Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 39, 28 September 1878 — Ko Kalakaua Au Lanakila. Ka launa kamailio ana me kekahi hoa alakai o ka Ahaolelo. NA WAIWAI O KA PANAILIKE. Ka holomua o na Paeaina. Na ninau no ka Mai Lepera a me na Paahana Pake. Ka Ulu hou o ka Lahui. [ARTICLE]

Ko Kalakaua Au Lanakila.

Ka launa kamailio ana me kekahi hoa alakai o ka Ahaolelo.

NA WAIWAI O KA PANAILIKE.

Ka holomua o na Paeaina.

Na ninau no ka Mai Lepera a me na Paahana Pake.

Ka Ulu hou o ka Lahui.

MiUoko o h\ uu]h?|)u haolo u The < |day ChroiuVlr" 0 Kalcjioni, o ka la 18 oi jAi)gate, i iko iho ai makou i na maniio' j malalo nei, a i unuhiia no ko makou jioc | lu'luhWu, i 0 ka Hon. M«rray Gibsori o līonolu- | lu, ua ku mai ia niu nia ka moknahi Bidaii6 mai, a ku noho ui'i ia nei maloko o ; ka Hotcle Alii. j Ua lioolanaia ka inanao o kekahi hoa o ka I'apa I'ai " Chrouiclo" e hoolauna aku nui ke knhiUnhi pnu one knnlanii o Ilawaii, a inahopo o na knkai ana i na liopuna olelo, "aloha," ua hoonaneaia ka lauua aua nie na kalai 01010 ana, Ma na ninau ano nui i ninauia, ua pane mai o M Kipileona me ka eleu a rae ua hiohioua olioli e like penei: " 0 be kulana o na Paeaina, tne ka h00ma0j)0j)0 oleia o na okuku ano nui, ke holomua noi ma na pomaikai he rui, a he naimina hauoli ko ka wa e-hiki loai ana. I ka \va i liooholoia ai ke Kuikahi Panailike, na pii 4iupanahaloa ke kumukuai o na aina mahiko, a o na apana aina i mahiia, ua hoohua nui niai i na hiuihehi kiekie poleeokeo. I ka wa o lea aina e niakaukau ana no ka paeliia, he hoailona akaka lea ia uo ka holoniua ana. 0 ka pomaikai no ]ce ko a puni na Paemokii, tia anoi nuiia, a o na kanaka puni hana a iilakai o ka Lahui e noho aua ma na Piieaina, ke hoopapau nei iloko o ka paaua niiii no ua kuuau waiwai nui nei o Hawaii. He mau ili aiua akea kai paa i ka raiki; o keia kumu waiwai, aia inalalo o na paaua ana a na liuia o na Pake. 0 ko inakou knmu waiwai, 110 ka hulu hipa, ke pii niau nei i kela a me keia makahiki, aka, no ke konio ole ana 0 ka hulu hipa iloko o na waiwai i hookuu ia e kumo dute ole i Amerika Huipuia, nolaila, ua ulu ko makou nmnao e itni aku i makeke no ia waiwai kalepa ma nu makeke o Ausetalaria a ma na Ka- i uada. 0 ke dute no ka paona ma Ame- i ril;a Huipuia, he 11 keneta, oianae, aole hiki ia makou ke uku, a nolaila, ua hoonua niakou ma kahi e komo aku ai me ke iute oleia. He PIHA MOKU 'WAIWAILOA. 1 laweia mai nei uia keia moku hope mai! nei, a eia ke hoopaaia nei oia ka aeliko, a hoouna pololei aku ma ka aina aku nei a hiki i Kanada, —-a ua noounaia aku kekahi i Auseteralia, i hilū aku ke kumukuai he mau tausani dala. He hiki i na Paeaina Hawaii ke hoolako mai i 1,00,000 'nipa, a hi? hiki hoi ke hoouna mai i na paona hnlu mai ka 3,000,000 a ' i ka 6,000,000 i kela a me keia makahiki. 0 na aina ahna, kiekie, ua kupooo loa no ka hanai hipa, a ua loaa ia'u ma ka īnokupuni o~Lanai he 50,000 hipa kino maikai. E aneane ana e pau ke komo ana mai o na hi[a ruai Kaleponi mai, oiai, ke pau inai nei ko laila hipa i ka mai. He uiiiu hipa i aneaue tauHani ka nui i hoouaaia ne i oa Paeaina i kela makahiki akn noi, aohe ola kupono, lilo [ i mea wiwi lon. Ua pau ka hapu nui o lakou i ka mai, a o ke koeua, he kanalua loa ko lakou ola pono una. O ua pnulu la, ua manaoia, no loko ae o na ohnna hipa maikui loa o Kaleponi. Pono ko oukou uoe hanai hipa e makaala pono i I leeia mau lipmahema a ine ua pilikia o na hipa, oiai, he mea aui no ia ia lukon. Ile hiki no i na poe mea hipu o Ilawaii ike hui kalepa me ko Kaleponi, inaehoomaemap pono lakon uie ka maiau pouo ma ia hana. Ua hoouln no makou i na hanai holoholona ana, i hiki ke hoolawa • no na home nialnila, a no na makua, a no Ua lawe ana aku hoi i Tahiti, Aohe 0 makou ake nui loa i na lio, ua lawa i no ; a he mau keonimana kakaikahi tio nfae kai hoouna mai i mau lio, a ua loaa ne no ma AmeHka riei, 0 an lio kamai uina, o ko lakovi olelo ana ia, ua hiki uo ku kuai iu ma na wahi a pau ruai ka umi a ke leanalima dala ke kumukuai; a ua aneane e pau lua na kanaka i ka luwa pono i ka lio, a elua lio o kahi. Aole hiki i ke kanaka ke hele wawue ina ua hiki iaia ke holo lio. A no ka Ahaolklo Hawaiī. He huiu» ia o tia kanaka noeau a hanohanO, o ka aoao o na'lii, he haole ku hapa uui, a o ka aoao hoi o ka Poeikohoia, lie poe Huwaii k» hapa mn. E loaa no 1 ka Poeikohoia ua (U!n he 250 pakahi I ,no ka wa uoho o kaAhaolelo, inae noho Loihi a pokole paha. 0 ka Ahaoklo 1 i > hoopaneeia ma> rn>i i ka la 6, ua weheia ma ka la 30 o A perila, « ua nni na hooponopouo ana no na haua ano nui. o ke * Aupuni. Q?fe( hiiiiwina $70,000 no im

Mni Lepem ma olokni, iieuahi no kf; kukuhi ana i Haiealii hou. hft $10,000 fio kekahi Uauka Oiai lepera, iv $50,000 no ka hoo|ia« limahana me ka hoolilo olnia o kekahi dala bo ka hoopae ana inai i na paahaua Pake, he Sl35 r 000 no m hooj)onopono alanui ana, ua uaiKi i mo n a hoomaeiuae ana, oia mau i'nea na Bila ano nui i hooholoia. Ua loua ia'n ka hanohano o ka ooho ana il». ko o ka AhnaU'lo m>i o Lahaina la, a i ka wa « na kalai t»anao unn, \ia ike aU i kinohi, ua kne na hoa Hawaii i ka }jaawina no na mai lepm, nahoopaakiki ka hapa nui <> lakou <> hoihoi ia ko lakon poe mai e noho p U m e ko lakou mau inakamaka. Ua kalai manao maikai 'no au me ko'u mau hoa i ka jx>no ole o ka noho hnikau aiia o ka poe mai me ka lahui !)olookoa. Ua hooloho akahele! mai lakou a hooholo |)oiio i ka haawīna me ka lokalii liko. Uii loihi no ko'u noho ana iwaena o na kanaka Ilawaii, a aole nae i loaa ia'n ka haaheo ana e like me keia wa. lloko oka noho ana oko Kau Ahaolelo, ua iioike moakaka pono inai na Luna o na inakaainana i ko lakou mau manao kuoo a noean, a me na hoike manao kiekie ma na lealai ana. ona kanaka e h'ke me Simona Kaai, David Malo, Rev. Q. W. Pilipo a ine kekahi poe e iho, he poe kanaka lakou nana e hoaiai ae i ke kulana naauao ahanohano kiekie oko lakou aina, ahe poe i hoonaauao mileioi ia. oka Rev. M. Kuaea ko makou kahunapule o loko o ka Ahaok-10, he kanaka kankna roa ka haiolelo, a ua kapa mau ia o ka " Beecher o Hawaii," no na hiohioaa a me na laweiawe ana i like rne ke kahunapule kaulana loa o Plymouth. lua e ole ka ulaula o kona ili, iua no ua knhihewaia o Beecher no ia.

KA. NINAU NO NA MAI LEI'EKA. Maniuli o ka lioilee a ka Papa Ola o nei hope niai nei, ua ikeia, ua hiki ka huina o na mai uia Molokai i ka 692, rae ria ano lehulehu wale o ua mai la, e liiki ole ai ke hooponopono i na lapaau ana. a "lie niau nanaina 'wale no o ka polno. Ua hoikeike waleia ae no, aia ke noho leauliilii la kekahi poe a puni na Paeaina, a ina e huiia me ka poe om Molokai, e loaa ana ka. luiina pilia he 1,000, aka he kanalua-au no ia mea. Ua makaikai akahele makou iloko o ka iwihilo ponoi o ua "nenelu poho" nei, a ua ike maopopo i ka duī )auna ole o pa poe mai iloko o ka huioaiahiii i oi iki aku mamua o ke 50,000 e ua.na ana rue he hakilo k no ke ola ae a no ka naake iho. Ua ha-na ke aupuni, a ke hana nai tjo i na nieu a pau e hiki ai lee hooluolu i ka poe pilikia, a e hoemi mai ai hoi i Jta laha nni ana o tia mai weliweli nei. Ua kan like lia weli i ke aupuni me ka lahui me na manao kupilikii. Ua lohe pono no au, he uiai lepern kai waena o na pake o keia kulanakauhale; a ina io pela, alaila, ua lolohi maoli na maea aupuni i ka hookuke ana i kela poino nui nana e ulupa aku pa mokuaina holookoa. O. ka poa i ike pono i na hooūeoūeo ana a ka niai lepera, o lakonwale no kai ike i kona huelo awa, me na mainoino palena ole. Ka Lahui Hawaii. Eia, ua hiki aku i kekahi anuu e loaa ai na manaolana, a e lilo ai hoi na wanana palaualelo ana i mea ole. Ma na apana lehulehu wale. tia nui ka hanau mamua 0 ka uiake, aole pela mamua, o ka make no ka o'). 0 ka makia o ke aupuEi o Kalakaua, oia Jca. " Hooulu Laluii,,' — (hoohua a hoonui aku) a i ka nana aku, ua apo like ua inakaaiaana ia mau huaolelo e like me ko lakou Luna Alii, (Moi). Ua malama pono na makuahine 1 ka lakou mau kamaiki Hawaii i heia wa, aole pela mamua aku; a ke lehulehu loa mai nei na kauhale o na kanaka Hawaii, inai ka pupupu hale pili a i ka home nani an, a hiki i ka hale laau kui ae kui ae. Ma Wu mokupuni iwnoi, uaoi aku mamna o kft kanalima man hale llau, a he mau home oluolu qo ba noho ana ; maniua he mau hale pili malaila, i kekahi mau inakahiki i hala hope ae. Ua maa nui maliou i ko lakou moe ohana ana i na wa maniua, aka i keia wa, ua hookaawale ka moe nna o na makua me ka lakou iaau keiki nopui. I ka wa kahiko, niomoe like iluna o ka inoena iloko i 0 ke kuimi-kapa. hookahi, a. he huluhulu I do hoi knhi. Ma na wahi a pau o ka' Paeaina, ua loaa i ka lahui ka noonoo ana no ka noho oluolu, a kakou o kapa ai, "he hiohiona c> ka-naauao." He oiaio na ko lakou Moi me kana Moiwahiue 1 ,vaiho aku imua o lakou he haawina hauohano. Ua ikaika loa kp na kanaka Aloha ia Amerika Huipuia. A o na hoohanohano kiukie aoa i loaa mai i ka Moi, olai ua Alii la ihele makaikai mai ai i keia aina, ua pumehana maikai me ke aloha oiaio, 0 naakou o ūa Eawaii, ke māuaolana nei, o makou iio ko oukou mau causini roua, a inaTf loaa ja niakon lanna" uwea olelo ana mp Knpalnkiko, ina uahoonna niaū mai makon i "alolni" ia oukou i na lif A pau.

O ku iumaolm» o ua Wiuum o na kanaka maoli ame n» h&ole, om no ka hui ]ike ana iloko o ka iini nui no k& loaaanaoka uwea kaanailio 6 hoohui niai ai k Kalepm, a o ke a«iwni «ao aohe hooniaopopo mai. oko makotti&' «na kalopa ana, ke pii hikiwawo loa. nei, a ko haka ponuia aku nti o Kapalakiko 11,11 ,I[ ' kaīkiiahine la 110 HonoMu. Ma o ki' hiio liooponopono aupnui ua liilinai nui ka lohnlehu o na makiMiinana a Ilawaii t«a o ke mipuni Ali'. la i hemponopono naauaoia. Aole wahi ma lea honna i maluhia pono ko ola, ka waiwai a m»c kauoho'naelīkemeka Paeaina Hawaii? He oluolu maikai a lokoinaikai na kanaka, a o ke ea o ka noho ana o ka aina, hp. oluolu kupono 110 kfi oU kino. No ka ninau e pili ana i na pake, koioanao nei au, ua ]ike a like no nie la maanei o oukou nei. Aole no ioi aku mainuao 3,500 mau pake paaua (eoolie) nia na Paeaina, aka nap, ua ike ati i ka papa helu, ua hiki aku ika 5,000. He kue ikaika loa Jia kanaka Hawaii i ka hoopae hou ana mai i na pake, e like no hoi nio ke kue o na kanaka paahana ili keokeo o Kaleponi no ka laweia ona kana. Ke hookomo nei ke aupuni i na ,paahana Poluneaia ruai ka Pakipika Hema niai, a 0 keia poe, ua oluolu loaia ko lakou noho ana ilaila. Oka mii niai oko lakou komo ana, o ka pono loa ia o makou a pan. He poe paahana maikai h&da, a ua kupono loa ho: no ka hoohui ana me na Hawaii, HE MOOLELO AKOHUI. 0 keia ka hopena o na kukaioleloana. Aka, e pono no e hoolana iki ia fea manao o ka lehulehu roa o kahi mau mea e pili ana i ke ola ana o keia Keonimana. He kanaka Aroerika oi&, o Karolina Hema kona one hanau, aua loaa nona ke ola ana e kaao ia &L Ua hoonaauao ia oia no ka oihana hai Euaaelio -no ka aoao Katolika, a i na ao omanialu o ka oihana Ekalefiia e pohai ana, ia wa oia i lilo ai i .mea auwana ma na kai, a malunn no o kona wahi raoku kuua ponoi md na wahi sela, holo aku la oia i ūa Paeaina Malae, a ilaila i hopu pio ia ai a hoopaahaoia e na mana Holani, Aupuni Dutch; hopuia no ka hoao ana e hoolei ko lakou mana ma ka lakou mau hooponopono aupuni ana. laia e paa pio ana, ua kakau no ia i ka moolelo o ia paa pio ana. A tne ka 'lianohano niii oka ulia wale aua o fcona pakele, ua au hon no oia i ke kai, e kaalo ana mawaena o na aina Poluneeia, a liiki aku la i na Paeaiūa Hawaii, kahi aua i noho ai, a elieli kulana, n oia kekahi o na kanāka kuono|lfeo o ua. mau Paeaina la. 0 ko Qa a ke nui, oia ka hoohui ana i na Paeaina o ka Poluneaia i hookahi aupuni, ua nui ka 1 ihi ame ka hoolilo dala. TJa aloha oia i na Hawaii tne he mau keiki 2a, a aohe palena o kona pipili paa me lakou. Ma kona ano Luna Hoopuka nō ka Nuhou, hakoakoa oia no ka aua aaa u me ke p ile ana i na hoolala ana e hae wale 1 ko Amen'ka mau pono ma ka panai ana aku ia Puuloa. Eia ua Kipikona nei i na la aoo o kona ola ana» a he kane wahine make oia. Mahopu aku o kona holo ana i ka Hikioa a i. ka Hema, e hoi aku aua no oia i koua Paredaiso iwaeaa o ka Pakipika. •