Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 39, 28 September 1878 — HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU. A ME KE Koa Opio Wiwo Ole; ATAGANANA! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA KIAI EKOLU. A ME KE Koa Opio Wiwo Ole;

ATAGANANA!

[Unuhiia e kekahi peni manawalea no ka Hiwahiwa a ka Lahui Hawaii.] MOKUNA XII. HELU 23. OKEIA man haawina a pau kai kahe awai inai iloko ou, a ua aneane )o no e kaualupe holookoa ia uku keia iwiaoao iloko o kona haulehia ana; aka, aole no puha oe e hoonaaupo iho ana e kuu haku, ua pakui hou ia mai no na noonoo aokanaka, iloko 0 ka wa e aneane aku ana na manaolana e mauliawa loa ae, mailoko aku 0 keia puuwai, a iloko 0 ka inapuna olelo mua au i inanao ai e puana mai, a ma ke keehina mua 0 ka iankila au i iini ai e hookahua iho, ua kono pu aku no au i kekahi poe e ae imua o kuu alo nei.

He oiaio loa e kuu haku Moiwahine, 0 ke aloha i oi aku ka nawaliwali imua o ko'u nei, aole loa e hiki aDa ke kupaa aku iinua 0 na hoaoia mai a pau, aka, o ke aloha a me ka iini iloko 0 keia wai, he oi aku ka ikaika a me ka hiki ole ke hoomaalili ia mai.__Ua manao paha oe e hoonalowale ia oe iho mai o'u akn aei, laa ka huli hoi ana aku i Pari-' sa; e hilinai io mai oe maluna 0 ka'u mau mapuna olelo, aole loa i aa iki kuu hinaikeliala mamua. ae e hoopale i na kauoha i haawiia mai ai ia'u. e kiai me ka makaala loa i ka waihona waiwai o j ke poo malnna ae o'u aka, lieaha la ia mau waiwai a me na Moi ai aupuni a pau o keia noho ana imua o'u, a heaha la ka'ii e mauao aku ai ia lakou ? Iloko 0 ka hebedouia "hookahi wale no mai keia wa aku, e h-uli hoi aku ana wau e ike 1 knu one paha ine na noonoo mokumokualiua a me na waimaka helelei—E utve wale iho 110 i ke one i Mooinooiki e—a "Owau ka ko aloha i lnaiele, B kuewa liele i ko ultt iric ka waimaka" E kuu pnlakaumaka, aohe mea a kou lunaikehala e nouohua iho ai ia'u ; ua mauna mai nei au i kuu kino a me kuu ola, no ke akenui e ikemaka ia oe, ina hookahi sekona wale no ka manawa; aole no hoi au i hoopapa lima iki aku nei ia oe, a ua hoomaikai mai nae oe ia'u, i kou ike ana tnai e hoohaahaa aku ana wau. Ae, e kuu hak» Bakinihama, ua maopo]io no paha ia oe, na ahewa kumu kupono ole e ili mai ana aialuna o ia mau hana noouoo ole, e moowini ai kahi pomaikai a'u e ohi nmi ai. Mamuli 0 ka paipai ia ana- m«i e ke Oaelinela,, ua ho'a ia mai ka inaina wela iloko 0 ka Moi, a kipakuia aku la o Mada.me Terenota; ua kaiehu loa ia o Putanega 'e aea hele i na aina e , a u& aloha oleia hoi 0 Madame Kevereuse. E hoomanao oe e knu hak». ia oe e makeinakte ana'e hnli hoi aku i kou one hanau, ma ke ano lie elele i hoouna ia i Eunuii, 0 ka Moi ponoi no ka mea nana i akeakea mai ia oe. Ae e ke Aliiwahine, e aneane auanei ke aiipuni 0 Faraui e ukuia mai me kekahi hookahe weliweli no ia hana kue ana mai, wahi a ua duke nti i pane aku ai. Aole loa wau e ike hou ana ia oa e kuu lani ea: oia iho la no hoi paha. Aka, e haawi no au i ko'u makaala ma' ka'u mau hana a pau, i hiki mau iuai ai | ka lono ia oe, no'u nei. Ua māopopo no j hoi ia'u, aole au e hiki ana iloko o P-ari- i sa ma ke poo 0 kekahi puahkaua ; aka, j 0 keia kaua ka meā nana e halihali mai, 1 ka noho lokahi ana, a 0 na kukaknka] ana hoi ku mea i aoninnna e ke kuik&hi,; a aoli' iioi h'* mea e m» mu.a hap.i» mai;

ua inau kukakuka aua la, aka, na'u ponoi nei no. Aole lakou eaa hou e hoomau toai i ke.kekeue ana ia'u, a ia'a e huli hoi mai ai i Pama, a ike hoa i kou mau helehekna, iloko o tia kipona o ka hauoli. Ae, he oiaio nae, aole e loaa ■wale mai aoa ia haawina hauoli ia'u, aka, mamuli wale no o ka moiiaanaaku i aa koko makamae o na tausani o kuti mau hoakanaka, a ka, heaha la ko Ukou mau ola imua o'u, ke hoohalawai ia mai kuu mau kiionohi, me ka pomaikai nui oka ike aoa ana aku /a oe P Anoa/ paha o kapaia mai au he hupo, ahe ano olalau hoi ma keia mau kamailio ana aku imua ou eke AUiwahine, aka ; ke nonoi aku uei au i ke ahonni o kou kiekie e hoike mai, ua loaa aoei i 'kekahi iwi lahi eae kekahi mea kino i oi ae ka walohia i ko keia puuwai, a he kauwa hoi i pakela aku ka hooko i na kauoha a me ka haule malalo iho ona leo o kona haku Aliiwahine ? E kuu haku JBakinihama, o keia raau mea au e hoike mai nei, no ka hoeha mauia o kou puuwai no'u, hemau kalaima kiekie loa laloiu. He hoikeaoa mai no hoi pahaiano kou hoowahawaha ia'u, wahi a ke duke. E ke Aliiwahine, e hoike maopopo mai, a i ole ia, e pane leo mai no hoi la—ua aloha anei oe? Aka, ke eliaeha nei au i ka olelo ae, ma ke kiekie paha o kou kalaua, i hukiku loa ae i kou mau mauao a "kau i ka lani ka holowaa ua o Hilo," a ike ole iho hoi-o kekahi kini e noho aku ana. Ua kuhihewa oe e kuu haku, wahi a ka Moiwahiue 3 aole o'u manao e oklo Hamau ! i pane ae ai ke duke Bakinihama. Mai hoao iki oe e haim īokoiio mai ia'u, ma ka hoopoiolei ana mai i na paewaewā liilii, oiai au e*hoopihaia ana i Ika hauoli me ia mau mea. 006 ponoi no kai hoiko mai, e hooalakai ia ana wau-e-komo iloko o ka onea upiki e- loosjM'_ka poino, a o kuu ola nei hoi ke molia ia—a no kekahi manawa i ani ue nei, ua halialia wale mai la no imua ou, he kahoaka o ka poino e kau mai ana maluna o'u. Auwe e kuu akua, i. hooho ae ai ka Moiwahine_me ka leaeehia, me he mea la e hoike -mui ana, aia koua iini maluna 0 ua dukeueL Aole nae au' i kamailio aku ,i keia i nipa e hoolele aku ai i kou hanli, aole no hoi o'n hilināi ma ia mau moeuhane palaualelo wale. Aka, o-iia mapuua olelo au i pane mai ne-i, a me ka manaolanā au e hiipoi laj lie puuhonua ianonanie» a pan, a 110 kuii ola nei hoi, wahi ake duke. Ua halawai mai no hoi me a'u iqkahi mau hoike no ia wahi a ke Aliīwahine. Ua ike au ia oe xna k& moeuhaae, e moe ana mnluiia o ka lepo, ua ula pu i ke koko. "Ua pahuia auei me ka pahi ma kuu aoao hema? wahi ake duke. . Ae e kuu haku, ua houiu liou aoao hema ika pahi. Nawai la i hoiko 8 aku ia oe no kuu moeuhane ? Aole au i hoike iki aku i kekahi kanaka e ae, aka, ma kuu pule'mehameha wale no iuaua o ke Akuii. Aole a'u niea.e ae e alunu hou aku ai e ke Aliiwahiiie, e hai mai, ua uloha pa ha oe ia'u ! ae, ua'aloha io oe. Ua aloha •ia'oe ? i pane mai aī ka Moiwahine. Ae, o oe ! E lioike mai anei ke Akua 1 na moeuhane o kg »tio hookahi, e like m«3 ka hoike ana mai ia'u, ina uanele oe i ke aloha no'u ? hoomaikai mau ia mai auei keia mau kahoaka imua o kaua, ina aole i moekahi na pana ana a ko kaua mau puuwai ? Ae eka Moiwahir ne, ua aioha oe ia'u, » ua uwe hoi no'u. A e kuu akua, wahi a ka Moiwahine, ke oi loa nei keia mamua o ka mea hiki ia'u ke houlolie aku. Mz oua lani la, ke aonoi aku iiei aa ia oe, e hoi aku oe— ke anoninoni r nei kuu manao ika ae a me ka hoole aku i ka walohia o keia puuwai non—aka, aole enan 'e uhaki ana i kuu olelo paa. E maliu mai ia'u, roa ka haalele ana inai i keia aupnnl. A iūa e loohia ana na palajpu ia oe ma ke aupuni o F,u-ani—ina hoi e "haulehia ana oe i fca make maloko pOaoi o Parani—a ina hoi i maopo[K) iii'u, ma o'u nei ke kuinu .0 kou poino ana, alaila, aole loa e ioaa iki'ia'u ka ijiafia nu ka- manao — e huli hoi aku ano. . (Aole i po.u. ]