Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 42, 10 July 1862 — Olelo ma ke akea. [ARTICLE]

Olelo ma ke akea.

Iloko o na ia e Ahaolelo nei, ua hele au malalla e nana a e hoolohe i na mea a fakou e hana ai. A lohe aku la au i kahi nmu luna e heluhetu ana he bita Kanawai, a pe hoopaapaa nui na luha; eia ka o keia kanawui e heluhelu ia nei, he kanawai e pau ana i ke kunawai i hooholoia i ka H. 1860, a penei kona inoa: He kanawai e hoemi ana i na ino, a me na mai i laha mamuli o ka hookamakama, Auwe I he kanawai ino, pelapela. Noho iho la au a li'uliu, ku ae la kahi Luna, a hoomaopopo i ke f uo o ke kanawai i olelo ia he kanawai pela, kokua i ka moekolohe, Noonoo hou iho la au, me ka i ana, auwe, ua like Jp*| ko'u manao me na meao, pnu, ka ol^Cj o ' i>tf wehe a ka poe akumai i ka nana kanawfeyj auwe, olioli ilo la au, no ka mea, he kanawai kokuu keia i ka lapaau aha i ka poe i loaa i na mai iuo, ma ke kalohe malu ana, uole no i holo ia la, pinepine na la o ka ha- i na pela, aote no i holo pono, a haule iho la ua kanawai h'ou la a'u i lohe ai, e heluhelu ia aha. A mahope heluhelu hou ia he bila kanawai o liko no me mamua, lohe hou no au e hoopaapaa ana. Ku hou mai no ua poe Lunā akamai nei a Weiiewoiie hou no, like loa no me mamua, haule hou no ka lua o ke kānawai e kuo ana i ke kanawai o ka M. H 1800. Ku mau mai ho ua kanawai la.olioei mi ana i na ino a me na mai i laha 0 ka hookamakama, a hoomaopopo !oli' Ia ua poe Luna akamāi lā i ke ano o'&p nawai, me ka i mai, ua inaikai ka lapaauAW 1 ka poo mai, aka, ua hemahema io kanawai, he hiki no ke hooponopono hou a lilo i kanawai maikai loa, me ke kuhij(ct|hi pololki mai o ka pauku 6 ( o ua ja, j e kapae loa, aka, nui loā ka hoopaapiia o aa| Lunā, a mahope hooholoia, e koho i ināu iee l * tnite wae na lakou e hooponopono i uajtapawai la, a o ike īea kakou i ke ano io o nawai la, he maikai paha, he ino paha»j\,Ht* mau kanawai e ae no, o kokua ana i la poe i loaa ma na mai ino, i ka nana aku, afte pomaikai kakpu ke holo pono keia mau kar| nawai. ' \ Auhea oukou e ua mea ā pau loa. o ko ( Hawaii Pāe Aina, e nana kākou me ka aopnoo nui i ke kāhawai, a ine kona ano < oiaio 0 loko, a ina ua maopopo ia kakou, ua pooeK ole kahi mau kanawai, kupono o ao ak® i na Lunāmakaainana e hoopau i na kanawāi in^,' oiai e noonoo nui ia ana na kanawai, aka hoi, mai hilināi i ke alakai, a kuhikuhi hewa ia e hai. V Ua lohe wale au, ena na aina nui o £Wopa, he mau hale hookamakama malaila, ua ae maoli no ko Aupuni; a ua uku akō iw wahine i ke Aupuni, I kekahi hapa o ko 14* kou mau loaa. Pelā anei ma ko Hawaii aina? a i ole ia f ma ke kulanakauhaie' eei paha o Honolulu? Aole au i ike pela, aole no hoi au i loW; loihi no ko'u mau la e noho nei ma keia lanākauhaie, aka, lohē aku la au i Lunamakaainana, e olelo ana, "Hele akmwm 1 ka po nei, loaa ia'u kekahi wahine, e | n pu ana me ka haole, ī mai kā w'ahineMi loaa ko'u laikini hookamakama." . Auhea oukou e na Lnnamakaainnna, eāw na oukou I ke Kanawai i hooholoia i kfin H. 1860; a e ike leā oukou, mai ka paalnßl a hiki i ka pau ana; aole oukoa e ike, oagH ia ka hookamakama ma keia pāe aia». |9j Ua maopopo no ia mea ia kakou a |fll§ loa, ke na&a aku me ka noonoo nui. |H mau oei ko ke Aapa&i m:aaaāina, a ine B|

&» *!oti* t k«k liilml, aele c j ke 5 keia inai iso. _ y | £ oanai kA 1001 o ke KMft«rai | SLliri!a, i iko Mikoi &ok eie i d> wshi6* t o k«IA wila kda «r«bi, e kok» āi 6« •wmku »oktt # aalui3obfi b kule, ktimuktti«» « oiao mta e a« e paiapala kok« i oa Loaakā&Awai Hoomala o &a awa ku mek*,* a* Ukoa ao e howpak* i k» ia a o wai ka poe <s onkon i hooko i keia kanawai? No k« Mana#ai« hoewi ana i **\m t « meaa mai S f#ha matatiM o km hookamakama, Auk«* uokoa a pan ioa, e iuoonoo mai oukoa i kda kaeawai i koaa luo, a me kooa aaikai, i k« pau eoa o keia tafiai \ ka make, a iialowale loa. Ua ike ati ma ko Kuokoa o kda pnle iho nei, ua mahelo ia ka poe Lunamakaaioana, elaa poe, hepoe ae, ahe poe hooie. Ko ka uui o ka poe atf, tia mau no tt* kaoawai nei ti uuku ka poe hoole, he ioo io no and ke kanawai? 1 ko'u manao, tia llke loa me ka poe ae, no ka mea, ua akaka ma na mea mua I haiia maluoa ka ae oie o ke aupuni 'i | ka hana hewa, nolail#, tta haaa ia he man ka> n&wai hoopai i na hewa; Ua loho aku au 1 kahi lunamakaainana e kuhikuhi ana i kahi poe Luun o lakou, i ka hoiko a ke Kuhina Kalaiaina, ua mahāioia malaiia ka maikai o ke kanawai, a me ke noi rnai, e hana i kahi hemahema, a hoo{K>nopono hou/ Na Awkni. Honoluiu, lulai 1, 1852.