Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 22, 1 June 1878 — MOOLELO O KA AHAOLELO O 1878. [ARTICLE]

MOOLELO O KA AHAOLELO O 1878.

[Koenn nuii krfa pvte mai.] Ka Oi.ku. IIooho.a) mk na Bu,a. Ilolnlu'lu nm\ 0 Kupau ho olelo hooliolo 0 kuuolia iuiu i ko koniilo hoeueu i na lia i)i\ knloko 0 ko aii|)iini i kolioia i kel.i kau Ahaolelo 0 hoiko niai 1 ka iakou hana. Wailioia i ko komito kupono llolahelu mai 0 l J ilipo ho olelo hooholo 0 kauoha ana i ke Knhina Waiwai e leanoha akn i ka Luna Dute nui e lioīko mai i keia Aliaolelo i ka nui o na waiwai ī'ika i komo niai mu ke duto oleia, a me na waiwai hoi o Hwilania i koino m.-u me ka auliauia i ke dut,e, mai ka hooiuaka ana /nai oke Kuikahi a liiki i keia wa. 1100 holoia. lleluhelu mai o Ilanuna lie olelo hooholo a kauoh'a ana i na Konmina o na aina iui alii, e lioike mai i ka nni 0 na aina le» alii a ]>au, a ine ka nui 0 na loaa 110 na makahiki elua i hala ae nei, a me na mea e pili ana ika lakon hana. Hoolioloia. Waiho mai ke Kuhina Kalaiaina i na pepa a ine na olelo aelike a me na inea a pau 0 pi'ii ana i ka flotelo Hawaii. 1 lleluhelu mai o Mahoe he olelo hooholo e kauoha aua i ka Pcresideua e ao mai . i na Iloa 0 ka Ilale, aole lakou e namunamu i ka wa e kamaiho ai koleahi iinua 0 ka llale. llooleia. Heluhelu aluaia ka \>tla 0 hoololi ana i ka Pauku 2 0 ka Mokuna 41 0 ke Kana> wai Kai-aiina. Waihoia no ko kaknu poepoe a e helulielu 311011111™» ka Poalna. Heluhelu nluaia ka hila e hoololi ai i ka I'aiikn 3 0 ka Mokuna 56 0 ke Kanawai lloopai lv:iraima, e pili ana 110 ka haalelo ana 0 na mea elna kekahi i kekaWnihoia i ke Komite llooko'okolo. ! Ileluhelu aluaia ka bita e papa i na ]>a- i ke aole hookomo mai, a e hoihoi aku hoi i na pake mua i laweia mai ma ko ano he lima hana. Waihoia ike KomitB Wae. lleiulieiu ainaia ka biia e liookuu akea anai na kai \awaia. Waihoia i k.e Komi te o ka Ilale ma ka Poalua. Heluhelu aluaia ka hoololi i manaoia no ka Pauku (iO oke Kumukaiiawai. Hoopanee loa ia. lv r oi ke Kuhina Kaiaiaina e hoopanee ka Halo a noho hou ma ka hora 1 auina la apopo. Ilooholoia. LA iiana 16. Poaono, Mei 18—Hal.iwai ka Hala e like me ka hoopnnee ana. Ka Peresideha ma ka uoho. Pule ke Kahunapule. Ileluhelu i4 ka moolelo 0 ka la i hala a aponoia Noi mai o llalstead 0 hoopauee ka Hale. liooholoia lloopauee ka Hala L.v ha.na 17 Poaknlii, Mei 20—Halawai ka Ahaolelo ma ka liova l auina ia e like me ka hoopaueeaiia. Piii-et>iilena ma ka Noho. Pnle ke KiilHiuapule, Helulielu ia ka uiowleio o ka ln i huln a aponoia. Na Palaimla llooi'H. Ileluhelu mai o Kaanaaua lio Hoojiii mni Ewa a me Waianae mai, e lif.>opukaia ke dula pepai (I.ila 110 ke aupuni—wailio-" ia i ke Komile kupono. N"oi 0 Kaknl» opio 0 hoopanee ka lmle, 110 ka make ana o i\lo Bry<le, ka Lumikaiiuivai Kaapuui o Kuuai. Hooleia. HoIKE A NA.'KOMITIS. Iloike mai ke Kuhina Waiwai 110 koia mau hoike a paii malalo nei—l. Ka nui 0 na aina Aujniiii a mo aina Leialii, 11 ino ka nui o naloaa oia mau aina iloko o na m,v knhiki 2 i hala ae uei—2. Ka olelo aelike ame na inea a pau e pili ana i ka Ilotoic līawai—3. Ka olohi uelike a ke aupuni i iiana ai me Wini <; pili ann uo kn nnpepa "Hawaiian (xazel,te" a me "ka nupepa Kuokoa"—4. Ka liolo ana 0 Kapeua Mist i ka moaua I'akipika Ilema e iim ai i lima liana. 1 Ma ko noi a ljiketoua, ua aponoia ka j waiho ana aku i ka hoike 4ma ka lima o ke Komite Wae—biketoiia, JI;ilo, Kipiko- , na, Piiipo a uie Palohau. | Na 01.1'K.0 11001101/) MK NA Hh,A. ; Hoolaha mai ka Loio Kuliina ho bi)a 0 I hoopouopono ai i ksi lawe uua i na oliūa a | me na ukana ma na kaa houlimalima. | Helulielu imia/nai ka Loio Kuhina he ; hila e iiaawi ana i ka mana 0 hookolokolo 111:1 ke kauliko i na Ah.a Kaapuui, a like j me ka Aha Kiekie— Waihoia malalo o 11 a 1 rula a e pnua. 1 Heluhelu mai 0 Kaoliko he olelo hooho10, 0 lioike inai ko Kuliiua Jvaiaiau>a i na palia tta hooka iwale oia i kekahi p.i ma llonolulu iiei i wahi e hoolulu ai 1 na lio kuai pai i) h'oolau, Waialuna, a me Monnlulu I uei. Hooholoia. j Houlaha mai 0 Kaoliko, he V)ila_ e papa

ana i na koiki i hanauia ena wahino Hawaii me na pako, aole t> hoihoiia i Ivina. Holuholii m.ii o Kakela opio ho olelo hooholo, e kohoia na Knhina 4 a me 5 mau Lunamakaainana i Komite imihana. i hiki ai ke hoowaiwai ia ke aupuni, mailoko mai ona aina Leialii. Hooholoia. Kohoia na Kuhina 4 a me na lunamakaainana—Kakela, Kainika, llalatoad, Keau a me Nawahi Iloolaha mai o Keau he bila e hoololi ai i ke Kanawai e lioololi ai i ka Pauku 198 0 ke Kanawai ICivila. Heluheiu mai o Kean he olelo hooholo e kauoha ana i ka Papa Iloonaauao, e hoo- - ae i ka nku 0 na kumukula 0 lloiiolulu nei i 1 dala no ka la. Waihoia i ke liomile hoonaauao. NA hana 0 K A LA. Heluhelu okoluia kahilaehooponopono ana i ka nui o na elala ohi mua a na kanakakepa, waihoia ike Komite Hookolokolo. līeluhelu aluaia ka bila e hoopaaai i ka Mokuna 4) o na Kauawai 0 1876, e hoo ponopono ana i na moni, wailioia 1 ke Komile Waiwai Heluhelu aluaia ka bila e hoomana ana 1 ka olelo Hawaii ma na Kanawai o ke aupuni mahope oka hoopaapaa loihi ana. Ua hoopanee loaia ka hila, he 20 ina ka ae, a he 19 ma ka hoole. Hoopanee ka Hale. I . T <— lS ' Poalua, Mei .21—Halawai ka Ahaolelo e like ine ka mea maa, maa. Peresidena ma ka noho. Pule ke Kahuuapiile. Ileluheluia ka moolelo 0 ka la i hala a apoNa Pai,4P\i,a lloopiī. Heluhelu mai 0 Nakaleka he hoopii mai ka wahine mai mna e malama nai ka ilina alii nia Maemao, e uku aku iaia i 25 dala, ke koena'no ka uku makahiki 0 ka mala. ma ilina alii ma .Maemae, waihoia i ke Ko. mite kupono. Ilehihelu mai o N"akanaela, he hoopii J mai "Waialua mai, e noi mai ana, 'e waihoia no na mai lepera 0 Waialua maia Apaj»a, waihoia i ke Komiie kupono. Helnhelu mai 0 Palohau he hoopii tnai Hanalei inai, e kuleauaia na aina aupimi a me na aina leialii no na kauaka, i ke KomUe kupono. Heluhelu mai o Ake he hoopii mai Ho nolulu mai, e noī mai aoa, e hooloihi ia aku ka aoao heiua oko alanui Moi, waihoia i ke Komite kupono Na Olklo HOOnOLO ME n,v Bila.. Ileluhelu mua mai o Aholo he bi!a e liookuu ana i na kumakahiki ma na la kuiaia, a me na la koho balota, waihoia i ke Ifomite kupono. Heluhelu mua mai 0 Kumauoha, he bila e hoopau ai i na pauku ] 18, 119 a me 120 0 ke Kanawai Kivila i lioololiia la 22 o luae, 1863, waihoia i ke Komile kupouo. Heluhelu mai o Aholo he olelo liooholo 1 $3,000 110 ka hoakoa ana i ke alanui ma kapakai 0 Lahaina, waihoia a noonoo pu mo ka Bila Haawina. Holuhelu mua mai o Kaanaana he bila 0 hoololi ai i ka Pauku 3 a mo 4 o ko Kanawni i apouoia ma ka la 13 o Inlai 1870. waihoia i ke KoiniLe kupono. Heluhelu mai 0 Nakaleka he olelo hoo liolo e kaiiolia ana i ko Kuhina Waiwai, e hoiko mai i ke knmii i pau ai ka haawina 0 ka Moa Kiekie Ko Alii William PittLeleiohoku, waihoia i ke Komite Waiwai. Heluheln inai 0 Kaai ho 01010 hooholo e lioike akn keia'Ahnolelo i ko lakou aloha i ka ohana, 0 Mc ]Jryde ka Lunakanawai Kaapuni o Kaimi, tna ka hoouna ana j aku o ka l'eresidena o ka Ahoololo i pala- ! pala. Hoo/ioloia, | Heluhelu mai 0 Naknnaela he olelo hoo-! holo i $5,000110 ke kukulu ana ame ka hoo j ponopono ana uo na liulekiila a pan 0 ka Ilalekula kaikainahino 0 Waialua, waihoia 1 ko Koiuito Hoonaauao. Na iiana o ka l.\. Ilelnhelu aluaia ka'bila e hoonoa ana i na kai lawaia 'unua o ke Komite o ka Ilale, noho ke lii Moanauli ma ka noho Luna Hoomalu no ke Komite. Mahopo o ka hoopau ana i ke Komilo ua lioike aku ku-Luna 110 inahi o ko Komito i ka Hale—Aohe mea i hooholoia. Ma ke noi, ua hoopaneeia ka hale a noho hou ma ka<honi 1 auiua la apopo. Hooholoia. L\ hana 19 Poakolu, Mei IG—Halawaika haleelike mu ka hoopanee ,iu;i. Ka Perebidena iiw ka noho. Pulo ke Kahunapulo. Heluhe lu ia ka nioolelo 0 k:i la 1 hala a aponoia. ĪIOIK];: A KoMITE. lleluiielu īuai o Kainika, i ka hoiko a, ke Koinile o na Aha llookolokolo 110 koia inau knmū ma\;vlo hoi.

I—Bila e papa nna i k» haalele Bna o ua mea i mareia, aolo e haalelo kcka|ii ikokatii. Ua manao ka Komitc, e hpoholp loa i ka bila me kn lakou hoololi i waiho mai ai no ka Pauku 3, aponoia ka hoike, a<s waihoia aku ka bila rac ka hoololi no ke kakau Poepoe ana, a e hilnhelu akoluia ma ka Poakahi 0 hiki mai ana. 2—lle hoopii mai Honolulu rnai, e hookuu akeaia ka inu ana o na kanaka Haw.iii ika rama. Ua manao ke Komite e huopanee toa i keia lioopii. Oiai e hoopaapaaia ana, ua hoopii 0 Nawahi i oka noho. "Noka ae ana i kekahi mea e kamaiiio mai i kona manao, aie ka hoop.uka mua ole aku i kana noi imua 0 ka Ilale," \ka ninauia ana oka lioopii. Ua hooleia^ Ninauia ka apono ana i ka Hoike a ke Komile, ua aponoia. Hoike mai k.e Knhina Waiwai ika nui ona kai lawaia i koe o na naoknpuni o Maui a rae Molokal Heluhelu mai o Ake i ka hoike a ke Komite Hoop'onopo.no hila penei. TJa hooponoponoia. I—Bila1 —Bila e kauoha ana i na Kuhina e kaahele i na niokupnni.. .3—Bila e hoopaii ai i ka Panku I oka Mokuna 41 o ke Kanawai Karaima. 3—Bila e lioololi ai i ka auhau alaniii. 4—Bila hoololi ai ika Pauku 2 u o.a UCokuna 53 0 ke Kanawai Earaima. s—Bila eae ana iaa kanaka Hawaii 0 inu akea L ka raraa. o—Bila0 —Bila o hoololi ana 1 ke e pili aua i ke ku&i kudala ana 0 na aiua aupunL 7—Bila e hoopau ana i n* ■ Pankn 1, 2, 3, 4, 5, 0, o ka Mokana 57 o,ke kanawai hoopai karaima. Aponoia ka Hoike. Ma ke noi, ua hookuu homa aku. i ma- ( nawa hou 110 ke komitc wae i kohoia no ka hila a Kaiaikawaha Ame ke komite wae ao ka holo ana o Kapena Mist ika Hema. Na Ole'lo Hoonoeo hk sr* Bti,a. HeluUeln laai o Kaai he:oleio hoohoio e ka,uoha aoa i ke Kuhina Waiwai,, <s uku saku i na lilo 0 ka holo ana' 0 kfe Komite 13 i Kalawao. Hooholoia. Heluhelu raai o J A Kankau, he olelo hooholo e hoike mai ke Komite 13 e holo ana i Kalawao, i ka nui o na lilo o ko la. koa holo ana, mamma 0 ko lakou haalele aaa ta Honolulu nei. Hoololi m;u o Aholo, aole eoi aku ko lakoa mau iilo mamua o $700."-Hooho-loia ka oleio hooholo, me ka Hoololi. Hoopanee ka Hale. La. iiaka 20. Poaha, 3lei 23.—Halawai ka Almolelo rua ka hora 1 i' m e like me ka mea'maa tnau. Peresidena ma ka nolio. Pule ko Kahunnpule.' Heluheiu ia ka moolelo o 1 ka la i liala a aponoia. Na ala. lloorri. Helnhelu mai o Halsleatf 'ī keia raan lioopii inaialo iho nei*mai ka Apana mai o Makawao. I—'Aole hoopii ia kekahi kauwa hana no ka liaa/e/e Ilana. Ke ole e piiia na hoi'» he 48, 2~Aole e lawe houia inai na pake paahana i Hawaii nei. Aka, e kiiia na paahana ma na wahi e a« 3—E lawe hou ke nupuni ika wai i kii ia 110 Haika, a e «ktt ak« ke aupunīi 00 000. 110 na; lilo 0 ka poe «a lakou i lawe mai Heluheln mai o Krtpau he mau hoopii mai Koolauloa mai. ( 1 E ae ia na kauaka e holo i na nina e me kn palapala 'ae ole. Iloopanue/oa ia. 2 Irs7oo. :noka 'Hale Ilookolokolo 110 Koolauloa 3 E hookuu ia na niakua iianau i na keiki 4 Aole auhauia, waiiioia i ua Kouiile kupuno. Heluhelu niai 0 Malo he hoopii raai kekalii poe hana mai iko alanui Kulu, i $1,000, no ko lakou uku oka hana nns, waihoiafeke I\onute kupono. Hoike a x,v Ko*m Heluheln mai 0 Kipikoaa i ka Hoike a ke Komile Waiwai—tmt ka oklo Bcritania, a na ke lii Kaai i hululielu mai ina ka. oleio Hawaii. Mahope 0 ka heluhehn'a ana'o ka Hoike ma na' o' elo eliia. U;k haiolelo ioihi mai ka Loio kiihiua me na olelo ikaika, e pili :ina i ka Luua Hooinalu a me.na lala o ke Komile. Ma ke noi a Kipikono. Ua waihoia ka noonoo ana i ka hoike a ka Poaono ae nei e noonpoia ai. Ma ke noi, ua hookuuia aku o Kipikoua no *2t hora.. 3ta ke ka|).lei;\ ana o na i-ula./ia neeia ka HaU' a nolio hou In.'i ka hoi'a 10. Apopo