Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 12, 23 March 1878 — Nu Hou o na Alua E. NA MANAO O NA NUPEPA O KE AO NEI NO KE KAUA. [ARTICLE]

Nu Hou o na Alua E.

NA MANAO O NA NUPEPA O KE AO NEI NO KE KAUA.

[Aoenn mai k<la pu?e n>ai.J nxoi,E, Rokinj a Tb'J!KKK. O na kanalua a me na Lopōhopo, n« manaolana a mo na weli\velSj na m6a a kela ninau oh raan lo!» e pili ana i k» ninan o ka Eikina e lioopioloke nei i na makaLiki loihi, a iloko ilio nei paba o ka wa i katia ibo nei a kapaeia aenei ke kn mai nei na kahonka; e rtfarflao'loa *ku ana kona hopena mai kahi o kahoopania o ke kaua. Ke hoikeia naai nei, 0 na Imole Beritania keia aa SaDa Peteroboro, ke ake nui nei lakon e kaua. oi«i boi na Rakini e pioloke loa ana. He mea kinalua lo'i ia e lilo ana paha ko Rnsia leomo ana aku e kaua ia Ēneiani, > niea oleia e k"j a.ipuīft-; ak* iie kan vka m'ualea loa ko kohina nui o Rusia,aole ona makeiuike epohio wale na pomuikai i lo.ia iui» ma keia kauji an» me Tareke ma ka aa,aku e k«aa ' me iiuelani; Bka,'jna no nae he wahi paewa iki kokahi e lilo ai i-walii kuifln kuo, alaila, o ka lilo no ia i kumu. e hoohali kana ai, a kaoa io maoli. E,ia kafeo uei na elele o, na aupuni o £tuaia a ib« Eoer ka maki}iitamlo^no ka.hoo'ele o.na mea make. Ko lmli akii nei na Puali Koa Aina, o Rusia a pela no hoi ke aaoioku kapa hao o Beritania e huli mai nei, aka, rna ko Jaqa mau waha nae a ejua e hoopuka nei mawahq,.i hiki ae Jaua īnalaila e malama i, na Karist.ianoa me ka malah.i.a l»h.ui, a .me ka makaui kau, tne ,he ; man puali koa Krtrißtiano,la ii ike mau ia mamua,. pajcu,i,ae. j na moolejp o ka ( Euenelio q ka.maluhia, ke l kakauia o na halulu ana o ke kaua, e | maVama i na hoomanao ana Karistianp a me na pomaikai pa ka l.uk'u ana akn o eīkekahi i kekahi. Me he mea .la,'he. inea hilahiln ole no na lahui i.painuu ia la kou iho ho mau lahui Karistiona ke komo ana iloko o ke kaua, ine ko lakoa haalele, ole i ko lakou mau auo Karistiako a puu, a hoole maoli i :ih kumu oi»jo, oia no ko kue pooo aku i ka oiaio o ke Karistiano. Ua mao;popo ia kakou aia io na moku kaua BQritinia a,me na .P.uali Koa Eusia ma kahi kokqke loa i K.onHtūiopel». A o. ka laua man kiimii nae. a elua o ka. hiki ana ilaila, no-ka malama-ka i na pouo o na liarißti_«no a, me ko lakou maa pomaikai pouoi iho. Ua ike no u» mea a pau, he mati kumu hoohunnh.ona wale iho no ia a me ka hoopunipani— o ka oinio noaoli, o ke kumu o ko Enelnni hookokoke ana ae i Konntinopeln, no kona lili kuloko ia Rasia. I ka nana ana i ko laua innu mea pouo owai o laua ka mea.kupono e noho malaihi, o ka Puali Koa nui o Rusia, o na aumoku kaua paha o Btielani ? Me he maa la, ua pono 0 Rusia, no ka inea, na kaua maoli o Riisia ine Tnreke. a ua eo iaia na hanoliano, a ua hiki no ia Rosi » ke hana i kana mau knmu o kapae ai i ke kaua e like rao kona a ma na palena aina ana i ikē ai he kupoo'o i kona mau koa ko ku iho a hoololie oiaike kuikahi g nnoiiooia una. Aohe wahi pono iki o Hnehuii o ke. komo'ana mai me kona mau moku kaua ma na kai i papaia i koiih niHii moku kaua aia wale no a konoia aku ia e komo mai. Nolailn, ma keiu tomo hoopaakiki aiia mai o Beritania me ke kulean i ole, ua haihai iaia ke kuik*i o P-)risa, ke kuikahi ana i painuu iho nei iiin na olelo akea. A oiai, aole i komo mua o Enelani iloko o keia kaua m» ka hoomaka ana, ma ka mana hea la oia 1 kouio mai nei mawaena anei o ka mea hnakihi". me ke pio. Mamuli o keia komo anu nui nei o EiioUni, ua oi aku ka pono iu Rusia e koi oia i kana inau kumu p.i.«kiki ii pau i-» Turoke i ike jho o na » Euol'ini i ka io o kana,h<iua. S. F, Chronick. Na POOLA.O Enehiīi, E.e malauia uiau UnUwai nei nakanaka knUūakauhale o Indau.a (ua like paha ia rao ko kakou . poola.i, no ka uoouoo »na i £ev« niau lapukilH a mo na holooiua i loaa i ko Hueia mau puuli kaua. O ko l><kou Uiiinao, nae ma keia lfiipai ana i kei-i mau hala'wai, o ka hoalaai'i mai i n i mmao e kokua ni i ka ..'koekukaokoa aua i u« okana aioa-o Ttt-

reke i hōokuok'oaia ihni ui e k'o aupuulo Tureke. Ua kofio aku lako'u ia Pohnkuhnuoli e haiololo mai imua o ka halawai nui a lakou i manno ni 0 malama, o |,oiko mai i kouu manao no keia'moa, a na ne Pohakuhauoli. U lana o ia no hoi, he nui ka poe uaauao e ae oka ain.a e b«lo kiuo mai ana a lioike iko lakou manno no kei» roeu imua oka halawai, A o malamaia ana no hoi lio.niau halawai o ae o keia ano ma kokuhi wahi o aku o ko kulanakauliale. Manao ilio nei nae ke uiiponi, ona lanakilao na Hukini aolo ia he moa e booluoluia ai ns\ poola o Enelani no k > nui loa o na hoakanakai hooknapnpanuiia e hookaumaha, e'hookuuia aku. Ua hiki anei i ke aupnni o Beritaiiia ke lioopoi.na i na maewaowa i hanaia uia Bulagaria e ua Turoke, na Basi-Bazou-ka (poe popehi wale), a me ua Oacashv na, maluna o na knnakn i.lihune oia okana aiua o Turoko ? Ua hiki anei ia Boritania ko hoopoina i na lioonooneoia ann o ka aina e na Tureke a mo ka luku walo ia ana o na kane a me ka hann nna i kokahi mnu karatma ino e ae e hilaliila ai ke hoike aku mannei ? KLo hoiko mai nei o Rusia i kona manao aloha no ka poe i pepehi wale ia me ka hala ole, aka o Enolani, nole. Me be mea la ke nwiliwiliia nei ka hilnhilu-me ka mßiwo lili. Ina ua ike ke aupuni o Boritania he mea pono ka hoopoina nna a hoolo loa aole i linnaia ka maewaewa maluua 0 kela poo ilihune -howa ole n kokua ole, alaila ko ala uei na.Poola o Enelani e ku iluua e hoomanao, a e aloha paumako no lakou, ana makemake lakou aole loa e kekahi e ae uku 1 ka ia Tureko mau hana iuo. Ko Ausetu»ia Kolana. Akahi no a ala mai o Ausetuvia a nooooo. pono no keia kahe awai ana o ko na 'Kiik'mi mau lanakila maluua o ko Ttv reke ikaika ma Europa. Ke makemake »ei o Ausetnria e hooikaika ne i kona wa'hi kuluna ma ka hoohui ana iaia iho o>e kekahi mau mana i kakau pu inalalo. ok« Kuikahi o Earisa, i lona ui ho knmu o kue aku ai i ka Ruaia papa kuhikuhi.hana. No ia mea la, kono aku noi o ua'O A'u3eturia i ua mau maua h\ e k-v mo pu mai e kukakuka' mo ia no na kumu o ke kuikahi,a o ke kumu o kahi e hookahua iho ni, na hoolahu e īa aku. O kona mau moku hao kuaa keia m« !Triste, ke hoomakaukauia maila do ke kaua. Ua loaa mai nei hoi' inia na piiue aiai n Italia, Farani a me Geremauia, t> ae ana i kana kono; ake ikeia aku nei, e hoonawaliwaliia ana paha ko na Eme-pei-a ekolu' noho like ana, a i oleiu, e nahah» ana paha. Ua kikekē malu ibo nei o Enehini ia Auseturia, a mnlia paha e kaawale io mai ana oi\ mai ko lanoho like ana me Gerematiia a me Rusia. Nolailu, no ko Ru3iu ike i keia kulanalana o Auseturia i keia mnn aku, ua hoūluulu aenei o Rosia, he 120,000 m.m koa ma R,nsia Komohana, rio ka hoomakaukau e ia o la honua m \lia io o maweheia ka lakou-pili. Ke hoike pu i» mai nei' no hoi, ke ohi mau koa nei o Auseturia, 0 kt3ia mau mea a p6ti, « hui ae hoi me ko Ehelani noi nui lo» ana iho uei i kona Ahuolelo i $30,000,000 no na lako kaua, mo he la, e hoomakankau e ia ana no ka manawa e noho bī ka Aha Uwao a i. haule pu me ka ho lolea ole, alaila, e knukaiia no ka olelo hooliolo maluna o ka ikaika o na kaūuka ame ke dala. Nupepa haole. Ka Hopena Akaka olb, Ua pau ke kaua mawaeuu o Rusia a ine Ttifeke, aka aole nne mukou i ike u huhai mai una paha ko kuikahi e pan loa ai ke kaua ana, aol<? pnha. Ma nn moa a pau ē hiki kd oleloia me ka maopopo, ho kapae kaua wale no. Ua h»iia mai kukou, uakakau' inoaia na hoolala mua ana no ke kuikahi, aka i k.i puna pouo aiia iho, he muu lono huiknu wale no ka mea loaa, uoho tnea Uiina e hoike mai i knhi o knkulu io iho ai i ka hilinai, oke kuiuu alua o pnu ai ke kuuu, "i uku dalano na lilo kaua oßukini, a i 010 ia, e ukuiu rca ku aiuu." Ee oiniopaha keia kumt), aole paha; akaina he oiaio keia kumu, ua hiki ia makou ke olelo ae, he kumu oopa loa kein. I eliia ana ka nui e koiia mai uiona,lUo kaun o Hukioi, ā iijia 0 uele i'ke d.«la ole a Tureke.e uku aku ai, alaila ehia ka. nui o ka aina o Tureke o pani aku X like me na dala i koiin? Ika wa heivo uku i-.i' ai ke dala, a i ola in, i ka wa hea e lawein ai ka aina 1 He mau kumu imi keia, a aia wale no ka pono a hoopon.opouoīa a pau, nlaila, holo. Eia iho na kumu waona. e komo a o puka wale ~ku ko Eukini mau moku kuuama ke nela, e hookomoia ona mau hoopouopono aupuni hou ana iloko o Boßnuia a tue Rumejia,-a e kpiiulu kaokoaia ka aimi o Bulagaria. Ke hualele n«i na koa Toreke i na papu lilo pio ole ia Rukini Bulwgaria a liieliimenia, uku o nallukini, aole o lnkou haalele m»i j kekahi man neahi a lakou e p«a nei. Sle he mea la 1 ko ipakou ike aku, ua kolikoli e i« k,i muoa nui no' ko na Enkini muu koko ii me ke liuaiuo.o no ko ka ICki\leßta Helone lauluha lUm. Nupopa huolo.

Ko Enklani Kulana iiunu u 1.10 lCe ku, uo> o Euelani mu ke kulmin kohu olē'ma kn īnon o pili im» i kein kaiiu mnwaona o Rusi;i « mo Tui - eko, a noiio wuhi hiohiouu iki o ktini> puUn Hkulnnwnlio o keii» kuhui'-i me'ku miin.iloin. No ke kenetum «mknhiki n oi i hiiln, u» lilo ho uwao nui uo Eui'op;), n lie aupuni lele kahamaha w»le no i koknhi naanawn, e 'hookohukohu h'oa lcbka pn inaiai, iloko o ko hai mau hnnn ponoi ilui. okn hui aua o Enohuii ti tno So kotia i hookahi kalaunu; k»\ nnh.ahu liilii »i\t\ o ko Ilolaui waihonn d«h\, i ulu ae m» o ki\ auhau hookaumnhain »na i lioohiwaia ai na noi a F«rani mnlnlo o Ltii XIV; ka lilo niia o Eneluni i «upuui «Inkui no nn makn kalopa uv\ o ka hoo-loliia-noa uiai r. ilolaui a ia Eoolaui; ka mana kiipua o Forederik» ka Nui ko linelani hoa hui kaun, a me kona holo mua ma ka wnwahi ana i ko Fnraui, Ausetnria a nio Rusin noholokahi uui ana; ka hanwi pio walo ia ana mai o Canada a mo Hinedu in Boritauii\ Nui; ka ulu nui aua o ko Boritnnia waiwni, mt\ o nn hnna ike la no ka hoohana ant\ i na pui lupulu a mo na hao, n mo ku loaa ana ma Enehini oka lunaiiu mai ka honuu mai ioiae ka nui mnmua oko Europt\ a puni, a me ka holoinua o ka mana kalep'i moaua —o keia uiau mea a pau, uu lilo ia he īnana nui no Beritania i oi ae i ko na muna o ae, a ua hiki inia ko hooliaua aku me koalolia ole. oua mea e ku keakea inni i\na imua o kona kunmoo, e pnu nna i kioluia. Aohe kaua i iiouukaia ma kn honua uei me ko Burit.anif\ kouio ole iuai e lawelnwe pu ai; a o i ala iho la kekahi mana i kn wa e hana ai na kuenu e kukaknkn ia ai nn knikahi. 0 kona mnu kilo aupuni un oi ao ko Inkon malamaluuia a kuokoa mamua o ko Europa holookoa, aka, holie nae i uui ko Ukou malamalamn mn kn nana iho i ko lakon mau han» ponoi iho, « waiho nku i ko hai na lakou no e bana no lakou iho. Ua kokoke e iwakaluu makahiki a ko 1 Euelani kaua kue ana nku ia Napoliona 1., am\ ia kaua i hooh.aahnu iho iko Euolani kuliiii i a kokoke o B.)i)akarupe, t\ mahopo o ka h«la o ke knnaono makuliiki mai ia ku ana mai ni i ka pnupuu, ua hoemi uuku iho oia .i kona aie oui hewahewa. Hoouna akii la oia i koua puali koa i Mokikn, e kokua pu me na puali koa hui o P.imni a me Sepanin, aka mahopo iho o koua ike ana i ka Lui Napoleona knta« o ia komo kaiia ana aku iloko' o Mekiko, ua unuhi aku oia ame Sepania i ko laua m.\u puali •koa; n i ku wa a Pemsia i iniki ai ia Deuemuka i ko kauao Schleswig—Holstein, ua hooweliweli aku o ua o Beritauia ia Bisimaka, aka aohe i hopo ia mai; ua komo pu no hoi oia e keakoa i ke kaua o K-iraimea, a ma ke kokua i\ua mui o Favani, lannkila ai laua ma ka hoomau ana i ko Tureke noho maua hookuapapanui aua uia Europa no ka manawa he kokoM o hapnha keneturia ka loihi; a mai komo hou uo pahaekeakea i ka makahiki aku nei i hala no keia kaua aka loaa ole ka hoa e kaua pu aku ai iu Euaia, nolaila aola oia i aa e haawe i ua kaumaha malunu o kona hokua pakahi iho. Nolaila !a, ae aku la oia ia Tureke e ulupaia, a ano, ke hoohokaia mai nei oia e ka Emepera o Rusta ma kn hoike ole aua mai ioia i na kumu e kukaia nei o ke kuikuhi mawaena o Rusiu a me Tureke, a ko i ia mai [a, aohe ona kuleana iloko o ke knua; a ke pai.iuma nei koua mau kilo aupuui no ka lohe ole in ona hana mawaeun o Rusia a uie Tureke. Ua lilo keia hoohokaia ana om\ i niea paha auuuei uana o uoi ai o kaua, ka mea nana e hoopoino loa mai iai.i. Aolie O Bei'ittmia Nui Puali K.oa e hiki ke ku aku imua o ko na koa Rnsia mau papaliiiii; ua oki loa hoi na wahi koa i koe o Tureke, a he mea kanaluaia ka hiki ia lakou.e kaua hou aku. Inne komo ke 'anmoku kaua oßeritania iloko o ka kai Eieele, o pnnikuia uku aua lakou e na papu e ku nei mn na kao o ke leowa o Alamoni a i iilo mai hoi i na Rukini a me na moa hoopahupahu a na liukini e luinui mulu ibo ai iloko o ko k»i: a malalo o keia ninukumu, ona hoao ana a Beritania e lioeīiH aku ia Rusiae lilo ana i mea ole. 15 )iko iiio ke kiukio o ko Enelani pioloke, pela ka hikiwawe o ko Tureko m>ina ole ia Rusia. M.ii liookoe uni no pnhn ka Emeptra i ke Suletaca L ain i nui nona inn oia walo no; aka, ina mahope o ke kapuoia aua Oke kaua hae aku oia i ke komo ana mai o ko Enelani mau moku kaua, ke ike nei ka Emepeni he hana uuauao 010 UHna ka hookoo nni ana aku i ka aina a me na p«pn uoTureke.