Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 32, 1 May 1862 — He wahi Kaao no Kapua. [ARTICLE]

He wahi Kaao no Kapua.

Iloko o ke kulanakaahale o Damaseko, e noho īna kekahi keiki kauwa lioolulii, ewalu kona maii makahiki malalo o kekahi kanaka kalepa, a he mea mau no ua wahi keiki nei, hookahi hoopunipuni ana i ka makahiki hookahi. A no ia kina o ua wahi keiki nei, haawi ia aku la keia ma ka lima o kekahi kanaka »aua e kuai aku me ka mea e makemake ana ia ia. Kudala aku la ua kanaka nei, " Owai ka mea inakemake e kuai i keia kauwa me kona Ia wa, ninau mai la kekahi kanaka kalepa ia ia nei, heaha kona kina? flai aku la keia, 600 apana kala. Olelo mai ke kanaka kalepa, e haawi aku no wau i 20 apana kala hou aku, nau ponoi, a nau ke kaōwa. Hoihoi ia aku la ua wahi keiki nei i kahi 0 ke kanaka kalepa, a hoonoho ia iho la ua wahi keiki nei ma kalii a ke kanaka kalepa 1 manao ai; a pela kona noho ana i ke koena oia makahiki. I na la mua o kekahi makahiki ae, he mau la olioli loa ia no ia kulanakauhale, haawi pakahi kela kanaka keia kanaka kalepa i ahaaiua mawaena o lakou, me ke kahea pu akti i na alii, a me ka poe hanohano o ke kulanakauhale o Damaseko, e hele mai e olioli pu jne lakou. I kekahi la a ka haku o ua keiki nei e aliaaina ana, me kekahi o ko lakou poe kalepa, e inu ana, e oli ana, e hoomaikai ana i ke Akua 110 na pomaikai i leea mai ia lakou i ka makaliiki i hala, ine ke noi pu aku 0 haawi hou mai ia lakou i iia pomaikai i oi aku i ko ka makahiki i hala. Ia lakou no e hauoli ana, ike iho la ka haku 0 ua wahi keiki nei ua poina kekahi mea ona, kahea aku la ua hakn nei; E Kapua ! e kii oe i hainaka no'u i ka hale. A oni iho la.ua wahi keiki nei i ka honua imua o kona 1 liaku me ka olelo pu aku; " ua lohe au." Ee ae la ia maluna o kona miula a holo aku la. Ia ia i hiki aku ai i ka huina kokoke i ko J,akou wahi, pea ae la na iima o ua wahi keiki nei i ke kua, uwehele aku la keia ; "Au|we ! Kuu haku; Auwe ! Oe e;" ike mai la ka nui o kanaka i ka uwe o ia nei, hahai mai la ia ia nei. Paiauina hele aku la keia a komo i kahi o ka haku ona; lohe mai la ka wahine a ka haku oia nei i ka uwe o ua wahi keiki nei, holo mai la a ninau mai la ia ia nei. Heaha keia ou? Olelo aku la ua wahi keiki nei; " e noho ana kiiu haku mfi kona mau hoa ma ka malu o kekahi pa, hāule iho la kii pa maluna o kuu haku a me kona mau hoa aloha a māke nui iho la, a no ia ike pono aua o'u, holo koke mai nei au me ka waimaka helelei e hai aku ia oukoii." Ia lohe ana o ka wahiue a u& haku nei ona me na keiki a laua, hina iho la ka wahine ilalo, hāehae ae la i kona kapa; me he mea la e olelo Ināi ana kona mau waiinaka, aole loa e hiki ke helu ia ke kaumaha o kou naau, o na keiki, apo ae la kekāhi i kekahi, auweaeJa; Auwe ka poino o makou e! Ku ie la ua wahine nei, hoohuli ae la i ua pakaukau, wawahi aku la ua trabine nei i ua pa, a me na kahiko o ka hale o laūa, a o na mea kaumaha, kahea akii la ua wahine nei i ua wahi kauwa nei. E ke kauwa, e hele mai oe e kokna ia'u i ka wawahi pu ana i keia mau mea, hele aku la ua wahi keiki nei a hookahi ka wawahi ana i na mea a pau, hookahi ka hooke ana i na upe, me ka uwe ana. Huli ae la ua wahine nei, ike ako la i na keiki a laua e apo ana kekahi i kekahi, lalau aku la ia i na lima o lakou a puka mai 1a iwaho me ka uhi maka ole. Kahea ae la ua wahine nei, e Kapua, inamua ae oe e alakai ai ia makou, i hiki aku ai makoa ma kalii o ke kino pepe o kou haku, e waiho ana malalo.o mi pohaku, i heihoi akn ai kakott ia ia i ka hale, a lawe aku ia ia mawaena o na ilina O ka poe i make mainoino ole. Hele aku !a ua wahi kanwa nei mamua me ka iiwe i na wa a pau; paianma liele mai U ka wahiue me na keiki a latta mahope; AW we! ka poiiio o makoa e! A aole iie i halawai me lakou e kanikau pu ana. la lakou e heleana, holo e akn la aa wahi kanwa nei a hiki aka la imna o ka haku kane ona, ike mai la ka haku 00% aao e ae la kona mau niiiao mal la ia, heaha keiawaimaka, a heaha ka mea i loohia ia oe? Olelo aka aa wahi keiki nei, " aofeno , o,

ooa do." Niaaa boo mai k* baku, bcaba ka ka raea hoe ? Olelo akn la ua wmhi keiki nei, i kun kii ana aku nei i ka hsle i kaa mea i olelo mai noi ia'ti, a i ko'u komo ana iloko o ka pa, hiolo ibo la ka hale malona o kaa wahine a me kao mau keiki, & aole kekahi mea o lakou i pakele. Ninan hou mai ua haku nei, aole loa kekahi mea i pakele? Hoole aku la ua wahi keiki nei, aole! I ka hina ana o ka hale, hina pu iho la ka hale Ho inaluna o lakou, ka hale inanu, a nie ka hale hanai holoholuna mahina o lakoa, a, a»> le kekahi lio, hipa. nene, mua i pakele o lakou a pau* ata ke waiho pepe la malalō o na pohaku. I ka lohe ana o ua haku iiei ona i kēia mau mea, lilo ae la ka inalainalama iniua o kona maka i pouli, a aoīe hoi ke kau wahi lihi o kona ikaika i koe iloko ona, kn ae la ia iluna, e lite me ke kanaka i moe i ka lepero i na makahiki he nui, huki ae Ia i kona umiumi, a me kona lauoho, haehae ae la i kona kapa.a kaei ae.la i kona poo, me ka Uiralu j kona papaliaa a kahe liiāi ke koko, ia wa, puka ae la kona leo, Auwe ! a'u keiki, Auwe kuu wahiae 1. knu poino. Owai Ia ka mea i like me na poino i ili mai ia'u i keia tat la wa, ku ae la kela inea keia mea o ka aliaaina, haehae iho la i ko lakou mau aahu, a uwe like ae la. Ia lakou i hele mai ai a puka mawaho o ka pa o ka mahinaai, tke aku la lakou i ke ku o ka ea o na kauaka e hele taai ana io lakou la me ka uwe. 0 keia poe kanaka, o ka Lunakanawai no ia rne kona poe ukali, e hele mai ana e hooia i keia mea kupanaha ā lakou i lohe ai, me ka ohana o ke kanaka kalepa mahope o lakou c uwe ana ine ka haaīulu no ha kaumaha i ili kamahao mai maluna o lakou ; a o ka mea i halawai mua me ka haku o tia wahi keiki kauwa nei, oia ho kana wehine a me na keiki a laua. Ike mai la ke kahaka kalepa ia lakou, ninau inai la. Pehea oukou, a heaha ka mea i loohia ai oukou? Hooho like aku ta lakou me ka leo nui, E hoomaikai ia ka inoa o Alahe ho kona hoopakele ana mai ia oe ! Kukuli iho Ia kana wahine imua ona, a o na keiki, lele aku la lakou a apo aku la i ko lakou makua- ! kane, me ka leo hauoli, me na maka pihoihoi e olelo ōna, auwe oe e ko makou makuakanel. E hoomaikai ia ke Akua no kou pakele ana. la wa, pane mai la kana wahine, e hoomaikai mau ia ka inoa o Alahe, ka mea nana i hoohalawai hou mai ia kakou i keia wa. Olelo hou aku la ka wahine, pehea kou pakele ana, a me kou poe hoalauna? A pehea oukou, iloko o ka hale, wahi a ke kaue. Olelo mai la ka wahine; he maikai no ma- ; kou, aole iio hoi he wahi poino i ifi mai i ko kakou hale, holo ae nei nae ke kauwa il hai ae nei ia makou, " e noho ana oe ma ka inalu 0 kekahi pa, hina iho la kā pa maluna ou, a make iho la oe a me kou poe hoalauiia." , Olelo mai la ka liaku kane o ua wahi keiki nei i kana wahine; Auwel ina ka inoa o Alalie, hele mai nei ua kauwa nei inma o'u, | olelo mai nei me ka uwe, o kau wahine, a | rne kau mau kēiki, ua pau loa i ka make. Huli ae la ka haku o va wahi keiki nei, ; ike aku la ia ia e hookina ana i ka uwe, me i ka lu iho i ka lepo maluna o kona poo, kahea aku la ia; E ke kauwa lapuwale! ka ; niea i hanan mai noloko u ka hanauna i hoi- i | ! no mau ia, heaha keia mea au i haiia ai iinua o makou; aka, ma ka inoa o Alahe, e koli aku uo au i kou ili mai kou io aku, a me kou io mai kou iwi aku. Ma ka inoa o Alahe, wahi a ua wahi kauwa nei, aole loa e hiki ia oe ke hana mai ia mea maluna ou, no kā mea, ua kuai ae oe ia'u me ko'u kina, ma | ia kuinu, ua ike kela mea keia inea i koti | kuai aua ia'u me ko'u kilia, ua maopopo no ia oe, he mea mau ia'n, hookahi hoopunipuni aha i kela makahiki a me keia makahiki; a o . kā hapalua wale no keiao ka wahahee ; aiaa pau keia makahiki, alaila, e hai boii aku au 1 kekahi hapalua, i lilo ai ia i wahahee holookoa. Ē ke kauwa ino ! e kapa auei oe i keia wahahee aha, he hapalua no ka wahahee? Aole; nolaila, e hele oe mai o*u aku nei, ua hookuu ia aku oe. Ma ka inoa o Alahe, hona ka maha me kā hoomaikai inau ia, ina oe e hookuu mai ia'u, aole loa au e haalele ia oe, a hiki mai ka hopena o keia makahiki, i hai aku ai au i ka hapalua wa- ; hahee i koe, i lilo si t wahahee okoa; alaila, ! e lawe aku oe ia'u ma ka pa kuai, e kuai aku ai ia'u, e like me kou kuai ana ia'u me ko*u kina. la lakou e olelo aua, hiki mai la ka Lunakanawai me ka lehulehu he nui wale { io lakoa la, hele ake la ka haku o ua wahi ! keiki nei me kona mau hoa imua o ka Luna- | kanawai, a hai ttku i na mea a pan mai ka ; mua a hiki i ka hope, ine ka olelo a ua wahi keiki nei, he hapalua wale iho la no ia oO ka wahahee. Lohe ae la na mea a pao, kaumar ha iho la lakou iio keia mea kupanaha; a hoino aku la kela mea keia mea i ua wihi keiki ; nei, me ke koi ake i haka oom, e pepehi ia ia. Akaaka wale aku Ia m keia, me ka Olelo aku, pehea la e hfki ai i kuu haku ke pepelii mai w'u, no ka mea, nana no aa i kuai kma. Hoipa ake lalakou nei a pad » ki hale, ike iho la ua kanaka kalepa nei, ua nahaha

napakaakau, na un» t na a>e» hoouani a pau o loko o ka hal?, ninau ae la | haaa i keia mea ? Olelo ako !a ka wmhine ana r nā Kapaa i wawahi i neia mau mea a pau. Ma keia roea, punia loa iho la ua ka> naka kalepa nei i ka ukiuki, ekemu aela ia; ma kun ola aoa, aole k>a au i ike i kekahi kauwa iiK> ioa e iike me keia, ano uae, ke olelo nei ia, he hapalua wale uo o ka wahahee. Ia wa lawe ia aku la ua wahi keiki nei imua o ka Lunakanawai, hili ia iho la ua wahi keik| nei i ke kaula a hiki i ka wa i manle ai. Mahope iho, kalewaia aku la ua walii keiki nei, ia wahi aku, ia wahi ako, a hiki i kahi o ke alii. A o ko'o hoi e mai no hoi ia. J|r.f