Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 20, 6 February 1862 — Page 3
NA KE AUPUNI.
O ka poakahi, oia ka la 10 o Feberuari, e malamaia no ia i la nui e hanohano ai i ka iwakaluakumamawalu o na la hanau o ko kakou Moi Iolani, ma ka la 9 nae ka la hanau,a e pani ia ana na hale oihana aupuni a pau ma ia la.
KEENA KALAIAINA,
Feberuari 6, 1862.
Kauoha Alihikaua.
1. O ka la Sabati e hiki mai ana, oia ka la 9 o keia mahina, oia ka la hanau o ka Moi Kamehmeha IV; nolaila, ua kaoha ia, o ka hora 8 o ke kakahiaka o ia la, e hukiia ka Hae Hawaii ma Puowaina, a ma kahi noho o ka Mea Hanohano M. Kekuanaoa, ke Kiaaina, a ma na Pahu Hae e ae o ke Aupuni. E hukiia na Hae a pau ilalo i ka napoo ana o ka la.
No ka hiki ana mai o ka la hanau o ka Moi i ka la Sabati, nolaila, ua hoopanee ia o ka poakahi, e hiki mai ana, oia ka la 10, ka la e hauoli ai i ka la hanau o ka Moi.
2. E huki hou ia na Hae Hawaii, e like me na olelo maluna. E ki ia na pu he 21, ma ka puka ana o ka la, a hiki i ka hora 12 o ke awakea, e ki hou ia na pu he 21, a pela no i ka napoo ana o ka la.
3. O na 'Lii Koa a pau, o na Koa ponoi o ka Moi, e komo no i ko lakou mau kapa kula, a me na pahi. E kahiko ia na Koa a maikai, a hiki i ka napoo ana o ka la.
Ma ke kauoha a ka Alihikaua.
JON. O. DOMINIS.
Akukana Kenela.
KEENA KAUA,
Feb. 5, 1862.
He wahi mooolelo ano pili.
Iloko o ke kulanakauhale o Sekotia, i ka wa mamua, o Glasgow ka inoa, hele aku kekahi poe koa i ka la Sabati i ka pule,a he mea mau iloko o ka oihana hoomana Epesekole ka lawe o kela mea keia mea i ke Katakema, oia hoi ka A-i-a-ka-la ia kakou, a ua hui ia ka Baibala Hemolele me kona mooolelo iloko o ua Katakema nei, me ka Alamanaka pu.
Iloko oia pu-a koa, ua hele aku kekahi koa o lakou o Rikeke Ioane kona inoa, i ko lakou hele ana, ua hele na hoa ona me ka lawe pu i ka lakou Katakema, a ua hele aku ua wahi koa nei o Rikeke Ioane i kana buke he pu-a pepa hahau. I ka wa i ku mai ai ke kahuna pule e hoike i ke pooolelo, wehe like ae la ua poe koa nei i ka lakou buke, me ka nana i kahi o ka pooolelo, ia manawa, wehe ae la ua wahi Rikeke nei mai loko ae o kona pakeke, he pu-a pepa hahau me ka nana pakahi iho mai ka eiki kaimana a hiki i ke kini. Iloko oia manawa, ike mai la ka luna koa a huhu mai la ia ia nei, me ka olelo aku o ua luna nei, e Rikeke, e waiho aku oe i na mea ma kahi e, aole keia he wahi kupono no ia mea.
I aku la ua wahi koa nei, heaha hoi ka hewa, no ka mea, aole au buke. I ka pau ana o ka pule, hopu ia keia e ka makai a laweia imua o kekahi Lunakanawai, a i ka wa i hiki ai imua ona, ninau mai la ka Lunakanawai, heaha ka oukou i lawe mai nei i keia koa ia nei? Olelo aku la ka makai, no ka pepa i ka halepule. Olelo aku la ka Lunakanawai i ua koa nei, heaha kau olelo nou iho? i aku la keia he nui no, i aku ka Lunakanawai e hai mai oe, ina aole, e hoopai ia no oe ma ka hoopai ikaika loa. I aku la ua wahi koa nei o Rikeke Ioane, eono o'u pule i hele ai i ka paikau, a me ka noho ana i ka oihana koa, uuku ko'u wahi uku o ka noho ana, a ma keia wahi pu-a pepa ua loaa ko'u pomaikai, aole no hoi a'u baibala a me na buke e ae. Olelo mai la ka Lunakanawai, aole ia he mea nou e pakele ai, no kou lawe ana i kau pepa hahau ma ka halepule. Unuhi ae la ua wahi koa nei i ka pu-a pepa a hoonohonoho iho imua o ka Lunakanawai a i aku la. I kuu hana ana i ka eiki, hoomanao mai au hookahi wale no Akua ma ka lani. Nana au i ka lua, hoomanao au i ka makua a me ke keiki. Nana au i ke kolu, hoomanao au i ka makua, ke keiki ka Uhane Hemolele. Nana au i ka la, hoomanao au i na kahunapule eha, ia Mataio, a Mareko, Luka, a me Ioane. Nana aku au i ka lima, hoomanao au i na wahine puupaa i laweia'i na ipukukui, elima o lakou i hoomaikai ia a elima i hoole ia. Nana au i ke ono, hoomanao au i na la eono i hana ai ke Akua i ka lani a me ka honua. Nana au i ka hiku, hoomanao au i ka hiku o ka la i hoomaha ai ia a hoonani ia la. Nana au i ka walu, hoomanao au i na poe pono i hoopakele ia e ke Akua mai ke Kaiakahinalii, oia hoi o Noa, me kana wahine, na keiki ana ekolu, me ka lakou mau wahine. Nana au i ka iwa, hoomanao au i na kanaka hepela eiwa i hoola ia e Iesu, he umi lakou, aka, eiwa no poe i hoomaikai ole aku ia ia. Nana au i ka umi, hoomanao au i na kanawai he umi a ke Akua i haawi mai ai ia Mose e kakau i luna o ka papa-pohaku. Nana au i ke kini, hoomanao au i ke Alii nui o ka lani, oia hoi ke Akua mana loa. Nana au i ka wahine, hoomanao au i ke alii wahine o Sheba i hele ai e ike pono i ke akamai o Solomona, a lawe pu aku la ia i na kamalii 100, he 50 keiki kane, a 50 kaikamahine, a ua hookomo ia lakou a pau i ke kapa kane, i wahi e ike ole ai o Solomona i ke ano o na keiki kane, a me na kaikamahine, i ko lakou hiki ana imua o Solomona, kena aku la o Solomona i mau kapuwai, a olelo aku ia lakou e holoi i ko lakou lima, unuunu iho ua kaikamahine i ko lakou lima a hiki i ke kuekue, a o na keiki kane, unuunu no i ko lakou lima a hiki i ka puli- ma wale no, malaila o Solomona i ike ai i ke ano o na keiki kane me na kaikamahine, alaila, pau ae la ka olelo ana o ua wahi koa nei. Olelo mai la ka Lunakanawai, ua hai mai nei oe i ke ano o na pepa a pau a hookahi pepa i koe, i aku la ua wahi koa nei, o ka pepa hea la ia? i mai la ka Lunakanawai o ke keaka. I aku la ke koa, e hiki no ia'u ke hai aku i ke ano ke ole oe e huhu mai ia'u. I mai la ka Lunakanawai, he ae au, ina aole oe e kapa mai owau ke ano oia pepa. I aku la ke koa, aole o oe, aka o kahi makai nana au i lawe mai nei imua ou. Akaaka iho la ka Lunakanawai a i aku la, ae io, ua naaupo ia i ke kumu o kou hewa. Olelo hou aku la ke koa i aku la, i ko'u helu ana i na kiko iloko o na pepa a pau 365, ua like pu ia me ka nui o na la i ka makahiki hookahi. I kuu helu ana i ka nui a piha he 52, ua like pu ia me na pule, iloko o ka makahiki hookahi, a ike iho la au eha ano o na pepa, ua like ia me na pule iloko o ka mahina hookahi. Ua hiki hoi au he 12 pepa kii, ua like hoi ia me ka nui o na mahina iloko o ka makahiki hookahi, a i ko'u helu ana i na pepa o ke ano hookahi, he 13, ua like ia me na pule iloko o na hapaha makahiki. Nolaila, ua ike oe e ka mea i mahaloia, ua like keia pu-a pepa hahau ia'u me ka Baibala, Alamanaka, a me ka Aiokala. Ua hookuu ia ke koa.
Pi-pi holoholo Kaao. Ua eo, hulo!
B. KAMAULEULE.
Ua hoopuka ae ka nupepa haole a Wini oia hoi ka Ad vertiser, o ka la 20 o Ian, no ka hoomau ana o ka Hoku Pakipika i ka olelo pelapela, a i hoike ia ka pelapela ma ka mooolelo o Kawelo i olelo ia ai, penei, hele iho ka laau a Kawelo a makau i ke ino o ka lemu, hoi hou. Ma keia kumu, he mea no ia e hiki ia kakou ke hoomaopopo me ke kapae ole ae i ka manao kinai a ka nupepa haole a Wini i ka kakou pepa. Ua hoopuka ia ia manao i mea e ike mai ai na haole e kokua mai ana i keia pepa e haalele no ka pelapela a maemae ole.
Mamuli oia hana ana a Wini, aole i aa mai ia e hoike mai ia manao ma ka pane ana mai maloko o ke Kuokoa; aka, ua lawe ae ia i kona manao hoike me ka hoopaa aku he nupepa pelapela a hoolaha aku iwaena o na haole i ka pelapela o ka kakou pepa mamuli oia mau olelo. Eia hou, ua maopopo loa no ka lilo ana o na kanaka Hawaii i hapai i keia nupepa, nolaila, ke ake kinai mai nei kela haole. Ma keia ano, iloko o ka Hae Hawaii o ka makahiki 1855 kekahi mele pelapela loa i haku ia i keia mau makahiki pokole loa i hala ae nei; aka, aole nae i olelo ia he pelapela, aohe i oaka iki ae ka waha o ua poe puni maemae nei ia manawa,—no ke aha? Eia no, o Limaikaika ka ka Lunahooponopono o ka Hae ia manawa, a ua pili no hoi kana oihana hoomana i ka mea nana i hoino ia mai keia, nolaila, ua paakiki loa ka puka ana ae o ka ino mai ka poe e hooponopono ana i ka hana maikai. Uhiuhi lau mamane wale ia iho la no na hewa o ko lakou kaina, i mea e ike ole mai ai ka maka kakaa ole o kanaka.
Eia kekahi, na lakou no i hoopuka ae nei i keia hewa i ike ia iho nei, ua hewa maoli lakou no ka malama ole ana i ka lakou oihana o ka puni maemae. Ua palaka lakou, ua maka po, ua ike ole, ua molowa, a e pono e hoi hou i ka ehu me he Mo-i.
Ina paha no ka mooolelo ke kumu hewa nui o keia nupepa, pehea la na buke a lakou i pai ia a hoolaha ia, a waiho ia iloko o ka waihona buke, i kumu hoike i ke ano o ka noho ana o kekahi lahui me kekahi, mai ka makahiki kahiko loa mai a hiki i keia manawa e noho ia nei.
He loihi ke kii aku i na buke i waiho ia ma ia mau ano, aia no iloko oia mau buke kekahi mau olelo pelapela loa, aka, ua laha nae, a ua hoolilo ia na ka poe akamai e hoolaha. E nana i ka palapala hemolele, a ina he mea hiki ole i ua Wini nei ke kapae ae i kona poo me ka hilahila ole, alaila, e aho e pau kona kakau manao ana e hoolaha i ke akea.
E i mai paha auanei ua wahi Wini nei, ka! he olelo wale no ia no ka mooolelo o ko Isaraela, a e hoike ana i ka noho ana oia poe, na hana me na olelo. Ke olelo aku nei au, a ku i ke kae la, ka-lolou-pali-e! He aha la ia olelo ia Wini, he Leterature, (Latina,) Literatura, a ku hou i ka-uwahi-o-papio he uwahi puaa e, he uwahi ilio la.
Mai noho a hana mai,
O ko'u lako keia,
E lai ai ke kaona,
I ka nani oia nei.
I ka Luna-hooponopono.
Mai ka manawa kahiko mai a hiki i keia manawa, aole i pono ka noho ana o ka poe mahaoi, a me ka poe olelo kikoha kuaaina, a hilahila ole i ka maoi wale o ka olelo i ka mea pili ole ia ia, a me ke kakali ole a maopopo, me ka ninau mua ole. Ua olelo ia e Solomona, He makehewa ke kamailio pu me ka mea lapuwale, no ka mea, o ka poe lapuwale, ua manao no, ua naauao no lakou.
He mea hilahila ole ka mahaoi, nolaila i kapaia'i ia inoa ia ia he mahaoi, o ka lalama wale aku a pipili wale aku, a kamailio wale aku me ka poe e kamailio ana, me ko lakou hui mua ole no ia e kamailio pu, a o ke kamailio kikoola i like ole me ka mea i oleloia.
O ka lele honua o ka olelo, oia ka pane wale ana mai o kekahi i kekahi olelo i mea e hoopono ai i ka mea e olelo ia ana, a ma ia olelo ana, ua maopopo he kokua oia, a he makamaka paha no ka mea i oleloia, nolaila, lele honua ka ia la olelo e hou ai me ke kakali ole, a me ka ninau mua ole.
E pono paha ia oukou ke heluhelu i ka palapala a Waiolama iloko o ka Nupepa Kuokoa e pane ana no ka mea nona ka inoa malalo, e nana i kona kuleana kupono iloko oia pane ana, a me kona kuleana ole e pane ai, no ka mea, ua hoike aku au he moolelo o na mea a pau i hunaia, a oia mooolelo, ua ku i ka oiaio, oia hoi ua paa ma ka mooolelo o ka Aha-hoomalu. Ina e nana malaila, e maopopo, aole i hanaia me ka manao no ka emi ana o na balota i koho ia'u, no ka mea, e ike no kona maka ma kuu palapala hoakaka, ua hoike mua ia aku kela pauku 809 ia D. D. Baldwin. Ua paa ko'u manao i kela la, ina no i hana kekahi no ka manao hookapae i ke koho balota ana, e hoopii no au ia lakou, no ka mea, ua hoakaka mua aku no au ma ka nupepa i ko ke kanaka kuleana malaila, a nolaila, o ke koho balota ana, e waiho malie ke kanaka. E manao ana no o Waiolama e huna i keia hana a D. D. Baldwin me J. D. Kahookano, a ua makemake ole i ka hoopuka ana ae nei ma ke akea. Ua pono ia makemake ole, ina he mea malalo na ke kanawai. Ua like pu na misionari me na kanaka a pau i ka manao o ke kanawai, aole e olelo ke kanawai he kanaka pono ka misionari a hoahanau, a o na mea e ae he poe hewa, aole pela, ua like lakou a pau imua o ke kanawai, a ina e hahaki kekahi o lakou, alaila, ua hewa ia. Aole o'u manao, ua olelo naauao o Waiolama no kela olelo a D. B. e kipaku au mai Lahaina aku. Eia ke kumu o keia palapala ana, o ka hupo loa o kela olelo, a me ka naaupo, aole hoi i hoopukaia mamua o na la koho balota e like me kou noonoo; aka, ua hoopuka ia i ka la 15 o Ianuari ia olelo.
No ka naaupo o ka olelo a D. B. a me ka ike ole maoli o na mea a pau, aohe ona kuleana e hiki ke kipaku, nolaila, hookomo aku au i mea akaaka na ka poe e heluhelu ana ia palapala. A ua kuhi paha oe e Waiolama e makau ana wau ia olelo, nolaila, hookohukohu ko olelo ana iho ma ko palapala ua pono no ke kipaku ana.
E ke keiki o Kawaapae, hanau i Iapana, a ukuhi i Aferika, heaha ka waiwai oia olelo, ina he mea hiki ole ia olua me D. B. ke hooko aku ia olelo. Aia mahea ke kanawai e kokua ia olua e hana pela? O ke hooaupuni mikanere no anei a he puni ka hoole ke olelo ia mai.
E pono ke heluhelu pololei i kela mau palapala i kakau ia e a'u, a e pane me ka pololei. E makemake ana anei oe e apono ia hana ku ole i ka pono like o na mea a pau. Ina aohe kanawai, a aole i hookolokoloia, alaila, ua pono oe ke olelo pela. No ka minamina anei i ka hoolei ia mawaho ka mea e keakea ai i kela hana ana. Ina makemake oe Waiolama e hana like me ia, e aho ka hoao i poohu iho ka lae, a kahi ka pohue no ke kipe.
J. W. H. KAUWAHI.
Lahaina, Maui, Febuari, 1, 1862.
He olelo pane aku i ka Lunamakaainana o Kaanapali o ka M. H. 1862
Ka Hoku o ka Pakipika,—Aloha oe:
Ua koi ia mai au ka mea nona ka inoa malalo e na olelo o ko'u makamaka o ka apana kahi a'u e noho la e ka Lunamakaainana o Kaanapali i ka 1860, i hoike ia ae la ma ka inoa ponoi o D. K. Naiapaakai, ma kou helu 15 o ka la 2 o Ianuari o ka makahiki 1862.
A ma ko'u manao iho, ua kuhihewa ia hoolaha ana aku la imua o ka lehulehu, me ka ninau mua ole mai e pono ai, ano ai paha o lawa ia ano kuhihewa iloko o na makamaka Kristiano maikai a pau, a me na hoa aloha e ae i nana iho la i ua mau olelo la i hoolaha ia aku la ma ke akea.
Ma ko ia la kumu hana, a kumu manao hoi e olelo ana, na D. B. Baldwin laua o J. F. Pokue i olelo mai ia J. H. Moku, he kanaka ino, a he kanaka pilau ka lunamakaainana o Kaanapali no ka makahiki 1860, i unuhi ia ae la a hoolaha ia iho la iwaena o ka apana o Kaanapali nei, mailoko mai hoi o ka Iwihaiao a J. H. Moku.
A no na olelo oia ano, ke waiho aku nei au i ko'u manao imua o ka lehulehu, me ka hoike oiaio aku.
Aole he olelo a na kumu ia'u pela, ia'u i halawai pu ai me laua, aole no hoi he olelo oia ano i awili pu ia me ka haiolelo, a mau haiolelo hoi a J. H. Moku, a hoolaha iho la iwaena o ko Kaanapali poe.
Nolaila, no ke ku ole oia mau olelo i ka oiaio, pela hoi, he kumu pono ia'u ke pale ia makou mai ia mau olelo ae, me ka hoolana ia no nae o kuu manao, aole i olelo a hoolaha ia iho la iwaena o keia apana, he ino, a he pilau ka lunamakaainana o Kaanapali no ka makahiki 1860.
Mahope iho o ka ike ana o ka mea nona ka inoa malalo, i kela mau olelo i waiho ia aku la ma ke akea, ua ninau aku la no ia i ua lunamakaainana la no ka oiaio a me kona lohe pono, na Moku e hoolaha nei ma ka apana o Kaanapali nei, he keu a ke ino, a he pilau ka Lunamakaainana o Kaanapali no ka makahiki 1860. Eia iho kana olelo hoike, aole au i lohe pono i kou hoolaha ana, aka, i lohe mai au ia mea, a ia mea, a pela aku.
Ke lana nei kuu manao, e like me ka'u i olelo mua iho nei, he oiaio no kela mau olelo a ua Lunamakaainana la, aka nae, ina pela ka oiaio o na olelo hope, alaila, e manao iho, he mea ku e ia i ka oiaio o ua olelo mua, no ka mea, ma ka ia la olelo mua, he kanaka ino a pilau hoi ka mea i olelo ia maluna, ia Baldwin ke kahunapule o Lahaina, a me Pokue ke kumu o Lahainaluna, wahi a Moku e hoolaha nei maloko o keia apana o Kaanapali nei.
Ina pela ma ka manao, he mea hiki no i ka oiaio ke kue i ka oiaio, alaila, wahi a ka Baibala, e mokuahana ana ke aupuni i ke aupuni, ka ohana i ka ohana.
E ka nupepa Hoku Pakipika, e nana mai no ka me a'u e olelo nei, ma kela mau olelo i waiho mua ia aku la ma ke akea, aole he wahi kuihe kanalua iki e kaohi ana i ka mana, me he mea la no hai mai la hoi ia manao, oia wale no nae ka mea a'u e olelo nei, e hoohewa aku ana i ua Lunamakaainana la o Kaanapali no ka makahiki 1860.
Ke hoopokole nei au i ke kakau iho i keia me ke kali iho nae a ekemu hou ia mai, alaila, e ekemu hou aku no hoi au e pono ai.
Me ka mahalo. J. H. MOKU.
Kaanapali, Maui, Feb. 2, 1862.
E Hoomanao.
Owai? "O ka Ahahui o na Ekalesia maoli ma Oahu." I ke aha? Ko lakou halawai iloko o ka halepule ma Kaumakapili. I ka wa hea? I ka la 11 o Feberuari nei, i ka hora 10 o ke kakahiaka. "Mai poina kekahi ekalesia o kakou i keia halawai. E hele makaukau mai na luna a me na Kahunapule." Pela ka manao o ka Lunahoomalu.—Hokuloa.
Me neia ka olelo a kekahi kanaka i huhu ai i kona pahi olo i ke kumumu: O na pahi olo a pau a'u i olo ai, aole loa au i olo i kekahi pahi olo i olo ai e like me keia pahi olo e olo nei i kuu kino e olo ana e olo ai i keia laau olo.
$10 Makana.
NO KA MEA, o Lakalo kekahi kanaka paahao kanaka maoli, ua mahuka hou oia mai ka Hale Paahao aku i ka la 30 o Ianuari iho nei, e uku ia no ka makana i oleloia maluna i ka mea nana i hopu i ua Lakalo nei, a hoike mai paha i kekahi mea e hopu ai ia ia.
O ua Lakalo nei, he 24 kona mau makahiki, he ano wiwi, me ka uhi ma na lima elua, a me kona inoa i kakauia ma ka lima akau. W. C. PARKE.
Honolulu, Ianuari 30, 1862. 20-3t
HOKI! HOKI!! HOKI!!!
INA HE MEA HOKI nunui, kupono i ka hoounauna, a manao e kuai, owau ka mea makemake.
KIMO PELEKANE.
Honolulu, Feberuari 1, 1862. 20-tf
ILI HOOLUUIA!
AIA MA KA HALE KUAI PAPA O KAMUELA, e loaa ai na Ili Hooluu o kela ano, o keia ano, he kumukuai oluolu no, e pono i na kanaka humu kamaa, a humu noho lio, e hele mai e kuai i ike i ka make pono.
KIMO PELEKANE.
Honolulu, Febe. 1, 1862. 27-tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU MA keia palapala ke nana mai, ke hai aku nei au ma ke akea, ua hoopau loa aku wau i ka ohi ana a me ke kii ana o Kanalua i na aie a pau o ka poe i aie mai ia'u e noho ana ma keia Mokupuni Oahu, aole loa e haawi iki kahi mea aie ia ia. Ina kahi poe i aie ia'u e haawi i ke dala ma ko Kanalua lima, aole loa wau e ae ana i ke kaa ana oia aie mai ia'u. Eia keia, ua koho aku wan ia W. Iosua, J. Hoolapa, J. Umi, Makaahoa, Kaipo, a me Kapa, he mau makai no Honolulu nei, o lakou ka poe nana e ohi a kii i na aie a pau o ka poe e noho ana ma kea Mokupuni Oahu, oiai e pono ana ko lakou noho ana, a e loaa ia lakou ka uku no ka ohi ana, a me ke kii ana i na aie, he hapaha dala o kela dala keia dala i ohiia mai e lakou, a ke kauoha aku nei au i na mea aie a pau loa, e hoolohe i keia, o hoopiiia auanei oukou.
AKAI, (Pake.)
Honolulu, Feb. 5, 1862. 20-4t*
OLELO HOOLAHA.
OWAU O MEREANA, KA WAHINE MARE A Kalawa, ka mea i hoolaha ia iho nei ma ka HOKU PAKIPIKA, Helu 10 o ka la 30 o Ianuari iho nei, a ua ike oukou ma ia hoolaha a ua Kalawa nei no'u, no kuu haalele wale i ko maua wahi moe. Eia ka'u e pana aku ia oukou, ua wahahee ua Kalawa nei, aole au i haalele i ko maua wahi moe, oia kai haalele ia'u ua kue oia i ko maua Kanawai mare, a ua lilo aku oia i ka wahine e, ua haalele mai ia'u me ke keiki a maua e hapai nei au. Eia kekahi, ua hookolokoloia ua Kalawa nei imua o ka Lunakanawai o Lopaka, no kona pepehi ino ia'u, a ua ao ia mai oia, mai hana hou no keia hewa, aka, ke mau nei no kona hana ino, eia kekahi, ua olelo kona kaikuaana oia o Luka, aole e hoi mai ua Kalawa nei me a'u, nolaila, ke manao nei au o keia kanaka o Luka, oia no ke kumu hoowalewale o kuu kane, nolaila, eia wau i ka hale hoopili wale kahi i noho ai, me ke kokua mai o ka poe e i ko'u wahi ola o ka noho ana i keia manawa. Nolaila, e nana mai oukou e ka poe ike a me ka poe akamai i keia hana a ua Kalawa nei. Me ke Aloha. Na MEREANA.
Niolopa, Nuuanu, Feb. 13, 1862. 20-2t
OLELO HOOLAHA.
EIA I KA PA AUPUNI I PAUOA NEI KEKAhi mau holoholona hele hewa i hookomo ia mai, ke ano me ka hao malalo nei.
Lio kane eleele, hao IIC elua hao ano e loa.
Lio kane eleele hao ano e, i kekee a poepoe.
Lio kane keokeo, kuapuka hao ano e.
Lio kane keokeo, hao eia KU elua hao ano e.
Lio kane keokeo kuapuka ka hao W ano pi nae kahi manamana elua hao ano e.
Lio wahine ulaula kua puka, ka hao KU akau.
Lio wahine eleele, wiwi kohu maka hao ano e.
Piula kane ahinahina elua hao ano e.
E kii mai i nei mau lio hou, me ke dala pu mai no i hookuu ia aku. Eia kekahi, ke lawe ia mai nei na lio i nei wa me ka hoonalowale o na hulu loloa i ka hao, no ka wa ino paha, mai palaka oukou e na mea lio, eia ka pono, e makaala mau oukou i ka pa Aupuni. NAPUNAKO. Luna Pa Aupuni.
Pauoa, Seb. i 5, 1862. 20-2t*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOI IA MAI KA MEA HAnohano G. M. Robertson, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Paona no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Kaniniu no Kapalama i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka poalima, oia ka la 14 o Feb. i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. JNO E BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Feb. 4, 1862. 20-2t
OLELO HOOLAHA.
MA KEIA PALAPALA e ike auanei na mea kula a pau loa, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ua nalowale kuu lio kane kalakoa ulaula ma ke kula o Auwaiolimu, a o kona hao kuni K, a mahope o ke K he hua ano e, a o ka mea e loaa ai keia lio, e hoihoi mai ma kuu hale noho ma Waiahao mauka iho o ka Hale Paipalapala a na'u no e uku aku ia ia me ka uku kupono loa.
S. HUI.
Waiahao, Honolulu, Feb. 4, 1862. 20-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI na MEA A PAU ke papa nei au i na mea a pau aole e hoaie i kuu wahine, o Mahuka kona inoa, no ka mea, ua haalele kumu ole oia i ko'u wahi moe, a me ka'u ai. A ina e hoaie kekahi ia ia, aole no au e hookaa ana i kona aie. ALINA.
Hilo, Ian. 30, 1862. 20-4t*
OLELO HOOLAHA.
I ka Lahui Hawaii.
Papa, Laau Hale,
PILI HALE!
A me na lako e ae a pau, no ke kukulu ana i na hale.
UA MAKAUKAU au e kuai aku ia oukou i na Lako kukulu Hale, me na pa, a me na mea e ae a oukou i manao ai.
NA:
PAPA O KELA ANO, KEIA ANO.
LAAU HALE, o kela ano, keia ano.
PILI HALE,
PINE,
AAHO,
KEPA,
PANI PUKA,
PUKA ANIANI,
OLEPELEPE,
KUI,
PENA,
AILA PENA,
WAI HOOMALOO PENA
Ia mea aku, ia mea aku, no ke kumu kuai makepono, e emi ana malalo iho o ka kekahi poe. E hiki mai ana na moku papa o'u i kela manawa keia manawa, nolaila, e lako mau ana au. E hele mai ka poe kuai mai Hawaii a Niihau, e halawai me a'u, ke keiki kamaaina, mamua o ka hele ana aku ia hai, i maopopo ia lakou ka oluolu, a e loaa no au ma ko'u wahi, mauka iho o ka
Hale Hookolokolo.
KAMUELA, (kaikaina o Kimo Pelekane.)
Honolulu, Ian. 17, 1862. 20-3m.
$10 Makana!
LIO HELEHEWA a aihue ia paha, mai ka aina mai o Manini, ma Pauoa, i ka po iho nei o ka la 30 o Ianuari, hookahi Lio ulaula, lae kea, ma ka wawae hope aku he keokeo, ma ka uha akau, ua kuniia S. Eia hou,—Hookahi Lio ulaula, he wahi kiko keokeo iki ma ka lae, ua kuniia ma ka uha hema S. O ka mea nana e hoihoi mai i keia mau Lio i haiia maluna, a e hai mai ana paha i kahi e loaa'i, e loaa no ia ia na dala i oleloia maluna. Ma kahi o Baradley, ma ke kihi o Alanui Maunakea, me alanui Alii.
JOHN MITCHELL.
Honolulu, Feb. 1, 1862. 20-2t*
OLELO HOOLAHA.
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA mea Hanohano o John Ii, ka Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kahalekou, no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Kamamae o Honolulu i make aku nei; Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka poakolu, oia ka la 12 o Feb. i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
JNO E. BARNARD.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Feb. 5, 1862. 20-1t
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na mea a pau, ke papa aku nei au, a ke hookapu aku nei hoi, aole e hiki i kekahi ke kii i ka pepeiao laau ma ko'u aina kuahiwi i kapaia ka inoa o Kapuhi, koe ke kii ana i na mea e ae i wahie, laau hale, na hua kukui, ina i loaa i lohe ia ua kue ia, a ua uhaki ia na olelo o keia Olelo Hoolaha, e uku no e like me ke Kanawai, aka hoi, ina makemake kekahi poe e hoolimalima i ka pepeiao laau, e hele ia E. L. Nauki. J. P. PAPA
Waialua, Oahu, Ian. 30, 1862. 20-2t
OLELO HOOLAHA.
E IKE NA MEA A PAU, O KA OLELO HOOlaha a Keawe, i kakauia i ka la 27 o Ianuari, i hoopukaia ae nei ma ka "Hoku Pakipika," Helu 19 o ka la 30 o Ianuari.
Ke hai aku nei au i ko'u manao oiaio, aole i ku i ka pololei keia hoolaha e ana a Keawe, oiai hoi aole oia i hai e mai ia'u e hele, mamua ae o kona kii ana mai i ka palapala Kuleana o kona aina e waiho ana ia'u; ua noi mai no oia e hoihoi aku au i ka palapala Hooko o kona aina, ua haawi ia aku no i kona lima kana mea i noi mai ai. Aole no hoi ana olelo no'u i na la mamua aku, aole hoi i ka la ana i kii mai ai i kona palapala Kuleana. Aka hoi, ua hai e aku no au ia ia no kuu hele me ka haalele iho i kahi ana i hoolaha ae nei. Hai mai no oia i kona manao kanalua no ia pane ana aku ia ia; Aka, ninau hoi au ia ia i ke kuai o ua aina la ona, hoole mai oia, aole kuai, aole oia ko'u mea e kanalua iho ai, a noho hou iho ai ma keia wahi. Ua hoomakaukau mua au ia'u iho e hele; a ke pane e mai nei o Keawe no'u ma kana Olelo Hoolaha, me he olelo hoino la. Aole no hoi au i koi wale aku ia Keawe e hoihoi mua mai i ko'u mau dala i lilo ai he $12.25 no ka uku ana aku i ka palapala Hooko, i huiia me ko ka auhau waiwai paa he $1.75. A mamuli o keia i haiia ae nei maluna me h e mea la, na kekahi mea e ae i paipai ia Keawe e hoolaha e mamuli o ka manao hoino, oia hoi aole au i hana aku i kekahi mea ku e iwaena o'u a me ia. A i keia manawa, ke kuai nei ua Keawe nei i ua wahi nei ona me ka mea e aku.
No ke aha la ka mea i hele ole mai ai ka mea nana ka Olelo Hoolaha a kuka pu me ka mea nona ka inoa malalo, no kekahi mau kumu? A no ke aha la hoi ka mea i hoomaopopo ole mai ai oia i kona kumu poho i ka mea nona ka inoa malalo mamua o ka hoolaha ana? ina ua ike oia he poho kona, i ka manao o ka mea nona ka inoa malalo, he mea makehewa wale no keia hoolaha ana, a me ke kuhihewa, me he hoino la. J. D. KAMOHAI.
Honolulu, Feb. 3, 1862. 20-2t*
OLELO HOOLAHA.
UA KUE IA MAI KA OLELO HOOLAHA A Kuhia e Kukuinui w, ma ka Helu 8 o ke Kuokoa, ua pololei kekahi mau olelo ana, a ua pololei ole kekahi, aka, e like me ke Kanawai o na mea mare pela no ua Kuhia la i hai aku ai i ka poe waiwai o na ano a pau iloko o keia Aupuni, aole no hoi ua Kuhia la i olelo he waiwai kona, aole no hoi oia i kaena iho no ka hookaa ole i na aie o ua Kukuinui la. Nolaila, make hewa ia kue ana, no ka mea, aole laua i hookiia, aka, ua hele kela me ke kumu ole, ke olelo mai nei, aia me na makua, he wahahee ia, i i Kohala, Hawaii ia i noho mai nei, a loaa ka hihia he hapai keiki, hoi mai nei a noho ma ka hale e, ina oia i ike mua i ka hemahema o ua Kuhia la, heaha la kona mea i mare ai. J. KUHIA.
Kuloloia, Honolulu, Ianuari 13, 1862. 18-3t*
OLELO HOOLAHA.
OWAU O Ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au ia oukou e na Pake, na Haole, a me na kanaka maoli a pau loa, mai hoaie mai oukou i ka'u wahine mare, oia o Meleana, kona inoa, no ka mea, ua haalele i ko maua wahi moe, nolaila, mai hoaie oukou ia ia, ina oukou e hoaie ia ia, aole au e hookaa ia aie, a maluna o oukou ko oukou poho. KALAWA.
Niolopa, Nuuanu, Ian. 29, 1862. 19-3t*
OLELO HOOLAHA!
AUHEA oukou e na kanaka a pau, ke papa aku nei au ia oukou a pau loa, aole e hoaie i ka'u wahine mare, no ka mea, ua haalele kumu ole kela ia'u, aole au e hookaa i kona mau aie mai keia manawa aku.
GEORGE BRIDLE.
Honolulu, Ian. 22, 1862. 18-3t
OLELO HOOLAHA.
OWAU O KA mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au ia KAMOHAI, a me kana wahine, aole e noho iho maluna o kuu pa hale e waiho ana ma Kauluwela, ma Honolulu, Oahu. KEAWE.
Kailua, Koolaupoko, Ian. 27, 1862. 19-3t*
MOKUAHI KILAUEA.
E HOLO ANA NO O KILAUEA, MAI HONOLULU aku, i ka hapalua o ka hora 4 o ke ahiahi, e like me ka mea i oleloia malalo nei, penei:
No Hilo, poakahi Feb. 10.
JANION, GREEN & Co.
Luna H. S. N. Co.
Honolulu, Ianuari 2, 1862. 15-tf
OLELO HOOLAHA.
E LIKE me ke Kanawai i hooholo ia i ka la 24 o Augate o keia makahiki, ke kahea aku nei maua i na Konohiki a pau, mai Hawaii a Kauai, i loaa ko lakou palapala mahele, aole nae i loaa ko lakou palapala hooko mai na Luna Hoona mai, e hele mai lakou imua o maua ma ke Keena hana o ke Kuhina Kalaiaina, i kela poakahi keia poakahi, o na pule a pau, me na hoike pu mai, e hoomaopopo i ko lakou kuleana ma ia mau aina mahele, a na maua e haawi i palapala hooko e like me na Luna Hoona mamua, ke maopopo ko oukou kuleana, a i ole na Konohiki, o na hooilina a me na Luna hooponopono waiwai hooilina paha.
Ina aole oukou e hele mai a hiki i ka la hope o Iune M. H. 1862, e nele no oukou i ka aina ole, a e lilo ia mau aina i ke Aupuni.
Ua makaukau na Palapala Hooko o ka poe nona na inoa malalo. E kii koke mai.
Kamanoualani, (Napuahola,) Kanehiwa, (Hinau,)
Luluhiwalani, Koakanu,
Kaopua, Hono, (Nahalau,)
Honaunau, Kainalu,
Kaluainanea, Kawai, (Kiaaina,)
Kapalu, Ke, (Hoopili,)
Hale, Nahua,
Hanakaipo, Kailakanoa,
Keawehano, Kalawaiaku,
Pahau, Napahi,
Paalua, Kanunu,
Laamaikahiki, Helehewa, S. (Kainaina,)
Alapai, (Kalola w,) Kaulunae,
Pahoa (Fehling & Maikai,) Kanele,
Kaahumanu, (Kaoaopa,) Kainaina,
Paewahine, (Hinau,) Hoe,
S. SPENCER.
J. H. SMITH.
Kakauolelo o ke Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, 18, Ianuari 1862, 18-tf
OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!
KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai
MA KE ANO MAIKAI!
A ma ka Uku Emi loa!
E pono no ke hele e imua ona, mamua o ka hele ana io hai.
E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m WILAMA G. WOOLSEY.
OLELO HOOLAHA.
Pai kii! Pai kii!
E. D. DURANA!
EIA kou Hale Pai kii ma Alanui Alii, ma ka Hale e pili ana ma ka aoao hikina hema o ka hale kuai o Daimana ma, kahi i aha ai o na mea maikai a pau o ka
OIHANA PAI KII.
Nolaila, ua makaukau no au e pai i na kii o ka poe e makemake ana, me ka hilu a me ka nani, no kahi uku oluolu loa. E pono no e haele kino mai oukou i ike maka. E. D. DURANA.
Mea Pai kii.
Honolulu, Okatoba 25, 1861. 11-tf
OLELO HOOLAHA.
KE HOIKE AKU NEI KA mea noa ka inoa malalo nei, i na kanaka a pau e nana mai ana i keia, ua kapu loa na holoholona a pau; Lio, Bipi, Hoki, Miula, Hipa, Kao, a Puaa paha, aole e hele wale maluna o ko makou aina kuai, ma kekahi hapa o ka aina i kapaia o Punaanana, ma Nuuanu, ina e loaa na holoholona e hele wale ana ma ua aina la i haiia maluna, e uku no ka mea nana na holoholona hele hewa, e like me ke Kanawai. Ua kapu no hoi na kanaka, aole e hele wale ma ua aina nei, aole hoi e lawe wale i kekahi mea ulu, ina e ikeia kekahi mea e hana ana pela, e uku no elike me ke Kanawai. Aole nae i pili keia olelo i ka poe Hui.
M. KAAA.
LUAU.
Punaanana, Nuuanu, O. Ian. 9, 1862. 17-1m
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU KE nana mai. Owau o ka mea nona ka inoa malalo ae, ke hookapu aku nei au i kuu kuleana aina e waiho la ma Honouliuli, ma ka Mokupuni o Oahu nei, a penei na palena o ua wahi la, ma kahi i kapa ia o Popoko e pili ana me Kualakai, e holo ana a hiki i Oneula i pili pu me Kupaka, a maloko oia mau wahi, aole e hele na Lio, Bipi, Hoki, Miula, Hipa, Kao, puaa, Moa, pelehu, a me na holoholona e ae a pau ma ua wahi la.
A o ka mea kue i na olelo i haiia maluna ae, alaila, e hoopii no au ia ia e like me ke Kanawai, aole nae pili ana keia i na holoholona o J. Meek, a me ka poe e hele ana i ka hana a ke Konohiki, a me kekahi mau Kuleana e ae o'u, aia no ia wahi, o Kihewamakawalu, a me Koaka, a me Mokuhema, a me Keaniani, a me Kepoe, a me Kalole, iwaena o ke Ahupuaa o Honouliuli, a e pili ana na olelo a pau i haiia maluna, ae i keia mau kuleana, e lilo ana keia i kanawai paa no ua mau wahi la, mai ka la aku o ka hoolaha ana. D. KAOPE.
Honolulu, Ian. 29, 1862. 19-2t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau, ua kapu kuu mau aina o Pau me Papaa, aole holoholona hele maluna o kela mau aina, o ka Lio wale no kau e ae aku ma ka hoolimalima, aole hoi kanaka hele wale, a wahine paha, a lalau i na mea oluna o kuu mau aina ina i loaa ia'u e hoouku ia no ia $1.00 dala, ina hoi i hoopoino kekahi holoholona i ka mea i kanu ia, e hoopai ia no ia e like me ka nui o ke poho o keia au e hai aku nei, e lilo ia i Kanawai paa no kuu mau aina, Kaneohe, Koolaupoko.
J. MAHONEY, (KIMOHONI.)
Kaneohe, Koolaupoko. Ian. 18, 1862. 18-3t*
HOOKO KAUOHA!
NO KA MEA, UA NOI IA MAI AU e Kuaha, no ka hooiaio ia o ka palapala kauoha a Kewalo k, i make aku nei ma Keauhou, Kona Akau, nolaila, ke hoike ia nei i na mea a pau, o ka poaono o Feb. 22, 1862, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia, a e hoolohe ai no ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ko'u keena ma Holualoa, Kona Akau.
H. L. SHELDON.
Lunakanawai Kaapuni.
Holualoa, Kona, Akau, Ian. 22, 1862. 19-2t
LAAU HOU!
UA HOEMI KE KUMUKUAI!
AIA MA KAHI O KA MEA NONA ka inoa malalo nei, he laau hale a ua hooemiia ke kumukuai a i 2 1/2 KENETA NO KE KAPUAI.
G. G. HOWE.
Honolulu, Ianuari 23, 1862. 18-tf