Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 4, 26 January 1878 — NA RULA O KO AMERIKA MAU ANAINA A ME NA OLELO AO NO KA NOHO'NA MAEMAE. [ARTICLE]

NA RULA O KO AMERIKA MAU ANAINA A ME NA OLELO AO NO KA NOHO'NA MAEMAE.

H'nuluia e David Maln.] IIELII 1. [Malnlo o koia poo, ua iini makon n na anoi lioi, <» haawi aku i na ao ana i ko makou poo heluheln, i na mla o na anaina naauao o nialuma ia nei ma AmeWka. Ile waiwai nui keia no kakou, ko l)avid Malo mnnawalea ana mai i kana peni e hoonnauao i kona lahui ma keia lala o ka ike, a e hooponopono ai ko kanaka iaia ilio imna o naa'ma maemae. L. H] He nui no na knnawai a me na rula e liiki ai ke liooponopono ia ke kulana o kela a me keia i ku i ka hiehie a ine ka malialoia: a ua lehulehu wale na hoomikioi ana a kela a me keia no kona man pouo a mo kona mahnloia mai, iua kana mau hāna, kona auo, ame kana mau kalai olelo ana, aka, ua.pono e loaa like mai o a o na rula like oko lakou mau lioomaemae ana i loaa pono ai na kapa ana aku he "Keonimana" a lie "Lede" (kanaka maikai, a wahine maikai.) Iwaena o na heluna kanaka lehulehu wale i hoouaauaoia ma 'kela a me keia wahi oka honua, ua nui -wale na hooponopouo like ole ana ina na rula o ka 110ho'na maemae ; a ua uui wale o īa poe naauao i loaa ole na vula oia-ano. Ua le« holehu wale no hoi o na anaina o kela a me keia, i like ole na hana a me na hoomikioi ana. Iloko ona anaina aka poe 'lapuwale, ua olnoln pono ia lakou na hana ana a me na kamailio ana i ku i ko lakou mau mnnao a rae na lealea ana, a iwaeua oia poe, ua lawe ae lakou i na loina o kela a me keia ano ; a lie maikai wale iho la no ia ia lakou. Ona olele ino walu aiia, na liana ino aua a mo ua haua hoomonemene ole i huiia me ka mahaoi, ha mau inea pono ilio la no ia i ka manao ana o kekahi mau anaina ; aka oia mau loiua, ua ku ole loa ia ika pono a mo ka hanohano o ka poe i ao pono ia ma na hoonaauao ana. O ke kanaka e kaena wale ana i kona inau aoao me ka hilinai paa ana mainuli o kona mau pono iho, aole oia i komo iloko o ka heluna o ka poe e liiki ke kapa ia he keonimana a poe maikni, oini ua nele oia i na kokua ana a me na hana lokomaikai ann aku i komt mau hoakauaka, i na wa poino, pilikia ame na ano «s ae. E naua maka aua oia i ka poino o kona hoa me ke kokua ole aku, e kn wale ana e nana i kona hoakanaka i piholo mo ka lelo ole aku e koku.i, e kn aua me ka aknaka wale ana aku i ka mea i haule mai ka lio iho me ka lalau ole aku e lomi a e kokua i ka eha o kona hoa Ona hana ku ike aloha amo ka tuaoraae, oia ka moa nana e hoikeike ae i ke kanaka e hiki ai ke olelo ia oia kekahi o na keonimana ; a ma la liana ana, ua hooko pono ia ka olelo ao"kaulana, oia keia: "E haua aku oe ia hai [hai ia oe." E lilee ine kou makemake e liana mai o Oia hoi, e like me kou kokua ana a hana uluolu aua aku ia hai ma kela a me keia nno, pela uo oe e haua ia mai ai. Ia oe e haawK aku ai, pela no e haawi ia mai ai ia 00, a o ka.u mau hana pono e liana aku ai, pela no e kukai ia n\ai ai na hana pono Ma na anp nni a pau, ua paipai ia kela a nie keia i hooiiaauao ia e hooponopono i kona ano a mo kona kulaua e like me ke alakai )k>uo ana a koua Lunaikehala, a inaluua ae o na kanawai a n\e na nila no hoomaemaeana un paliola ia lie kauawai la:i. "K nlolm oo i kou hoalanna E like ine'kou uloha ana ia oo."'

17a iko īini ia iwM'na o kela a mo keia pimlu kunakn, aole i hoomaopopo pono ia nft hoomikioi nna. a iwaena no hoi o koia |)oo iko 010, iin olelo \vtilo liikou ho moa 010 na mla a mo ua loina no ka hoonmemoo ann, he liana palauoka walo 110 walii a lakou, aho moa hoopan manawa Jika na«> ina e makaikai ia na puuln kanaka ma kela a mo keia m&u anaina iao pono ia, e hiki ke ike ia ka maemae amo ka holomna o ka lakou mau liaea ame na hooponopono ana. Ma Beriunia Aniei-i--ka a mo na wahi o ae i komo ia e na ala. kai maikai aim a na rula maikai, ua ike nni ia ka pii ana o ke kanaka mai ke ku» lana haahaa a i ke kulana kiekie, mai ka ililiune a i ka waiwai a me ka hanohano, e mikiala mau ana me ka palaualelo ole ma na hana a pau e pomaikai aL O na rula o ka poe maileai, he mau paku ia e pale aku ai i na ino e hiki ole mai maluna o lakou, e loaa 010 niai ai na hahau ana a na kanawai aina, a e hiki ole ai hoi ko makalakala ia na kanawai lani. He e pale aku ana i na haumia, na olelo peliipela ana, kuamuamu a hana| haukae ana, Ile kiai hoi uantf e inalamn i ka poe liaukae e komo hou ole aku ai la~ kou iloko o na nenelu poho o ka pelapela, a mp ka inlakila, a ma na aiakai ana a na kanawai liOomaeniae, ua pono u hoonoho pono ia ka lunaikehala o ke kauaka i Luua Hoomaemae no kona mau ano a nio kona kulana a pola i olelo ia ai: "Na ka maoinao o na liana, K hoike mai i ke ano o ke kauaka. Waukle 1. No hoolauna. ana. "Mai lioikeike wale aku i kekahi poe me kekahi poe raa ke ano e hoolauna aku "kēkaliī ik.i'TTalu meka māopoj)6 mua oie 0 ka pono a me ka ac pono ia oia hoolaun&' He nui na kumu e pono ole ai na hooluana ana, e like me ka hoihoi ole o kela a me keia e hoolnana- ia aku me kekahi, a malin aole i komo like ka olnoiu i na q hooluana ia ana, alaila e lilo ana ia hooluana ana i mea hoehaeha i ka manao. (Aole. -i JXlu.)