Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 24, 15 June 1878 — MOOLELO O KA AHAOLELO O 1878. [ARTICLE]

MOOLELO O KA AHAOLELO O 1878.

La i[.vn,\ 27, Poalua, lune 4 — Halawai ka Ahaolelo nia ka liara 10 a. e liko ino ka. hoo|janee ana. IVrositlui).a ma kn Nol)o l'nle ko Kahiuiapnle Hfil\ilielu i;i ka mooklo o ka la i h;>la a aiioooia. iN r ,v Pai.ai'.\l,\ lIOOL'U. Helulielu oiai o 13ikutoDa he hoopii mai Hamakiia mai, i $5,000 no naalaimi o llamakua. Wailioia ma ka papa Heluhelu mai o Kamika he hoopii mai keknhi pake mai, Adre\v Sin See, e hoike mai ana no ka hoohanaia ana a make loa he 2 mau pake liana mi ka mahiko o Olowulu, me ko laua nawaliwaii; me ke noi mai e koiioiu i KomiLe e liolo aku o nana i keia poe p!\ke. Ma ke kapaeia ana o na nila, ua helwhelu mai oia he olelo hooliolo, e waihoia kuia hoopii ma ka lima o ka Papa Iloo))ae Lima Hann, a ua lakou e hoomaopopo i keia hoopii, a loike raai iloko o 10 la. Ilooholoi;). llelnhelu mai o Kenu he lioopii mai Honolnlu mai, e hookmiia na mai lepera ma Kalawao e hoi i ko lakou mnu home Waihoia i ke Komile kiipono. lleliihelu maio Kanoalii he hoopii mai Koo!;nipoko inai, e pnpaia na ona mahiko aole knai aku i na kuniakahiki rnt< he man waiwai maoli la, i ka poe naua e kuai iuai ina mahiko. Waihoia ike KoiniUi knIleluhehi mni o Ka|)alm he hoopii mai Kau niai. e uauaia na alaimi i ))auiia o na maliiko. Waihoia ike lvomiti! lenpoiio. Lleluhelu mai o Kn)m« he hi>opi\ mai Koolauloa niai, e hoopaaia na lihi alaimi Aupuni me na pa. Wmhoia ike KomUe kiipoiio. lloike a na Komite. — mai ku Komit,e I loopOnopo no Bila i ka lakon hoike penei: 1 Isila e [»apa aua i na kt>iki i lianau ia ena wahine Hawaii me na pake, aolu e hoihoiia i Kina. 2 Hila e hoololi ai i ka Mokana 3'2 o ke Kanawai KiviU. a Kiia e hoololi ai i ka Pauku 1010 o ke Kanawai Ivivihi. ■1 liila o hoololi ai- i ka Pauku 22 o ke Kanawai e lioopnu āna i ka Mokuna 10 o ke KanaWii Kivila. 5 Bi!u e hooponopono aua i ka like ole o na kana, oia lioi na kaue a mu na wahine iloko o keia Anpiini. 0 Hila e hoololi ai *i ka Pauku 487, a e hoopaii ana i na Pauku'tBB a me 489 o ke Kanawai Kivila. 7 liiia <:' h»oloii aii ka Pauku 1028 0 ke Kanawai Kivila. lIoIKE A JfA KoJIITR WaE. lleluhelu mai o Kipikona i ka hoiko a ke Komite 1 .<} i holo ai i liahiwao, ma ka olelo IkriUiiia, a na llalhieael i heluliehi mai ma ka oleio Ilawaii. j\la ke noi ake Kuhina Kalaiaiua, ua wailioia ka hoike no ko pniana. Hoike mai ka Lm'm Hoomalu o leu Komile.ia i hoh, ai i Kuhiwuo i ka nui o ua 'Ho o ko lakou liolo ana, he Miii4.!ii;.

j\lu ko noi :i I>ikct.on:i a na upoiio ka Ilti--10 i l<a u(ii o na hlo. lloomalia ka llalu ma ka hora 12 nwakea, a liui hou ma ka liora 1 auina la. Na OIEI.O lIOOIIOLO ME NA HII,A, Iloolaha mai o Biketona he bila o hoololi ai i ka Pauku .'iso o ke Kanawai Kivila. o\la ke kapaoia nim onu nila, ua heluholu muaia ka hila, a waihoia malalo o ua nila. Iloolaha mai o ĪMoanauli ojiio, lie hila e hoololi ai i ka l'auku 1 y ka Mokuna 41 o ke Kanawai Kai'aima. Ma ko kapaeia aua o na rula, ua helulielu miui ia ka bila a'waihoia malalo o na i'ula Ileluhelu mua mai o Kanealii he l>ila o hoololi ai i ka I'aukn 1419 o ke Kanawai Kivila. U'aihoia tnn(alc> ona rula, Ileluhelu nnui mai o Palohau he bila e hooioli ni i ka I'auku 1 o ka j\lokuna ōV o ke Kauawai lloopai Kaniima. Ma ke kapaeia aua o na ruki, ua helulielu nniaia ka bila. JMa ke noi a Aholo, na ka])aeia na rnln, a holuhulu ahmia ka hila ma ko j>oo a waihoia malalo o na nila. IluUil'iolu mai o Aholo ho olelo hooholo, o hookaawaleia ka Poakahi, l'oakolu a nu> ka Poalima o kela a iik leoia pule no ka ikiouoo ana i ka liila līaawiua, e hoomaka ana mai ku la 11) aku o liino, llooholoia. Ma ke noi, ua ueia aku o Knmika, Kuihelaiii a mo Aliolo o holo i Wailuku. Heluhelu inua mai o Kanui lie bila e hooiinuia ana i na liaka hana e uku aku i ka Lumi Auh.iu i na anhau a pau o kona man kanaka haua. Wathoia nialalo ona nila. ' Iloluhelu mai o Palohau he olelo hooholo, e kohoi'i i y muu Koinilo Kuwaho, i 3 lala o ke Koiuitc hookahi, e imi aku a e hoike mai iinua o keia Ilale i ka nui o ka poe hoolimnlima i ka wai, a rac na loia 110 ia Oihaua iloko o na makahiki elua i hala ae nei, a e ukuia hkou maiioko ae o ua lilo o keia Alniololo, ae kapaia ka inoa 0 keia Komiie, Koin'ae Nowolo Wai Hoololi niai n Kupahu e kohoiai Komite \Vue mailoko ae o keia Ilalo llooholoia kaolelo hooholo mo ka hoololi Koho ka Noho ia Pulohan, Kean, Kapahu, Kujiiheaa me ke lii Kalianu. Ileluhelu mai o K.'imika he olelo booholo, o kohoia i Komite Wuo e hele e nana pono i na paipu wni o llonohilu nei, a e imi pu aku i ka poe aknmai i ka hoomoe aua i na paipu wai, a e hoike mai iloko onaia he 14. Ilooleia. Ma ke noi, ua haawi hou ia aku i 10 la hou nku tio ke Komile Wae o Kalawao, no ka nana aua i na mea pili i ke ola o keia kiihuiakauhale. HeluLielu mai o Kupihea he 01010 hooholo, i $1,000 no ka h;uia ana i uiau boe tna na awa kmnoku o Jtolokai, — Kamalo, HonOmuni, amo Pauwaln. Waihoia ike Komite kupono. NA HA.NA 0 KA LA. Heluhelu aluaia kn hila e laikini ai i na Ilui Panihakahaka, līui Iloopaa Ola, llni Hoopaa Pau Ahi iv Hoopaa Poho, Waihoia i ke Waiwai. Ueluhelu alna ia ka bila e hoololi ai i kaPauku ōlo o ke Kanawai Kivila. Wailioia no ke knkau poepoe ae hehihelu akoluia ma ka Poakalii, Ileluhelu aluaia ka bila e hoonoho aim 1 hookahi kanaka ma na Apann leoho e hooponopono uo ka manawa hana oke kauwa hana, mawaena o ria luiku a me na kauwa. Waihoia ike KomiLe Ilookolokolo. Ileiuliehi aluaia ka bila e hoololi ai i ka Paukii 3 a ine 4 o na Kanawai o 1810, e hookuu akua ana ika iim awa. Waihoia no ke kakau poepoe, a e hehiheUi akoluia ina ka I'oakalii. lluliilieln aUiaia ka bila e hoopau ai i na Pauku 118, ]| o a mel L'O oko Kauawai Kivilu, ame ka hoololi i ;i|>'./uoi;i mj ka U o lune, Iluopauee loaia. Iloopanue ka Halo. TiA iiaxa 28 Poakolu, Inne s—īīalawai ka Ahaolelo ma ka lioi-a lo a tt c liko me ka hoopaneeana. Peresi(leiia ma ka Nolio. Pule k« Kahiinapulo. ll ( .|uiielu ia o ka lu i hala a aponuia. Hoihu a xa Ko.mite. Ma ke noi, uahaawi hou ia aku i mnnnH'a hoii no ke Koinito wae e pili a na ika aulnm o na holoholona. Na Olelo iioohoi.o me na Bir,A. Ileliiheln mai o Kaukau heolelo hooholo, i $1,000 no ua alanui ma na pali o Honolua, Kaanapaii, a me Kahakuloa. Wailioia a noonoo pu mu ka Dil.-i Ilnawina. lleluhelu mua mai o Moanauli opio, he hila e hookaawale ana i na mai lepera a ])au mai Knlawao mai, a e hoilmiin tua na Apana. Waihoia inalalo ona rula. Ilelnhelu mai o Kanealii h e olelo hooliolo i $5,000 iio ko alanui, palekai, a ine lea hoe iio ko awa o Kahnlui, Alokupuni o Haui. W a ihoia a noonoo p» lne ka 13ila I'Liawina. Hooluha mai o Pnloliaii Jic imui bil.a 1 lloo'poiiopono ai i ka uku o na wai jiiula o Honolulii iiei. 2 l'.ila e hoololi ai i | ka l'aukii -l 8« o ke. Kannwai Kivila, n Hi- | la o hoololi ai i ka Paiiku 1 o ka Mokuna •n onaKanawaio 4 nila e Imolo--11 ai i ka Piiiiku I o ka Mokuna 5T> 0 ua Kanawai o ]87(1. 'U'luhehi in'ia umi o I>fiil he Uila e hoop'iu ai i l<a hauii lima īluku o i,!i Kula Aiipnni.

lli olaha m,u o Ki'iilaw aa ho hila o hiemi ai i ka noho iuanuahi .ilokn o kci;v Aupuni. llooluha mai o Kapahu ho hoololi 110 ka uiaheU' 2u ka nila 33 oka llalu. Jila ke kaiKH-ia ana o na nila, ua heluheluia mui ka lioololi a hoolioloia. lloluhelu niai o Pnlohnn he olelo hooliolo o kauoha ana i ka Makai o ka Ilale e hoomakaukau i aina awakoa no na hoa o koia Ilalo, o hooiuaka ana mai koia la nku, Hooleia. Uoolaha mai o Kanealii ho mau hila. 1 Bila o hoololi ai i na Pauku 537 ft me 530 oke Kanawai Ki\'ila. 2 Bila o hoololi ai i n;v Pauku 1424 amo 142i oke Kauawai Kivila, Heluhelu mai o Kaoliko lie olelo liooholo, o kolioia i Komilo 3 lala e.hui aku iuekeKomite NowoloWai. Ilooleia. 'Ileluhelu uuii o Kapahu ho olelo hooholo e kauuha ana i ka Loio Kuhina e hoolaha aku i ka j)ane ana o keia mau ninau, ka ka nnpopa haole, a me ka nnpopa llawaii liou. I Aolo anei ho niana i ua Lunakanawai Apaua o lianwi i ka Bela no ua hihia haalelo huna ( '2 1 le muna anoi ko na Haku hana e pa i ka laweia nua o kc> hikou niau knuwa i hoopai ]>naliaoiiv e han;l raa kalii aka Ilopu makai nui i īununo ni. N A IIANA. O K\ Ji,\. Hehiholu alunia ka hihi e lioololi ai i ka Paukn y.-> o ku kanawai o hoopau ana i ka moKuna 10 o ko kanuwai kivila i aponoia ina ka la 10 o lanuui'i lb()">. K hooliloaua i ua kula aupuni a pan o ka l'ae aina nei i mau kula olelo Bei'it;uiia, waihoia i ke komiie lioooanuao lieluhi'lu aluaia k:v hila o hoololi ;ū i ka Puuku Iob o ke kanawai kivila, o hiKipau ana i ka uku hooliinaliinu pulo o iuv runii kuai ia o ka makeko, waihoia i lee komiio o na liaua hou. Hehihelu alunia ka hila e knohi ana i na keiki a n;v wnhine Ilawnii i hunauia nio na pake. Aole o hoihoi i Kina. Hoopanoe loa ia. llooiuaha ka līalo ma ka hora 12 nwnkea a. lialawai hou ina ka hora 1 auiua la. llehihehi nluaia ka hila e hoololi ai i ka Pnuku 101 0 o ke kanawai kivila, a ua waihoiu no ke kaknu poepoe a e holuhelu akoluia 111:1 ka l'emkolu. Ileluhel'i alunia ka l>ila e hoopauni i k;v mokuna 10 o ke kanawai kh'ila, waihoia 1 ke Komito Hoonaauao, lleluheln alunia ka bila e hoololi ai i ka Pauku 4« 0 kn Kanawai Ivivila, a e hoopau ana i na pauku 488 a ine 489 oia kanawai no, wailioia i ko Koniko Wniwai. Ma ko kapaeia nua 0 na rula, tin haawiia ka hila kanawni e wehe ana i na kai lawnia i ka Komhe oua Ahuhookolokolo. Iloopanee ka llale.