i laa ia no ka hanā o Gueeja mā kēla ao. Ua ike pottēhiwehi lakou e make ahā lakou, a ua luuluu ka maka i ke kaumaha, ā nkna paweo lakoU io a ia nei. Ua pepēhiia lakou ia po i ka hoiiia i ka pahi ma ka umauma. I ka la 5, oia ka la i waeia no ka Moi ē kaU inaha i kana mau mohāi. ona mēa i mohāiia, hē mau lako kupono nā ka noho ana o kekahi alii Aferika. Hē 15 wahine, amē 35 kane ka mea i mohai mua ia; ua kooia ka waha o lakou ā pau, a nakinakiia na kino ma ke ano pupuu, a hookui na lima me nā wawae; alāila, ua hahaoia lakou iloko o ka Iwnai a laweia ma ke poo o kē kanaka. Ūa pēpehiia lakou a pau. Ua waeiā eha nika kanaka maikai, kinū puipui, i poē malama lio, ā na ka Moi no i inakē ē pēpēhi iā lakou, rne he mea la e oki aaa oia i na poo o na manu. Ūa kaumahaia na mohai ma kekahi āwai nui palahalaha i kukuluia iwaēiia 0 kā |30ē ālii. Malāiia i noho ai ka Moi, kē Kuhina o kē i£āulikē, kē Kiaaima o Wh3 T dah, ft me na luna nui ā pau 0 ke aupuui, a o iākou no hoi ka poē oki poo. Kamaiiio pakolē ka Moi me na luua, hēmo oia i kā ipukā mai ka waha aku, ā ku like āē lā lakou iluna, me ka uhUhi mai i na pahi kaua, a oki lākou i ua pio 0 kanaka, kahē mai la kē koko ma ha āoāo ā pau, a māluna hoi o na 'iii; a o kā pOē pio hoi ē noho āna malalo 0 ka ua hooluu iā lākou i ka Ulaula o kē koko ē kāhe muliwai āna. ********* E mau anā no koia hanā no na mālama elua hou aku, i inea ē loāa āi liā pio, ālailā, e hoomakāukau hou i kēiā hanā māilioin». * ***** Aia kēia aina o i)ahomey, inā kā aoaō koihohana o Aferika; ā malaila ho i loāā āi ka nui 0 na nika, i kiiai ia tna ā hiē ua mokiipuhi o Inia Komohāna. ' Ua holō malaiiā kekahi poe miaiotiari Pope, mē ka mānao o hoomaiiwanui iwaena 0 kēiapoe hupo ano lua ole, ā e hoohuli iā lakou māi ko lākou hewa ākti ā i ka hanā a ke Akua."