Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 38, 12 June 1862 — No na 'Lii Hana kolohe. [ARTICLE]

No na 'Lii Hana kolohe.

Ma ka pepa mamna iho nei, helu 31, aoao 1 o ka Iloku Pakipika, ua ike kakou i ke ano o ka nolio ana, a ine ka hana ana a na 'lii i hana ai ina ka wa kahiko o Hawaii nei. Eia koe o kekahi moooielo 110 kekahi mau alii hana kolohe. Owaia, he alii oia he keiki na Haloa laua rne Hinamanouluae, ua olelo ia, he aupnni hewa loa kona aupuui, no ka mea, ua lilo oia ina ka lealea, ua haalele oia i ka olelo a kona mau makua i ao nmi ai e haipule, a e malaina i na mea e pono ai ke aupuni, a me ka imi i na mea e pono ai ua ! makaainana. Ua oleloia, ua ikea aku kekahi poo ma ka lani, a ua ninau mai ua poo maloko mai o ke ao, penei: Owai ke alii o lalo nei i pono ka noho ana ? Hai aku la na kanaka o lalo nei, 0 Kahiko ke alii o lalo nei i pono ka noho ana, no ka inea, ua aka-1 mai ia i ka imi i na mea e pono ai ka aina; a me na kanaka. Ninau hou mai la ua poo j la. Owai ko aiii o lalo nei i hewa ka noho j ana ? Hai hou aku la ua kanaka. Owaia | ke alii o lalo nei i hewa ka noho ana, no ka ! mea, aole ona haipule, aole ona kilo, ao!e koa, aole ia ike i ka imi i na mea e pono! ai ka aina, a me na inea e oluolu ai na makaainana. No ka inea, aia kona manao nui ina ka lealea, a me ka puni waiwai Ua hookiekie oia maluna o na makaainana, aole loa oia i malaioa i ka pono o kona makuakane. Alaila, i mai la ua poo malie no ka i hewa ai kona aupuni, ua hewa no kana hana ana i kona aupuui, ua hewa no kona noho i»na. Alaila, nalo aku ia ua poo la, ua oleloia i ka wa oia alii, hiki mai ka mai, ka mai ahulau, oia ka mai ahulau i ka wa e iioho aupuni ana o Kainehameha 1. £ia kekahi, ua oleloia, ua iawe ia aku kona anpuni e kana keiki e Hinanalo, no kona noho hewa ana. 0 Hakau, iie keiki oia aa Liloa laua me Pinea, ua oleloia be alii hewa loa ia. Penei kana hana aiia, ina i ike aku oia 1 ka wahine pukai maikai, a me ke kanaka laooho maikai, a ine ka lima kakau maikai, keoa koke akula no oia e oki i ke poo, a me ka Ilnia. Aole oia i malaiua i ka oīelo mai a na . hoahauau o kona makuakane, ua olelo ino loa oia i ua eiemakule ia Nunu n*a laua o Kamai; he ioau huaolelo hoonaukiuki loa a rne ka liil*. bila loa. Nolaila, kipi ua uiau elemakul^

la ma o l'ini la ; a pepehi ia fa> ia o īiakan e l iui a make. A oka hope weliweli lf<a keia o ke alii puoi wahine maikai, a me ke kanaka lauoho maikai. 0 Puiakaiani, he alii no Ilawaii o Puiakalani ma ka wa kahiko, he alii molowa, a h<x>wahawaha ia, i kekalii manawa, hoopii ī pinepine mai na makaainana i ua ah'i la e lioopouopono iko lakou aina. Alaila, palaualelo iho la oia, i aku la ia i na makaainana. penei, L'a niolowa au ika aīna, aole iia u e malama ka aina, penei ka pono; e inalama oukon e na maka&i&an& i ko j «mkouaina, e inalauia no hoi au i ko f n aina | iho." Malama iho la tta makaainaniT ika aina, aole nae i liuliu ike iho la na makaainnna i ka pono ole o ka aina ia lakou ke h<x>ponop«/no, a mahope iho henlwi aku Ia na makaaioana i ua alii lā nana no e malama hou. i'ela paha i lilo loa ai ka i na 'lii, aole nae i maopopo lea keia. Aole akaka lea ko ke alii hooluhi ana i na kanai ka. Aole i maopopo kona kolohe, aka, eia wale no kona mea i j»ono ole ai no ka molowa, no keia ano, ua hai pu ia ine «a alii hana kolohe o llawaii nei. 0 Kamaiole.—Kia kekahi, i ka wa kahiko o Kamaiole ke alii o Hawaii, hana ino iho la na kanaka, no ka lawe wah> i ka wahine a na makaaiuana a me ke kaliuna o Paa haawi ae la lakou i ka aina no Kalapana. 0 Lonoikamakahiki.—Uoopuuipuni o Lonoikainakahiki i na elemakule, a huhu ae laua ia ia a haawi i ka aina no Umiokalani. Luanuu.—lle keiki o Luanuu na Kahiki laua me Kaea. Ile alii maikai ia, he alii liaipule hoi, aole i like ine na alii i hai ia maluna ae, no ia mea, ua olelo ia mai, oia ke alii i pono ka noho ana, a make kupapau oia ina kona aupuni no kona ]>ono, aole kue na eleinakuie ia ia. Aole lakou kipaku ia ia mai ka aina aku. Poinaikai maoli ke olii i pono ka noho ana, aole kue na inakaainana i ke alii, ao!e haunaele ka noho ana, aole poino ka aina, oluolu no ka noho aua f a kuonoono. 0 Mauiakalana.—Eha mau keiki i hanau na Akalana laua me llinakawea, o Mauiinua, o Mauihope, o Mauikiikii, a me* Mauiakalana. Ua olelo wale ia, oia ka mea nana i hele ka la, a haliai i kona mau kukuna no? ka hele wikiwiki ana, ua oleloia oia ka mea nana ihoolou keia pae aina i ka makftu, mai Maui a Kaula, a hoe aku Ia lakou ma ka waa; ina ka i pae lakou iuka o Hilo, ina ka ua pili pu keia mau aina me Ilawaii, a no ka nana ana i hope o kekahi o lakou, inoku ka inakau, aole i pili pu me Hawaii, ua oleloia, nana ka i imi ke ahi a loaa i ka alae, nana ka auanei, he kuhihewa keia, 0 Uinaaikamalama. Ua oleloia, ua līanai o Uinaaiakamalama i kana mau keiki a pau ke aho no ka hana lepo pinepine o na keiki, alaila, lele iluna a noho iloko o ka mahina. A i kona lele ana iluna, o oki kana kaue i ka wawae, no ia inea. ua kapaia kona inoa o Lonomuku. Nani ka wahahee ! Heina.—Ua holo o nema i Kahiki, a loaa oia i ka Aaianukealawaia kane, poaloia kona mau maka, a make no ia ma Kahiki, ua oleloia ua imi aku o Kahai ia Hema, maluna oka ili kai kona hele ana. Kupanaha! Ile wahahee ia hele ana. 0 Wahieloa. He keiki na Kahai laua me Hinauluohia, oia ke alii i huīia ia na iwi 1 ke ana o Kaualehu, ua kaulana oiā no kona liula ana, no ia Tnea, ua kapaia oia ke alii puni hula. A o Kanipahu, ke keiki a Kaniuhi lauajme Ililiam&kani, oia ke alii hilahila no ka leho o kona hokua i ka auaarno. Ua pau ko kakou heluhelu ana ika hana ana Mii o Hawaii nei. Eia koe oka moolelokuauhau o na 'lii inai ka wa kahiko inai a liiki ia Kamehameha 111, a hoopuka hou aku no au ke peku ole ia mai. Kaaie. ' Kikiakoi, Kamoiliili, Mei t, 1862.