Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 22, 1 June 1878 — HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU. A ME KE Koa Opio Wiwo Ole! ATAGANANA! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU.

A ME KE Koa Opio Wiwo Ole!

ATAGANANA!

[Unnhim o keknhi peni mnnawaloa no ka lliwahiwa » ka Lukui Uuwuii,] (UOICUiVA. VII. lIELU 12. AO Aka hoi, ua loua niua no iaia ho kuuwa kuliiko no i niaa uuui i ka lawolaiw !io Akn nnke);«))i niannwn loihi, iv ; ua niiia ua kauwa noi ia Aka nni kana I kuhikulii ana me'koua lima a me ka oni ] ana o kona onohi, iwe ka pano ole aku i ua kuuwn iH'i i mea a i nion, aia walo no inn kc ani una o kona lima a me ka awihi ana o kona maka e kamailio aku ai oia i kana kanwu. o Beriniada ka itioa o ua kauwa nei ana. 0 ko Aka kulana, hc hiuhie kona nuiu hiohionn, «ole onnakonui i ka launa »titt mo na lede, a ho hoowahawaha oia ī ko kaniailio i nu, mea pili no na ledo, aka, iua eloho oia ia Pakoko a n\e Avamiki e liamailio ana, alaila, e hookaawale no oia iaia iho mai ia laua inai, aka, aia nae he mea huna l;ai loko 0 kona puuwai, me ka ike ole o Pakoko a nie Animiki, hookahi wale .no mea i 1 kc i ko Aka kuleana, o M de Terew]o wale no. Ho lumaka ake kauiailio o Pakoko, u he manao nni oia i na ponoaahu maikai, he akena oia i kona aluunai a me kona ikaika, a h<? pipili i kahi o na lede o ke alo alii a me na kaikamahine a]ii, he iki Norerua kana kauwa, o Masaknitana koua iuua, ua uoho pu oia me Pakoko, a ua hoolako niau al<u o Pakoko iua aahu maikai loa i helehole noeau ia a knpono i kana kanwa, a he walū maikai kahi e moe ai ua kauwa nei ana. 0 ka Anuniki kauwa hoi, he kanaka (aiipui, he leuli a ho uno kahunapule, e heluhulu pinepine ana oia i ka Baibala i na wa n pau, he paa lole eleele kona e koino mau ai, ine he la na piha ke 30 a oi ne na inakahiki, a lie niikioi ma ka lawelawe una i na mea ai a kona haku, he inaka pua nae oia. Ma keia wulii, o waiho iki knleon i ke kaiuailio ana no ua mau koa nei amo na kauwa a lakou, a e aui iki ae kakou a nana i k« nno o nn won e pili ana i ka home o Aka a mo im hoa ona. 0 ko Aka wahi e noho ni, aia ma lea hokele Teror, elua oua mau keena nuku i lioomueunw muikni i», a o nn mea hoonaui o loko, lie mau mea kana e kau ana ma ka paia, a he }iahikaua uui i kinohinohi ia ke kumu me na momi a me ke (.laimana, no ka wa o ka Moi Faraneis. 1 Ho niau daimana a ine ka momi ke hoopnni ana i ke kumu o ua pahikaua nei, he 200 pu panapaiia ka waiwai io, a he $4,000. A o kokalii mea i haua akamai in, ho kii no ]a))c;iiji Faita o ka wa 0 Heneri Ilī, tia hoopili ia iho ma ke kumu o ua pahikaua nei, o uah» aua ua Naila nei i kokahi kapa koa nani, a o kau ana he hoailona hanohano, oia hoi kfi Kea Iloinolelo, a o ka hiohiona o ua kii nei, ua like ka nanaina mo ko Aka, aka, ho lauoho.nliuli hoi ko Aka, a o ka laiioho o ua kii nei, ua o ao ka hina, Aia niulunn o Iwknlii pnknnknn o ka nimi o ua o Aka, he wahi pahu i liko no ka nani o ka hanaia ana me ko ka pahikmm, ua kiuohinohi ia ine na inomi a me ke « »m k« kii no o na NaiU la i hoo])ili ia maluna o ka pahu, e liko me ko ka pahikaua, aole uo hoi h« hoohoniahema o Akn i ke ki o nu puhu nei, u 1 kekahi la, ua luiikeilie aku oiaia Pako-

Uo i tuv metv nnni «, jiuu o vuv jmhu noi 011(1. A o ]to Pakoko wahi i nolio ai,.;u'<\ nm ka ))d]vcli> Ri)o (ln Yie»i', ) a i na iiinnnwa a pan a Pnkoko o nmalo ao ni mi\ kokaUi o na ]>uka aniani o im hokulo uei, uole. )<o imiii liiohiona hauoli mahiua o koua īuau niaka, akn, o na kiuuikn e uiina mai nna iaia, ua uiahalo \akou ia Vak<>Uo no kona inau kahiko a ine ua kahiko o kalii kainva ana. A o ko Anuniki walii i noho ai, aia m;v kekahi wahi halo uuku o ku koleo ana nv.v ke alanui, a ua lu)o]niniia o, im ntn-weliiu-elii o na pna u mo na laau lolon, a ho walii i makeinake nuiia e na poe a pau e niaalo ae ana mawaho. A niawaena o na leoa kiai ekolu, aole iakou i uuiopopo i ke kuiana o kekalii me kekahi, aka, ua loiie wale no o Aramiki i kokahi mea e pili ana no Aka, «a ili iho maluna o Aka kekahi nlia poino 110 leekahi mea a kona pnuwai i hilinai ai, he Hoku Ileniolele no kona ola ana, aka, i kona nohopu ana me ka li-a no ua liolui īlumulolo hi, ua ku-ia mai ln kekahi lioailona o ke kamima maluna o ua inea nei ana i hiiiinai nui ai. A no ia kumu, ua haalele aku la oia i kona oue hauau, a auwana hele uiai la iloko o T\u"isa a komo i koa no l<o ka Moi puali, a o na mea a pau e pili ana no Alea, ua ike ole o Pakoko a me Aramiki, aka, o ke Kapeiia Terevcle, ua ike ia i na niea e ]iili ana no Aka. I leekahi la, ua ninau pinepine aku o Ataganana ia Animiki i na mea e pili aua ia Aka a me Pakoko, aka, aole naei hoike mai o Animiki, a ma ko Aramiki aoo ina» he waipahe kaua mau kamailio ana, aka, aia uae iloko o kona puuwai kekahi mau mea huna no ke alo alii o Parisa e pili ana no na lede o ke kulana kiekie a īne kekahi Keiki Alii maliliini . o Beritania, aka, no kekahi ninau a At.nganana, ua hoike niai la o Aramiki. Ke manao nei au ua maa oe i na hoailona PooAupuni a rae ria lieiki Alii, nolaila, aole paha oei poinano keia hainaka au i lalau ai a kaawi r»ai ia'u i kela nuiu la aku uei, no ia mea, ua ike ou i na kalannu ina na kilii o ua hainaka 'la, wahi a Araniiki. ; Aolo i ii.iawi maoli ia niai ke'la hainaka ia'u, aka, ua waiho ia iloko o ko'u ru- ' mi me ke kuhihewa, me ka manao o ka ' mea nana i lawe mai, o ka ruini ia o kokahi ke.iki inalihini Beritania; no kuu ' ike ana i na hainaka la iloko o kuu ru--1 ini, nolaila, ua lawe mai au me ka manao e loaa ia'u ka meu nona ka hainaka, ■ aka, aole nae i loaa a hiki i ka wa i loaa ■ ! ni ia oe, wahi a At-igiinuua.. j Nolailu, mai manao o« ho hainaka ke- ] la i haawi uiaoli ia inai ia'u, aka, no kuu makau o ili aku ka poino nialuna o ua koiki J3critania l<i a me kana leele i iini nui ai ma)oko noi o Pari.sa, ame ko'u j komopii aku iloko uia haawina hookahi, ' oiii ko kiiinu o ko'u uke nni e haleaka 1 me op, o hele aku ]iaha oe a kainailio 1 wale aku i ka lehuleiiu, alai(a, e kn' ko--1 ke i.i mai ao >wnnvi ;ui a u liopu ia, a 3 keia wa, ke inaopopo aku la ia oe ko ku- !• nin o ko'u niaiua ma ia kakahiaka, a i i keia manawa, ke inanao no.i au e. hoao.e ■ ]i)o i ka)imiii|)ii)e, a o liaalelo i na mea i i inaki'nmke oli? ia o ka Makua Kiokie, ■ walii a Anuniki. ! A iio ke aha no hoi kou moa i komo ■ mua oleai i kahunapule mamua o kou ' kouio aua i koa no ka puali o ka Moi, " wahi a Ataganana. Ile oiaio, na koino mua au i ka oihana koa no ];a maimwa ano ilm nei no, aka, ma ka ke o<idinela lioopuka ana i kona manao imuu o kona mau koa, penei oia i kamailio ai, o na koa o ko ku Moi ]mali, ho wtvle no ko lakou, oiai, he ! poo lakou i kno i ko'u makeinake, a o na poe haipuio, lie mau koa kumau lakou ' iloko o ka uiauai;io a mo ka lanakila. Nolaila, ina i hilio uuia au i ka olelo a ( ke (Jadinela, ina aolo au e komo i ka puali kuiniiu a ko ulii, wahi a Aminiki. Ano, e hookuu mai oe ia'u e , opio wiwo ole, (ūiii, ko kokoke ae nei i i ka wa o poui iii ai ke. jioo maiiiioio no na > ]iono o l;ehi ao nuiu loa. Lalau aku la . o Anuniki i ka lima o aluln . lima aloh.i pu iho la Ihun, a .liele aku la. ( i pau. )