Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 34, 15 May 1862 — Ahaolelo Hawaii. HALE O KA POEIKOHOIA. [ARTICLE]

Ahaolelo Hawaii.

HALE O KA POEIKOHOIA.

Pookohi, Um 7. Halawai hora 10 HeloWa M ka moo& lelo, a aponoli me ka hoololi o, M. Kapihe. Pan ka polē btxjmaka ka hana. 1. Lona Hoomila. Kahea mai e heloheln ka palapala hoopii. 2. J.. H. f£ama!o no Kona Akao. He boopi? hē 61 ilioa, ē noi ina. £ patt ka auhau holoholona, a e auhau waiwai ; e hoemi ka akn ona Lnna AopnnL Haawiia i kē komife waiwai. 3. F. Pomaikai no Honolnla. He hoopii 142 inoa. 1. E hoemiia ki nka o na Lana Aopuei. 2. E aēia ke pohi rama mi Hawaii uei. Paaku 1, ua haawi ia i ke Komile waiwai. Panka 2, ua haawiia ike komitc mahial 4. O. Barēnaba no Koolanpōko, He bdopii na ko Punnui ma Honolulo, no ko lakoii ala hefe, na hoopii komiaina ala liilii ia, a ua hooholo ia, aole tiid t hookoia, a kē mau nei no ka pilikia. Mahao oS. Kipi, na maikai ke kanawai e noho- nei, a e - waiho kēia hoopii ma ka papa. Ūa aponoia. 5. A. S. Nuuana no Hanaiei. Hoopii 56 inoa nō Mahoē ma, e hoeft>i i ēkolu la hana alanui no ka makahiki hookahi, a i hookuhi dala uku pau. Manao oS. Kipi, he palapala hoopii lapawale kela, no ka mea, no na kanaka ka pomaikai ikē alanui. Ua apono ia e Waiho ma ka papa. E. Makaioulu, no Puna Hawaii. Hoopii 113 inoa, ē hoi ana. 1. E hana na lawehala ina kē alanui. 2. E hoemi ka uku o na Luna Aupuni, mai ke Kalaiaina a 1 lalō. 3. Aole e āē ia e puhi ka rama mi Hawaii nēi. 4. E hoopau i kekahi mah Lima aupuni, a ē hoōnohō iha kupa Hawaiii 5. E na eke leta makai o Puna a mē l£aii ō aii. 6. E hoonui ae i ka auhau pāā, ā waiwai lēwa hoi. 7, E haawiia i puu daīa no ke alanui o Panaēwā a Kilauea a Kāu. Ua haawiia na pauku i nā komite. Kokua ia ke noi o S. Kipi, ua waihoia ka pauku 4,» me 6 ma ka papa. t. M. Kahanahui nō Hana. Hoōpii 32 nā inoa. 1. E hoopau ia na kulā aupuni māi Hawaii a Kāuai, ē kula pualu nō kā pōe ihakemake. 2. E hooemi iā ka āuhāu liō, i hapālua dala, 6 ka hōki ā rhē kā inihlā i hapāhā. Pauku 1, Kōmitē Aopalāpālā. Pāuku 2, komite wairifāi.

8. Luna Hoomalu. Kahēāiā na Komitē mau ē li6ikfe mai i ka lakou nana.

9. Mr. uo Honolulu. K.omitē dala koi ana. Hoike mai no ka hoopii 6A. K. Clarkj e noi ana, hookuu ia ia, aolē ē uku no ka naloWalē o kekahi tnau dala $214.62 o ka oihana Lfeta o ke aupuni tna kona lima. Ua manaoia, ua lilo paha i kē kolohe ia. Eia ka mānao okē Komitēj B waiho i ka palapala noi ma ka papa, ā ē pani ho i kela rnau dāla, i ōlē ē f)6ho pihēpihē ke aupuhi i kā mālahia hēmahēma 6 koiiā mau luna. Ma kē )ibi o Lāpailla ē āpono iā ka olēlo hoike ākē kōmite. Kii māi o lCipi ā hoi imii e haawi i kē kohiitē 6 kā' hālē ē hoohoo pondj a tiā haiilē 6 feipt. N6i h6h inai o kipi iftā ka hihāu 0 Lāpāulā, ē kakāh kā |)6ē aē a niē kā p6ē hōhlē hē 13 i kokuā ē aponō ia Lapaula, ā he ll iā lCīpi, a ua tnākē kā hoopii o A. K. Olārk.

10. Y. Khudsen, ho Waimfea Kauai, kē komite iio ke koho ana, 1. iioike mtiii no ka hoopiiia 6A. S. Nuuanii. Manao kfe k6rnitē ē WAiho i ka palnpnla hoopii tha ka papā, ii e nolio oia hd ka apaiiā 6 Ūiahālēi iloko 6 k(jia hale. Aole loaa fria ka pnlapala hoopii hc kumu e hoole ai i koha nbho aha i makaainaha. 2. He hoikē iib ka hoōpii o K6ha Akftiij ē kUē i ka iioho Luhaihakaāibana āna o J. H. Kamālo, hiānāo kē kbmite ē waiho ka palapāia hoo|)ii inā kā pāpa, iia pono ht> konā paiāpālā hoōkohu, ē nbho i Luhamākaaihāhā ho iā āp&iiā. No kā hiēā, aolē iiiaopopo nā kiiinU 1 hoiOpiiiā ināi, ē hiki ai kē hoopau. Mā kē u6i 6 3. It. uā apon6iā ka hoikē āhā Kōiniie no A. S. NiliiānU ā ihē Kamalo, ā ē hoho no i liiihāmākāāinā Uo ia hiau apāuā thā kēiā hālē.

11. (3. Rhodēs, ho iloholulh, hb ke Kbfnttē iiha ahj>hni ihē ha hiha iioii. 0 ka hbopii o iiiio, ē hoohana i hi lawēlifitfi tnā ke alanui; ē Wiiho mi k& f)apa, ho ki hiēa, kē hana net hi īawehala ma kē alanhi. hoopii no ka haav<ri i kēkiihi mati pbho o h& aina anpiini i na kahaki; ē Viraiho ii thi ka papi, iolē f>bhb ē hanili ē pliikia iūinēt i k& poē hbi ē knii iiha. 0 ka hbbpii t dala Dalē hiii hb tiilo, ē hii#ila i kē komitd #ai#āt ē i)oofibb i ka pono 6 ka ftftftwi aha i £tati dāla. Mē {kino ka hoi b lft poe hoopii, aka, rib ki #iiwit ki hoohbb. No k& lawe Iēt4 b Makawao i Wiilhihui i Mitti* ē hinih ki Liina o £tihi i ki Litthft Leii nb ki ponb, a ē nbbnoo piha. Ma ītfe hbi 6 S. E& pij tti i{K>iibii ka febikē a kē kbmiiē. 11 lliieheoek. fioikē mai ke konuiē nu iwi, ho ki pala|>it& hbbpii ē b6bhbi i kē kanawai o ka awa. E Waiho ina a «aa ke noi o K.ibobkihtnaha, ttī ipbhbii ka H6ike a kē koinik.

11 t). D. Bald#tn,lhe oiēio *tbbiio!o fe hbonob iioii ka halē nb iii napē£i ē paf ai i ki ihoooiēio b ki hilē. &ipft 6 Kipi a mē i tta waiho ia mi ki pipa. Aoopanee a popo, i»ora 10, ē haiawai £oaha, MtsI S.

Haiawai hori 10. MēiiiMo a iponoii ka I tnoo6lēio. ki f»hle i kbohīiiti ki hiiii.

1. Lniii Hoomalu. Kahea tnii oift» t lahēlu tnii i na palapiii hoopii 1 tyr. Mokn. Hēiahēla mai he palapiia

hw»pfi $ī iißot iM K«atnpalv E kooia kek*)H maa od>ana o ke aupuni ma!i!o o kekahi oihaea, i tMt e noi ole ai k* lik>. Oaawiia il| Kisiifte Waiwai. % Mr. Knnami, be hoopil 18 iSoa no Anabola, Kaoai,e hoole ana, ao!e e puhi ia ka rt»*a. Haawiia i ke komHe mahiai. 1 Mr. Kahananoi y be hoopii 53 inoa no Hana r Maui. 1, E mau no ke kapn o ke puhi rama. Ua haawiia i ke komite mahiai. J t Ej iiNnilAihowW i |15, ka ukn hoopai o ka poeo(taL Manaoo Mr. Baretmbae waiho ma »apa, kokaa o Mr. Kipi, ua ninau ia i boofeia T aiaila, haawiia i na komite ho+kokAolo. 5. Pomaikai, he hoopii no Honolun 3W inoa. 1. E boobo!ota e kii i taan lapain i na Misionari. Manao o Mr. Kahalewai e waiho ma ka papa, a ne hooleia. Ma ke eoi o Mi\ Ba!d#tn, Mr. Pomāikai, i me Mr. kii. 2. E boemi i ke dute ma na āwaL H«wiiā i ke komite kalepa. 8. E hooemiia ta auhau ho!obo!ona, haawiiā i ke komite wiiWau 4. £ hoopauia ke kanawai e hooeni anā i na ili6 ā me nā tnai i !abār nd ka ho>kamāMamā. Ma kē noi o Mr. Kipi, na huohōloia ē #āihō ma kā papa a hiki i ka wae noonno ai i na olelo hoike ā ke komite hobk*lokolo me ka hoikē ā ke Kuhina Kalaiaina e pili ana ia fnea. 6. Aole aeia kē oki mare a hiki i kā make anā o kekalii, alaila kaawale. Haa#iia i ke k6mite hookolokolo. 6. K kau i kānaWai e hooponopono ai i na mea aina kula me na meā holoholōna. Noi mai o Mr. Kipi, ua holo a waihoia ma ka papa. 6. Mr. Alakaioulu, he hoopii he 96 inpa. 1. E mahele hāpaluaia ka a#a me na hale kuai awa o ke aupnni. Haawiia i ke komite mahiai. 2. E hoopania kē kanawai e mi āl i na ino ft»ai hookaniakama, o Mr. Kipi KokUāiā, a #aiho ia ma ka piipa ā noonoo pu me hā hōikē o kē komite hookolokolo i ka Wā e hiki mai ai ka hoikē a ke Kuhina Kalaiaina, 1. Luna Hoomalu. E hoikē mai ha komite 6iāu. 8. Mr ; Khudsen, k6mite kōhō āna. No ka hēinahema o ka hoopii ā ifr. ho kē koho anā o Mr. Pāpaua, ua rnanā& ke kōmitē ē hōihoi ia Naihe kd pālapala hoopii, i makaukāu pāha 6ia «6 na hoikē. Mr. Kipi i kōkuaia* ua apohōiā ka h6ikē a kē komite. Luhā Hōōihalu. Ē hoikē māi nā komitē 10 Mr. Harrisy hē komitē wāē no kā olēlō pāne ākh i kā Alōi, uā haa!#i hou mai kā Moi i olēlo ho6rhaikai i ka fialē 6 kā P6ēikōhoia. Eiā uā 61ē16 iā. " Aloha:-—tiē mēā hāuoli hui no'u, kā aā ana ihai o hā māhao maikai miu hā Lhni Mākaaihanā mai o kā lāhiiikahākā, ē hoo|}6kaia hmi hēl maloKo o kā 61ēlo paue i ka*h hāi6lēl6. ]. Ua paā l6ā ko'o mahāo; ē !okahi ka 0 kā lahuikahaka, no kohā ihaii poh6 i kēiā manawa, a mē" ka hoomau iā 6iā māti p6nf{ a ua likē ka pāa 6 ko'(t māha6, ma kā Uikadfi āhā mē kā hikiwā#ēj & mē kā hof6 p6h6'6 kā ohkōui hāhā| aolē h6 ē pōino ii hiāh pb» hiaikāi, mā kā Waihō aha ākii iloko o kō oukOU iitha. Māiniia 6 kō'h hōōkuii ahā ākh iā oukol, kē hoikē hoh ākii hēi nō #au i ka hui o manāo h6 kē alākāi pōn6 iā 6 hi kāikāmihinē ā mē kē khkulh āhā hoi 6 m tiāīē Ao, ē k6 ai kēii hiāāā6. E !āwē i ko'il āloha, h6 hā hiāhāo maikii a ohkōh i liāāWi hiāi h'ēi, H6 ki Mōi Wāhiie, ā i kā Hāku Hāwaii, ā iā'h hoi." { 1L Mh tiāi*riS. K6ihitē #āē i h66tlhāk ka hālē o hā 'Lii ē hāi i kā mākāhkāh 6 kēn hālēi Ē iiāi āhā, ttiā tiā h&lē hēi 6 hilrtifc h66ihākā āhā i kā lākōh. ! 12. Llina Aōōhiāi li, hā olelo hoohōlo. kif>i o Hiīō* hōōlāhā hiāi 6iā & 6itā kāha#āi ē āē likē ai ha hātē ēthā ē iiō<jkāāwalē i ē6h6 tāhsāhi dā!a no kā hahā 6 ki Ahaolēlo 6 1862. 14, Mh Kipi> uā hōōpāhēēia a popo hoii 10, kākahiākā hatāWai hoii; ! Pōalihiā, Mēi 9. ; Halavfāi hōtā 10. fiē!uhēth ā tiā āp6hō4 kā mo66lēto. £āu kā pule, hā hōōmākāii ka hana. . 1. Lhna £[ēttthētti iā !hāt tā pālapalā hoōpii. | 3. iir. Bātdwiti, hē pātāpatā hōopii nō lihāihāi hē 60 ihoā. hoōleiā ha hōōlōli <6 kē Kuinhkahāwāi. 0a hāā#iiā i kē kōmie hōokolōkolō. Mr. Bāid#in f hē hoōpii no Lākāihā. b ha āhhāh lio, mihlā, kekākē, i mē kā i!io, ē āhīiāuiā mā kā hāpāhāhēri #aiwāi. l)owāfett, hoi māi, a kokuaiā, ā Uā #āiho tā makapipa. īlf. jfeā!dwin, hē fiiitāpātā hoopii nēf lā' haihā. ī. Ē noa kē kātēwā hoōiimalihiā lk S. M hoopāhiā ke kāhāWāi hootimātimā #■&• pa. M koWm-i #iihoii jiā kā pāpi. 4. Mi 1 , Mip* t M Mlih. 1. £ pāii iā ks kanawai āuhau i hā īi«» kēā. haawiii i kē lohiiiē hihi hoh. 2. " M j»al kē kāniwai ē ie ihā i li Īi6bkimikithi.| HoopaiiMui ho kē iho o ia kihiKhU i tnē kef nā inoā; i thi ke hoi 6 Dowāett, tti trai hō li'hii ki papa. & hiiwiii i |600 f 0& 1K) ki muliwai o Waioiiiua. tTi hāawīii , ke komitē |HdwiL 5. Mr. itttQintt t iii lio ftkhiiēi hi 44 inoa* ē hoopahii ka inhin kino i m ki ihhiu kulā o ka poē i knhia ho ka atdiitl aianui. Bāawiii i ke komitē #iiirai. j 6. Mf. fiookitio, hoopii tkO Lihaiuā, hii ia ka uku o ni Lhōā āupttni. tia«wiii| kē fcomite -#ilwai ] 1 Mr Pomaikai, helubelu mai he palapa^

U hoopii ookekahi poe haole k*fe|*> kttai mma o Hooolulii, e noi ana, e hoemiia ka iko o na paiapalk ae koai liiiii i ka tama, e $ke me ka ilihaie o ka aina i ke dbi!a 0i e<m na meH&a me ka )oaa T i «alaila, bē pono oukou ke kooluolu i na kaha#at o ia aho, e like me ka waiwai loaa i ka poe e uku nan ana. Ca haawiia ike komite waiwii ki not>hoo. | 8. Mr. Makalou!i< r bē hoopii 93 inoa, no • Putsa, Hawafi. 1 noi ke k«ph i na Konohiki : i na koa ab> ika moana hookahi mile mai koanala iko. Mr. Kahananui, āponoia, ā uā waihoia mi ki papau 9. Luna Ho«>roila. Na Komitē mau e hoike mai. 10. Mr. HHeheoek. Komite mahiai, hoike mai no ka Bi)a kanawai kalewa maauauwa, e hoihoi wale mai i ka hale mē ki olelo hoike ole i ko lakou manao imna o ka hale, tne be hoowahawaha ia ika hale. Kue nui o Mr Dowgett a mē na luna o ka bā!e, a āolē ē lāweia ua olelo la, a boi bou no ia lakoa ē hoike pono mai i ko lakou manao. Pola i ipono ai ka hāle. 11. Lun* Hoomalu, a aole Kotnite wae, alaila na oīelo hooholo. 12. Helahelu mai ka Luna Hoomalu he pālapala tnai ka Halē Ahaolelo Alii mai, e hooili mai ana lie mau bila kauawai elua. Eia t "līe bila kahaWāi e hoihoi ana i na hana a ka 3fakai Nui o Oahu i ka Lnna Makai Kiekie oke Aupuni." Mr. Dowāett, kokua iā a kapAe ia ha ru!a, a ua heluhēlu alnaia ka bila ma ke poo. Mr. DowBett, hou no, ua aponoiā/ a hoawiia i na komiie #ae, Mr. Dowsett, Mr. flarris, a me Mr. Kaauwai. He bila kanawai e hoololi āna i na hāha o ka lAbā Dute, ka Luna awa, a me ka Lu-

na o na awa o Lahaina a me Hilo roaluua ona Makai Nui o ilāui, a me Hawaii. Ē likē me ka hana ana i kela bila aē hēi, alaila, ua haawiia i na komite wae, Mr. Knu4sen ; Mr. Baldwin, Alr. Aloku, Mr. Kapihe, a Mr. Papaua. 1E Mr. Kahookano; hēluhelu māi 1 wahi hooholo makēmāke e lawēiā mai i nāiia na liina o kēia hale i ka palapala laikini, hoōlamakāma kaulana a ka Mtakai Ntti o lfōfotulu hō kēla kanawai hookamākama ō Heholulu. fiē' hoopāapāā, ahē kamailio no ka pono 6 kā haīē ē I4#ē a ē lāwe olē, a ma kā*>lilr. Dowsett, ā mē Mr. Kipi, ua kip{u iā ā waihoia ma ka papā, āole paha ē olē kā hoikē mai ō ke Kuhina Kaiiiālha i na mea e pili anā iā kanawai malāiō o kā Papa Kiai Olā ō ka ke ninau kā hālē. 14. Mr. Kipi, lieluhelu mua konā bi!a kahaWai āē likē 6 nā hāiē ēluā, ē ho6kāā#ale i |puu dala ēono tahBāni; ho kā Ahāhiolēlo 6 1862. Mr. Kipl, hoi māi, kapaē ia hā ruta« a ua hēluhēluiā ma ke pōo, ā haawiia i kē komite o ka hale i keia la. r1 ; 15. Mr.-Nuuianu. llētuhēth hiha o kōha bi!a kanāWāi ē hōbldl! āi i kekahi mlh pāhku 6 kē kanawai kivila ē piti ānā i hi i'ahkh kulā, pāukii 612, 718, iīH, Ī2O, ē iioihoi i kē Kiihina ka malama o kē dala āuhāu kula< ho kā hui ō kā lilō i nā phhkh māiāmā. Mā kā nihāh mha 6 kā bilā hō kā hoōlē āna, mānaō 6Gk ithōdē£īj hē bilā Māikāi nō ē nahā pōhō iā ē kēiā hālē, hē āhō hhi ko'na ē likē tnē kā ōlēlō ā kā Mōi hiā kōhi olēlo ālii, hO hā kiilā kāikamāhinē. Aka, ōiāi 'ē kali āha kakou i ka 'ōiēlō hōike ā kā Papāhoonaahaō Hioihōi āku hēi hō kē pāi hoh ā hōi ihai, hōonoō kakou ,i keiā hiiā^

&tib pēhēi, 6 knpae hā rtila nt> waiho i ktt tnfthēl6 oiēlo, ē h6ltihela ēltift tilā kē poO, ft e haawi i ke kōmit« nO ke ao pālapala. PaiWa b fctiiidrieh< ii k(ipaii ē hopīp/ ft hōōpnfr paa ikiiika āe la & hiki I It£ hoopii Luna lloftfnālii< nd kohā dldo ftfift ē kitē ftinft pahft i ka rula 71. ke hoakaka e i keia ?ra ma ke Hhb toaikfti a ine aft(> im o ka hilā, ho kft fnea ( 0 ka hoolē, ē ninauia fne ka hōdpaapaa ole. Akft, ttrfthi ft hfe pono ē hoakikaia ka rnftnfto hoōle ft Uifth()pe ka fiinftti. NO kft fnēft, u aolfe poho ē ftē aku i keia bila e hoihoi i nft kala i ke fctihina Wiiiwai, tta hfttowāl& pihē|iihe na dftla hiafthēi.'' Mr. Lapaulā, ē kakāu ha fte inē nft hooiē, hē 16 ka poe ftē, $ poē hoolē, ft tia waihoiā fha ka hoole. 16. komite ka hale ho ka bila ac like. Mf. Kāhālēfrāi hoho hdofnftlu. Mr. tift ifo6hōloitt; Pāfi ke Kofhitē< Mr. fapi > kft(iĀe ha fulft, helohelh ēkōlti f & ifft hoo* holoia. fioopahēe ft pojpo hora 10 o kaieahiaka. Poaono, Mēi 10. Hāli*rāi< heluhēlh i* ka fnoooleio # pulē ft (miu, hoomaka ka haha. kaheā kā Luna £toofhftla ē hēluhelu ināi i nā pālāpālā hoopii. 1. M*. Pomaikai. Palapala' hoopii, lßf iitōMj ha kekāhi poē o Aonolulu. 1 0 hā ihākaā ināi kā ēhā kēilei a i kā utni\ ē hookuuia lākou i ka auhāu waiwai paa 4 me ka ātfbāti #āi#fii lewa. 2. B hoopiiiā kā ātihatt kioo 0 hā l*ake ē hēi i fio.od dāiā fid kā makāhiki. flftftinrīiā kēiā ihUii |)āiiku i kē koihite wāiwāi. & < M lsfo ha Virigiiii i pb£ kihii ihālāina liiai no kā haiē mai o ki Moi llā ke hoi o k* kd!ē, na hoii ihā kā pāpā. 1 MLuna Hoomala. Aoīē kotttitē ināit| *l#flā, he hoike kofhite wae. 8. M/. Dōtreett. He kofnite i kauohalā| no kā bila k*nāwai o ka hale o os *i£i ihāi. "Ēhooliloai i nā kāoi 6b Makai Niii 0 Oāhii i ka Luha Makai Kiekie 0 ke aus>ttiii. i ' Mauao ke koiniie tt* maik*i ka bilt,āē ptmo « waiho imsii o ki b*te * Aoohoo no ka hooholo ioa, alāiiā< he hooponopoj ho hua wale no ka mākoa ma ki olelo Ha-

*r*īi, ik»wa e hikmioo ai ouktm. Mr. Kipl 0» boobo!oi* t e liwe ika hoike a ke Komi* tē# » e nooooo ke KoenHe o ka Hale i k«h li, f ka c #i kapai o irft ba&a i boopao««ia. 4. Mr. Ltraa Hooknalo. Kabtti« na oWo hoobolo. 5. Mr. Moku no Kaaoapali. "He olelo boobok) kaoa t e kaoohaia ka Luna*Let& o ke aupnni e lawe iralc i na leta & na Luna o keia hale i ko lakou inao apana, me ka uku <>!<?* Mr. Kfpl, io!e maoāo keia olelo hoo bolo, aole boi o keia ha!e ke ae aku r e hoonoa ali i kekahi kanawai oiaio e paa nei, me ka ae like ole o na hale e5uH e hoololi tnamoa, aī ka hoopau maoli paha. Eia ko'u manao, e waiho i keia olelo h«x>ho!o malalo ibo oka papa, ke o!e e hoihoi aku ka Luua nanai ih<fepukaihāi. Aolo no i )ave akn 4 a ua hpoholoia e waiho ma ka papa. 6. Mr. Kapihe, a oa hapaiia na hana i hoopaneeiW e waiho ana m» ka papa o ka Luna Hoomalu. He bi!a kanawai e hoolilo ana i na hana a ka Makai Nui o Oahu maluna o ka Mākai Kiekie o ke Anpuni. \fr. KaaKuā> e lilo ka faa?e i komite ny kela bi!a, hooholoia. Noho o Pomaikai i Luua Hoomaln o ke komitc. i. Mr. Dowsett. Hooholoia, e heluhelu, a hooho!o pakahi na panku. Mr. Dowaett. Hooponopono i man huaolelo ma ka olelo Hawaii ikn like me ka olelo Beretane r aua liooholoia ka pauku mna. Helnheln na paukn hope me ka hooponopono hun, a na hoohoio iā. Mr. Dowsett, e helhlielu ke poo oka bila ma ka olelo Hawan wale no. Hooponopono, a hooholoia, penei ke poo e like ai riie ka ofe!o Ēnelani. " He kannwni e hoololi ana i na hana a ka Makai Nui o ka Mokupnnl o Oahu, a e ili maluha o ka Luna Makai Kiekie o ke &upuni/" Ninau, aua hooholoia. Hoopauia ke Komite. Mr. Luhā Hoomalu, noho mai ka hale a ua aponoia ka hanā oke Komite. Makaukau ka bilā, a heaha koe 7

9. DowBeCt. Ūa hiakaukau na kope ēlua, e heluhēlu akoln, a ē hooholo me na hōololi i hooponoponōiā, Nihāuia no ka ae a mē kā ole, a uā hooholo loa ia kā bila, āohē mēā hōoie. 10. Mr. Webster, Lunā Hoomalu. Heluhēlu māi, he palapala nō ke Kuhina Waiwai, i hooili mai he mau kope o kana olelo hoike makāhiki ina ka oiēlo Beritānia, ua paiia, Ē mea ana hoi e hoomahawanui iki i ka olelo Hawaii, a pan i ke paiia, ē kokoke palia i kā poakahi. Ua lawe kā hā!e i na kope a hāāwi i ke kornite waiwai. 11. Mr. a ha hoopaneeia, poakahi, bora 10 kākāhiaka. " . Poakāhi, Mei 12. fi»Ji#ai hora 10, heluhēlu iā ka mooolelo a lioohiāka ka bana. Mr. Webāter, Lhna Hoomalu. Kaheaia hā pālāpālā hoOpii ē hēluhelu. 1. Mr. KāmalO, hēluhelu māi he pālapala hoopii no &6h£ Akāu, Hā#aii, he 81 inōai Ēia; . • 1. Ē āēia hā pātāpāiā &ilā kālēwa maauauWa. 2. E wehēiā k«t aw'ā 0 Kailuā i ajjr& ku moku kāhiki e kuāi i ko makou mēā kānu. 8. Ē hōokaawāle i puu dalā hālē māi no ftohā Akāii nēi. 4/ E hoōkāaWalē i puu dāla ē kukhlu i halē paahāō, a malāilā ho ē hoōkolokolo ka Lhhakānā#ai. 6. E hoōhānaiā hā lawēhāla ma kē alanui ā ma ka haha ē ae o ke āupuni. 6: E āēiā ha kānaka ē kē āupuni, ē kii i lāāh halē, i āho, ā i wāhiē ma na kuāhiwi uioiāāii 6 hā aihā āuphni.

Haawiia ka paukh 1 i ke kōmitē hookolokolo, pāhkh 2, haawiia i kē komitē kālepā, 6 kā |)āhkh 3, 4, 6, nā haawiiia i ke komitē ai* hi aupuni me tiā haha hon. okā pāhku 6, hoi hiai Mr. Baldwin o Lahaiha, e #aiho mā kā papa kela pauku, makēhewa ka hāawi i kēkahi kōmitēi Ūā hōike māi ke komite 6 ha hāhā hou i kēkāhi hoopii iikē tne keia, ā uā kōkua kā hālē ē Wāiho mā kā papā, no kā enēa/ aole pohō kē āēiā ha kanaka ē kii #ate ia māu hiēā hiāihna o kā āihā, hē mea paha iā ē hoōpHikiā āi i ka oihanā kuai aina o kē āupuni, ā ē hoowahawahā ia pāliā, a e poho pahā ke kuai ana. Mr. Kamālo, āōlē pēta ko*h hiāhāo, uā khhihēWā pāhā 6 liāhāina. Aole tikē kēia me kēla hoopii ani i hoikē thāi hei. Ēiā, he htti na aiha, 6kē āuphhi mā kēia āpihi. Ūā khāi liiliiia ka hhi o ka āina me khhāki/ māi waenā a hiki i kahakāi, & ua koe i ke āhpuni hi ululaau mahka ō kuahiwi. Pelā ho na aina konohikl, tiā muumuu Wile mai ho i kai, ahā koe ike auphhi 0 hki. 0 kēii taah hatē, >ho, wahiē, hii ki riā kihāka e nōi māi hei, ē ieii lākoh e kīi. no lākoo, os»i i kuii , ole kē aupuhi me hii, ilāilā pah ke kii | ihi. tJā piiikii kēl* āpaōā M ki hookiph 0 ke iuphhi i ni ulhiiih miukā, iole hoi i lako na khlēihā ime kahi i khāiii. Bii kekahi, o hi kamaaiaa ponoi o kela ilhi, kēia aina, ua hoonelēiā likoh i ko lakou pono kii 1 taān halē, i aho, i wahiē, i ia mea aku iā mēā aku na āiii oke aupuni. Aole like rn *& kōnohiki ameko lākoh poe kanika. 0« oluolh likoii ho ka hOi o kekihi miti pono, āhlē i mei khii ākn. E hāāwiiā keia hoopii i kēli komite a i keia kohrite ws<e ha. No ka mea, he pilikia iike keii ma ha wahi i pah. Ninao ii ka minio o ko lahaina e wiiho mi ka papa. Kiu na lima ikin iluna o nilohi a pau e hoolē i ka Mr. Kamilo, i e ae i ka Mr. Rildwin, a oa #aihoii ma ka pāpi. "

i. Ut. !*o&iifcii. I*i!āpala hoopii ha kekihl poe o Honolula, be 89 inoa. Ela :

1. E aeia n» luOianm Upa*i» e h* ptoo, i $5.00 k» uku do k* palapal» a& 1 K hookoloi® no nm a P*»« e »ku pftkabl lakt»u i elaa dala co h W# xmī o ka Moi W«biiie, he )456 k» noi ona kaoaka o ia ttuo, me ka poe m». kemnke.

M* Kwkim. Aole pooo e miho i kei» hoopii ma ka ptp», me ka noonoo ole. He bwpii aoo nai keia, ua pili loa i ka hana leholeha iwb aoponi. £ )atre kakoo i keia hoopii a e haawi i kekahi komiie wae, m> ka mea, aohe komste maa paha e hoihoi na * a e * *«** hoopii, ina aole an i ku hihewa Ina e ooonoo ia ka lakou iioi, he nai loa ka pomaika», a e hooponopoiiom pahA ka lapaau ana o kaaaka Hawaii e nobo nci, me ka makaukau a makaokao oie o ke> kahi poe, ina ua ae ia rne ka uku i ke i elima da!a, a ina he maa kahuna wale no kela 1486, alaila, ua loaa i ke Anponi kekahi puu da)a hou, i like me ahiku a keu ae tausani dala. Eia kekahi: ke iie nei kela poe kahuna, e auhan pakahi ia lakou i elua da!a, e kokoa i ka Hale mai o ka Moiwahine. Ua kokoke ekoln tansani daia i malaila paha. Ina be pono ia, aiaila, pomaikai ka hale mai, i ko lakou ue i ke!a uku f ko kakou noonoo koe. Ninauia, a ua hooholo o Mr, Kaakua, Jlr. Kahookano, a me Mr. Papaua na komife wae. 3. Mr. Rbodea. Heluhelu mai he palapala hoopii na kekahi poe o Honolula, 816 inoa, eia ka iakou noi. 1. Aole he inea e maemae ai ka ulu ana o ka haiiauna hoo, ma ka hoomau ana o na kanawai kulft e noho heij ke ola e hooponopono hou ia. 2. oke kanawai ku)a e noho nei, /aolo he mea maikai kapakahi ole o kona ano. He mēa noonoo a hana paewaewa me ka uhauha i iift dala knla ma ka hooponopono ana o na kula nupuni, a me na dala e ae i kokua ia no ia oihaiin. Ke hookaomaha g?ale »fccla hana. 3. 0 na krtnaka Katolika a pau o ka Moi e noho nei a puni keia pae aina, aele e emi ko lakou lehulehn malaio o ka 20 tausani kanaka. E kupono na kanawai kulft, a e malama i ko pomaikai. 4. Ma ka 'akou hana ponoi me na lima, ua hooikaika lakou, a kukulu no i na hale kula ma na wahi a pau i noho tti ia lehulehu. Ua kokua nui hoi i na kumu kula, iloko o na makahiki he 20, me ke kali ole i ka hookapae a kekahi poe luna, me ka hooluhi nui ole aku i ke aupuni. 6. Eia ko makou manao e noi akn nei. Ē hooponopono hou ia na kanawai knla e noho nei, Aia ke ano e pomaikai io ai ka lahui upiopio, a e poho ole ai ke dala o ke aupun I. u Aole no be mea i ckemoe*%aiho ffea ka papa, a ua hooholo ae la o haawiia i ke Komite no ke Aopalapala.

4. Mr. L Kaapa. Palapala hoopii no Hilo, hd 140 moa. B noi ana lakoe, e hoonoa ia iia ia maloko oke awa ltn moku o Hiloj koe no nae ka ia hoomaln a ke l£oi*ohik»; Mr, Kipi # kekahi Lnna no kela apana, ku£ oia, e waiho i kela palapala hoōpii ma ka papa. Aole naauao kela hoopii, a ine hale e ae akn 1 kela nol, e hooholo kakon e haawi i ko hai pono f i piaa ma ke kanawai paa oka aina. Aole inana o keia hale e hana peīa. No knu apann keia hoopii, aole nae o'u makemake e hoonaauao ole ai ia lakou maanei, ake kokna nei au i ka maikai 0 ia ap&na, i ka'u olelo ana e waiho ma ka papa. Kokna o Wideman, o Kaaowai, a nui wale.

Mr. Kaapa. Aole i like ko'u manao me kela luna o maua. I7a naauad ole hoopii, aole paha. Aka, e hoike au ia oukou i k&pilikia ō kela apana noka lawaiaena ma kela wahi. No Waiakea ka ailia o ka Moi, ke awa ku nioku o Hilo a loko. 0 kahi lawaia no ia ona kanak# mai ka wa kahiko noai o Kamehaeneha, a pela no i kekafrf manawa mai. 1 keia mauawa iho nei, ia Pitimāna ka malama ina aina oka Moi, ua hookeakeaia ka īawaia ana i kekahi manawa. 0 ka huki lieenalu a makiawa, a lawaia e ae i na ia malalo o ke konohiki maloko o tf* *Irti la. I keia wa, e manao ana ke Kiaain» e hookapu loa i ka lawaia maloko o ua kai la. Ua hoelimalima 110 hoi kekahi poe, a ua poino ki lehulehn e ae. Me piHkia fike keia ma na apana a pau. Pomaikai nui loa kekahi poe, a nc»ltf loa kekahi poe. I ko*u rnamanao, aole iiaaupo ko Hilo. Ua pilikia io lakou, aua ike pono no maua. Aole anei he

mana o na k»n*wai e hoōponopoiK» i maikāi le ola vnā kanaka e like tn« ka ke Akua h(K»lako ana. Ninao ia # tia h«ioleia ki K&»* p», <» tralbom jn* ka papa e like ine ka Kipi. Poalaa, Mei, 13. Halaw&i hora 10, heiohela ka mooolelo, pule, heomaka ka hafta.— Hoike mai o J. Kaohane, he palapala hooko* htf no Kaa, e hoike ana na kohoia i Lanamakaainana ola apana. Hoohlki ia eka Looahooinala, aua loaa ka noho oka apana o lūtt, Hawaii. 1. Mr. BaWwin. Palapala hoopii be 60 iaodi n* kekiAi poe o Honolala. E noi ana lakoa, e hoopania ke ltoaiSgpi ame na īnea &i e ae m* kft 1* Sabsti. i ke Kotn»te hewkolokolo. 2. Hr. Kahananai. l*ala|Skta lioopii no Hana, he M inoa, e ooi ana, penei: 1. 1 hooeiniia ka tlka oka Moi< mc oa Kahina, ame t*a iiuia ea« a pas oi» a% 9. K hooemiia ka aka o na Lonamakaain»*

āa» fi«ftwiia keU niAii paakh I ke Hmmle Waiwai, 4 tHMHsoo a holke tifa!L 1 £ hoopauU na palaH» Uikitii inakama. Ma ke noi i Kapihe, # Wailw l* ini ka papa e uooeoo pu me kela oleio boilte a ke Rottiite a me ka Feri«i<tetia o ka "Pipi Riai Ola " 4 BhcHjpaaf* ot paWpalī hodilfeiliti» apuka i hanaia e k«kahi poe iiaole mialea o Houoltiitt ē hob> p« *f ha w«i»itw» i»are a kekahi poe. No ka maopopo o!i»»« ka hale I ke ano o keia hoopii, uolaila, ua hoihoi ia i ka lnna nami keia hoopii, e imi maopopo ma kahi e loaa ai ka niiiii?, 4io ka lilo o tii wahiise a ktrkahi pot kiiie o Hana i ria haole o Ilonolulu, i hihaii ini ke ano maalea, e huomaopopo ai pahi ka hale i koiia manao. 5. B ieii ni kihnna pale e )dpaau I ha iiml c like iiie iiiamua,—llaawiia i kela feomiie Waē Ut. BaU'in ini, me ua hoopii o ia ano. 6. 15 mau ke kapU o ke puhi rama ma Ha*aii Waihoia mi ki papa; ho ka inea, ke kapu nei no ke puhi rama. 8. kr. Pomaikii. ī*alapati lioopii, fiā Kahioni ma o Moihilua, he 10 iht*a, ipihi o Moholulu. B noi ihft, penei: 1. hwmiii ki tiktt o hi Luni AupUhi a j pau. j 2. E hoeiniia ki iiui u aa Luhi Au[)utii j haole. 3. E auhau WalWai ia hi lio, ha miula, ao le auhau poo. 4. S hoopauii tia Luhi AiipUhi hihi hewa, ke hihia ko lakou Aolio aha ma ka oihilhei. 5. K hoopauii iia Luhi Aupuni enoho atia me na waliihe e, notb hoi o kihi Wihine tnare. 6. Aole fk)ho e hiiWl pipilhi īi hā hana o ke iuphhi i ka luna hookalii. 7 t huopauii na mea aie loihi I hi(i ki makihiki. 9. £ hoolihiAlinm ua mei aina kula ma k ia aupuhi* e holo i elui 110 o ha makiaihihi ma na aiha kula o ii pde. Aoīe auhau poo hiai. 9. £ iioopauii ka auhiu ilio ina ke poo, 11.00. 10. $ auhauia hi bipi ehi i hookihi tiala. 11. hookapuia ke puhi ratna. Kia ka mahao o ki Haie. piuku 1,2,3,0,9, 10, ua haawiia i ke komite waiwai, $4.00 i ke komite hookolokoio;— Mr 4 Wart-is ( kihookaumaha, a ine N'uu&hu i Uoi» i Ui &d la ( e Waiho hia ka pipa ka pauku 5 ( t t B> Mr» Kaakua e waiho mi ka papa ka pauku 11, no ka iuea, kc kapu hei ke puhi i-iiiii. tītt ie ii. 4i Mf» Mitiini ho Kwa a tue Wiiaiiio» Palipili hoopii, 121 inoa. e hoi aua, peneii I, Ē hoemiia ki uku o hi luua aupuui mai ka poe kiekie i i ka poe haahaa, i luea e ka> iiike at 3. K hoemiia ka nuliau lio i hipilui dala, a i ote ia; e hoihoi no tna ki uku hnpahatieti. B. & hookaiw&le i puu dala iio ka uapo o Kku inā \\ r aiaufte. 4. puiii ki tami i pomiikai o fia\vaii nei, aoie Hlo hUi nn diii o keii iupuhi e kuai pineplne I ki tama u»e kb Bostoha a me na alua e i liWe nui ii mai i Hnwaii uei.— Eia kt\ uinnao o ka ilale ho keii hoopil* patiku ua haawiia i ke Komite Waiwii. Pauku 4, ua haawiia i ke Komltc Mahiai. 6. Mr. Bareuaba. Palapala hoopii »0 L&* haiaa, he 63 inoo, e kue ahajii Mi\ i). Bald\Vtti a me J. Kahookauo, aole enoho no ii apaua mi ka Hiie o ka Poeikohoia. Mauao ka hale, a ui haawlia I ke Romite ke kohe an*L 6. Mr t L. Kiiptk Palapala hoopii» he 34 inoa ua kekihl poe o Houolulu, e makemake e hoonoho hou ia i 98 makil ho Houolulu, a e ttku iēilUkou t) }ike me mamua* Pilikia lo& kelī mahawi i ki Imuuaeie. Mfv Kftapa, ua «e Si 6 hiiwi i ke Kotuite Waiwai. ?. Mf. Wepa, LunahoomaUn Aole Kotnl« tc mau, he Komitc wae. Na olelo hooholo. 8. Mr. Kaakua no Waialua, hoolaha nmi, he bila KauaWai, e hoololi aua i ka pauku 168 o ni KnuiWil Ksvila. 9. Mr. Kipl no llilo, Hoolaha mai he bila k&uawai e hoOpiu i ki auhau ilio. 10. Mt\ \Vebntef ho Monolulu. Iloolaha maihe bita kuuawai e hoololi ai i kft pauku 6H o ha KLanawai Klvll6 t 11. Mr. Kahahanni no Hina. Hoolihi inai he hila kanawai e hhopiu ii i ke kiha» wai o ka lii 14 o Feberuari t 1869, i e hofc piuii no ka poe muekolulie mi ka hane o li* ke mo ka mokuua l&, 0 na hoopai karaimii. Aole hoeml na malama haua e like tne keii mauawa. 5. Mr. Kuuanu. PalapaU hoOpii no ke» kahi poe m'i Hanalei, he 41 iima, e hoopiu ii ki papa i na palapnla e lawoia e ke kani» ka mo ka uku leii ol®. Hiawiia na Komlte aiua me ki hitti hou. 6. Mr. Mikaioulu. Palipala hoopU no Pu* na, Hnwaii, ho 107 inoi, e iioi ana, ponei. -1. K hoopauii ni Lōlo iiipanl ma Hawaii, Maui, a me Kauai. 2. O ka toio iupuni o Oa* lui, oia no ka lioio Aupuni mii H&waii a Ka* uii. 8. K hoololi i ke kihiwii o ki poe ilihune> 4. K hwhanaia ke)a poe ilihnne aie kaa ole e like me na iawehili. 5» K hookuu ii aole auhan maluna o na lio ke*. tTi haa« wiii ka pauku l,a f s ( i ke Komlie Ahahookolokolo, a o ka pauku 4, i ke Komite aini me ki htna hou. Pauku 5 # i komite mahhii. t. Lunoomalu. Kahoaia na komit« e hoike mai. 8, Mr. Knud«en, hoike komite koho ana iio k« hoopii o Koolauloa, kue i ke koho ana o JL M. Kahalewai, olua hoike, ki Upanui a me ki hapa uuku. Kli ka hapanul, Knud•en, Kip», Kaauwai. Uanao lakou,

V4*we i km hoopfi, * e kek *$ix* e koiw Iwa Mot» tio Uioa e ** ***»» ***** *** • tiA *ehe <>te ii* l#īia fri&* « hooMuhela* h* b*M* I o ka mAnawa akola p«ha ia «ka la. «e »ai lia katttti e afe ot* hoike, 0 Bareuab« o KooUh, oii wale no ma ka hapa uakii o ktlā Koißit& fi& kona inaiiao, e waiho i ka hoopn tna ka papa.