Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 39, 28 September 1878 — NO KE AHA KE KUHIHEWA? [ARTICLE]

NO KE AHA KE KUHIHEWA?

No ke aha hoi ke kuhihewa ? No ka ike ole paha. A uo ke aha ka ike ole ? No l;a nmkeaiake ole puha e iW A no ke aha ka makemake ole e ike? No kn kiihi e ana paha, lie inea ole, hy mea waiwai ole, he mea aiio kanialii wale uo ka mea i .makem&ke oleia e ike. A hwlha ka poao? E hana palia i ku tnea e pau ai ke kuhihewa. He nui wale ua kuhihewa, ahoomauia no, no ka hana ole i ka mea e pau ai. Ua kuhiia e kekahi poe, he olelo kamalii, hawawa, waiwai ole,. pelapela ka olelo Hawaii. Ua hoowahawalia kekahi poe kaaaka Hawaii i ka lakou olelo poa makemake nui e ao i ka olelo haole, a e ao nuiia ka olelo haole iloko o na kula, a e hookapaia ka olelo Hawaii. No ke aha ? No ke kuhi ana he olelo maemae a maikni wale no ka olelo haole, aole pelapela u piha i na olelo inoino, hilahila, bu ole i ka hoopukaia, a i ka loheia e like me ka olelo Hawaii. Kei ke knhihewa ! .Nui na olelo pelapela, hilahihi, heneheOo, hailiili, hoohiki ino i ka inoa o ke Akua ma ka olelo Beretania. Nohea keia mau olelo ino, "goddatnn you, drt.mn you, dama fool, go to thedevil, you devil you, whafc iu the devil you inean, g0 the hēll you scamp &c ?" No ka olelo haole; aole loaa ia inau olelo me na olelo ano like tna ka olelo Hawaii. Piha ka olelo baolc ; ,huke haole, nupppa liaole i na olelo hoolalau i ka poe opio me na kanaka makua, na olelo hoalnla i na kuko īno, i na hana lealea, ano i»oekolohe, a,|iela aku. XJa hapa paha ia inaii olelo ma ka olelo Hawaii, a like u lik« paha. He oiaio no, ua nui na olelo luaikai, na huke maikai, na uupepa maikai ina ka olelo haole. Nui wale nae ria huke, rm nupe.pa kupono ole i l;a heluheluia, Na buke Hawaii nae m.e na nupepa'Hawaii, pai anei lakou a hoolaha aku i na mea kupoao ole i ka heluheluia f He oiaio no, ua haukae a hooliilii u hoohaahaa loa na kanaka Hawuii i ka lakou olelo ponoi, ma ke kamailio ana, uih ka haioleio ana, ma ke kakauolelo ana r ma ka pule ana, &c. He olelo maikai ka olelo Beretania, ak», ua hoohawawaia a hoohaukaeia e kekahi poe haole, ma ke kamailio ana, haiolelo aim, himeni ana, &c. A pela ka olelo Hawaii, he olelo maikai no ia, a ku tka mahaloia. Nolaila mai raau olelo e hookwa'i i ka olelo Beretania.; Me keia, hemahema, auwe, pilikia ka inoa, hihia, u& hookomo pinepi6o ia keia mau olelo ma te :kamaiiio haole aoa e na hinole i ike i ka olelo Hawaii, me he la ua oi ka maikai o ka olelo Mawaii ke makemake kekahi liaole e hoopuka i na olelo o ia npau auo. Hemahema kanaka Hawaii ke kamailio, no ka wikiwiki, aluiikau i na olelo, a hooiuaopopo oleia, a hookomoia kekahi mau huaolelo ano pono ola Hawawa h<ji ke haiolelo a ke heluhelu i ka olelo Hawuii, i l;a Baibala, i na himeni, aole puana pono, a kaulele pono, a hoohaahaa

pono, a hooliiekio poiio, a hoohoiUoi poiio i lcti poe e lohe ana. Ntii na kula, nui ke ao ana, nia'ii nae lea hemahenui o kft heluheln ana, nie ka haioleloana, k.ikaikahi ka poeakamoi a inakaukaa loa. Ma ka himeni una kokahi hemahema, he olelo niele ka olelo Hawaii, na piha ia i'hk olelo mele maikai loa, a oi aku paha Iko ka olelo Beretania. Nana i kekahi mau olelo, nnau lalani mele. Kani, kani Mika Niko, OU au o Liko. I ke kani oli ana o tm bele kani o, Kani o, o, o, O, o, o, I ke kani a pa ani o na belo o, A imi a puni ke ao nni nei, Mahaa, mahea e loaa mni ai Ke kuouoono, ka nnila maikai. I like ka nani me Uuu hoiue nei, Home, home muikai. Kuu aina hanau e, Kuu iiina uiakauiae, 4.10ha au I kou maiv kahawai, Na kualono e, Nu kula uli mai, He-oli ko'u. He aina nani kamahao, Ma o, ma o nmluna. Hua'e ua'liua ouo r A aian loa'e na poao, A paa kuonoono, A euu ūii liru lani, E mele a hookani, A maU no ka hoonani Ma o, ma o, malnua. A pae pu ae la me lakou, īle <) kuu lanakila ! E oli ])U a halelu, A knni mau kuu lira. Pa mai ma ke kulu po Na leo nani no, Memele mai na anela Mai luna lilo mai. Me ko lakou mau lira pu, A kani naui ae. Nani, nani, e hoonani, Oli pu a mililani. 0, o, o ! he bele no, Kani ka bele a o, o, o. Ha, ha, ha, e oli pu la TJa pau ka inaha, hoi ekula. Nui wale na lalani mele maikai i koe. Ua lawa keia no keia manawa. (Jule i pau.)