Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 4, 26 January 1878 — KO HAWAII PAE AINA. HONOLULU, POAONO, LAN, 26, 1878. Ke Kenetaria Hawaii. [ARTICLE]

KO HAWAII PAE AINA.

HONOLULU, POAONO, LAN, 26, 1878.

Ke Kenetaria Hawaii.

110 nn»;» kuUunu nui kn nolm nnn o koln n uio Uuia iil) inn, o ni'il.un i in ui i.. iinu ku |iuui nim oku lu linmui o kolu !i mo koiu k:iin iiki t> i:i in»lmi. Mn ki liilii Hiiu nkn iu lsi, iiii Imuwiiii kukahi in;iu honmnniio innikni :ina, i nkalii.i nm nu heioliiwnliiwn an<i niai o na moa n pan i pili iua kainaiki tioi. Ina lio koiki hiwnhiwa n hno|Hin ihflo imi ia ; nlaili», uu knnh'iuaia nn pili k»ko pnnni o kn ii)tia nona ka ln lianau, ino nainea n pun o pono ui ka mahimn lioohiw.iliiwa iu o ia la Liaii iu. Ua ikoa koi.i moa tua\vai.'tiiV 0 k.ikoii nui a iuo na lahni o iin Aiua e; , iiiawnoiM o kn poi3 ilihnno u nio kn poo I wniwai; :i ua oi hiwahiwa lon aku lioi i ka maliiiu.iia atm o ka l.i hau.iu o ka AiI moku, oi.ū, im ku.ihana lnulaha i.i, o !ilo ka la LniiMU o kn Aimoku i i...—0 liuipn [ inai ai uii ni.inao aloha aina a aloha ulii iloko o in kal.iia K'hulo'nn an \. ! U olulo kokalii moii kaiil-um, "llanoli w.ilo ko kniiaka, ko iko i leona la hnnau;'' u mo ho l.i, oia p.ih i knlii inon nni i liounian io liiwnhiw.i ia :ii o im la han.ui o nolio ia iH'i o ko ko ao unm koiki. lini, ua hi.v.ihiwa ain inoaiuoa ka īinliiinaia ana o un l.i han m n ko kakon miin Ainioku, lioali i hoi ka 1111*11 o pinmhi'lu ole ni ka malamu ami i kii hoomanau nnn 110 ko kakon aina ? 0 na kanakii i> paneo unn.Ukon, 0 na kiilanakiiuhale a me ini luuia hon o na :mo a pan, e liiolo nna lakon ; aka, o ku aiua, e mau una no iii. No ke aloha ana i kn iiiua, a no ka moamoa iiua i ka home, ke kumu 1 pipili nui aku ni ka u aloha ana o ke kanaka i kona piuihonua makanme. No ka aina i hooikaika ai ke kanakae oi kela, ano ia mea no lioi i waiho ai na •iwi o kamahele ike knla. oke kunaka, aohe ona aina, ua like ia me ka anwaa panana 010, aolo maopopo iaiii ke awa pohu mnlino maikai ana e hoonniha aku ui. Ua paiia mai ko nmkon īmiuuo e kamailio ma keia mea, nuunuli 0 ka ik? ana I aku i ke ano kainolainola ona mea i ina- I lamaia i keia pulu iho nti, no ka puni ana o ko KeneLuria makahiki; mai ka wa t nnia loa nuū. i keiehi na.kapnai qko ; knnaka malihini i ko kakou nti mau ku- j pakai. He Kutieturia ka nui 0 na maka j hiki, iniii ka hoonuika ana mui o ka aiua | 0 hookohi hon malalo o na ao iu:ilu nno I c, niui ko 11 a l i mai o ko kakou maii ]if. I aui na'i aiiui. (.) k.i liiki nuia mui unii o ko kunaka "waha nainii" a niu ku "ili alualu" i Icd kakou noi aina, oia ka epoka o ko kakou hanan ho 1 ana, mai ka nolio poliuliu oim ano liupo, a i ka mula'e niaikai oka nolio naanao aiia. I n a, 1111 moamoa a na punaliL'lo ia kakou k:i hunni.iuao aua uo na la ha.nau o ko kakoii inau Aimokn ame na kamaiki; he.iha hoi ke kuinu e ly\vahiwa 010 ai ia kakou ka hoouiinao aloha uo ka ptitii ana 0 ka ! h«neri makuhiki o ka h inau h>u ana o ' ko kukou aina ?, ' E like me ka niakou i lioohalahala ae nei, ua kamolamola loa ka maUiuiiiia uu;r t a he kn ole ike aloha pnniele ika aina a nie ka ana iaia; u li o nu'a j maikai ole tio hoi ka hoohala ana ae i j ka pnni ana ae oka liauen inakahiki o ; ko kakou mau pukoa kaulana, me kahi ! huakai kukui walu il,o no. Ka, e na alnea : kauiika i koe o Huwaii nei , aole uul'Ī he ! mea kupono 5 «. kakoii ke eu like na mea ' iv pau, a e liook uiwale i kahi la c hoo- ' mnnao nni ia a. ka puni aua o ko kakou | Keuctuna? b'.e linli aku kakou e nana ia Amerika Huipuia i kula makahiki aku nei: ua liapui hauoli nni lakou i ke Keneturia oko lakou la kuokoa. Ua haiia lakou i na haua hookel ikela ina ua haua •nUamai, a ua hoomania ko lakou man malania ana no kekahi mau pule; a ehauoli ana ika huuoli o'ka lanukila oiaio. Aia iloko o ka pnni ana o ko kakou Knneturi.i. he ūni na uie.i a kakou H knpono iii ki' hauoli pilu. Wahi a ke kakau anaokahi iuea kaulana, "Hauoli wal- ia aina, mooh'lo." Uu hiki in Aun'rika Huipui.i ke haunli nie k.i ni.ikain ii\ oi.ii h« inoo--1«'1d kona, :i kana inaii k.-iki kahakaha

iii miiluim o ku [»v]hv puu t»K) o ktv īuiuui\v;v, Akfi, liiNilui liii iikm i lianuiu no ko kakou, lu- ulo, lon; uoUl' nioololo īuina o hooniiinao i kn luuHn-i niiikahiki mai koiii ln iiku. llu 010 lnii,—ll:l liko mo ho moi'uluiiK- i'uliiuiilolo la i uiiinlo iui niahuiu ō l;a hihio kuponli o k;i uuuiiiwii, n nalo nku iloko o ku [uiliulin o ku w;ic īuihiiu'i. M;v ku hooniiuipoi>o iiini, uii niiuiiio uuvkou, e ]>aiuiii ivko i nu uioiv n pivu, e ul:v like imvi; :v i> hookii;x\valo i k:ihi Ui 0 koi;v mnkaliiki, no k;v niuhunu una i ko kukou Knu'lnm. Hi? oiuio, Uii hiihiuo ntu k« hi LS o liinuiu'i, iiku, ho liiki 110 ia kakon ko liookiv\viiuh> i ktihi liv'oko;v i> iu>, i lu tt liiinoli piliii iii 110 lei) Ilnmiii iniui koiki. l'olu'ii lioi kiv la 11 o Luno ? 110 howii iini'i ko hooluii ivku ktv hiuioli Khueliu'ia UH' ku la luuulii hooniiUUvo o kn Aiiuoku iiiu!- 1 Ua iīlono m.u niiikou, oia nmloko uoi kokiihi niiiii h.iolo, u;v hiki ni«i, 1» un wailio <iki) hikoii i koluihi pnlapaln uoi i ko Avi|> 1111 i ; u 1101 nku luu», o aoiii iimi lnkou, « lii'onioo i nuui nlnluio nmloko noi o ko kuLuiakiuilialo. JIo lio In, 11010 \vi\io iniiloko noi 0 ko kuliui.ikiiuhnlo kiv uiiikoniiiko iinii, nk:i, in;nviilio nku noi kokiihi nuv 11« wahi, o pili i\u;i i ko kulnii.itemlr.ilo ; auuilia [lalin, ina ka4ionnioo »uii\ i ai.ihno, u puui kt>i« iiuiUupiuii. lTn inii inni lukoH, hiu\wiin nk« in hvkou na p'imaikiii o ka lioomoo 1111:1 i 11 iv tnmi iiliihno nei no n.i lu-ikahiki bo Knnnlima ka loilii. O im lilo, 11 1110 »a po nuiikiii, i lionliloia aku, 110 loaa niai nna, 0 hooimuiia aku 110 i;v luo ua 11 ui noi 110 na makahiki loihi launa 010, lio Kunali* niii. Na l.ikou ko liomuoo ana i na a! iliao a iiio 11:1 lako e iio u pan, i hooponoponuia inal.ilo o kokahi [nilapal.i lioopan 1 huinia 1110 ko Aupuui. Ano, inn jim moa o pili ana i ka honini'o .(lili.m 11111. ho li.uiil -uii akoikoi ia 0 luipaiiii ni ; 0 kono aua nio ka niii o iia lilo a nio inv [uin tl ila o ho.ihnia .>i, i kupouo ai ka hookoia nna. Akn, maua iiluliao, o pili ana i ko kul inakauli.ilo ; 0 liko mo ka moa i maopopn ia lu-ikou nn 11 :v kulaiinkivuli.ilo nui o na uiiia 0 ;—0 ua alahiko, i kauoin na ktit iin' na ni niwliu ik iika, nu hooi'nlo ln>v in lnkou, iiulo 0 leoiuo maiiluku o ka pohui 0 ke kulanakauhali;; ua hookinia na maii kan nhi la niiv k.m inau walii i hookaawaloi» mnwnho 0 ko kul.inakuuiialo. 0 ko kuinu nni, o k 1 hookioia iinn o n 1 kaa nlii mawaho nku o ke kuian ikaulmle, i nien no ia 0 p:ilo aku ai i nn kuia a me nn ulin poino wale. e lou. v mai nna, ninmuh paha 0 iia uliu iuo «n.i, a me u-i mnlnm< makaala loa ole in o ka hookelo in ana o ua u)n 11 kan «hi nui uialoko 0 ko kuhin.ikauhale. Jl,i ka hapai ana pnlin 0 keia poo e noi nei, na manau uo pnhn l.ikou,t> nl.ikniia nj rula 0 ka hikon mau hnna, e like me ko na ain i e. Aia m i na kuhui 1 kauhalo nui onaniuu e, ua liuomoein ho mau alahao ina k.ihi inau alanui helo uui ia e ka lehulohu, n i ole ia, ma u-i aianui e holo aua i kau uiiiu wuhi mnknikai uni ia, uialoko a mawuho o ke kulanakauhnlo. 0 keia m ui alahno i hoomooīa uir\ ua al.uiui 0 loko o ke kulauakauhale, ua hookauia ilio malun.i me na kaa alonlo iiliiia, i leauoin e liookahi, a elua paha, a ekohi mau pau lio, e houkio .uia lakou no kn l.iwe n me ke kiola »n.i i nn ohna uia kel » u me koia niiiii walii i hoak..kaia uinloko o ko knhiuakauhale. Un hiwoia m.ii ka elim 1 a keu nku pahii na k.ipuni konken 0 kekuhi liuui wahi o ku uhuini u«j ka nioe ann 0 ke nlahuo, a maluna walu no o i.i kowu 0 holo -,ii ; a inn. hookahi wnlu 110 al.uiui e 11100 ai, al.iila, elua m .u n1.1b.10 e hoo-noL'iii, —oin iioi 110 ka holo unn n uiu k» hoi aun nui. J[,i kt» hooholoin aua o ua tn.»u kaa nei, u.i huopouopouoia k.'. ui ilama ana 1 k;» p.ikele a me ke olu 0 ka lehulehu m.J,ilo u kekuhi mnu nila 1 hooponoponuiii, maw.uuin o ka īlui 1 lloomoe Al.vh.io a me nn Lunn Kn!;ui.i-I kauhale. M.» tiv oihaua u p.ui e pi.i nn, v i tne ke kulannkauhiile, u,i p;» u lakuu i pau i ka hoomaluia e m» Lun.v 0 ke Au-; puni kulnuakauhale. 1 iloko o ki>ia 10.11» la o ko k.ikon mnu I holomua an.», u-.t lu.ihoi 1» m ulmunhie ' hie ko mnkoii inuo man:io nm ka ika an.« 1 nku i na oihnna holomua o 11.1 ano Bpnn;, a e like hui me keia hnua, i luno popei' ao ia ui e H.iw.iii nei, a» hap iii.i m,»i ko maknu mau mnnao m .knmua e aipo ko-' ke aku. Ak>, e lik* no me kn lmpu i aiia i keln a mo kein hnna, he m»u kenkva a lio mnii nh»i no kekahi e p>li nna ine ko lakou ihau hapaiiiv iuin. Ann, o ke keakea nui maloko iu>i o ko kul»onk.uih.ile, me ka hoomoein ana 0 m nlahao uei, oia uo kn h.iiki o k,» h.m .ii nn» : o ko kakou mau .il.uiui. Aole 110 p.ilm : i maimo niun ia, e iiluīa mai anak»» moe . nna 11 kahi mau oihnna hou ma ko kakon ; 10-.ui knamoo knhinuknnhnle ; ina la, n » ■ lioomaopopo niua ia ko -ikoa u nK . ke : knpono 0 kn kakou mnu sil>»uui. 0 ko I kakou mau alnnuiakun mn ku kul,ini.k-»ii-i hale nei, nia iii/na iil.inni Mui me Nuui.inn; ak'i, uii» kukahi uim w>hi, niv mio j«ih,li ii'i. M k u , Aiipnni nui, ■> l 4;l huo|,|||||lll|Mlll>l 1» ino kn houm.ilu ann i ko kuil.ln.lk mli.lu, u.x waih.ii,» ki» ii]„l.iLna una

ma im linia o kn puo Ijuiu\ o ko Aii|uini Jv.niiinalvnub.ilt>- No lnkou ku m:nu\ o k>i lionpunoiiono a nio ko kau iuia i na rnla IH> ko kuUiiiikimlmlo ; lio miinn kai luiiiwii i ia Inkou, o hoakoa ai i na alamii, 0 Imihuoo ai i iia linlo, u o liapai ni i kok.ilii imui oilian.i luni, o pmio n o lioonnni ni i ko knl.iiiakimlialo ; i linoknaia nu ]ild 111 liloko inai o na auluin Kuikawa Kiiloko o ko kiiliuiuknnhule. Mu o k.ikmi noi he ano pupu ka lmpai ana i ko nuo hiina o liko mo koia, iniinuili o ka lawa pono 010 o ka niann, i wailioia inai ina Lnn.i llooko. No ka miM, aoh' ia lak«m ka liaawinn, o hiki ai ko linpai, a mo l;a niana lmi o hiki ai ko liooko, o liko iuo ko ua aina o kn honkaawalo oia okn liaawi ana i naliana hiiii o ki't> a nio lu-iu aiio, ua konoia kakon, c kali ni ilii', n liiki mai ka w» o ko K.an Ahaololo; al.iiln, loau inai ka hanwina a nio ka mana o hooko akii ni. 0 na kuiiin koakoa nui ilio la no koia, o ka lawa |u)iio 010 o ua mana o liooko aku ai. Nn ka inoa, ina paliu, o loaa pilui <iīui koia inau inaiiii, alaila, inu ln, ua liiki poni) ka hookoin anu. Mo iio lu, o kokalii hooka'nlnu nni, oia no paha īm inoa, o iuli aua i kn liauwi ana aku i nu l'oinaikiii o tia uiakahiki ho kaimlima i ua poo lu'i. O n.i makaliiki ho kaiialiniii, lio inau mauuwa loili: kola ; 0010 i muopopo ia kakon ua iuea o hanaia »un ilnkn o i-i inmiiiwn. lvo liuli hUii a aaua 1 ka au i liala o llawaii nei; o llonolnhi noi, ho kula nolm u piuiou walo ihn uo. Ak.i, ko linli nkn o nmia i ko kii Imalala o koia tnau la, he ano o lou nti nioa i luinain iloko o ia mau maiiawa. 0 k.i lioop.iiiiu ana o uu pono n ran na poinaikai no kalu 11 ui hookalii, u no ka uiauawn loihi, o like mo mi makahiki ho knnalima, 'ao auo kuilio ko unikou 1010 paumako mia aku o apono. Aolo oniakou nimiaoio lio mon knpouo kn hoopuaia ana o ua hana ku i ka lohulolui malalo oka honi» iln iini l'iaa pnka aiiu o kalii llni kuha'o. Kiu ae imo ku nuho I mai uoi ka Ahaololo i koia makahiki; a inn ho ino.i hiki ko hoopouopono in koia in m keakoa, lio moa ku i ka nluuio o ka I liolomua ka iko aua aku o hooliniokiii'-'i mai ana na alahao i ko kakon niau ka- | pakai auio ua kakai i.hiii o Ilawaii aloha!