Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 15, 13 April 1878 — He kanikau no Kaliko Wahineaua. [ARTICLE]

He kanikau no Kaliko Wahineaua.

Kanikau la lie aloha, Nou c kc ala hou o Kaliko, Ua hala o aku oe, I kc ala lioi 010 mai, Kc uoho la paha oe, Mo ka Alakua Mau Loa, aS r oito ilio uei makou, ka u me ku ininamina, I ko» l)t;le hookahi, Aofie lua uialiope, Nana e ukali aku, Kou meheu e Kaliko, lle aloha la he aluha, Ile alolia knu kamalei, Lei uani o maua, Me kuii hoa i ka lai, Ua lai iho ka noho'na, I ka la o Honoluhi, Ile aloha la he aloha, I-Ie alohaknu kainalei, Ai ak» uei paha oe, Me Lia wahine i ka uka, E nana ana paha oe, I ka ako pua uiamane, Lei kahiko no ke kama, No ke ala hou o Kaliko, Ua lilo la iia lilo, Ua lilo kuu keiki, Hora.6 nhiahi, Fau ka ike ana i ka lei, I.la lawe.aku ke Akua, Waiwai nui heUhane, Hc u ia lie.aloha, I Nou e ke ala hou e Kaliko. 31 ns. 11. K. Hilo, Hawaii, AperilaB, 1878. Aluke i aloiia uuiia. E Ko Hawau Pae Alna ; Alohn oe :— 3la kou lokoiuaikai, a me kou Luna lloopouonouo, e ae luai ia'u e hoike- aku i | keia moolelo kaumaha, i haule iho malu. na o makou, oia kaia : Maka la 15 o Maraki, 1878, hora 1 o ke ahiahi, ua kii mai ka maku i kuu kane mai-e, oia lioi o Oaniela Kapakii, a ua hele aku ma ke ala hoi ole inai. Ua haalele inai ia'u, na makua a me na pokii, e kani kau aku ma kuia aoao o ka lūakupapau. ' Ua hanauia oia ma Kemau, Hamakua hikina, Ilawaii, i ka inakahiki 1836, a makeaku la i keia makahiki, i ku kanaliakumainalua o kona mau makahiki o koua ola ana. lle kanaka keia i aloha nuiia, he liookiionoouo ma ka noho ana, lie liookipa, ine ka mikiala nm na rnea a ]>au. 0 kaloihiekona manawifi,\vaiho al iloko 0 ka inai, 15 mimite wale no, a haalele mai la i keia nolio ana. Ua hopliui ia maua in:i ka berita jnare 1 ka makahiki 1873 e Rcv l'apaula. No ka iiui o ke aloha i'ka hoapili ITc kaiie 1 nato koke.ihoiiiei. nolaila, na haku iho au i wahi kaoaenae aloha no kuu kano, He kanikau aloha keia, Nou no e Daniela Kapakii, Kuu kane i ka maluhale o Himele, Hoa ohumu. o ka po, Hoa kuka o ke kulununioe, [me ke Kau Kuu kane mai na po anu o ka Hooilo a Kimkaneika moena hauna ole o kinahele. Mai ke kapa hau o ka mauna Kuu hoapili i ka Ua Lanipolua Me he po la ko' aumoe o Koolau, Kuu hoa o ka inaln ki, 3lalu kukui o-Kalioiwai e, O kn wniwai iho'la nd ia o ke aloha, O ka'u no ia e malama nei, Aia la oe ihea i hele ilio nei, Hoi mai kaua he au Koolau keia, Knn kane mni ka la kanaka o Eleio, Oia halepule a kmia e noho ai, E'hoolohe ai kaua i ka pono o ko Akua,

Kun kano mai ka i a auuieumo me ke kni, Kuu kane inai ka ai lioolaukaiiaka o Kapulena, Ilele kuu kano liloi Mauuakepa, Xoho an u i ko aloha, Uwe aku oka u\vo aua pau, [walo, iMinamiiia aku o ka minamiua a liaalele ■ Kuko aku o ka lia in oe e Ilauakamakalielu a kana iluna, Iluna hoi ka lmna a ka Ua Lanipili e, l'ili aku maua mo kuu kaue i ke ola a kalii ai uuku, I ka niohana o kahi kapa ilei kuu kane e, l'ehea hoi au—e, lloi mai kaua lie anu, ka po e moea nei, Alolia Aiku kahi a kaua o liele :ii, Alolia Lnepuu ko lio e lni ai i ke kula pilipili o Piiumiiile, Hooluana aku kaua i Lnnimaoinao, 0 ka o mai a. kaua a puupuu a eha au o, Alolia ke pili onaeua i ka la o l'aako, Alolia ke a-ō "Pehakuloa kalii a kaua o frelo ai, Alolia ka pahoehoo auapa i ka la, Alolia ka ihili nehe o Keawaiki, Auwo kuu niiuamina pau ole i kau kaoo—o. Mus. ICaxrur«.ku>a. Kanikau aloha keia nou e l)antel Kapakii, Kuu keiki o Laialoha, Jlai ka ua olelo inai i ka lau o ka inia, O kuu kiiue lioi o ka ]io kane ole he keiki, lūiu keiki niai ke kula lai o Maulani, 0 ka'u lani nui no ko aloha, Ke noho nei au uie ka u mo ka minamina, Ua lielo aku oe i ke ahi hoi ole niai, A inanao ole mai lioi he makua, Ua lilo aku tiei paha oe nie Liaikauahele, Kuu hoapili i ka luna o Kankemio, Kuu hoahelo hoi o ku wai o Naiapalea, Aloha ia wahi a kakou e haua ai, Kuu keiki o na pali hnlilua o lluananea, Alolia ia wahi u nana ai i ko kai o Keawaiki, Ua ikiiki ae nei loko i ka hana a ke aloha, Aiiwe kuu miuauHiia pau olei kuu keiki e. Mks. Kkikioi.k. Kanikau alolia keia noue Dauiel lvapakii, Kuu keiki o ka la koehaeha o Eleio, Alolui ui wuhi a kakou e luaua ilio ai, Aloha ka wai o W'aiapia, 1 ka puapuai mai i k.a pali, E puapuai mau aua ke aloha i ka ima, I 2s'o kona kaawalo ana aku uei, Aia paha oe i ka welelau o ka pali, j Kahi i kiei iho ai io'u mau kini, I£ nolio nei me ka u me ka niinamina, . Aloha ka leo i ka paue ana mai, l'au ka lohe ana, k:i ike aua ae, Iluua ua inaka la nalowale, Eia aku nei paha oe me Niolopua, i ka hiamoe kau a hooilo, Auwe kuu minainina pau ole i kuu keiki e. Mks. Maamaaki'a Kanikau aloha keia nou e Daniel Kapakii, Kiw kane mai ka uka o Puuala, Oia uka anu a kakou e noho ai, Hoomehana aku i ke kapa ahi o ka uka, Kuu kaue inai ka hale kaumaha i ka ohu, Mai ke kaoa laulele i ka lau o ka pulu, Kuu kaue mai k:v lepo kihea ula ika lau akolea o Aiku, Kuu makua o kahi makua ole he kane, Aloha ke kane ka uiakainaka o k:ilii makannika ole, Ka inakua hoi o mnua me kuu keiki, I uoho ohua uku hoi maua i ka halokane, Kuu kaue inai ka ia loaa i ka lan o ke kukui, [Kauuioali, Kuu kiine mai ka pali aala lau hiualiina o Maiko kai leo nui o Alaeakila, Mai ke kawelu lioln i ku pali o Kemau, Alolia kai lauwili ka wai awili kai, Aloha nianele i ka malu o ka ulu, Aloha i:v walii e luana ai me ou lianau mua a me ko oukou pokii Kahawai, Kuu kane mai ka wai lioal-.ihia o Kolianai, Kuu hoahele o 11:1 puii o llilo, Kuu kaiH! mai ka hale hoopili wale, luui kane mai ka wai au o llonolii, Mai kn papahol i i ka iliwai o Wailnkn, lvuu hoa niuiu ika ua nilii mai mukai o Leleiwi, Ke kipehi ae la mauka o Ilalai puu, Kuu kaue mai ka hulo leo nui o Ilaili, lle ilihia he kaumaha i ke aloha o kuu kane, Atiwe kuu kano kuu minamina pau ole e. Miik. lehu Waiohinu. Kukinhaele, Ilamakua, 11., Ōl:u- 10, 1878 Make i Aloihia,—Ma Kauinkola, Monolulu, ma ka hoi'a l o ka wauaao o ka la '■iō o Mar., ua kii mai la na lima iiienemene ole o ka make, a lawe aktt la i ke ol;i o i\Jiss Kalanikapu Malioe, i k:i 2!J o koua muu makahiki makuiaau. I kona w:i uuku, na alakaiia oia ma ka pouo. a uahooiiaauaoia oia ina ka olelo lk'riLani:i. Jl t; kaiknmahine mikiala oia ma kn hana, a ua waiho ilio oia i im liaua nooau a koim mau limii, i mea na kona ohai.a a inenii hoa'lolia e lioomanao inau aku ai nona. Ua uui na nmkahiki i pili maii ai ka nawaliw.,li i k<>na kiuo, a ua imiia koua ola ina'ka lapa. ao ana a ua kanka liaole a me na kalmna Uawaii, ■ me ka liuli aua nia o a maauei, aole nae he loaa oka oluolu kupono Aehke me ka pili mau ana oka nawaliwali i kona ivino, peln no i pili mau ai ka hana i kona mau lima, a he «nau l a j)okole wale no ka wailio ana aku, a hookuuaku la oia 1 koua lianu hupe loa Ma ka lioim „ ka auiua la o ka la 26, ua inaneleia aku la kona kino liupnpau mauka'o Mnemai', a u;i nui na hoaalolia i uknli a ku ma kn'ua hnnkai hope loa. Ua wuiho iho mnliope 'iu'i 1,0 makuakanp, he mau Mūkunaue, lm inuu kiikuaanaa me na koiki, u na lakon e knnikau muu akn ma keia o ku luakui»apau. Alolia ino.

| NA ĪUILA O K0 AMKIUKA MAU ANAINA Oīil'U.O AONOKA NOIIO'NA MAUMAE. [Uinihiia 0 o.iviil iM ilo.]

MOKUNAII. G.

ITe makomakp ko A 0 E ka inoa, hoohuma aku o A i ua 0 E ia I ma ke kakau palupala ana, alaihi,- aole pono ia A e luvawi i ka palapala lioolauua i ka mea 0, nana e luwe, aka, ia 0 wnlo 110, oiai o O lie. lioa'loha 110 ua 0 A, a ho mea lioi i kamiuiiua lt 1 ihi 2 Ia O o lawe ana i ka pa'lapala, aolo pono oia e uepn 1 ka pulupala, 3 Aolo pouo e lawo kiuo aku o E i ka palnpnla a loaa ol; ho inea hiehie ole ke liana pela, aka, he pono 110 miilulo o keka!ii mau kuniu maikai e huikala ia mai ai. I ka hooiuia nini i kiv pahipala lioolaluin, pouo 0 haawi ia nia ka lima 0 kekulii kuuwii a nana e lawe, e hoo pu nao i ka Kikeko (pep.a nianoanoa) o kiv moa 0 hoolaunaia ana iloko o ka palapala hoolauna. Wehewehe—Knkau iho la o A i kona inanao hoolauiui ia K imua o I, alaila, hoo pu iloko olaila i ka kikeke (tioket.) o ua 0E a a haawi aku ua O 0 lawe. O ke kikeko oia" ka pep:i manonnoa i kakania ka iuoa 0 ke kainikn a me kuiia walii uolio, o like penei : J S Kokukaliiko, Mea Kaulana, llolu 11 Alanui I\loi, Ilonolulu. I ka loaa ana aku o ka pulapala lioohiuua a A ia I, aluila hoouna palapala aku j la ua o I e kono nku aua ia E e kipa ina ko 1 Inile. lna hu wa pokolo loa ko E o 110ho ai ina ke kulannkauhale malihiui ana i hiki aku ai, al.iila u loli ana na auo mua, aoiie kali aua a konoia uiai ; alaiia, eia wale 110 ka E liium, o ka hoouna uiaoli aku 110 i koua kikoke uie kah'i palapal" hoolauua, a na kekahi kauwa e lawe a loO 11 a palapala hoohuma oiliana, e pono e hoike pu ia ka kuna i makeinakeia 0 ka inea e hoolauniiia aku ana, a nia he wa hou loa ka la i kakauia ai k:v puka aiuv mai 0 kou hoa'loha, alaihv e hai pu aku 110 i kou mea nana i lioohiuua mua ia oe, i akaka pouo ai ke auo hoohuma. N» NA KUI.A. lIOOMUvIOI. O na leta 0 lioolaima aku ana i ka poe noeau 111:1 na inea liohonu o ka ike, e like nie na kinnuao o na inea iko liohonu, 0 ])ouo iio e kakauia kekulii mau lalani inanao « hoikeike aku aua i ka oihana a me ke kulana o ka īko nia ke la'ena i loaa iaia. O ua lela hoolauna uo ko ake ana uku e loaa niai na hilinai ia a nie kekahi inau ano panai like uo kek.ihi nniu poinaikai, e pono 110 e hoouuaia, aka, aole' inie ia he mea inaa inau, a aole loa 110 hoi e liiki e hoounaia, aia wale 110 a akaka like i 11:1 aoao eluu. ka hoapouo ia ana ma ia iuea. Aohe rula kupono no ka lioomikioi ana e hiki ai ke uoiia aku ka liiliuai :uia inni a nio ka hooloho pono ana inai 0 ka mea lawe palapala hoohnimi, o like uie ke noi a ine ke kauoha a ka inea nana ua palapa la la i lioouiuiia aku ai. O na t:uisani ouli, o ka manawa, na wahi noho, 11 a kulana, na wa pouo a me na wahi hooluaua o na aoao hoohuiiia e pouo e hilinai inaluna 0 keia; aka lioi nia ke ano lie rula, o na inea pnno wale 110 nia ke āuo e ikei:v ai ka wnipahe, ka paa rithi, ka mikioi io maoli, e like 1110 ki po--110 0 hnawiia akn ai, oia no k:v paliola aua aku iiiiiluna 0 k:i lio:i'loha o k ou lioa'lolni. lle 111 ua pili like ia i ka uiea lawe palapaI'.i ame ka inen muia « kukau. Olelo unii o La Foiiat:ine penei : "O l::i p:il :l pal:i hooliuina, Jie hila kikoo ia na ka noonoo e pono oe e hookaa uku." lle pono e pakui aku keia, "E pono 00 e hookaa piha nku, aole loa e Jie nku e hooili :jku a hnololi aku i ka uku miii mai i ka bila kikoo." O na leta hoolauna e pono e' kakauia ma ka wa-hi lela ka inoa a 1110 ua olelo hooliiiina e pili ana i k;i iik?:i e iioPlaunaia aku ana e kakauia ma ke kihi hema o ka wn hi leta e like ])eiiei : Ilon. Sarnuel Paniaui, Ilelu 114 Alanni ilaunakea, Ilonolulu. Iloolauna ana ia W Oibson 0 Lahaina. O na lota hoolauua e hoounaia aku ana a e hoounaia mai aua inui na kanaka paa oihana mai „0 na n.ea e pili aiia j kil |, a . 1111, e pono e lawe kino maoli i ;v no ka mea lawe palapala, a oia lioohiuna ana aole ia he maa nui e pilioilmi ni ka manao o ka inea nanin! hookipa nkn, O na leta hoolauua, lie kupono lox no ka poe kaahele, a 110 ka poe e manao aiia e hele aku ma kekalii wahi e aku e nolio ai, nolaila, pono loa e mnlama pono ia ka pahu waiho palupula, aole kahoikeike wnle iikn iio ina lolii o loko, ai ;l W!lk . n0 j koii hoa'loha ponoi. (At)fv, l piu.)