Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 33, 8 May 1862 — No ka uhane mahope iho o ka ke ana o ke kino. [ARTICLE]

No ka uhane mahope iho o ka ke ana o ke kino.

Aneane ku like ole ka manao o na kanaka kahiko o Hawaii nei mahope iho o ka make ana o ke kino. He ekolu wahi e noho ai ka uhane, wahi a lakou. Oia hoi, o ka lua o Pele, o Kilauea no ia, iloko o na wai a me na aina maloo. Ina i make ke kino o na alii, a o kona mau kanaka ponoi paha, a me na kahu pele, alaila, e hoi ko lakou uhane i ka lua o Pele, a e lawelawe mai na kahu Pele, a me kona poe kana, e like me ka noho ana ma keia ao. A o na kahu Pele, o lakou kona poe puuku, a he mau luna hoi maluha o na kanaka aipuupuu, a i ole ia, o kona poe kahu ponoi no. I ka noho ana o keia mau uhane malaila, ina i makemake kekahi kanaka e ike ia lakou, alaila, penei e ike ai, e hele pu me ke kahu Pele, a na ke kahu Pele e kahea aku.

Olelo mai kekahi poe, i na e make kahi kanaka, a kanu ia kona kino ma ke kae 0 ka o ka muliwai, a o ka punawai, a o ka auwai paha; alaila, e komo ae ka uhane iloko o kekahi mea kino e ae, iloko o ka Mano paha, iloko o ka puhi paha, a i ole ia i ka ula paha, a me na mea e ae o ka moana; aka, o ka o na mea ma ka lihiwai, e komo ae lakou j|§> o ka muliwai, a lilo i mau Okuhekuhe nui, a i mau moo huelo, a ina ma ka aina maloo, alaila, e komo ae iloko o ka Pueo, a a me na mea like. O keia mau mea a pau i komo ia e ka uhane o na kanaka, e lilo lakou i mau mea alakai i ko lakou poe e ola ana. Penei ka hana ana o keia uhane i komo iloko o keia mau mea, hele hou aku no ia, a komo iloko o kona mau makamaka, a no kona noho ana iluna ona, a ai mai ka uhane i ka ai maoli a maona, alaila, hoi aku a noho iluna o kona kahu a pela mau ka hana ana. A o keia mau makamaka, ina e pilikia ko lakou maka i na aina no ke kaua ia mai, na ka Pueo e alakai ia lakou i kahi e pakele ai kahi make. A ina ma ka muliwaim na ka moo a me na mea ano like e malama ia lakou. A ina ma ka moana ka pilikia, na ka mano e malama ia lakou a me na mea ano like no keia mau mea ko na kanaka hookapu ana i kekahi mau mea ai he nui wale. Eia kekahi: Aia ma ka aina maloo, kahi i noho ai ka uhane mahope o ka make ana o ke kino, a ua kapaia mai keia mau wahi o kaleina a ka uhane. Ua lawe keia inoa, "leina a ka uhane," ma kela Mokupuni, keiā Mokupuni o Hawaii nei i nohoia e na kanaka. O kahi e noho ai na uhane o ko Niihau poe kanaka, aia ma Kapapakiikii, a o ko Lehua wahi e noho ai o na uhane, o Mauloku, oia kahi i kapaia o ka " leina a ka uhane," e ko Niihau poe. Pela no hoi ko Kauai, aia ma Hanapepe, kahi e noho ai ko laila poe uhane, a o ko Oahu poe uhane, aia ma Kaimalolo ma Waianae; A o kahi e noho ai o na uhane o ko Molokai kanaka, aia ma ka palena o Koolau a me Kona, mawaena o laila o ka leina a ka uhane, o Waianae ka aina nui. A o ko Lanai aia ma Hokunui, wahi a kekahi poe; aka, i ka manao o kekahi, aia ma Kaunolu. A he elna wahi e noho ai o na uhane o kanaka o Maui, aia ma Kekaa kekahi, a me kula o Kamaomao kekahi. A o ko Hawaii wahi e noho ai o ka uhane o na kanaka, ekolu, o Hilo, a o Waipio a me Palelua. O keia man wahi a pau, ua kapaia o ka leina a ka uhane. Ina e hiki ka uhane ma kekahi o keia mau wahi i kapaia ka leina a ka uhane, aole hiki ke hoi hou mai ka uhane a komo i ke kino. Eia no kekahi; Ina make ke kino, hele no ka uhane me ke ano kino maoli, pela no ka hele ana o ka uhane, ina aole kapa o ke kino

i ka make ana, alaila, hele wale aku no ka uhane, aole kapa, a i ka ike ana'ku o ka uhane, aole lani, aka, he ao polohiwa wale ano like me ka ohu e uhi ana i na kuahiwi a me ka aina, pela ke ano o kahi e noho ai o na uhane mahope iho o ka make ana o ke kino, aole he po malaila, he ao wale no; Okoa no ko na alii wahi, okoa ko na koa. Malaila na hana a pau, e like me ka wa e ola ana, o-o-ihe, puhenehene, heeholua, heenalu, mokomoko, ka lua, nui ka ai, he ai ulu wale, uala, kalo, maia, ape, hapuu, a no keia manao o lakou la, a i make ke kino, e kanu pu ia ka ai, ia, wai, paka, kila ahi, o-o ihe, koi, pahi, manao lakou e hana ka uhane me keia mau mea ma kela wahi, he kuhihewa loa ia. Eia no hoi kekahi, manao mai kekahi poe, he hele wale no na uhane, a hoi, a noho iluna o ke kanaka e ola ana, o ka elemakule paha, a me ka luahine, a me ke kanaka opiopio, a wahine opiopio paha. Ua kapaia kela uhane, "he makani, a he unihipili." Oia na manao o kanaka kahiko o Hawaii, no ka uhane mahope iho o ka make ana o ke kino. Ua pan ko'u noho ana i ka malu o ka inia o Kamanuwai, ke hoi nei no ko Kikiakoi keiki. J. W. K. KAAIE. Kikiakoi, Kamoiliili, Aper. 17, 1862.