Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 39, 28 September 1878 — NA NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII.

I®" 1 Ua lohe mai inakou, ua hoole ka Hon. Jos. Nawahi i ka lawe arta i kaOihana Luna Ohi Auhau no Pnna, Havaii. 23jT~ A ka la 1 ae uei o Okatoba e ku mai ai ka inokualii "Kulanakauhale o Nu Ioka" mai Kikane a nie Nu Kilani nni. 33" Ua nolio ahimoku kiekie ne nei o Kapena Reyuolds uo ka, "LikeLike," oiai lioi, ua koho ia ilio nei o Knpena P P Slioi)lu:i'd i Pailata no Honolulu nei. A o ka malainuuioku inua iho uei o Likeliko ua hoolilo ia i Kapena no ka īLoknaln "Mokolii." ĪW 1 ka Poakahi iho nei, ua holo aku ke Kuhiua Kalaiaina a me Kauka ilakihine, e nana i na poe i hoohuoiia ua lo;ui 1 ka mai lepei-a, a i houkoakoa ia, ina na awa a ka inokuahi e ku aku ai. Ke mahalo nei makou i keia hana a ka Papa Ola, Ke Kui.anui o Lahainaluxa.—•Ue pii ae na haiunanao ke Knlanui o Kaukaweli a ua hiki i ke 70 i keia w». TJa hookaiwaleia na haumana ina na Papa eha. He V hauniana ma ka papa 1, iie 12 lua ka pa2, a o ke koena maioko o na papa 3 i me 4. Ua lawa pono no lioi i ua kuuiu. Pela mai nei o J II Kawaiimi ia makou, Ka moku "Lujouuo,"—Ua ku niai i ka Poaha aku uei i hala, mai Port Ludiow niai iioko o 17 la holo, kaiamo■ku kuno hpu i kapili ia no ka liui o Poka ila. Ile io kapuai ka loa, 'j'o ke akta, u lie 120 tyQa ka nuL JE hooholoia ani oia no Kau, a e unuhiia ana ka Mere E Poka, no Koloa, Kauai. ĪW Me mea hou ano kamahao ma ke ahinhi Poakahi iho nei, ka liolo ana o ekolu inokūahi holoholo piii ainai ki wa hookahi, inu ke kaui inakawalu anauna oeoe, rae he inea Ja, ua wulie ka pava a ua ao la, a e pualu anu na moa i ko 00. Aok; na'o i lewaluwa loa aku mao « Kilia, o kn oili pulelo aku ia īm ia t > ka Likeliku a iiipue ia mai la ke Kilauei, llou ilvJpiv Aohe hoi a kalu uiokualii unku "j\Tok<fhī."

liiiiliiiu'i, ua au aku ko Kiliuiea llou no Luhaiiin a nu» Kuluilni. 3 kolamu o na mea liehilielu 1 hoouiakiuikiiiiia no keia pule i haule hope no ke keeiiiv ole. U;v iko ia iloko o ka' Ilale o ka Ilui o-'II HaokPeUl Co. ika po Poaouo nei ki'kahi kauaka kolohe, aka u;v lele nku oia uia ka puka nniani, a nalowale. 1 ke kakauiaka Sahati aku nei, ua lioi mivi Iviv Mea Kiekie ke Alii, ka līooilina Mui, mai ua Ilono niai a Piilaui, i ukali ia 0 kana Aliikane. Ua oluolu maikai kona ola kiuo. Ai ka aliialii Poakahi iho nei, ua huli lioi hou aku oia no Wailuku. M* ke awakea Poalia iho nei, ua hahauia a pukil pu ke poo o kekahi puhiahi o ka mokuahi Mokolii e ka hope wiliki nu! kekahi pauku hao Ua helo ka pake 1 ka halewai e hoopii ai, aohe n;ve i lonoia kanu inau hana ma ia hope ilio. E®?" No ka h:vla\vai o ka Ahalmi o na Ekak'Bia 0 Kauai i ka Poakolu, Okat,olia U') e hiki niui ana, ina ka luakiui o Lihue, noliula, ke paipai ia aku nei niv Luua Ekalesia a me na lala oia Aha, e makaala uiai iloko oia manawa. JII M.miok, Lnnahoonialu. Hi®*" ka leta ;v kekalii makaniaka nmi ka aina niu inoe o Kalapaua, Puua, llawaii, e lioike mai amv ]ieuei: M:v ka helo ana ilio nei o ko laila Luua Ilolu, ua ike ia ke euii aua mai o ka heluna uuhau oia apaua, uiainuli o ka make maluinhua amv o na lio i keia kau papna la, a tue kekahi mau kumu hoemi e ae no hoi kekahi. I keia wa nae ke haule i!;i niai la ua paka ua, a he mea hoohoihoi iu i ke kunaka mikiala hana, aole no naei kanaliai mai ka nee aua o k:v wi, no ka nui no o ka la o na wa i aui ae nei ke kumu o kela pilikia. — Ma na aina niu moe la no hoi, ua pauaho niai la i keia ola ana, o Ōlrs. Kaiuwahino Puamaua, mo ke alolia nuiia, a ho waliine hoi i ike nui ia e na Lii a me ka lelmlehu i Uiuna me ia, he heahea a hookipa huv nmlihini, a lie kamaaiua hookipa oia no na Lii, ke hoea lakou ma keia aoao oua aina paia ala nei. Walohia wale kona hele iiua, llai.a i la uapaujsa.—Mai ka ]>eni mai a llev. J Uunaloa, Kahn v k» Ekalesia o Kaanapali, Mani, i loaa mai ai ia makou kahi nioolelo pokole no ka inake ana o kekahi wahine pono inalaila, a penei kana: ma ka hora S a me ka hapa o ka I a 13 o Sepateraaba nei, ua hala aku o Kuka Kealo, kekahi wahine kaliiko nona na makahiki he 90 aoi aku. Ua make oia i kona wa hapauea. He wahiue haipule oia mai kona wa ui mai a hiki i kona make ana. lle kupaa ma ka pono oka Haku. He hoa'loha no ka poe haipule. Owau no kek;ihi i koino pinepine uia kona hale e kukakuka, a e haipule pu meia I ko'u nana ana i koaa helehelena, lie ano kahiko, ua uhi ka alu o ua maka,- Ua ike ka Moiwahine Kapiolaui iaia, oiai e hele ana oia ma kana huakai kukulu Ahahui Iloola Lahui. Ai ke Aliiwahine i ike ni iaia e uolio ana ma ka puka hale, Uilau aku la oia i ka liina akau, aloha, me na elala pu eliina. Ua palekana oi;v, ua Ihiu konaluhi, a ua hoopau i kana hana ma keia ,io, lle nane.—lle maiui ka'u, elua ona nuku, eono ka nui o koua mau iwi, hookahi eheu. Ina e oki ia kona poo, a koe ke kino me ka puapua, alaila, he mea oolea. Ina e hoolilo ia koua puapua i poo, a o kona poo i kino, a o kona kino hoi i puapua, alaila, he mea i uiakemake nui ia a i hooinalu ia hoi eke Kanawai. Ina hoi e ku])ii (euba) ia kona kino, alailn, he mea i hoowaliawaha ia. Ina e su<'a ia kona puapua, alaila, he i a aia iloko o ke kai. Ina e hui ia kona kino me ke ]kjo a me kona puapua, alaila, e ike uo onkou iaft ' he "kaupu-aukiu" no ka moana, lm olali hoi no ke kai, a he hoa paio#po iuv ale hamipanupa oko kai koieie. lleaha la ka inou o kuu manu 'i Knailo ia mai. M<> ka lana o ko'u mauao he uiea pnaui wale ia no ona liona oke knkulu hikina. Ina e loaa ka inoa o kuu manu, alaila, he hoa kuilium ia nu'u. Me ka oiaio, J W H Tataiowalekai/.