Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 30, 17 April 1862 — Moolelo Hawaii. [ARTICLE]

Moolelo Hawaii.

I ko Lono nalowale ana mai Maoi aku, hoea mai la oia inawaho mai o Kohala i H*. waii, i ka tua o Dokemaba kona hoea ana mai ilaila, ua uhiia na mauna o Hawaii i ka hau. Kokoke ma Kukuipahu kona wahi i ku inai ai, holo aku la na kanaka e nana i ka moku> a ike aku la i na haole e ai ana i ka ipu aimaka, alaila, iiookniii aku la na kanaka penei. Ile akua no ka !keai ia mai la ka io o ke kanaka, a ke a mai la ke ahi iioko oka waha. Kuai ilio ia o Lono maiaila i puaa, hookahi puaa, luwkalii paukn kakaki, 1 mea koi ai, mea makau hoi kekahi. Holo aku ia o Lono mnwaho o Ilamakua, mc Hilo, ine Puna, me Kau, kokoke 'puui o Hawaii, a ku mai la ma Keaiakekua i koua, lanuari 11, M. H. 1719, ke ku ana mai o ka moku. Iko Lono ku ana mai i llawaii nei, 0 Kalaniopuu ke'lii, i Maui no nae o Kalaniopuu ia mauawa, e kaua ana in« Kahekili. Ia mau ia i ku mai ai o Lono, he mau ia kapu ia, aoie pouo ka waa ke holo, no ke kapu 1 ka makahiki. Aka, uo ke ku ana mai o Louo, manao ae la na kanaka e pono ke holo ka waa, no ka mea, ua holo mai ke akua o Louo ma kona moku. Ua paa ka manao ona kanaka he akua io no o Lono, o kona moku he heiau ia. A ike aku na kanaka i kekahi poe iiaoie e komo ana i ka ropi ma ka aoao o ka inoku, ua kapaia ka inoa oia poe haole, o Mokuhalii ma, ona akua kalaiwaa. Ike aku kanaka, i kekahi poe haoie he aiii ina ka waha, ua kapaia ka inoa o Loitopeie, no ka manao ana he akua lakou. Hele nui aku la na kanaka e hoomana ia Lono. Hele nui aku na wahine ma ka moku, e hookamakama ine na haole, haawi mai ia na haole ia lakou i ka hao me ke aniani, ike iho la lakou i ko lakou aka maioko o ke aniani, makau liio ia iakou, no ka nui o ke aka maloko oke aniani ke nana'ku. Holoi iho ia lakou i ka heu i ka hoioiia. No ka inanao nui ana o na kanaka ia Lono he akua ia, hoomana nui lakou ia ia, me ka hilinai aku. Haawi wale lakou ia ia, ina puaa, me ka ai, me ke kapu, na mea a pau, e like me ka haawi ana i na akua, aole iakou poohiwi, a mahope iki, haawi i na puaa, a me kela inea keia mea me ka olelo ioihi ana, he olelo wikiwiki, o ka pule no ia a me ka hoomnna. Ina i hele o Lono mauka, holo aku no ka nui o na kanaka me ka makau, a o ke koena kulou lakou a hoomana ia ia. Alakaiia oia ma ka hals o na akua, a iloko o ka heiau, a ua hoomanaia malaila. Ua ae mai o Lono i kona hoomanaia, e like me Heroda, aole o na papa mau E hiki no paha i kekahi ke manao no keia hewa o Lono, u no kona hoolaha ana mai i ka mai moekolohe kekahi, nolaiia, i hahau mai ai ke Akua ia ia a make. I ka la 24 o lanuari, hoi mai la o Kalaniopuu mai Mauij hookapuiaka waa pole e hoio i kai no ka wahine, a hoio nui mai na iiaole mauka. Hana iokomaikai o Kalaniopuu ia Lono, haawi ia ia i mau aahu huiu manu me na kahili. Ua hoomana no o Kaianiopua ia ia. Feberuart 4, holo aku la o Lono a hiki maWaho o Kawaihae, ike oia ua popopo kekahi kia o kona mokn, hoi hou oia ma Kealakekua e kapili; aku hou, launa liou aku no na kauaka, aole nae launa nui e like me mamua. Ua loihi ka moe ana o na haole me na wahine, ua aloha kekahi poe wahine īna haole, noiaila, ua kue aku na kanaka ia Lono ame kona poe haoie a pau. Hoomaka na kaiiiaka e hana kue, ki koke no na haole i ka pu; lalan mai no hoi na haole i ka waa o kekaliii alii, o Palea kona inoa, kue aku oia a hahauia e kekahi haole me kahoe a hina. Alaila, kue nui aku kona poe ia ia, a nou aku i na pohaku; aia e la o Palea me ka makau o pepehiia mai oia e Lono, hooki ae la ia i ka hakaka ana. Mahope iho, aihue iho la o Palea i kekahi waapaoka moku, iio ka hnhu paha kona aihue ana, no ka makemake ī ka hao paha kekahi, oia ke kninu i kaua ai. Kauoha mai 0 Lono i ke'lii ē imi i kona waapa a hoihoi ma ka moku; aole i hiki i ke*lii ke hoihoi i ka waapa, no ka mea, ua pao ia i ka wawahiia ena kanaka i loaa ka hao. Hoio o Lono mauka me kona poe kanaka me na pu, e kii i keHii e iawe ia ia ma ka moku, i noho oia maiaiia a hoihoiia ka waapa. I ke kii ana mai o Lono ia K&laniopna e holo ma ka moku, holo mai la o Kekuhaupio 1 Kaawalo», mai Keei mai; holo pa niai ls kekahi alii ma ka waa e, a ki mai la na haole o ka moku i ka pu, a make iho la ua alii la, o Kaiimu kona inoa. Ike i)io la o Kekuhaapio, na make o Kalimu, wikiwiki mai 2» i* a pae i Kaawaloa, a nana no i kaohi ia Kalar niopaa, aole e holo ika moka. Ika lohe ana o na kanaka na make kekaH alii, pue iho la iakou e kaua, hookokoke kekahi kanaka ia Lono me k» p«hoa m* kona lima, makaa o hoao a ki i ka pa, o ke kana iho la no ul

Hah#u mai !a o Lono i ka pahi a moku kekahi t!ii, o Ka!aninaimaaokaītooiriha ka inoa o aa a(ii la, lalau aka ua slii 1« ia Lono «ne ka limaikaika, c paa wral<? aku ia l«ono meka pepehi ole aka ia ia, no ka raca, ua mauao ia ao!e e make o Lono he akua, aka, «o ka uwe ana ae o Louo, uo kooa luna ana i!a!o t pau kona manao ana ia Louo he akua, alaila, pepehi ia iho la o Lono a make loa; alaila, ki raai la na Imole i koe mi ka waapa i ka pu, a nui loa i!n> la na kanaka s make ma ia ki ana; a paku nk?i la na kapaka » ka ; nioena no ka po, aole e paa ka poka i ka moena. Ki m&i na kanaka ma ka mokn ika pu, a nni na kauaka i make. Nolailo, pii aku la o Kaianiopuu i uka mo na kanaka, ame na 'lii, a lawe pu aku la lakou i ke kupapau o Lono, a me na haolo eha i rnake pu me ia, a hiki iluna o ka pali o Koawaloa, hai iho !a o Kalaniopuu ia Lono, a pau ka hai ana, holehole iho !a lakou i na iwi o Lono, a malamaia kona mau iwi # a me na pealii lima, a me kona naau i mea aha moa; A pupuhi aku la lakou i kona io fke ahL Ua ai ia ka naau o Leno e kekahi poe keiki, kuhihewa lukou he naau ilio, nolaila, ka ail&a. 0 Kupa, MohoOle, Kaiwikokoole, na k nana i ai. Ua hoihoiia aku kekahi inau nn ona ma ka nioku, malaina ia kekahi e na kahuna a ua hoomaua i&. Ma ka la 23 o Febemari, holo aku ka moku mai Kaawaloa aku, la 29 o ia malama, ku ma Kauai, mai Kauai aku aku ma Niihau, a i ka !a 15 o Marakai, nalo aka.