Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 11, 16 March 1878 — Ka nanaina moowini o ke kulana o Europa. [ARTICLE]

Ka nanaina moowini o ke kulana o Europa.

I fea narta aku, aia lie okuleu' ikaika ana raa Europiv Ee hoike mai nei na lono aia o Anset'uria, ke hoaleoakoa nui nei i na\koa iua Hunegari' a nia T>a wahi e ne, oiai boi o Euoiani e hooikaika puahi ana i kona maū moku kaua uaa na kai e Tureke. Aka, o ka mea anoninoni launa o|ja o ke.kulana hooponopon'o pili aupuni ana o na l»hni. Ua makemako o Auteturja e malamaia oiia Aha TJwso e na mana i kakau inoa pu malalo o ke kaileahi o Pftrisa i ka 1856, a na lakou 6 noonoo a hooholo i ka mea kupono mawaena o Rusift a me Tiireks. Ua waiho pu mai no hoi o Auseturia f o mnlamuia ua A"ha Uwao nei tna Yienua. Ina e apouoia ana i Aha Uwao ka nnea e inalamain aku «na o na unma nui, piaila o ia ke kuiou o iu akoakon ana, e noonoo hou no kē kuikalii o Pwi-iaa. Ma ia kuikahi, un panikuia ko Di\denola ia Rnsia, n ua kaupaleuaia ka uui o koua nn\U moku kaua mako Kai Eleele. Aka, aoio i hoiko mai ko Uueia mnu UioKiona e ne i koia nmu leuinu. Ui» Loolemai nei nue lea Emopoi'a o Rusia i ka Aha Uwno a me knhi e halawai ai. 0 kona mnkemake i Ahaolelo o ria luhui e h'ocT ponopono ai i ke kumu o ke alauna mai o keia kaiia. ■ Me keia manao i niakaukau mua iloko o Rusi;ii ke wawa pu. itv. miii uoi ua noi mni oia he pono ia Amorika Uuipuia lee konoia e kouao iuni iloko 0 keia Aliaolelo. O kopa maOno pnha i nulowalo ui kmn kurou Uoohunnhuna, no ka nioa.akahi no auanei a koiioia I o Amerika e komo pu iloko o na kuka aua o na aupuui uui o Europ». A ina io e aeia o Amonka, ahiila, uohe haua iki malalo 'o na kumu p ke kuikahi o P*risn. Miunuli o ko Rusia kue ia V*ienua uo kaln e hulawai ai, noLiil», ua wiiiho uiai uei oia i ka inoa o Badeu--B.>-elone, o k»hi kupono i;% no ka halawni nnn. Uu hopoliopo iionuu pnh» k>»T5mcpora o koino mai k©kahi poo o i\o o liookomokomo i ko lakou numao i uu la!u ko'uoho ka Ahaolelo ina Yiennn. E ikeia mu koia mnu hakoko aoho mnopopo. No ka mea, ina e hooholoia nm kokahi o kein mnu kuiuu ntt,usm, alnila he hoohuahaa auu ia i kokalii ao-. ao, K hoouiauaoia, i ka 1856, ua ikeia ka niiauao o na mnua nui o l5uropf» Komohana, a ua hooiaioia o ke kuikalii o Pun'ā'i. He ennnawa loihi ka na laluii ■> ke Komohan» o Eni'opa o kn noho inakmnakn aim. O keia mau lalnii, oia no o Enalani ameP,\riiut maknpapaakahi, Anseturia « mo It»lia ma ka pnpa alua. 0 ko lakou uei mau inanao, oia ka houuku i ko Rusia mnua kalepa. Ke moe nei o JUlia ma ke Km'waennhoiiua. 0 P»rani boi. «ia ma na kapakai elua o ke Kowa a me ke Kaiwaennhouua. Ke mnkeenalee nei hoi o Eoelani i kunmoo keakoa ole ia no kona panalaau nui ma Inia, a o Ausetnm lioi aohe oua nmkemako e lilo ia Rusw k<\ mana o ka nufeu o ka C3tili»v<ii Uauuho. Ho maniiwa pokole nmhope ilio o ke kakau iifbu ana inuUo o ke kuikalii o Pi rist, h;iipu uolana-poo o Bisim;ikii, ko Perusia K.uhina Poo a me Gortsclu(koff"ko Rusia Eluhina Nui, e honknhuli 1 ko na a'«na o k« lCoinohana oĒuropa noho mana nni ana. No keia kiiimi, na hapaiia ka hoopanpa» noSchleswig-tIolsteiu e Penesja knnaēa uan i i Uooulu loloiahili ae i na hoolala.ana nhiki ole i keknhi Uanaka o ke ao nei ke weheweho m n i kona ano. He eluu mau manu i'make mnin pohako hooponopono pili nnpuni. Ua ikeiu aole i koino mai -o Enelani e kaun. Da Looluownia nne ho nianawa maikaiia no Auaeturia e komo mai ai e kaua, nka aole nae ia i koipo mni. Klu nnna mnk» wale aku lu no o F.inuu o iko i ko Pernsia hooko »na i kona mnkemnke a lawa. Mai hiki no. ia FArani ,ke komo mai e keakea ia Gerem6uirt, aka aole nne a Lui Nupoliona wahi liHna iki mai, uolaiia, ku oi ka Perusi» hana. Alnilu koino mai la kakou i kahi e moku ni kekah.i'o ua manwe o na kauln e hoohui nun. i ua naiinn o na aupuni Komohanu o.E<iropa. O.in fce kaua ana iho uei o Perusia a me Parani. Ku mnmao wale niui la no o l3nelani. Mahope o ka pio una t> NapoUaua ma Sedana, he wahi puoho hiamoe ka Enelani i pu-h& ae »i, aka aohe i nni toa ao a pio koke. Hoohaahaaia iho la o Parani,. me ka. uku kaua hewahewa loa a hoemiin kona uaana ma ku faweia ana o kekahi ioaau okanīi aina a rue kekahi amu papū ikniki i kukuloia me ka paa a me na 1!lo uui o F«rani. 0 ka lua keia o n« maawe o ke kaula e hoopaa ana i keia mau aup.uni o ka komoliaua, i nioku. Innei la, lilō ae la o Perusia i mana nui no 6ereaaau}Hj;. 0 kona iloi keia, hookiokīe loa ia i Emepera-, a ma ke kulamikauhale b Yaseile, Farani, i ponoiia ai i Emepera. Maanei lu, lilo aku la ka mnīia uuj o k.u.hopponopono ana iā Europa mai a Euelani u mo oku, a in £LetemaOM> a toe Busia. Aka, aoie nne i loāa iki ia Rusia kekahi makaiia nhiki i keia haenaele inai hei Oialoka ae o na

okuntv aiu» o Tareke, ukalii 110 a lo»u iaiiyho keehina e uea »i imua. Nolniln la, o ke kiiiuu h»na a na kuliina nui o Geremnnia a me B,usia i liuliui ai n« poo o l«ua iloieo o kti iwnkalo» nmb<inki i liala aku nei, ko liookoia uei i k.ein mnnawa e Hke nie ka hua olei lo pali\p;\la ra«oli i kiikuu ui. t ' Aka &nO) eia he helelielena o ka poino nui e laweia nei e Auseturia a oi aku | paha auanei mumua o ke kupono. Ke puolio inō nei o'Ausetnria no ka hopolitipo o lilo aku nuuuoi a i a a k u o ka noiio inmm nnn m:i na nulai o ka niui liwai o ko Denubo: n eia hoi o Koehini | ke kotno mulu aenei o liooliuihui tii. 0 keia mau aupuni ft i elua ho mau luipuni aua loa i ka hookuu nno ae e ikoin ka laua mau hooponopono una aupnni kuwaho. Miilia pivha ke manao uei o Auseturia « me 13nel«ni e imi npuka i kela aiau lanakila>j» na lako kaua o Rusia i kahe nwai iho nei un'.lunu o na koa o ko Suletaua. Ho oiaio o Ausefcuria be pu«li koa nui kona a ua makuukau pilia: a o Enelani ho aiiuiokn nni leoua a tno ko dala aohe i kana niai. Ina e iofe »ku ana 0 Auseturitt a me Enolnni o knua in Rusiii, ulaila, o 3ilo wna nti lanakila i loaa THo nei ia Rusia i mea ole. Aka int\ e lelo tnai o Goremnnia o kokua ia Rus'u<, lie mea liilii loa o Enehuii laua o Ausel.uria, koa walo no keia, o kn nana .wule. mai nna anei o Faratii nw vn\ ehi\eha i loaa iain mai a Gcrom«nia uku a lole olo mai Q kanii? Ho mea muopopo olo ke lioomanao ae ke luuu nei ka paa ana o na maawo o n» la mua o kela inaU innna o ke komohana e like la me ka mnnawa mnmua ilio o ka 1856- Aolie wa «nouinoni nui wale o na aupuni nui nia na inoolelo o ke ao nei o-Iike me ko kgia wii, Aka, ke puka mai nei a leiekie na ula nhi o ka hookahakaha kano nui. Na na hebedoma kakaikahi i koe e lioike inni ikahopena. Nupepa K.alepoui. E.0 Bisimaka manawa maikai. IIo mau palapala haknka ikaika ka na kuhina uui o Rusia a mo Enolani i holo ilio noi mawaena o laun i kela m«u la nku nei, oini na Turoko e hnipa kianiia ana o na Rukini; a auo, me he mea la ko aneano aku noi e hoopauin ke kaua, no ka mea ua liiki ole i na Tureke ke hoopaakiki aku e kuun. He komo roai aimnei koe o ka "mana nui" ('ho raika baowa kt» iuoa ma ka olelo 0 Uiaiuiaka oia no ua inaua nui la ma ka t)aani ana o koia au hou o ka nolio «nao uaaiipuui Moi. Iimaoleoiaka inana uui, al<a ke paa uei nnu oi;i, a »a liiki iiii:i ko panni i ka wa ana i iko ai ua hiki mni kifmanawa luipono. Ke hoikeia mai nei, e hoike mai ana oia i kona manao no ka ninau o ka Hikina i)oko o elnn la 1 koe. Ua hiki nn i \ia ke paa m.\\ a paaui aku i ka pepa-uliuu e eo ai iaiu. lle mea pono no i kuna manuo ke ike akn i na laliui e ae o Eui'op t e paupnUiiho m ii onu mu o lakou iho no ko kaua, ma na ninau e manao ole ia ai ko ko kanaka o!n,'e liko ka loihi o ka manawa me ka ole ia mni o ko Geremania pomnikai. Na iea mea nia lakou a paupauaho m ii e hele iho ai i ka nuwaliwali, alaila o ka wa ae ln ia o GeremanĪH o iknikn loa ai a nui loa kona mun>\. Ke.oleloia mui nui, ua mākaukau ka Eiuepera Uilam-i ō haawi i kona mun hookuuwa ana ia Enelani a uie Ruaia uo ka uialuma anu i "kamaluUia ma Eui'opa, aka ua hoole nae ia i kona ao fiku e lilo ia i uwao. Ho īnea haoh.io i na kanaka lehulehu wale o Euelnui,. mo 1ca nana ole .i ko Iukou makeinake olo ia Gnremaiiia, kona Emepem u'mn kona Kuliikulii puuone, ka halea una akn o ko lakou malea na Bisimaka e hooholo mai i kolakoupono no keia m»u niuau mawnena o Enelani a mo Rnsi« o hoopaapiia noi. Ina i \vaiboia jiku keia ninau na Bisiuii\ka wale no e noonno a hoolio10 mai, ina la ua pokole a hīki wawe ka mauawa, a oi ao ka holopono m'tmua a« 0 ka mea a ka Ahaolelo holookoa a nio ua EleleBerit tnia allnkini e hooholo ui. IĪI7n t ahu»V/i mea iiou.—.Mni ko. peni njai 11 W A Mip i knkauia malunn. o ka mokuahi Likolike i ka la 8 o Maraki. i loaa iiiniai keia innn i» ra hon inalalo iho; Haalele ka mokuahi Likelike ia Kawailme 1 ka hora 3:30 A_sr. o kn P 0 aha ; o ko ke iki lalawai pu kekahi o ka aina mauha Sainuela P«ka, a liui pu n\e- k iV Hon. S. K. Kaai o ka lai maliuo o Ehu, me kana Iede pn. A ma keia moku mai nei no hoi ko Kapena- Bojr 0 l<a mokaahi "Ko nawaii Pao Aina"li. W. Kawaiaui, e liooma- | ka aua ia i ka poai pu »i i ka moknpnni o ■Uawaunei Halawai p a me ka ohiolu me- ia, a lele aku la ia ma'Kailua. Haalele ka Likelike ia Kailua i ka hora 1 i. M oo Kaalualu ka ihu. K u akll „ U \kou il a l īla ī ka hora 6 r. m. a lele aku la iuka, ua hele o uka a ' Le-i Kohala Ika-nuku na kanaka. Piha pono ka uapo, nui no lu>i k;i ni mea ole nae ia i na keiki o ka Ua Iīnao ' Jīa ka hora 1:30 p M hiolo iho la ka-napo. kanikani piha na kanaka huvo'! huro ! Kn hohoma iho la kekahi poe a owau, p.u ke kalii me ko'u mau hoa.