Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 20, 6 February 1862 — I ka Hoku o ka Pakipika. [ARTICLE]

I ka Hoku o ka Pakipika.

Ua ike ia ma ka Kupepa Kaekoa o ka la 1 o Febeniari ka oiaaao o J. P. Ukeke, oia Soio Ot B. Ukeke ma ka balota ana i pai e olelo ana, paewa k£ koho aaa. Ua hoakaka ia mai eia na knam mamuli o koua ike ponoi, i waiho ia imua o ke a£ea e kue ana ia'a a rae na luna oana o ia apana koho. Aole hoi aa e kali a hoopanee i ka pane akn oo na kama e pili ana ia makou i waiho ia imua o oukon, oiai o ka ike poeoi ia o kona man maka wahi ana. 0 wau no kekahi i ua la koho la me ko'u mau tke pili kino a pau. Aole hoi aa i manao aa Kke ole ka'u e pane ai, no na kumu e piii ana i na luna nana a me a*n hoi, no ka rnea, aole makon I kahi hookahi i keia kakau manao ananooukou e ike mai ai. No ke knmu mua e olelo ana, ma ka hale knla ka pono, aole ma ka Lnakini. Heaha la ka hetra o na luna nana i ka hoihoi ana iioko o ka Luakini e koho ai? he kakahiaka iia a makāni no ia, aole kupono ma ka hale koia. He Kuhina Kalaialina anei o J. P. Ukeke? i lilo ai ia ia ka hoahewa mna i na iuna -nana no ke kue i ka hai olelo hoolaha me ka hoopii ole ia mamua? No ka lawe ia anei i ka Luakini o ke Ākua ka mea i hewa ai? Aole anei o Kuaea ke kahuna pnle o ua apana la? Oia no ka Lunahoomalu o uā la koho la, a na lakou i hooholo e hoihoi ma ka Luakini. Ūa olelo no ua Ukeke nei iā īa e lawe nni i kona balota, no ka mea, he nui kana dala i kokua ai no ka halepule, aole nae kue oia ia la me ka hoole i ka pono ole o ke koho ana iloko o na halepule la. Ina paha oia kai puka ia la, heaha la kana e lilo ai? E olelo anei e like me kana e oleio mai nei oia kumu ia, i pono ole ai ko'u lilo ana i Luna■makaainana iio ia apana? Aole loa, he pui'wa paha no ka nania ana iho e nemo ana, lilo ;ia'u ka haawina o makon i ka mea kokūa ole i ka Luakini. No kē kumu elua. E olelo aha ma ka hofa 9. Heaha la ka mea i ike ai o aa J. P. Ūkeke nei o ka hora 9 ia? no ka mea, aole ana wati, aole a'n, aole a kahi mau luna nāna a me na hoa balota pu o maua. 0 ka mea mahaloia o R. Mopika wale no ka mea wati ia la, oia kai hele mai mai Kahuku me ka "wati,' me ka malama i ka maiiawa, he hoike J ka lehulehu no ia wati hookahi. I rnea hoi $ maopopo ai, aole loa no he wati a Ūkeke ia la, penei, ua noi aku oia ia R. Mopika e haawi mai i ka wati i ike ai i ka manawa; no L ka mahao e heln koke i na balota, a ua pane |#Trf#f riime r-?f(o!lsiffltf flei e ' kuan wati, \i: lohe ka lehulehu oloko i keia olelo ana. ī) ka rtila o ka wati pakeke, aole pOno ke haarti ia hai, no kona pakeke iho no ia, o ka lēo ke haawi iā; Pehea la i ike ai o Ukeke 0 ka hora 9 ia? o ka Nahōīa wati anei?. . No ke kumu ekōlu. No ka hoole aiia o na ■lnhā iiānā i kona baiota, a mahope āe na lu,na hāna e lawe i ko'h baiota. Aole pēla ka 'hanā ana. Ma ia la, na nui na lio o Ukeke e kii āna i na elemakule e kau palua ana, ā |ia hiki mai imua o na luna nanā, me feo makou hoopiāāpaa pu ana. Aka, o ka luftia auhail, na ike no he auhaii hoioholonā a wāiwai pāa ko ua poe la, ua pail ko makoū 4ioopaapaa ana, lilo ka ninau i na luna nana. •0 ko wai balota kau makemake, ia manawā, pane lakou o ko Kahalewai, ia manawa, ua pane koke 0 Ūkeke he kipi u.a poe nei, ua <kauoha iil'ka lakou a pau aole e lawe i ko hai balot% ā tia huhu pu ia na keikinanae kii kfthdka malnna o na lio, no ke poho i ka lawe i ko'u bālota, ke aloha nei nae au ia hana maikai a Ukeke ia'u. A no ka waiho āna mai oia kumu i hai ae āi au i pau kuhihewa e hoaa ia mai nei. No ke kumu ēha. E olelo ana ua weheia ma ka hora 3 ka pahu bālota. E likeme kā'n olēlo no ke kumu elua malona, aole āna wati, pehea la oia i ike ai o ka hora3 ia? ana e olelo nei uā weheia ka pahu ia manawa, i meā e maopopo ai ia oukou aole i hana ia pela ma is la koho. Ūa koi ikaika loa o U„keke ia'ii a me S. M. Naukana, J. Kiipau, e heiu ia nā balotā f aka, aole ātf i ae, a mamu|U o ke koi ana a tiā Ūkeke nei i kokna ia p f ua hoa balota pu o maua ka poe nona ka hapa nui 6 iia pahu nei. Ua pane mai na lunā iiana, e weheia ka paha* aole hae makou e hai aku i ka mea ptika, aia a hiki i ka inanawa. A ua nui ka hoopaapaa ana iwaena o ; makou a me Ukeke, me ka hoolohe ole i ka 1 hoomaltt ana a na iuna nana, no ka mea, ua kue ka hāna ana ā aa Ukeke nei i ka pankti : 795 o ke kanaWai kivila, a ua ae na lana na- | nā ia pono ole o ka hana ana e hoomalu anā | i ke anaina, a isa ku no au e olelo e waiho ka nana ana a hiki i ka manawa, ua ae nā l liina nana, ho ka mea, āole aa iloko i ka #ā I i weheia'i ka pahu. Ma keia kumn e ike ai | oukou, ua mokuahanā ia kona makemake, he | pimi ke koi e wehe, a mahope olelo mai, he | kamu ia e pono ole ai ka hana ana a nā lana iiāaia. Hewa ai ka honiui i ka lele maa, he hope ka ke Akaa. No ke kumu dima. Ua oleloia ua lawe ka popale i k(/ū balota. Aole pupule i ikeia ia la, 0 M. Kuaea ko laila kahunapale, o Kalahi hie !ona auhau, o Mopika he luna helu, na kamaaiiia keia poe i ka nai 0 na kanaka mai Kaaawa ā Waimea. Aole nae likkoa i crielō tām he papaie keia t aa iobe wale Me aa iii Ukeke e olelo ana he papule keia kanaka, a no kona hoolohe ole ! ka papa ia aku e

na lana nana i oleloia mai<iai% e kahea ana me ka ieo ntt>, »a lohe aaikaokio a kekahi ona lana naaa no Ūkeke, peaei, aole hookahi popule, ah»a popale, o oe hi T a o keia kanaka paha, ak% aole ona walaaa keia kanaka e like meoe, o« noi loa pupaie. la wa, maopopo »a ka hiki ia ia ke pale ae ia ia 3k> mai keia iaoa ae. pupule. Holaila, ina ua hookomo ia i kana ba2ota noru T aiaiia, ua oiaio, he pupule kahi i iawe i ko'ū balota, o Ukeke ka inoa ka T ts mea i ike maka e kapaia ana he pupule. No ke kumu eono. # E olelo ana ua kipe aa ike dala i kekahi poe kanaka ika la koho balofa, aole au i haawi i ko'a balota i kanaka e like me ua Ukeke nei, me ke kakau i ka inoa o kanaka, ā kaaoha aka, aole e lawe i ko hai ba!ota o lilo ia i kipi, aka, aa hete nae au i kela hale keia hai§ me ka maiihini, me ka hai aku ia lakon, i hele mai au e balota ma Kooiauloa nei ke makemake oukou. aua koi mai kekahi poe e haawi aka aa i ko'u balota, aka t ua olelo au ia lakoa, ia'uno ka balota a hiki ika la koho, ma ka ia koho, ua haawi balota aa, aole kipe dala. Uoko nae o kuu hele ana ia mau ia, pa honoho no au i man luna e hooikaika pu me au, ua maopopo ia'u he /oalihini aa, uka akn au no ko lakou luhi i ka hooikaika pu ana me ā'u ma ia k. He kipe anei ia? Ina he kipe ia, ua pono oie ka noho ana o Ukeke i ka makahiki 1860 māka Ahaoieio, no ka mea, ua kaiua oia i mau Bipī, a hoakoakoa malaila e ai ai, a lawe i ka balota a hoi mai lawe i puu pipi. I keiā makahiki hoi. manao an, uā hāna no pela. Ina aole i hana, oia paha ka rnea e naku poeleele rnai nēi, ahookui ina ka puka aniani, a kole ke poo me he pinao la, i maopopo loa ai ia oukou, aole i hai ia mai na inoa o ua poe la a'u i kipe ai, ehia la ko lakou nui, he 112 ahei? e likf me ka nni ona balota o'u i hoolahaia'i mamua, heaha lā ka mea i hai ole mai ai e like me ko Lahaina? he ike pono hoi nā kona mau makā. Aole ia e haiile iloko oke kuhihewa wahi "fina, a e lele ana ko'ii oili a - me na funa nana. Ua heīe mai nei no uā Ukeke nei, ma Honoiulu nei i keia rnau la aku nei> aole no hoi he hai pono iho i na hua ktfma o kā inoa ona i ke Kakauolelo e like ine na hna kumu 1 ike ia maluna. Aua lohe no hoi au, ua ninau iā imua o kekahi o na Luuainakaainana kiekie, me ka hiki ole ke liooiaio i na inea ahā e olelo nei, he inau kumu. Ina paha na kāna Kakauolelo i kakau keia mau kumu, me ka ike ole o Ukeke, pāu pu laua i ka lua hookahi o ke kuhihewa i oleloia e laua. Ūa olioli au ke kapaia mai he naaupo, mamuā o kuu hele ana me na maka okoa i ka pali Koolau, iloko o na ala pihā i ka wai ā ka ua mai ka larfi mai, kai hooma-u-u iho i -no 5n g'ri j mnlihini > me ka waiho aku na oukou e nana a hooholo e like me ka ike ana ina mea i hanaia ma Ūauula, no ke pale i na kumu i oleloia ma ke Kuokoa. Noka mea, aole e hoi hou mai ana ka nēle, i kāhi o ka mea nana i hoolako ika poinaikai mae ole. Aloha oukou. A. M. īlaiialewai. Honoiulu, Febuari, 3, 1862. ■ •