Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 44, 24 July 1862 — Ahaolelo Hawaii. HALE O KA POEIKOHOIA. [ARTICLE]

Ahaolelo Hawaii.

HALE O KA POEIKOHOIA.

| PoaluĀi, liiUi il Helohela $*i o Kahananei, he |Hiltp*l< hoopirtto H««*ku* flāW*ii « aoi liiA t £ ao« hoiaia lio ftioA o aa' Lil, a me o* k<uia.ki. A « hoa U ka- h*na kuleAiUL £ h«iitri 1 00 ke akōui o Mahikl E īnilm i $12.00 fio |ti paUpala ae « kh*L £ noa kf liiahl JB hoop»uia ka hogi% o ke Kiaain* o Hawail,« hana maoll 6io mm i kana oihana. Waihoia ma ka p&pa, ttmJ mua a hope. Ku mal o Papaoa, t heluhelo mai he palapala hoopii na ua Katolita o KoLala, e ttoi ana, e hoemi i hookahi dala ka uko la o oa LunamakaainAna, ame na mea e ae. Waihoia ma ka papa. Ku mai o Mr. Kriud»en ( he palapala hoopii na ka poe o Kauaula, Lahaina, e noAna, e wehein i mao alanui mai Wainee, a hiki ilaila. Ma ke noi a Bareoaba, oa hoihoiia i ka Lona o Lahaina, a naua e hele i ke KuhinA Kalaiaina. *- Ku mai o Mr. Baldwio o ke Komite j ko* hoia e noonuo i ka Bila a Mr. Khodea, 6 pili ana i ke Kanawai moekolohe, Laweia ka hoike a ke komite i ke komite o ka hafe o keia 2a. Ku mai o Mr. 13aldwin a hoike mai i kana bila kauawai e hookaawale ana i n» keiki* kane, a me ua kaikamahiue ma na kula, ua heluhelu alua ta ma ke poo. Ma ke noi • Kaakuu, ua haawiia i ko komite o ka i keia la. Ku mai o Mr. Harris a heluhelu mai i ka Bila kanawai a ka Luna o Wailuku, e hoolo* li ana i ka Pauku 488 o )te Kanawai Kivila, Haawiia i ke komite o ka Hale i koia la. Ku mai o Nuuanu, a heluhelu mai he bila kanawai e kokua ana ika poe mahioi. Ua heluheiu aluain, a haawiia i ke komite wae, nana e noonou mai ka bila a Kamalo no ia

mea. f Ku mai o Kapihe, .a heluhelu tnai, he olelo hooholo e kuuoha una e hoike mai ke komi'le nana e noonoo nei ka hoololi o ke Kuiuukanawai, e hai koke mai i ka lakou liana, Hoolaha mai o Kahookaumaha, he hoololi no ka Pauku 1312 oke kanawai Kivila. * Hoolaha mai o Mr. Harrjg, he Olelo. Hpoholo e hapai hou i ka noonoo ana i ka Bila i hoololiia e na'iii e pili an* i ka uku o na Lunakanawai oka Aha Kiekie. Kue o KnudHen, ame Kipi, ua hooleia. He 16 katpoeh<rtle, a he 10 ka poe ae. Ku uiai o Kaakua, a heluhelu mua mai he bila kawanai e hoololi aua i ku Paukn 237 o ke Kanuwai Kivila, e pili ana i na la e malamaia'i o na holoholona hele hewa ma ka pa Aupuni, e hoeuii ana i 161a, alaila, r ka ua heluhelu aliiaia. ' A iai ke komite o ka Hale i keia la, hapaiia £a hana i hoopaneeia.. Ua heluhelu akoluia ka bila kanawai e pi« li ana i ka hoolaha ana i ka mai i na hipa, a hooholo loaia. Ua heluhelu akoluia ka bila Mokumahu o ka Pakipika, a hooholoia. Ua hapaiia ka noonoo ana i ka bila kanawai a Mr. Rhpde8 f e piti anft i ka hoowale* wale a me ka launa hewa moekolohe. E hoopai ana i ka poe hoowalewale i na wahine. Ua nui loa ka hoopaapaa ana, o Kahananui kai hoopaapaa nui ,uo kona kamailio ana,, Kokua nui o Kamalo, Kipi, Baiauwina, a me Hikikoke, aua nui ka hoopaapaa ino loa. 4 Ma ke noi a Mr. Widemann, ua lilo liou ka hale i komite no ka bila no i noonoo muaia iho nei. . Ku mai o Kahalewai a wehewehe loihi niui i na kumu o kona manao e hoomoeia ka bila ma ka papa. Kokua kekahi poe, a hoole kekahi poe. Poalua, lulai 15. Ua hapaiia na hana i hoopaiieeia. Heluhelti akoluia ka bila kaiiiawai a Mr. Rhodes, e pili ntia i ka hoowaiewaleia o na wahine hoopiiia ka poe e hoowalewale ani. Ua j hooholo loaia ia bila. | Ua kapaeia na rtila, a ua heluheiu mua ia | mai ka bila Kanawai no ke alanni a Wide-1 mann, o ke Komite Wae i kohoia e nelowoo i na bila KanaWai e pili ana i ke alānUi. Ui manao ke komite e waiho i na bila e ae ma kapapa. Ma ke noi a Kipi ua haawiia ik& Uriuhiolc»lo. Lilokahalei ka noonōo aua i ka bila kanawai a Mr. Baldwin, e hookaawale ana i ha keikikāne, nie na kaikamahine ma knla okoā. Koho o KahananUi i Luna HoonAalu. Ua kokua o Kamalo, Kaapa, kue o Rhode£, kokua nui ike Kanāwii. Uā hooholoiā k» bila ise k* hoololi i Kāttāld, hdōboloia ki bilā. Hoopāuia ke komite āna, ā aponoiā na hāna. Lilo lioa kāhāle * k«tniWi kā'bilā Kl&awai e hoololi anā i kā F&uku 937 o ke KMliāWai e pili anā i ina Pā Aupuni. Kue o hālewai i kā bilā mā riā knmu : kupono; kokUā o Kipi ;: i- i -kā bilā. ilankO o' Kiitio i'elekāne; -ē hOolōHi 15 1« miāhope iho o kā hoolāhāiiPāna/ iiā hooholoiā txa bilā. Hopaniā M komite ātiā, a āponoiā na hanā. Māke noi ā Kamalo, uā haawiia e kikit& poepoeiā, ua hooholoia.«. .-. > >

Ua hapaiia m*i kA~bi!l mai ka papa mai ( e hoookia *aa i ka poe e knai boopnik*puka ana i na laaa lapaan, oa Imawiia i ke komite wae. Kohoia q Wielemaim, a me Kahaleww, hoopaōeek ka &)&*. Poaleolo, lalal 11 ' Ua hoike mai o Moka ke Komiie wae so 6a palapala hoopii o Kaa, ® ooi ««a, e a«.

haoia na lk>, bipj, * pela aktt. Manoo ke komtte e waiho kA hoopii ua ka paj*L Cs hoohokiā. §f W tjm hoike m&i o mt. Web«tef o fet eleaile Wae tto k* ooObod ana i ka bila Kaaawai Komb»oa P&i* Alna. V* ho«boSdk, a apoooia ka hoik* Ma ke ooi a Kaaihia, oa haaiHk e paiia ka bila. Ca hoike mii ke Kotnite W« e ooouoo *i i k* hoopii a kekahi poe e *e ika ttolk> Kahuhii ? tJi lawek ka » hiki mai ka btia m aa konite i hoomakaukau ai, aiaila, nooiiooia. t7a h«lohelu alu« ia ka bila Kaoawai o ke alanoi a Mr, Widem*no tmm t hoomakaokau at, a ua w&ihoia oa ke komite o ka Hale i keia la< Ua heluhelo mai o Kaakna, he bila kana* wai e hoololi ena ika Paukn 407 oke Kana* wai Kivila, e pili ana i ka oihana Leta. Ma* nao o Dowsett ( e waiho ma ka papa ke Kanawai. Ca hooleia, aua haawiia ka bila i ke kotuitē o ka hale i ka la apopo. . tfn heluheln mua mai o o ke Komite Wae, i ka bilfi kanawai e ae aoa i kekahi poe kanaka maoli e lapaau, me ka uku i ke Kuhina Kalaiaioa i $6,00 no ka pa* lapala hookahuna. Manao o Kaapa, e waiho ma ka papa i ka bila, kokua o Barenaba. Kokua nui o Kaakua i ka bila a me Nuuanu. Ua haawiia ke kanawai i ke Komite Wae. Ua heluhelu mu» mai o Kahookaomaha, he biU Kanawai e hoom&opoopo ana i ka mahele o ke kane, a me ka wahine maku ma ka waiwai o kekahi a tne kekahi. Aole no hoi o kananiai ka loihi o ua Kanawai la. Ma ke noi a Kimo Pelekane, ua hooleia ka hila. Ua hoolaha mai o Kahookano, he Ka* nawai no ka auau pu o na keiki kane, a me na kalkamahine. Hapaiia na hana i hoopaneeia. Ua hooholo loaia ke Kana* wai e hooemi ana i na la e hoolahaia'i 0 n* holoholona helehewa, h«l6 li. mahope iho o ka lioolahnia'na, Hooholo loaia ke Kanuwai e hookaawale ana ike kula o na keikikane, a me na kaikamahine. Mr. Kapihe ka Luna Hoomalu. Lilo ka hale i ka noonoo ana i ka btla Kanawai Ko* misina Pale Aina, ua hoololiia e na'lii ;a hoihoi houia mai. , Ua hooholoia ka bila oie na hoololi ake komite. , HoōpAtiia ke komite ana, a aponoia na hana. Ua kapaeia eia na rula, a ua holuhelu akoluia ma ke poo,aua hooholo loaia kabila.

Lilo ka Hale i komite no ka bila kanawai alanui a Widemann o Mr. Kauhaue kaLuna Hoomalu. O.ke ano nui oia kanawai, o ka hoemi i na la hana o ka.poe e hele anāikalii loihi e haua'i. Hoopauia ke komite ana, āponoia na hanā, Poahā, lulai 17. , Hoike mai Harris, he koinite 'wae/ no ka bila kanawai e kokua i ka poe mahiai, a me na hana lima. Heluhelu mai o Moku he bilakānawāi iio nā wahine haalele kāile, a peli na kane, e hoopai ia he kanalima dala, a e hoohana i ka hana oolea i hookahi makahiki. Noi koke mai o Kaakua e hoomoe i ka bila ma kā papa. Ua heluhelu mai o Mr. Webster he palapala no kia Hale Alii mai, e pili ana i na puuku kula, tia hooholoia. Ua hooholoil ke kanaWai Mokuahi. Ua hooholoia ke kanawai no na hipa. Ma ke noi a Kipi, ua hapaiia na haiia I hoopaneeia. Ma ke noi a Nuuanu, ua komite ka hale. Ua heluhelu mai o Mr. Hitchcock he 01616 hooholo, a kue ia e Mr. Widemann, a ma ka olelo hoi a Kaauwai, e bana na korfiite malalo iho o na haawina knpono ma ia hāna. Uaku mai o Kipi/ a hapai mai i ka olelo hooholo ā Mr. Hitchcōck, no ka noonoo hou ona komite waiWai, a hoike mai ī mua o kā hale. •.'.:■ ■ ../• ' NaMr. Harria ka olelo hooholo k pili ana no na Wehewehe a ke Kuhina WaiW-ai, no kana hoike e waiho nei i maa o ka hale. Olelo o Kaakua, e Waiho haa ka papā.

Ua hooioliia ka hooholo e Mh Baldwtaj wahi aioa, e hele mai no ke Kuhini Waiwai, a e hoike mai no i mna' o keia ha!e f i kana maū hōike; Olelo hoi o Kahalewai, ē haawi hdd i ni komiie e nooiiōo, kue hoi o Maniirt». ,!!fi ' ! : " 1 Ktt ih&i hoi'o Mr. Bkldwin t a' Bgltihelti mai h® olelo hooholo, knē ia e hdojK>hd|K>h<> hdii 6 Mr: Baldwio, ua ho<ibok» k»a ia. --V"'- "•'• ; ■■■■ Mi b noi i*Mf. lVidertann, u4' a' ponōii na hatfa. :^U4 ke nbi hbi;i hd& patteeipopobora' titm. = ' n!! l4o) \-'" . ! : ■ " ir " Poalima; Tnl4i '' m dhelu mai ō Mfi RhodeB, he olēlo hoohol#; e koho ' ii i kdmtte '6 Luna Hoomalu kahi hoa o ia mau k<>yfte, e ho<£ mikaukati i inau nitiau/ a apōeouk 'e' ka Hate,maraua o ka HM ana mii o fce Kuhi£i WiH#aL Ua hooholo 16a ia. ' in 1 Heluhelu mai o KahaWwai iie olilo l»ooE kauoha la ka Unulilolelo e hete mai e mahele i na olelo a pau a ke JEtuhb a Waiwii. ; n • • --' - Nbi nlali'o Mt Rhōdeß, t lawe liou ka Luna6Ko<iUuloft olelo l(66bo!o. ¥ ilr. 1l&fde0 he olelo hoohdtb; fc lielē mii ke f n&iili Walwaī I ka poakahf ( a lae <i Wehewehe mal f kana'Eoike mikahīki ' Hapii hou ia ka olelo hooholo a ka Luni o Koolauloa, koe o Moku i k'a olelo hooholo. Apdtw o Kaakila, i ka olelo hooholo. Kanaloa o KaaUwai i keia olelo hooholo, kokni o Kaikilo i ka hoohek», lawe

H«lub«.l* loaika L«tt* HdtMlQ he p«la« {Alano kaHal* Alii, a Wohela po k tae ka 141« Katia#ti no k« kuknla I hale t»o aa »«oe ke kaof«ai ao ka laiiaa Uwa, imeka hookaawale i na hale kala, o aa keiki kane r ameoa kaikaoahlM» aa hoohoiiii, i, up apsang, ale © ka Poeikohoia, a koe na inea no ka popole, * popo noonoo h<nt . _ - laiai 1». « Hoike mai o Mr. Widetoann # no ke kanawai e aahaa ana i ka poe a paa e hoopukapuka ana ina iapaao. Ua waiho ia ka btla mua ota ka papa, a o ka btla a ke komile Wae ka mea i hoomakaukau ia do ka nooeoo ana, i mau niuau e hoopuka aku ai i mua o ke Kuhina Waiwai, i kona wa e kiki mai ai i keia hale. Kn mai o Kr. Widemann, a heleheln mai i katta bila kanawai e pilia&a i ka poe kuai ina laan lapaiu. Ma ke noi a Kaakua, ua haawiia ike komite oka hale. Ma ke noi a Mr. Wideman&, e hapai hon ia ka nooooo ana i ka bila,e ae ana, e aie ke Aupunija ua ae ia. Ua hapaiia na hana t hoopanee ia. Lilo o Kahanui i Luna Hoomalu, noonoo ia na hoololi a ka Hale Alii, iloko o ka bila e malama ai i na pupule, e like me ke noi a Dow§ctL Manao hoi o Mr. Harria, ke. e kupaa no keia hale no ka waiho ana o ka hnaolelo "ilonolulu, w i hoololiia ena alii, a kue ia e Kamalo, a na nui ka hoopaapaa. Ma ke noi o Mr. e kopaa no keia hale me ka ae ole aku i ka hoololi ana alii, a tia hooleia. Ua hoopanee ia ke komite # a na apono ia tta hana. Liīo ka h&le e komite no ka hilakanawaia Mr. Widemann, e pili ana i ka hoonknia o na Kauka lapaau, e kuai ana i tia laau lapaau, i $40, no na Kauka o Honolulu, Lahaiua, a ine Hilo; a ma na wahi e ae, he $10. Noho o Kauhane i Lnna Hoomalu. Lilo ka hale e komite no ka bila kanawai e ae ana i ke Kuhina Waiwai, e aie aku i $100« 000.00. ; Lilo o Alapai i Luna Hoomalu. Ua heluheluia ka bila f a he nui ka hoopaapaa, nolaila, manao p 6arenaba, e h<#opaueeia ka noonoo ana i keia, aia a pau ka pohihi o ka boi» ke a ke Kuhina Waiwai, alaila, e hapai hou ia ka noonoo ana, no ka mea, malia paha ua hewd ka Helu i haiia mai nō ka.aie oke Aupuni; ahe kumu pono e manao ai pela, no ka mea, ua hewa kekahi o kana mau hoike, malia paha pela no hoi ka hewa o kana hai ana mril ika aie oke Aupani. Manao o Mr. Widemann, e hooholo ikahila.

Ma ke noi a Kipi, ua hd6pau ia ke komiie. Nonoi hou hoi o Mr/Wideminn, e lilo hou; no ka haTe e komite no ia bila no. Ma ke noi a Kipi, e hoopanee ka hana. Uahooholoia. Poakahi, lulai 21. Hoike mai o Mr. Webster no kekahi komite n'ae i kohoia, e hai mai ana ke Kuhina Waiwai, he hiki ole ia ia ke hele mai i keia la e pane no na niele a ka Pooikohoia e pili ana i na hemahema o ka hoike. Hoike mai o Mr. Widemann no kekahi mau mea ana i ike ai iloko o ka nupepa Polyneßian no ka hoohalike ana i ka poe Ltt> nāmakaaihana me he poe la he luna ne na ilio a me na lio. Wehewehe mai o Mr. Dowseti i ke ano o ka mea i oleloia. Ana hoopau ia ka hoo* paapaa ana no ia mea, a hapaiia na hana i | hoopaneeia. ■ . . ! Heluhelu akoluia ka bila &Mr Widemann e pili ana i ka hoouku aku i ka poe e kuai ana i na; laau lapaau, a ua hooholo loa ia ka bila. Noho o Kamalo ma ka noho Luna Hoomalu, Lilo ka Hale ika noohoo ana i ke koena o ka bila alanui. Ua hoopaapaa no na Luna, ina ke noi a Mr. Webster, ua hapai hou ia. k& noonoo ana ika pauku Bame 9. Ua hoOmoei* ka pauku 8, 9,10, 11, 12, 13, 14y 15, ma ka papa, ua hooliloia ka pauku 16 i pauku 8. Aua hooholo i ka bila, ua heopania ke a apono ia na hana. . "

Noi mai o K&akua e komiie ka Hale no | ka bila e ae ana e aie aka ke Kuhina Waiwai i $100,000 00. Kae o Barenaba me ke i noi e hoopānee loa ift ka ooonoo ana i keia bila, a pan ka ninau ao» >i ke Knhina Waiwai. i: . /:., r t-; ; .. ;; ... ? • r . ,Uak#pa?ia n%rala; a .helohelo mai >o Mr. Webster, he palapala hoopii na ka poe kinai ahi o Honolalo, ,e |wi oiai ana, , e. hapai keia Hale i k& ana no ko lakou mao ao> haa. Ha<kc| noi a WebBter y «ta haawiia i ke komite wae. s ; . . Um hoppnlui ( iiiai o Kaakaa he olelo hooh bolp, .e kaaohaia ka Lana Hoomalu e hele e n}nau i ka.Luoa Hboponopofto4> j]k* Polynesian, no ka olelo ana ma kana pepa be poe Lanamakaainana no na ilio a me na lio. Make noi a Barenaba, oa wāihol* ma ka papa» Helohela mai o Mr. Wid&mann, he bila kapawai e hoololi ana i ka paaka 130 a me 131 ; o ke KMiawai Kirila. Ma ke aoi a Kaakua, aa haawiia i ke komite p ka Hale i k& la apopo. ■ lioi mai o Kaaawai e hapai hoa ia ka noonoo ana o ka palapala noi a Ira Ridhardaon ao kona mau dala e uku ai no ka alahaka ma Paanoi. Kne o Hr. WMemann, Kankaa, Knaaon, Mr. Knndya. Kokmi,o Bareiiaba ia Kaaawai no kā palapala heopiL • .. ' PoAlaa, lolai M. ; Lilo kahal» I f hwM*

*&• ik» $nnkt* ISO am? 18! o Kauawmi J£rril*. Hi» le tK« a tm hoomoeia iuilwl» m* ka |Mpa. ia |e krmiit« f * m hā&ā.