Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 21, 13 February 1862 — Page 4

Page PDF (1.53 MB)

KA HOKU O KA PAKIPIKA.
POAHA, FEBERUARI 13, 1862.

 

Eia hou keia Inoa no Kauikeaouli.

Kuu lehua io malio,
Kuu hala i kookoolau,
O ka law wela o Kumukahi,
Ke hiki mai la i Haehae,
O wela kai ka wai welawela e,
O ka wai liko pua hinano,
Ke luiala e ka makani,
O ka huna kai lele i ka manu,
I ka poli o ke keiki kahu e,
Eia o-e, —O-o-e, —Ie.
O ke lono ua lono i ke ae,
O Mauaha iho ko laila,
O ke pili o Hoaiku,
Ua hoomoe ia e ka makani,
Kuu nalu kaili Oahi,
O Paiahaa i Paiaha,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
E haa e hula ka manawa,
Kinoa paha oe lea ana,
Ina e hookupu kakou la,
I lina la ia i ka makemake e-a.
Na LIHOLIHO 1.

Lihue kai malamanui,
O kalena kai haleauau,
O ka noenoe aloha,
O kuu kane waiakoloa,
Kai haele pu me kehau e,
O kuu ia weli o weli loa,
Ke hooweliweli mai la ia'u,
Makau ka aukai o kaulu,
Kaoo ka hele i puhilele,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
O kuu manu kaoo huna wai,
I make i ka la o kaiona,
Ki kiko kela i ka pua,
I ka pu manawa o ka wiliwili,
Ke olina la i ke kaha o ka olina,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
He leo na ke aloha i waiho mai i milimili,
O ka hulu auanei o ka mea nani a kakou.
Na KAAHUMANU I.

Kuu la i moohelaia,
O na mauna o Maunaloa,
O ka lipo ko Kaiolohia,
He anoano ia i ka la,
O a'u lehua i wini wai e,
O kai peleiliahi,
Kai ilikia e Kaikioe,
O ke kaeleloli o Punalau,
Kolohe wale ia ia'u e,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
O ka lai a ka manu ke aloha,
Ua powa ia e ka makani,
Na ka welelau kumu maomao,
Nana i hoohaoe kekai,
Ino ai hilia i hoohilia e,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
O oe no ka mea manao a loko,
O ko lua leo i waiho mai,
Malama no wau pulama,
Ina iho na loko ka ole,
Ua ikea i ka ohe-nana e-a.
Na KAULUHAIMALAMA.

O Kahiwa kai Kikiopua,
O Papalaua kai ke alo,
O Haihala kai malelewaa,
O kuu wai lau i olokui e,
O ka polowai-kea o Waiehu,
Ke hoihoi la e ka makani,
Lilo kahuna i ke a-e malanai,
O ke kulu nae kai oloupena e,
Eia oe, —O-o-e-ia-e.
Kuu makani kaihuanu,
Laau mapu ala o Kawela,
Ke lapu la iuka o Puupea,
O ka laau kai lilo i ka makani,
Honi na kaha o hookahai e,
Eia oe, —O-o-e-Ia-e.
Ka hamo ka lima a ke aloha,
Pali Kahako ka minamina
I ka paumako ia olua e-a.
KALANIMOKU.

O Kaukini kai Kahakuloa,
O mana kai ka oio,
Oia kai luna o makaliua e,
Kuu makani kilioopu,
O a'u wai eha ilalo,
Ua uhia e kaia iki,
E ke kaahaaha o niua e,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
O ka ua lena ulalena,
Kiu moe nahele o Lilikoi,
Ua hoohie wale me ka nau,
Me ka makani kuhalake,
Komo kaonoulu a kokomo e,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
E komo poo oe e ke aloha,
Iwaena oe o ke kanaka,
I ka pauku hiu o ka moe,
Ilaila oe heahea mai e a.
Na KINAU w.

O ka noe kai Waiahulu,
O ka lihau ko mokihana,
O ka ua hoa kapa a hoa,
Oia kai kilika i ka pua,
O ka hana i ka wai kapili e,
O kuu ipo wai mala lehua,
Ke lawe la e ka waipao,
Hui ka manao i pohakomo e,
Eia oe, —O-o-e, —Ie.
Aia kou manao i o,
O ka makani huli wai amau,
O ka lupua pahele hala o Naue,
Ua hoohanina me Wainiha,
O kau maka i kaumaha e,
He maka kolohe he ono i ka moe,
He uhau hokua i ka manao,
Lilo e no ia ia mua,
Koe ka lepa ka wahi waiwai e-a.
Na NAIHE.

He wahi Mele.

1 Ke kau nei au kau ka manao,
E ake au a ike ae,
Kela wai lani noho i kaiu,
E lawe au a oki pau,
2 A kuu mai oe olu iho au,
Pela ka manao a loko,
Ke lawe aku nei lawe ilaila,
Ke lawe aku olu makou,
3 Kapae ia ae ko makamaka,
A pau pono ko lealea,
O pala ia mea e waiho ae,
A hiki mai ka manawa pono,
4 Pela ka manao e noho nei,
Ke ae mai o Hihiu,
E waiho malie i ka lola,
E hoopau ka hana kolohe,
5 Ke kau nei ka manao ilaila,
Ako mai kuu makemake,
He manao kai hiki mai i anei,
E pau ana ka mea kahiko,
6 Aia Kilauea i ke kai,
Ke lawe ohi nei a pau,
Na moku pea nu kahiko,
Aohe kohu aohe kohu
7 Kupono kela no ke aloha,
Ke lu nei ka manawalea,
Na mea keakea mai i ka nani,
E koekoe aku koekoe aku,
8 E aho kahi wai o ane kohu,
O kauka i maemae hala,
Ke ae mai hoole mai,
E keku aku pukupuku mai.
LOLIPUA.

HE MOOOLELO NO HIIAKAIKPOLIOPELE. Helu 7.

                Ko laua nei hele aku la no ia a hiki i ka au ana wai o Kahoe, ko laua nei au aku la no ia a pae ma kela kapa o ka muliwai, a ahu na wahi kapa o laua nei, a pau, ko laua nei hele aku la no ia, a ke kula o Alele laua nei, kahea mai o Hauwahine ma ke mele, penei.
                E Hiiakaikapoliopele—e,
                E kipa eia ka hale, eia ka ai,
                Eia ka ia, eia ke kapa,
                E kipa hoi—e.
                I aku o Hiiakaikapoliopele, ka! e kipa aku hoi au i kou hale, he hale make hoi kou.
                Ko laua nei hele aku la no ia a pii iluna o Mahinui, nana iho o Hiiakaikapoliopele ia Mahinui me kana wahine o Keaalau, e uwe ana i ka laua keiki ia Hanalua ua make, e ku makena ana laua la i ke aloha, hapai ae o Hiiakaikapoliopele i keia wahi mele, penei.
                Kuu keiki i ka la o Mahinui,
                Mai ka ua kapuai kanaka o Palawai,
                Ka ua o Kailua i kai—e,
                I kai noi ka ua Apuakea la,
                Makani ae la i ke alo wa o Wailea,
                He lealea maka wale no mawaho,
                Ina no ka ino iloko,
                He lele nei o'u e noho aku nei e,
                Ua ena wale maua me kuu akua,
                Auwe! kuu akua—e.
                Huli aku ke alo o Hiiakaikapoliopele nana i kai o Oneawa, e amo ia ae ana ka waa makai, hapai ae keia i keia wahi mele, penei.
                Ke amoa ae la ka waa makai—e,
                Waiho o Mahinui ma uka,
                Ka ulu koa i kai o Oneawa—e,
                Ke amoa ae la ka waa—e.
                Pane mai o Wahineomao, wahahee wale oe e Hiiakaikapoliopele, aohe paha he ulu koa i kai o Oneawa, aia ke koa o keia wahi ma uka o Palapu, o Makawao, o Maunawili, aia malaila ke koa e ku mai la, na wai kau koa o kai? he waa ko kai.
                I mai o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, he nele koa la hoi ia, ae mai o Wahineomao, ae, ua pono oe, he koa ia, huli ae keia nana ia kai o Kuaaohe, o ka lele mai o ke one i ka puhia e ka makani, alaila, hapai ae keia i keia mele, penei.
                Me he kapa kea la i hola ia la,
                Ke one i kai o Mokapu,
                Ke one lele makai o Kuaaohe,
                Ke amoa ae la ka waa—e.
                A pau ia mele aia nei, huli aku keia nana ia Heeia, o ko-a mokumoku, o ka hele a ka ua kalepa, me he mea la e okioki ana i ke ko-a o Heeia, hapai ae keia i ke mele, penei.
                Ke hele ae la ka ua kalepa—e,
                Ka ua okioki ko-a o Heeia,
                Ke hehi la i ke kai a luhi e,
                Luhi i ke kai ke ko-a o Heeiakea—e.
                A pau ia mele aia nei, ko laua nei hele aku la no ia a hala o Kaneohe, a luna laua nei o ka puali e nana ai ia Kaneohe a me Heeia, huli hou keia nana i hope, o ke ku aku a Olomana, alaila, akahi no a hu mai ke aloha o ke kane o Kanahau. Alaila, hapai ae keia i keia wahi mele no Kanahau, penei.
                Olomana kuahiwi kiekie i ka lani,
                He pane poo ua no Ahiki,
                Hiki mai nei ko aloha,
                Kono i kuu waimaka e hanini,
                E uwe au—e.
                Pane mai la o Wahineomao, nui iho la no ke aloha o ke kane, huli aku kaua e hoi, o hele auanei a loihi loa hoi hou mai, penei no ke aloha la hoi aku oi kokoke. Aole pane o Hiiakaikapoliopele ia olelo a Wahineomao, no ka mea, ua ane kaumaha kona manao ia pane aku a Wahineomao.
                Ko laua nei hele aku la no ia a hala o Heeia, ae laua nei i luna o Kupopolo, o ka pau ole o ko ia nei kaumaha i ka olelo a Wahineomao, nolaila, hapai ae o Hiiakaikapoliopele i keia mele penei.
                Ino Koolau e ino Koolau,
                Ai kena i ka ua o Koolau,
                Ke ua mai la la i Maelieli,
                Ke hoowaawaa mai la la i Heeia,
                Ke kupa la ka ua i ke kai,
                Haa hula lea ka ua,
                I Ahuimanu, ka ua hoone,
                Hoonaue i ka Puukoa,
                Ka ua poai hele o Kahaluu,
                Luuluu e,
                Luuluu iho nei au,
                I ka puolo waimaka a ka onohi,
                Ke kulu iho nei—e.
                I aku o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, ina kaua he o i ka opu, ko laua nei hele aku la no ia, i nana aku ka hana o laua nei, e pii ana keia huakai wahine i ke oki lei hala i uka o Ahuimanu, kani aku ke oli aia nei, penei.
                Ke pii la ka huakai wahine,
                A pahu lei hala i uka o Ahuimanu,
                He manumanu ia nei,
                He lokoino—e,
                Pau ke aho i ka lae o Auliilii—e.
                Ko laua nei hele aku la no ia a hala o Kahaluu, o Waihee, o Kaalaea, ae laua nei i luna o Auiilii, nana aku ka hana o laua nei, e hoonoho mai ana o Pueo i ke kaua, e kaua mai no ia laua nei, alaila, oli aku o Hiiakaikapoliopele i keia mele, penei.
                O Pueo ke'lii i aa i ke kaua—e,
                I aa no i kou la ikaika,
                He ikaika, a he ikaika no—e.
                Ko laua nei hakaka iho la no ia me Pueo a make o Pueo ia ia nei, ko laua nei hele aku la no ia a hala o Waiahole, me Waikane, a Hakipuu laua nei, i aku o Hiiakaikapoliopele ia Wahineomao, aia ke alanui o kaua la ma uka o Kaikolu, he hulaana o kai.
                E kamailio ana no laua nei, hoolale mai ana o Mokolii i ka hakaka, i nana aku ka hana o Hiiakaikapoliopele, e ku mai ana ka hiu o ua moo nei i luna o Mokolii, ko laua nei hakaka iho la no ia me Mokolii, a make o Mokolii ia ia nei, e oki ae ana keia i ka hiu o ua moo nei, kukulu ia ae iluna, oia no kela puu e ku la iloko o ke kai a hiki i keia wa, aia ma waena o ke kai o Kualoa kela puu i kapa ia kona inoa o Mokolii.
                O kona kino hoi, hoopili ia mai i uka, loaa ai ka aina makai a me ke alanui, o ke kino no o ua moo nei. Alaila, kani aku ke oli a Hiiakaikapoliopele, e uwe aku ana ia Kanehoalani ma ke mele, penei.
                Kiekie Kanehoalani,
                Au Mokolii i ke kai,
                I keiki, i makahiapo na Koolau,
                Lau Koolau kena wale i ka ino,
                He ino loa no—e.
                Ko laua nei hele aku la no ia, no ka mea, ua make iho la o Mokolii, ua lilo ae la ke kino i alanui, ko laua hele aku la no ia a hala o Kaaawa, a hala na Makaua, a luna laua nei o Puuomahia, nana laua nei ia Kahana, e hai ana ka makani o Kahana e Ahiu, e hee nalu ana ke'lii o Kahana, o Palani kona inoa, me kana wahine o Iewale, e hee nalu ana, o ka laua puni ia o ka heenalu ke hiki ia makani he Ahiu, a o ka inoa no ia oia makani a hiki i keia wa ke hai mai ka nalu.
                Ia ike ana aku o Hiiakaikapoliopele, ia laua la e heenalu ana, kani aku ke oli aia nei, penei.
                A makani Ahiu anu ai Kahana,
                Kakala i ka lauwili o Koolau,
                Hopuepue i ke anu Kaloikee,
                Ka nahele loa ma uka o Kalehualoa,
                Hele aku e loa Huilua—e,
                O Palani oe o ke'lii heenalu o Kahana,
                O ka maha o Kekila hoi e,
                I Piei la, o Palani oe—e.
                Alaila, pane mai o Palani ia Hiiakaikapoliopele, me ka olelo ino. Ae, o Palani au o ke'lii hee nalu o keia aina o Kahana nei. Owai hoi oe e na wahine hookano o kau hele ana mai nei a kahea mai ia'u? ua ike mai no paha oe ia'u e heenalu ana me ka'u wahine, he wahine ike ole no ka oe ia'u, o ka'u puni no nei, owai hoi oe?
                Ma ia olelo ino ana aku o Palani, komo ka manao ino iloko o Hiiakaikapoliopele. Ko ia nei hele aku la no ia e heenalu, i hee iho ka hana o Palani i ka nalu, aohe pae, ku hoi ua nalu, i hoopae hou iho ka hana, aohe pae, ku hou no ua nalu, i hoopae hou iho ka hana o Palani i ka nalu, e o-ia iho ana ua o Palani e ka nalu i lalo, moe iloko o ke kai, make o Palani, no ke kane ka make, make pu me ka wahine me Iewale, make laua, ko laua hele aku la no ia a hala o Kahana, a hala o Punaluu, a ka wai o Waiono, Puheemiki, Kapano, Haleaha, Papaakoko, a luna laua nei o Kaluanui, huli aku o Hiiakaikapoliopele nana i uka o Kaliuwaa, aloha aku keia ia Kauhiikeimakaokalani, ua alai ia ae e ka laki nalowale, nolaila, uwe aku ai o Hiiakaikapoliopele ia ia ma ke mele, penei.
                O Kauhiikeimakaokalani,
                O ka pali kekee o Halawalawa,
                O kuahiwi mauna pali poko o Kehoi,
                E like hoi me Kaliuwaa la,
                Ka pali ololo e o Puna i Hilo,
                O ka hala o Manuukeau,
                E kui e lei au,
                O Kauhi i ka maka i ka halua,
                Pualani o ka maka o Peapea,
                I ka hulu o ka manu,
                Uluulu ka hulu o ka manu i ka ua,
                Ke lele kaha ia lupe la, lawe la,
                Lawe ka ua lawe ka makani,
                Lawe ke kaupu hulu manu,
                Kelekele i o akua la e he akua,
                He akua ia la aohe ike mai,
                O kau luahi nui o ka maka,
                Ke ala nei,
                E ala, e ala e, ala mai ana e,
                E ala e Hikaalani,
                E ala e ka Hooilouaikalani,
                E ala e Hoomauwahine,
                A Makalii—la, e ala—e.
                A pau ke mele a Hiiakaikapoliopele, nana mai o Kauhiikeimakaokalani ia laua nei maloko o ka laki, i nana mai ka hana o ia la, o Hiiakaikapoliopele ma keia e hele nei, oli mai ana o Kauhiikeimakaokalani, penei.
                O Pele la ko'u akua,
                Miha ka lani, miha ka honua,
                Awaiku awailani, kai awana,
                Kaawa nui o Hiiaka,
                I ku ai kuu mauliola e,
                I mauliola, he awa kau ulu ola e,
                Na wahine, e kapu e kapu kai ko awa,
                E pele honua mea,
                E kala e Hamea wahine,
                O ka wahine i Kilauea,
                Nana i ai a hohonu ka lua,
                O mau wahine a Makalii,
                O Lua wahine o ka lani,
                O Kukuene o na wahine,
                I ka inu hana awa,
                Kanaenae a ke akua malihini e,
                Hele hoi ke ala ma uka o Kau,
                Hele hoi ke ala ma kai o Puna,
                I kama amaa la i Kapualei,
                E loa ka wa i Apua,
                Ka piina i Kukalaula,
                Hoopuka aku la i Puulena,
                Aina a ke'kua i noho ai,
                Kanaenae a ke'kua malihini—e.
                A pau ke mele a Kauhiikeimakaokalani, ko laua nei hele aku la no ia, a hala o Kaluanui, a hala o Kapaka, a Makao laua nei, nana aku laua nei o ka ua o Maakua i Hauula, huli hou aku o Hiiakaikapoliopele nana i hope, a hai aku o Hiiakaikapoliopele i kona inoa ia Kauhiikeimakaokalani ma ke mele, penei.
                O kanaka au o ke'kua,
                O ka leo au e hea ana,
                E aa ana ia oe la—e,
                A noho i ke kai o Maakua,
                Kuu akua i ka hale hau,
                Hale laau kanaka ole o ke hoa,
                O ko ke hoa kanaka e laa ia,
                Penei wale no ka iki akua,
                He 'ku—e, auwe kuu akua e,
                Kuu akua i ke kai leo nui o lalo—e,
                Alai ia e Kekiaohuohu—e.
                A pau ia mele a Hiikaikapoliopele, ko laua nei hele aku la no ia a hala o Hauula, a luna laua nei o Kaipapau, nana aku laua nei ia Laniloa, e lae ae ana i waho, i aku keia, mai poina oe ia'u e Laniloa, i mai la oe aole
au i uwe aku ia oe, uwe aku o Hiiakaikapoliopele ia Laniloa ma ke mele, penei.
                Lele Laniloa ua malie,
                Ke hoe ae la e ka Moae,
                Ahu kai i na pali, kai koo lalo e,
                Ua pi kai ia uka—e,
                A pau ia, hele no laua nei a hala o Kaipapau, a hala na Laie, Malaekahana, Keana, a Kahipa laua nei, nana aku laua nei, e noho mai ana o Punahoolapa me Pahipahialua, o ka pane ole mai o laua la ia laua nei, kahea aku o Hiiakaikapoliopele ia Punahoolapa ma ma ke mele, penei.
                Komo i ka nahele ulu hinalo,
                Nahele hala o Pookahalulu,
                Oia nahele hala ma kai o Kahuku,
                He aha la hoi ka hala,
                I kapu ai o ka leo e,
                I hookuli ai oe i ka uwalo e,
                E uwalo aku ana au,
                Ma loko mai oe—e,
                Pau ia mele a Hiiakaikapoliopele, nana aku keia i ka wahine e iho ana i kai o Kawela i ka haha papai, huli aku keia nana i hope, o ka lele mai o ke ao o Hawaii, aloha aku keia i na kaikuaana oia nei, kani aku ke oli aia nei, penei.
                Ke iho la ka iho kahakai e,
                Iho pali i lalo o Hakalau,
                Hawewe kahawai o Hilo i ka ua e,
                Huahuai ka opeope,
                Ho au wai i Waimalino,
                A he malino—e.
                A pau ia mele aia nei, huli aku la no keia nana i Hawaii, o ka lele mai no o ke ao o Hawaii, aloha ae keia i ke aikane aia nei ia Hopoe, ua ai ia e Pele ua make, uwe aku keia ma ke mele, penei.
                A malua Hilo, kahuli ka amau,
                Ke lumalumai na la e ka wai,
                Na lehua o Mokupane,
                I ka lua kanaka, he kanaka,
                He mau Akua—e,
                Ko laua nei hele aku la no ia a ke kula o Kulima, nana aku laua nei o ke kopi mai o ke kai o Pupukea i luna o ka lau o ka ilima, ua hele a pala ka lau o ka ilima i ke'hu kai, oli aku keia i keia mele, penei.
                He kai kapi i ke one
                Ko Kalamaula i Pupukea,
                Ua hele a pala i ke kai,
                Ke oho o ka ilima,
                E hiki aku ai i Kapi,
                E iho aku ai i Piliaaama la,
                Aia i Piliwale—e,
                I ka pau oia mele aia nei, ko laua nei hele aku la no ia a hala ia wahi, a malaila aku a Waialee, a malaila aku, a hala ia mau wahi aku, a Pupukea laua nei, ike laua nei ia Piliaaama e noho ana e lawaia, nana aku laua nei i ka lawaia mai a Piliaaama, kani kahea aia nei.
                O Piliaaama kanaka lawaia o ka pali,
                Hee pue wai o Waimea,
                Konohiki aku o Ihukoko,
                Lawaia hi-aku o Kaipahu la,
                He aha ua ia?
                Pane mai o Piliaaama ia laua nei, no ka ninau ana aku a Hiiakaikapoliopele i ka ia ma ke mele.
                Hai mai o Piliaaama i ka inoa o ka ia e lawaia ana, he kala ka ia, he moi ka ia, he oio ka ia, he ahole ka ia, he paaua ua ia, pau ka olelo ana mai a Piliaaama ia laua nei, kani hou aku no ke oli a Hiiakaikapoliopele, penei.
                O Piliaaama kanaka lawaia,
                Kane hiialo oe a Kapuewai,
                Lawaia aku o Kapapiki la,
                He aha ua ia e?
                Pane mai o Piliaaama, he uhu ua ia, he opule ka ia, he manini ka ia, he hinane ua ia, he papai no hoi ua ia, pau na ia e lawaia ia nei la.
                Kaha aku la no laua nei hele, a kahawai laua nei o Waimea, ko laua nei hele aku la no ia ma ke one, pae ma kela kapa, ae aku la no laua nei a luna o Kehuohapuu, nana aku o Hiiakaikapoliopele i ke uki o Ihukoko, me he mea la i puhiia i ke ahi ka hele a ula, kani aku ka ia nei oli, penei.
                Ke aina mai la e ka wai,
                Ka maha uki o Ihukoko,
                Ke puhiia la e ka makani,
                Hakoi ka ua ka wai i luna,
                Ke kinai ia hoi ka iwi o ka wai a eha,
                E ha i ka leo, he leo wale no—e.
                A pau ia oli ana aia nei, hoolono aku laua nei i ka leo o ke kai o Waialua i ka halulu mai, kani aku ke oli aia nei i luna o Kehuohapuu, penei.
                O Waialua kai leo nui,
                Ua lono ka uka o Lihue,
                Ke wa ala Wahiawa e,
                Kuli wale, kuli wale i ka leo,
                He leo no ke kai—e,
                I luna no laua nei o Kehuohapuu e noho nei, kani hou no ke oli aia nei, penei.
                O Waialua lai eha—e,
                E ha ka malino lalo o Waialua,
                I aku o Hiiakaikapoliopele i ke aikane ia Wahineomao, ina kaua he o i ka opu, oia he o i ka limalima o hele aku a ka punawai paina, mau ke aho, hiki aku i kauhale makamaka ua mau ke aho, ina kaua, ko laua nei hele aku la no ia a hala ia wahi aku, a kula laua nei o Lauhulu, nana aku keia ia Kaala, i aku keia, mai poina oe ia'u e Kaala, i mai la oe aole au i ka naenae aku ia oe e Kaala, oli aku keia, penei.
                O Kaala kuahiwi mauna ke hau,
                Ke opu mai la la i Kamaoha,
                Poluea iho la i lalo o Haleauau,
                Ke kini ka ke hau anu o Kalena,
                Akahi no ka nele o ka la pomaikai,
                Aohe moe waa o ka po nei,
                Ka moe waa—e.
                Nana aku o Hiiakaikapoliopele i keia mau wahi akua e noho mai ana, o Lahuimoho ka inoa o kekahi, o Wawaemoho ka inoa o kekahi, pane aku o Hiiakaikapoliopele ma ke mele, penei.
                Noho aku au o ke kau o ka ino e,
                Ia noho pu aku maua me kuu akua,
                I ke kahawai pali o Lahuimoho,
                He pali ke kua, he pali ke alo,
                Hoomaha wale ana i ka lani ke ola—e,
                I i au o ka'u pua no anei oe?
                I noho ai au a kupa i ko hale,
                I ko hale hoi—e.
                A pau ia mele aia nei, ko laua nei hele aku la no ia a hala o Waialua, hiki laua nei i ke kula o Mokuleia, huli aku keia nana i uka, e noho mai ana o Kamae, i aku o Hiiakaikapoliopele, ka! mai poina oe ia'u e Kamae, i mai la oe, aole au i ka naenae aku ia oe, kani no ke oli aia nei, penei.
                O Kamae aina a ke kehau,
                Me ha kai la ha Mokuleia,
                Uhi ae la na la na pali,
                Kuu pali kui—e,
                Kui e hono, kui laau ka wai o Kealia,
                A kealia pau ka loa,
                He wai Kaaiea mamua,
                Kuu ka lohi ka maloeloe i ka loa,
                Maloeloe wale ke kiina,
                O ke hoa i ka loa—e,
                A pau ia mele aia nei, ko laua nei hele aku la no ia a luna o Waiakaaiea, huli mai keia nana i hope, kani aku ke oli aia nei, penei.
                O ke hoihoina o upena i ke alanui,
                Ka naenae au a ka mea hele,
                Ilaila e ilaila, eia ka naenae,
                Ka mohai a ka mea hele la,
                He leo e, he leo wale no—e.
                Huli aku keia nana ia Kuokala, o ka hele o ka uwala a ea i ka la, kani aku no ke oli aia nei penei.

Ka haina o ka olelo nane a S. D. Keolanui, i paiia ma ka Helu 3 o ka Nupepa Kuokoa.

                "Ma kekahi mala pua, e ku ana na laau pua a pau, oia keia, he pua rose, a he pua pikake, he pua ilima, he pua oliana, he pua melekule, he pua apiki. Iloko o keia mau pua a pau loa, nui ko lakou makemake e houia a leiia, e kukuluia na kiaha dala, a me na kiaha aniani, koe nae ke kiaha gula aohe ona pua. Ua lana nae ka pua rose nona ke kiaha gula, hoole na pua e ae.
                Ma ka lalani mua he 12 kumu ke heluia; ma ka lani elua, 8 kumu ke noonooia; ma ka lalani ekolu, 6 kumu ke nana'ku; ma ka lalani eha, 4 kumu, o ka laha no ia.
                Owai la keia he mau pua? Owai na kiaha? Owai na kumu me na lalani?
                1. O na pua i ninauia, oia keia; Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Oahu, Kauai.
                2. O na kiaha, oia na aha hoopuka Nupepa Hoku Pakipika, a me ka aha hoopuka Nupepa Kuokoa.
                3. O na kumu me na lalani, oia ka mea i kapaia J. W. H. Kauwahi, oia hoi ke poo o ka aha hoopuka Nupepa Hoku Pakipika, a me kona mau hoa. O ka lua, oia ka mea nona ka inoa H. M. Wini, ke poo o ka aha hoopuka Nupepa Kuokoa, a me kona mau hoa. O laua na kumu i manaoia, a na hoa o laua na lalani.
                Wehewehe. Ma ka lalani mua, he 12 kumu ke huiia; oia na mokupuni he 12 mai Hawaii a Kauai.
                Ma ka lalani elua, 2 kumu ke noonooia, oia hoi keia, Hawaii, Maui, Molokai, Lanai, Kahoolawe, Oahu, Kauai, a me Niihau.
                Ma ka lalani ekolu, 6 kumu ke nana'ku; oia hoi keia, Hawaii, Maui, Lanai, Molokai, Oahu, a me Kauai.
                Ma ka lalani eha, 4 kumu; oia hoi o Hawaii, Maui, Oahu, a me Kauai; o ka pau no ia.
                O na pua e pupua ana maloko o na kumu laau 6 ma ka lalani 3, oia no na kumu misionari a kakou, ka poe nana i ho-a ka malamalama ma ko Hawaii nei pae aina; ua hapai like ae lakou a hoolawa i ko lakou manao ina kanaka, e lawe nui ia ka nupepa Kuokoa, me ka hoowahawaha ana i ka Hoku Pakipika; aka, ua lana ka manao o ke kiaha gula, aole e lana mai na ihe wela maluna ona.
J. W. KAHALAU.

OLELO HOOLAHA.

E LIKE me ke Kanawai i hooholo ia i ka la 24 o Augate o keia makahiki, ke kahea aku nei maua i na Konohiki a pau, mai Hawaii a Kauai, i loaa ko lakou palapala mahele, aole nae i loaa ko lakou palapala hooko mai na Luna Hoona mai, e hele mai lakou imua o maua ma ke Keena hana o ke Kuhina Kalaiaina, i kela poakahi keia poakahi, o na pule a pau, me na hoike pu mai, e hoomaopopo i ko lakou kuleana ma ia mau aina mahele, a na maua e haawi i palapala hooko e like me na Luna Hoona mamua, ke maopopo ko oukou kuleana, a i ole na Konohiki, o na hooilina a me na Luna hooponopono waiwai hooilina paha.
                Ina aole oukou e hele mai a hiki i ka la hope o Iune M. H. 1862, e nele no oukou i ka aina ole, a e lilo ia mau aina i ke Aupuni.
                Ua makaukau na Palapala Hooko o ka poe nona na inoa malalo. E kii koke mai.
Kamanoualani, (Napuahola,) Kanehiwa, (Hinau,)
Luluhiwalani, Koakanu,
Kaopua, Hono, (Nahalau,)
Honaunau, Kainalu,
Kaluainanea, Kawai, (Kiaaina,)
Kapalu, Ke, (Hoopili,)
Hale, Nahua,
Hanakaipo, Kailakanoa,
Keawehano, Kalawaiaku,
Pahau, Napahi,
Paalua, Kanunu,
Laamaikahiki, Helehewa, S. (Kainaina,)
Alapai, (Kalola w,) Kaulunae,
Pahoa (Fehling & Maikai,) Kanele,
Kaahumanu, (Kaoaopa,) Kainaina,
Paewahine, (Hinau,) Hoe,
S. SPENCER.
J. H. SMITH.
Kakauolelo o ke Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, 18, Ianuari 1862, 18-tf

Olelo Hoolaha!

O NA MEA A PAU E MANAO ANA E LAWE mai i na Olelo Hoolaha, a me na Mele, e hookomoia ma ka Hoku Pakipika, e hiki no ia oukou ke waiho mai ma ko'u lima, G. W. MILA. ka Luna Hooponopono, a ina aole au ma ka Hale Paipalapala, alaila, e pono no e waiho ma ka lima o J. L. Kapahi, a me ke Kakauolelo o ka Luna Hooponopono. Ia lakou wale no, aole i kekahi mea e ae. G. W. MILA.
18-tf Luna Hooponopono.

S. D. Keolanui.

UA MAKAUKAU wau e kokua i ke kakau ana no na palapala a pau loa, ke lawe ia mai imua o'u ma ko'u keena kakau ma Niuhelewai Kapalama, oia na mele, na Kanikau, Olelo Hoolaha, olelo i kela a i keia, ia'u no ka pepa, inika, nolaila, e wiki oukou, he wahi uku haahaa loa no ke kauwa hana pololei.

KA HOKU
O KA
PAKIPIKA.

E HOOPUKA ia ana ka Hoku o ka Pakipika i kela poaha keia poaha a pau ka makahiki. O

J. W. H. KAUWAHI,

Oia no ka LUNA NUI, a o G. W. Mila, oia ka Luna Hooponopono a me ka Puuku. He nupepa a na kanaka maoli keia, na ko Hawaii nei poe keiki papa o ka aina i kukulu a ua manao ka Ahahui e kokua ana ko Hawaii nei i keia hana. Nolaila, aole i manao keia Ahahui e pono e paipai nui i ka lehuehu e lawe, no ka mea, ua ike lea ka Ahahui, e lawelawe no na kanaka Hawaii ma na oihana a na kanaka Hawaii.

Eia ke kumu manao paa.

                He nupepa ku i ka wa keia, aole no e hio io a ia nei, o ka hoonioniolo kana hana, a na na keiki papa o ka aina ka oihana luna maoli ana o ka hoopuka ana. He nupepa keia no ka lahui Hawaii, a ke noi ia aku nei na kanaka o na aoao a pau e hooili mai i ko lakou mau manao e pai.

OLELO HOOLAHA!
HALE HANA NOHO A ME NA KOKI!

O MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke hai aku nei maua ma ke akea, ua makaukau no maua e hana i na mea a pau e pili ana i ka oihana i oleloia maluna.
                Eia no hoi ma ko maua wahi na noho a me na papakaukau e kuai ai ma ka uku emi loa.
                Na lako hale kahiko i hana hou ia.
                O na pahu kupapau o na ano a pau no ka uku make pono loa kekahi mea a maua e kuai ana.
                E pono no i na kanaka a pau e hele mua mai e kamailio pu me maua mamua o ka hele ana ma na wahi e ae, no ka mea, ke manao nei maua e oluolu no oukou e kuai me maua. ALAPINI,
KALE.
Alanui Alii, ma kahi e pili ana i kahi o Keoni Palaunu Luna Makai. 11-tf

HALE KUAI O AKE.

O KA POE A PAU E MAKEMAKE ANA I ka oluolu a me na mea kupono o na ano a pau e kuonoono ai i ka noho ana, e haele nui paha lakou ma kahi o

AKE,

Ma Alanui Nuuanu, ma kela aoao o ka Hale Hotele o KOE BU, malaila no e loaa ia lakou ka lawa o ka makemake, oia hoi na lole o na ano a pau.
2 tf AKE.

KA LAKO HALE A ME NA
Pahu Kupapau!

AUHEA oukou, e ka poe e makemake ana e kuai ma ke ano makepono wale! Eia no ke waiho la ma kuu hale paahana, ma Alanui Papu.

NA PAPA KAUKAU!
NA LAKO HALE!
NA PAHU KUPAPAU!

                A ua makaukau no hoi au e hana i ka hana kamana, ke manao oukou e hoolimalima mai ia'u, a ma ka uku emi loa. E hele koke mai i pau ko oukou kuhihewa. H. ALENA.
2-tf Alanui Papu.

MEA HOU!
MA KA HALE KUAI
O KEOKI OLELO E.

AIA ma ke kihi huina alanui mauka iho o ka Hale uinihepa, hale kamaa, malaila ka lole Nu Hou i keia wa, na ano no a pau, ka mea makemake ia, me ka hooemi ana i ke kumukuai.
8-3m.

PEPEIAO LAAU! LALA MANO!

KE MAKEMAKE nei au i na pepeiao laau a me na Lala mano e lawe mai me a'u e kuai ai no ke kumukuai makepono loa, oia hoi 8 1/2 keneta o ka paona hookahi o ka pepeiao laau, a he 15 keneta no ka paona hookahi o ka Lalamano, aia ko'u hale kuai ma Polelewa, mauka o ka Hale pule haole, e pili ana ma ka aoao ma Ewa o ka Hale kuai uwini hepa o Kakela ma, a mauka hoi o ke ala nui Alii. AHUNAKO, (Pake.) 45-tf

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA, e pau ana ka hoopuka ana o ka Hae Hawaii, i ka pule hope o Dekemaba, nolaila, ke manao nei ka Ahahui Hoopuka Nupepa o na kanaka maoli e nonoi aku i ka poe lawe Hae Hawaii, e maliu mai i ka HOKU PAKIPIKA, ka Nupepa a na kanaka papa o ka aina e hoopuka nei. Ua hiki no ke lawe i ua pepa la no ke koena o ka makahiki, me ka uku mai o na dala no ka manawa i laweia'i. Eia kekahi, e hooili m ai i na olelo Hoolaha no ka HOKU O KA PAKIPIKA, he makepono loa ka uku. No ka manao maoli o ka Ahahui e kokua mai ana oukou i keia oihana a lakou i hapai ai, nolaila, ke manao nei lakou, ua makehewa ke paipai nui aku ia oukou.
J. W. H. KAUWAHI.
34-5t G. W. MILA.

OLELO HOOLAHA.
HUMUHUMU PEA!

KE HAI AKU NEI KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i kona mau makamaka a i ka lehulehu hoi, ua makaukau no oia e hana i ka hana a pau i haawiia ia ia e hana ai

MA KE ANO MAIKAI!
A ma ka Uku Emi loa!

E pono no ke hele e imua ona, mamua o ka hele ana io hai.
E ninau hoi no kona ano, ia Kimo Pelekane a me Paulo Manini.
1-3m WILAMA G. WOOLSEY.

$10 Makana!

LIO HELEHEWA a aihue ia paha, mai ka aina mai o Manini, ma Pauoa, i ka po iho nei o ka la 30 o Ianuari, hookahi Lio ulaula, lae kea, ma ka wawae hope aku he keokeo, ma ka uha akau, ua kuniia S. Eia hou,—Hookahi Lio ulaula, he wahi kiko keokeo iki ma ka lae, ua kuniia ma ka uha hema S. O ka mea nana e hoihoi mai i keia mau Lio i haiia maluna, a e hai mai ana paha i kahi e loaa'i, e loaa no ia ia na dala i oleloia maluna. Ma kahi o Baradley, ma ke kihi o Alanui Maunakea, me alanui Alii.
JOHN MITCHELL.
Honolulu, Feb. 1, 1862. 20-2t*