Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 5, 2 February 1878 — -HEKAAO ARABIA -NO KALUA WAIWAI HUNA A ME KE Kahuhipa Laki. [Unuhiia no ka Nupepa Ko Hawaii Pae Aina e kekahi Hawaii noeau.] [ARTICLE]

-HEKAAO ARABIA -NO KALUA WAIWAI HUNA A ME KE Kahuhipa Laki.

[Unuhiia no ka Nupepa Ko Hawaii Pae Aina e kekahi Hawaii noeau.]

HKLU 5. MA LV UOPE inai, uu hoomuu uku o L-mililiu i lea i.ulo aua i ko Akun mo keia nmu limiulolo, "O ko Akua oiuio, Oiu no ke Aluift Niina i hana i ka iiini, u kau akn i na mea o luna 1110 ka nakiikii 010 i ko kaula, a kau ia meu me kt> koo ole ae i j)oti." Noonoo nui ilio la o Imiiliha i ki'iu mea, a hoiko aku la i kukalii o kona {»oe houloiin, u hoiikukn aku la i konn inau kanalua u pau no ko i)ukianosa akna ana. .0 ke kunaka, walii una, i liiki olu ko palo at> i na nahu wela ana a ka nalo liope eha, he hiki anei iaia ke noho mana malunii o ka ke Akua Nui mau mea i haua ai ? Aole! Ia wa, kumailio pono iho la keia i kona poe hoa, a ua hoohuliia ko lakou mau manao,. a pau loa mahope o kana kuliikuhi, a niai ia la mai, e hui pu ana lakou e pule i kela a ine keiu la, a pela no hoi i na la a pau. A no ko lakou akoakoa mnu ma kekahi wahi, ua haiia aku la ia inea e koknlii poo i ka Moi, no ia mea, ua kauoha koke ia lakou e hele i ka hale o ku Moi. Niuau aku la ka Moi ia lakon nie ka leo okalakala, "ke hoomana nei ka oukou i ke Akua e, aolo hoi ia'u ?" Haule mai la hoi lakou la i ka nahe. me ka olelo mai, "e ke alii ka Moi, ke kupua hoi o lalo nei, ka mea hoi a Alahe i oluolu loa ai, o makou o kau poe kauwa hoolohe, o ka Moi alii haku o ka honua nei no ka makou e uiailani mau nei i na la a me ua po a pau loa. I ka lohe ana o ka Moi i keia olelo a kana punahele, ua olu e iho la kela luwai ko lalo, a hoouhi aku la ua Moi nei ia lakou me ka hanohano nui i ka loaa o ka poe nana ia e pai aku. Huli hoi aku la lakou i ko lukou liale, a o ka lakou liana mua, o ka hoomaikai aku i ke Akua Mana Loa, 110 Kuna aloha nui lojt ia lakou. | Mahope ilio, olelo aku la o lemiliha i kona poe hoa, iua kakou e hai huu ia i ka Moi no ka kakou hana, a lawe hou ia kakou i kela walii weliweli, alaila, aohe o kakou manaolana i koe uoua, a ke manao nei -au, o ka kakou hana pouo wale no i koe, o ka haalele ana aku i ko kakon one hanau uei, a e liuli kakou i kahi e hiki ai ia kakou ke hoorhan i i ke Akua oiaio me ka hoopilikia ole ia. Kahalia ! pehea la e hiki ai ia kakou lee holo, aohe kakou i ike aku ia aina o kein wale no, wahi a kekahi o kona mau hoa, -E hilinai aku kakou i ke Akua Mana, wahi a lemiliha, a Nana no e alakai aku ia kakou, aole kakoa e haliai mahope o ka Moī i kona wa e holo at ma kona kaa kaua i ke kaua, a healia hoi na mea keakea ia kakou i ka hoomalu ana ia wa oiai e hele ana ka Moi eono la, a he hiki no ia kakou ke noi aku i ke kiai o kaleou e hookuu mai ia kakou e hele e paani i ka kakou lealea e hana mau nei, oia ka Feheukian, he paani' ka ia maluna o na lio e holo ai, kiola aleu i ka jiopo a alualu "aku maluna o ka lio a hopu aku, oiai, e lele ana no iluna ka popo, nolaila, ua lawe ia na, īio bolo loa no kuia.paani i loaa ka popo i ka wa e lele ana.

Ua kuikahi like mai la. ko lakou inunao i keia olelo a K-milihu, a kakuli ilio { la lakou nei o ka hele o ka Moi i ke kana me konā ptjalikoa iiui hewahewa. Aohe no hoi i liuliu iho, o kn hoomakaukau no ia o ka Moi no ka hele i ke kaua, Ia wa olu iho la lakou nei. A hala ka Moi, hoeu koke ae la do lakou nei i ka lakou mea i hooholo «i, a i ko lakou holo ana, ua lohe koke ia, a ua alualu koke ia e na enuhe o ku Moi, a loaa no, nka, ua hoole mai lakou, me ka olelo mai, ua luhi makou ina hana lapuwele a ka Moi, tia manao ia, lie ukuu oiaio-loa 'a no ka honua oei, eia nae o ka makou Akua e maUuna nei, o ke Akua Nana i hana i na īuea ā pau a ka kou e ike nei.

Unuhi ae la na keiki lleleue i na pahikaua a lakou, ia manawa ua emi hope aku la na enuhe, a liao ae la na kepa i na lio o ua poe mahuka nei, ku ao la ke eliu o ka lepo, a nalo aku la lakou nei, lioka wale iho la no ka poe L alualu aku. A no ke kūupau loa o ua poe nei i ka liolo 'o na lio, ua maloeloe loa na lio, a ano kukuaau, hiki ole ko nee hou aku, no keia pilikia ua haalele lakou ina lioa koele wnwae aku la no lakou nei, a no ka pololi a nui ka nmkewai, uil maluhiluhi iho la lakou a ane liiki ole ko hele, o ka make wirio no kai kau īuai innia o

Ta wa hoomaha iho hv lakou ma kapa alanui, a kulou honmana akn la i ko Akua a lakou i panleliia ai, o noi ana e nloha ia lakou. la wa ua koino iho la ka manaolana iloko o lemililia, nlawa ae la kona mau makn iluna o keleahi niauna, a eia no nae lakou ma ko kuniu o ua mauna nei kahi i noho ai, 0 ko lakou eu koke ae la no ia a helo aku la, uohe no hoi i linliu, hiki ana lakou nei iluua pono oua maiuia nei. la wa iko koke aku la lakou hopunawai, ua lipolipo a \iliuli launa ole ka wai, a nie he mea la no o ka luawai o ke ola, a e noho ana kekahi kahuhipa ma kae o ua muliwai nei, a o himeni ana, oiai kana poe liipa o hooiuui ana i ka ono o ka niauu, a kahea aku la o lemiliha i koua \ooe lioa, a pilia ae la lakou i ka ikaika. Ilaawi aku la o KehtHuouka ke kahuhipa ia lakou i wahi ai, a noho iiio la hikou nei e kamau a piha aku ka lua o ka inaina. Ai iho la lakou a inaona, a inu hoi ;i kena, a hoomaikai aku la lakou i ke Akua no Kona lokomaikai uui ia lakou. la va ninau aku la ke knhuhipa, ea, pehea i hiki ai ia oukoii ko hele. nw : ia nei, a nawai hoiTknhiknhi ia oukou i ke alanui, oiai, uohe kauaka i ike i keia wahi, owan wale no, a mai hea mai uei oukou ? Ke nuuiao nei au he poo kupna oukou, a e hai mai i ka oukon mea i liiki mai nei, a inalia he mea hiki hoi ia'.u ke kokua aku, alaila, e kokua iiku no au ia

; oul<ou. ; Noho ilio la o loniiiiha a kamailio ;ikn la i l<e kulmhi[ia i na inea a pau loa i luuniia e lukou, a me k<> lakou paulehia ia Dakiauosa he akua ia, aka, īnalalo o na kumu niuakaka lea. iui liaulu kann n.aii hana !iuoputii[iuni malalo o na niana o ka Moa Mana Loa, no laila ko inakou lnialele i kana mea la[iuwale a pau loa, a hlllī ae la makou a hooniana i' •; Akua Ola, a ijo ia rnea e huii uei niakou i uiiiLu e, Uooinana aku ui I;iia. lawa poliu uiai la ka malauialama o ke ola iloko o ua kaliuhipa nei, a pnalena ae la ua mea, kahiUo aua i manao ai lie oiaio, a hooknhi ko lakou pnalu like ana i ka pule, a hoike aku la ua kahuhipa nei, aole oia e haalele iki ia lakou. 0 Epe.«o nae, wahi ana, oia kokeae 110 la, a e pilikia auanei paha onkou ke lohe uku o Daki;uiosa. Ua ikenue au he aua ntii, a'u e hiliuai nei ina he kuiialia na makaliiki e hnli ia ai, aolo ny e loaa ana uolaila, e lawe aku au ia oukou ilaila. N.v Hiolaki Eiiiku. Me ka hookaulua 010 iho, ua liuliii koke iho la lakou a hele aku la. ile wahi ilio mikuka ua kaluihipa nei, o kona inoa o Pape, aka, aole o lakou inakemake e liahai keia ilio ia lakon, o hae auanei lolie iu mai, aka, ua uaiamimo ilio la no keia hookahi ka helo pu ana, kipaku mui la lakou iaia, aohe o ia uei hoi aku, oi noke lakou a ku a pono ole, hoonou maoli i ka pohaku, pa ukn la tua kekahi o kona man wawae imiu lewa e lewa lewa e, aka, lioumau aku la no keia i ka uhai mahope, e ekekei Uele ana, hoonou hou mai la no lakou i ka poluiku, pa no i kekalii wawae nuiai koe, 0 ka lope e ae la uo ia, aka hoomau aku la no keia i ke alualu ia lakoii, e uee aua mahma o ua wawae hope, holu hou niui la 110 ua poe nei i ka lioonou i ka pohaku, pa no ma kekahi wawae hope, haki [>u, ia wa k'i iho la ua wnhi ilio n <>i ma-' hma o ka wawae_ i koe. Aku, uvhr ia ae la ka waha u ka'ilio a kauiailio akn hi ia lakou penei. u Ea { ke hnli nei oukou ia Alahe, a ke keakea nei ouleou i ko'u mau . īuauaolana a nau ma ka hahai ana ia loukon nia keia huakai. Aole anei hoi 1 owau no kekahi o ka Alahe inau mea i j hana ai ? A o oukou wale uo hoi auauei j kai makemakee hoomanaaku iaia? Ku--1 [lanaha muoli ka ilio, wahi a lakou, o ka | hoki hoi kai oleluia ma ka Baihala i hoike ia he kamailio, a o ko ka ilio ike hoi, aia tua ka huelo, eia nae ke kamaiiio mai nei. Ua kahaha loa ia lakou i kei i haua maua, a komohia iho la iloko o Ltkou a j pau ka naau aloha a menemene, i na hana ino a lnkou i haini ai i kahi ilio kiua a haluo le, kouiui ae la kahi huelo e wiliwiH ai, e oui pooiuuku ana kona kino imua o lakou, no ia mea, ua koi ia lakou a pau e noi aku i ke Akiia Maiui "Loa 0 kala mai i ka lakou mau hami kkoino i kiihi ilio Uewā. ole.

A]io iho la lakou iuia a hii liele aku 'la ma ko ala a lakou e helo nei, uole no lioi i lii.iliu' ko lakou nei liele jina aku, hiki ana lakou nei i ke ana a ke kahuhi"pa e ulakai nei ia lakou, a no ko lakou maloeloe loa a maluhiluhi lioi, ua hanlo. aku la 110 kela nioo, waiiio no lioi keia hiolani, pela lakou i waiho ino ai. Aka, 0 ka mea kupaianaha, o ko lakou manao iio kui 11100, lio kaakaa• no nao na maka. Ina paha i liko nio l'eupeuumkawahi, itia uu pono, moo kahi, innhaala l.oi kuhi, aka, ua liiamoe oluohi loa ia lakou. 110 nno eehin no o loko o ua ana nei, aho pouliuli no hoi, aka, ho hakuhaka nui niuhina pono, o, komu i\i na kukuna puniohaim o ka la iloko o na aua nei, a pela e muiuuaania ai, e kololio mui ana 110 hoi lie wahi aheaho īnakani, e peahi niau ana ia loko o ua ana nei, a lio olu wulo no ka noho aua, a,pela lakou i no--lio linliu ai 110 kekahi wa. I ka hoi ana aku lioi o ka poo i alualu mai ui ia lakou uei a liai aku i keiu niuu mi'ii ia l)akiuuosa, ua kuhaliu nni lonoia no ko lakou holo ana, ala koke inai la na lioohiwahiwa ai ia lakou me im lole nani a pela ;iku. Oiai oia e nalu aua a e hoka wule '.mu no, lioeu unu no ua wuhi aluia noi ona a oh'lo mai la: E ke kupua o lulo nei, ua haah.-le ia oe e ko poe knuwa, no ka mou, ua hilinni lakou i kekuhi uluia aolo iu oe. la w-a lapalapa ae la ko ahi, a paila ae la ka wai o l;onu_huhu, ua puni oin i ku wela o ku inuinu, uaennvna kona uiuu maka, a hnululu na pupakole, no keia kuinakaia ino ana a kona poe kauwa ana i hiliuai nui ai. Ninau koko alui la o Dakianosa i ke akua lapu, he hiki tio auei ia oe ko kuliikuhi niai ia'u i kalii i pee ai keia poe kuuwa lapuwale ? Olelo aku la ke akua lupu, ne, owau walo no ke hiki, aole kekahi inea kino kunaka e hiki ko iko ia wahi, ua nnlo lou, a na'u e alakui ia oe ine kou pualikuua i ko lakou wahi i pee ui, a e loua no auuuei.

Ua hoi'ii koko ae la no ka j\loi i ka liele, a o ka niaki aku hv no iu, aolo no hoi i liuliu hiki ana lakou i ka puka o ke aiia. Olelo aku lu ke kupua, eia iho ia nei kalii i noho ai la ua poe nei. Oiai hoi na piha a hu wale akn no iwaho ka inaina o Dakianosa no lakou, hooiuuka iho la e konio nku iloko, aka iawa, epuai mai ana ka mahu ine'ka makaui pu mailoko mui o ke ana, a pouli loa ae la lakou a liiki ole ke komo aku, iuemi liope aku la ka pualikanano ka pouli, a e "halia poele aua ka pnpai 0 Honolulu," nakn aku naku mai, hookui uku hookui mui, pela no ko lakou hou hewa ana a loihi wale, oiai ua uhi f)aapu ae la pouli a puui ia hapa o ka honua nei. Ua papulua iu ka huhn o Dakiunosa no kein mea, emi iki tnai la no ia a pau komo hou aku la 110, aka, ine ku pilikia no leeia mau haiiu ana, a he hiki 010 loa no iiiia ke komo aku, oiai ua ano e ae la ke <>a. Aka, ika mao ana ae oka pouli ike aku la oia ia I'ape e moe auu no kona poo īluua o kona mau wawae, a ike niuopopo nku la no i ua ]x>c lleleno nei e*"'tio a me ke kuliuhipu., ua pauhia loa ia 1 ka hiumoe, aka, e aa mai ana uo nue na maka, a ano īnakukoae iho la keia, a hiki oh' ke uee uku a kaniailio akn, a ke hana uku i kekuhi mea ia lakou, eia nae ua piiia pono loa ia i ka inaina me ku iiiumio e nwi innloo i kela poe lokoiao, eia uae ua 1010 i4io la konalhna, na nmeele hoi konu niau wawae, aole e hiki īa ia, ke nee aku i hookahi kapuni imua 'e hoopoino aku i ka ke Akua oiaio niau kauwa.

Na na hiohiona o ke ana a me nahoo- | ko ana a na Lani i kono aku iaia e hoi! nele alui, a hui aku la me kona pnalika- i ua, a hoopunipimi aku la nie ka olelo ! aku, ua loaa aku nei in'u na poe kauwa nei, a ua kulou īnai nei iinna o'u, eiaime ui'le i pane nmi ti<-i iu'u, ;i n.i hoo|iaa pio ' ia u.ku nei e a'u iloko o ke ana, a hooho- | lo ia ka lioopii e kau akn ni uiuluna o l;ikot;., līoi akn la ia a hai i k;uia pno kanwa he kanaono, me kaua inau --1010 hooioi e kaena aua ina mea a pau. hi' la lealea I nona ka la e kau ai i ka hoopui i kehi I poe mahuka. | Ninau hou al;u In ka Moi i koni ku- I pua ika mea o liuna ai, iiii olelu mai ke | kupua, e kukuliiia i pa inanoauoa loa a i punikeana, e Hoopimi 'loa ana me ke I kōe ole o kekahi wahi, a pela e paa pio ;ai lakon a hiki m-ai i ko lakou wa e hoi aku ai i ka opu o ka honua. E liiiua hoi oe no kou hanohano iho, , e kaha ia maluiia o ka p ; i ka ia, ka uiul kahiki, a me ke kumu o ke ke.knliiia ana o kr;a pn. ,i o keia niau meu' a pau, no : liou pono. kou pomuikni a me kou hano-! h.no iho no. aole no Imi aku, a he hana i nui knulana ia au ; hium ai, n,ikeia Tne j ka waiwiii nui kou Uukiilu nna i;i n „-. a . (Anh'