Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 49, 7 December 1878 — NU HOU O NA AINA E. KE KAUA MA INIA. [ARTICLE]

NU HOU O NA AINA E.

KE KAUA MA INIA.

Ma ke ku ana tn>ii o ka inoku knlepa "Kai.ikaun" aia ke kakahiaka Poakahi iho nei, a me ka luokuahi Knlaiuikanha'le o Kikane ma ia ahiahi no, . u.t lo.ia mai ia makou nu uupepa mui li>.pulakiko miii, a maih.ila makou i wao ho ai "i na kohi kelekele a ka Puukolu," a oia ka makou e hoohanini aku nei, i iiun iho ai ko inakou poe heluhelu a lawu pooo. HOOKAULOAIKIPAHA KE KAUA. Ua hoaiai ae la ka wni oHiilawe i ka uupepa "Manawa " o L alan.i peuei: No ka hiki ana mai o ka wa hooilo, nolaila e ku lom iloin.i wale ann paha na haualili hoolei puupuu mawaen.i o Enelani a ene AteganitauLi, a pel.i pu hoi me ka oloio ana aku a keekeehi iho kulana o '"Aiuaike" i na koa Pelekane maloko o Doka, Kui'umau me nauwawa o Peaiua. Ko uee maila ka iuo, a ke b.io in.ula ke anu o n« uiaUna, a nolaila ua leuhau iki o Enelani i k.i onou aua aku i konu m-ui punlikaua, e "komo i ka lnihr," "i ke uuapnni a Limaloa," a hiki i ka makankau pouoana, nok.i nwn, uaakak.i o h-ohia mni ana iu poiuo ma ku hoonou punpuahulu ana aku. O na kohnnu ko» Pelukane ekolu i keia wa, ua puaina wele loa lakon, n knpono 010 hoi o hooni.hoa aku tria na aln o lelahnb,id.i, GuUeni a me Kaii,i(lal] ; ,|-;i. Ak;.i ina paha e k-.iheu-wai ae nna ku Kenela Modii pu.ili ma I>uaerudi, o ko Kenela 11„b,.t.i hoi ina KohaU e haluku «e ai, a e puukiuki ae hoi ko Kenel.i Periuierose mawaeua o Lnki-i'a a irie Kneta, al ila, e loaa uo na manaohmu no ki iiiki ke neeu nku imiia. Neeimwa na pualikoa Pei.ekanb. Uu anapu hou niiiila kekahi lonu mai Tehula mai penei: U„ kukulu aela kauhale a ka liu-hi, o k, piialikoa Pelekmie o Kuruma mi kahi lioomiinui okapa kaua o Kapeliti.ii.iya. 0 nakainilio a me keknhi ln.pa ona kou w iwae, rae na koa pukaa, ua kikihi nui ukn la imua, a hala he 8 mile mao aku o H.z'.rapa, » U a hookipa muikaiia mai e ua kamaninii. Mawaena hoi o ka poe mako o na Pelokana ma ke ulahelo o K.ibere, o Mekia Baka n me Lotniel,» Fiteger,>hi. Ku PAlll AUANEI O HualA I KA WA. 13 kuknhi leo nni uim ka iinpepM "Z;tema Lahui" o Bereliua penei. No ka hooinaopopo ana iho nei, o Ilnsin e hnli una Do ke uu o kn lamkiln ma o Enelani la iloko o kei v knu i me At'eg ,intaiia uolaila, ua lauuliea waleia ue, e l<u ana oia i ka wa, i ko lauah wa e hoolei iknilea ni nn puupuu. Aka ko koi m«i nei no une oin, o kona leo kekahi ilokoo fīa hooponopouo aiia i na hniiiii o loaa „i kll uuho nna Wailana nii.lio. Ua liookahua"

, ilio lu oi» i kium koi ui.unnli o n» m[.ouo nua i liainvim no iin pnlonn niim oliuloAf'ognu.u. Un lioolo pankiki mnilnolluI ik» hoopoino niM in Afegttnitrtn«, n ! i kn hoohni «nn in nupuni mnlulo okokn- ■ hi munuu ao, u me Uulnwonn» neoEnoInni i nn'knlimn o hooimilu ni i in\' aluliole o ua miluim Bjl e k»uuv. I'aiō k\ Aua Kuuina 0 Enelani. E punpuni mni aua keknhi lono mni kn mea knkiui mui o iea nupepn "Hoom»lu" oLeulnnn pouei": Mn kn ln 22 o Novomab;i, ho pnio huhniin iloko pouoi o ka Alui Kuhinn Borit-ini>i, 0 kn hoounnin nua nku o kn luo uwulo o Enolani i ku Moi o Afegnnitnnu, nn mnnnoin o k.v hopeon pnhn in o ku noliko unn, i kuinu e uu mui ui nu ainnuo o kn h ipu wuipuho iloko o kn Alin Knhiim. PUNI AINA UOU 0 IIUSIA. Penoi hoi ka wnlunu non imu n kn nupopa U-olosa o Siiin Pnt.croboro : lle monoiiounku o kn nnni n mo kn w.ii--twlitnr-kn lonn nun in Hngin o koknhi npnna ftina o pili pu nku nha uīo Buleg.iri», i lonu koko ni nn hui oliuluuhumn nnn, oini ko Ruai t mnu koa o noho nna mnloko oiu wnlii, unoui o nluiin mui i koknhi w'u o Eneluni n mo Turuko nn luunu nnu mn ko kni inni. Nu poe Affgnuitnnn pio mua. Uu lilo pio mui i,. Pelakuno ka hnpnnui o nn kon Afi'giiuituun o len pnkniin O Ali Mujidn. Ua pui hoi ikn lu.pua o na lulmi kamuuinu o nn mnuun ho 500 inuu koa Afog.niit«mi, u un pnu un moa knuu u me nn auliu o na AfVg init-ina i ko kailiin He. Nee muu hou nn Bjritmia, Ponei keknhi 100 hoopuoho mni liurumu nmi : Aiu koknhi kolamn kon Peloknne ke lunlai ln ina tlf>znripn. Uu iioikeia mni nei, e iumlelo iho mm tn kon A(*'giui(,nnu iku pnkaun o Muhoiuoilu Akinu, mo ku hunu i.uo pn iho i m pouo n puu, n un niuu-.o hoi o K.ene lu Robatn o hole nwiwi nku nio koun punli iiLiun. mo ku hoopuiwa ukn i nn Aft'g.»niUuu, iloko o kn wn u lukou o naiiu v wnlo uua, i lioopukeleiu 'ka p.iknun inui ku hnnn ino ia. Un eanki uo l.i hoi o K<iiiela B»r»unn inni I >iuerud-i ne u Liiki i L.b>ii, n e ueeueo hou uku nnn oia a hiki i Daknk>. Ue lilo pio aiio nui. Uu kololio hon mni hi keknhi louo mii Ali M'jidu mni ek.iJ.inu mn, u-i hopu pio ia ko ul.ikui nui o nn kau.ilio o ku Moi Afegnnitnnn. Uu oleloia, oin 130 kn meu unnn i hookokouo uui i kein knua me Euel.ini. Penei kn wnwn nnn ne a keknlii louo mni I3erelinu uiui, e lioounn nku unn o Rusiu i keknhi pu-ili kaiM nui iloko o o Buleg u'iu mnmuu ne o kn pau uim o kei-i wak.ihil;i, a no l-ik'iu )<;t Luiua i pehu ue u hiki i k» 120,000 nn kon. . Hoo;[i.iinoitio Ikiu n.! Tureke. Penei keknln leo knlnhe.u m..i Sopi» mni : U.« lele hou nku pa-Tiireke u luwelnwe i kn lnkou hnnn nn-.a mnn lie pepehi hooinninoino i nn knmnninn Bnleg,iria mnloko o ke knuhnle o K.ei*esenitern iiM Mukedouiu, » ua lukuia me ke aloha ole nn kunnkn be 320. Un w i w«lo ne I.i he lono telegnvumn m.i Koi)atinope]ri m „i, e olelo «nn, im eleio hou ae ln nn Rukini n hook ohukohu nui ilio ln uialoko o kn np iun -i.i m o Milegnra, e kokoke lu m« ke Kuikuuno 0 S»roku. Komo pnhn auanei na Rukini. Un uiiapu mni ln nn lono mni na pniu ! leliulelin uini, e unuhiin nku nnn un puiili kuuu Af, g initntiu mai Knniulnlium uku, u ua kuuhuua ukoa ne lu ka Aloi, o ko Rusia umu puuli knuu ko hookahu.i inui aua mnloko o Kunudnhnru a me liei'nka. Ua h.awi nku nei nne ke Kiuninu o Kmiinlah.mi i ku hoopui iuhluna o kn poe nann i. hoouluulu i ku mnnno o nu kauuka e kut mni i nu Bevi tnnin. pili nupuni, ko Rtisia muimo e kupan huoknhi aim no oi« mumuli 0 ke Kuikuhi o Berelītin, iloko o kelu h me kei« nlin e lioea mni nun mniloko mui 0 Tureke. Ua mnupopo ko R'isia nkouui a.m, enoonoo n hoohulo pu me Kuul.mi, no ka hoopua nnu i ua pulen i o ko lnuu muu muuu pakahi, maloko o Et.ropn u me Asi«. Uu unnpn ae 1 u kn lono w-.ioln mn Ss j iniln, e pau aua puhn'u mnluhi i kein kuknhnla-ko mo Afi'g.mituiin. Anoni uue pnha ke lioule mni I» no o Rusia ī ku wui mako Afeg.mit-mu.Aono, akn, ke nno kuilie noi kn Moi no konn l.umkila mnluiiu o Hei'ilunin. IJa ninn 1 uku lu ku Aliliikuu.i nui onu koa U,ri- ; iuu Pea.wnm, a ke kuiihauu ukua I ia a« ke knun, e lele koke rnni uua ko j Kenela B,irnunu punli a pulnmi hele | 11 ku i ka euemi iim ke alao mouli la mni Pes .w?irn h liiki i K .ibere Pn SS n. O nu pnnli kaun Ilukiui e nohola m».'oko o ko Rnsia muu okunu ainn l.ou mn Auia, *jh makniikuu lukou ma ke kulnna oku lele knuu mui. Ue i) | m i m nu regi"inua on i koa knunlio o Rusin i ku _pujlilu nku L«, i 1 nko ō Aderill1111p(11 H.

Ko li'» nui nei o Rusia, o hooloihi ia aku ka wa o kona m»n punli kaun e ttnoe ai mnloko o Turoke, aka, u« koo m»i na nmna ikaika o no. Pualii ka hana a ka poe kipi. Ua puli'lo aei la ka lono mni Vionnn ui.u, ai \ ka poo kipi m» na p ilenao Houmolia, a mo na wahi o aoo Makeiionia, ko laualii la ka ohi ana i na kanaka «i a pau malulo o ko 35 uinkahiki, no ka hoonuauua ana «ku i ko 1 kou mau piinli kaua, mo ka hooiako pn akn i na mea kaua no ka poo i 00, na lakou ke kiai h mo ka hoopale aua m«i i l<a enouii, no ka maluliia o ko Tnkoti mau honio. Ua liowa i ka wai ua pono kaua a rno na lako ai o lakou, aka, ko liki ia no nao hoi na Turoko, no k* hiki loa ia Ukou ko hoopio i kola kipi, ioa o kapalulu koke mai na kokua. Paue maopopo o Tui'eke ia Ri)Hia. Ua hoouua aku nei na mana o Tureke he olu,i mau pnlapala me na olelo paue kaku-na imua o ka elele Rukini ma ke alo alii o lionatinopela. 0 ka uiua, no ka hoolo aua mai o ua elele la i ko Rusia lele ana aku e hoopio i ke krpi o ka poe Bnlegaria, a o ka lua, e koi mai aua e aeia aku na Mahouieela i kipakuiu e lioi hou uiai i ko lakou one hanau, a mo ka hanlele pu iho o na Rukiui i ka anee ana maioko o Turekt). Ua hoole aku la ke aupuui o Bukare Beta i leo Rusia hoopalale wale ana aku i kana mau hana hoomaaiea, nokekomo ana mni e uwao, oinie noho ana no na Rukiui uialoko o Bulc-g-iria. He Kiaaina mai Bulegaria inai ke hoopiha ae ana ina ke kulana o ke Keiki Alii Donedokofa K.oKikof'a, a ua hoike ae oia 110 kona kuo i ke Kuikahi o Berelina. Aia ke Koiki Alii raa kona alahelo i LiVritlia, e hoike aku i ka Etncpera no ke kul.ina o na hana maloko o Tureke. Ua kuhea houia aku nei o Sairla Paaa, ke Kiaaiua o ka okaua aina o B('rouBi, e hoi hon mai i Kouiitinopela, Ua wawalo ao na 1 .uahea, o hoomaka aku ana oia i ka lawelawo aua i na liana pili Lliui. H« hoike ana mai ia i ko Euelani maua kiekio uia na hana e pili ana ia Tureke. No Rusia a oie ua pnlena o līelene. Ua hooia aku la ko Riisia elele imua o ko Farani Kuhina o ko na aina e, no ka manao o ka Eiuepera e lawel iwe pu inai o Faraui ma ka hooponopono ka hihia o na palena aioa mawaena o Tureke a me Heleue, a me kona niaiMO paa e hooliana aku e like me na lioakaka aua a pau o ko Kuikahi- o re!ina. E hoopii pololei akuanahoi ka Pope imua o ka Eoiepem o Rusii, uo na pono o ka poe Katolika o Pol-.ui, a ina e baule wale ana, alaila, e hoopuka akea aua no oia i koua manao ahewa no ka Rugia mau lisin^. Powa ma ke kowa o D.idenale. Ua hopuia kekahi moku Heleue e na powa moaua ma ke kowa o Dadenale, a ua pau na luiua i ka pepehiia, a ua boopakele in uiai nae ka inoku e ua Pelekai)o i hoonn-iia aku ma na wa>ipa, uiai ke aumoku Bjritmia aku, a o na waiwai e »e kai lilo aku i na powa. Ua hopuia nae ua powa uiahope iho e na Baritani«, a ua haawiia aku i ua lu.ma Tureke, he Tureke no ua poe powa ln, i holo mahllka ni ii lla pUali kallii akl). Rusia ma na p-ileeia o Kina. Ua oili maila k> lono m.ii Ortiiifbuga niai <3 kalahea aua, aia aku la na Rukini ini ka pa kuia, ina n i p.ilena o Naniu knlii i hov>pnipui ai i ko lokau nmu koa, e knli ana no ka hoo'a inai o na pualikaua pake malaila no ka hakaka, a no ka hoikei-i mai p>iLiH o ka hoohaahaa ana inai o na makaaiūana o Kotina. Pakele ke ola o ka Moi o Italia. Ua hoaoia mai nei e ppwa ke ola o ku Moi Hurnabereta o It ilia, tna ke kulanakn.uh»le o Nnpela, e kekahi kan ka o Pas >n kona iiioh, he lala no kekahi ūui Malu, aka ua pakele no nae ke ola ma ka npua. Ua hopuia ua puuwai eleele. luna koko nei, a o koua hopena ka mea i kne. A"le i kanamni ka pi lia o t:a lahni Italia i ka inaina no keia powa hohe wale, a mai haehae liiliiia no ua powa la o na-kauaka, e ole wale no ka »na n:;u e na oi;tna hoomalu o ko anpuui. Ho nni na hoalohaloha a ka lahui i lnki aku iinua o ka Moi no kona p -kele aiia. I kon.i baa/ele ana aku ia Napela nn ka huli hoi atia i kona kulauakauhale Alii ma Roma i ukaliia e koua mau Luna Aupuui a me na pualikoa, uii piha knineki niaUnui a mo na ipuka nniani o na lia'e 1 u i makaaiuana e haawi mai i.na i na huro a uie ria hooniaikai an.i iaiu n me kana Moiwnliiue. Hoopaapaa,no ua kai lawaia. I\M knukolo loa m»ī nei no ke Anpuqii Ann*rika ia Enelani n« kela huuhili'e pili mia i n'a kai lawaia o Xn FouJiH.Lma. F< paku-ke ae ana hoi uii olelo a ka iiit|H pi "Maimwa" o Laelana peuei; Ke

paapaaina mai nei ua lono uo ka uluku ona manao lahoi maloko o Amerikai koia \va, no kt» oinau © pilī afia i na kai lawaia o Xu Founaiaoa. Ua hoounamai oei boi o Wiliama EvaUke Kakauolelo nui ma Waßiuetooa, he elua mau palapala pane oolea loa ia Enelaui, Ua p»no leo hou ao ua nupepa "![»• nawn - ' uoi: ffo moa k«hal>a loa ka p». ka| koko, u nie ka nouo ilikapu loa o ka lalmi Amei-ika lio kokahi ui»u mon' 'palanaiki whlo no, n lakou nao onoho tnnna aiiM. Inn no lakoo e hoolo mai aua Ika hooko nna i ka olelo hooholo aka Aha Ilooponopono, aole uo o Enelani e nianao kaua aku aiia, i Loilioiia mai ai kona mau poino. Mikini Makani Aa.—Ua liiki mai nei he niikini niakani aa, eia kc ku nei a ko I' o a ia uei ma ka hale oiliana o Q W Jl)ictarlanc Ma, ma Alanni Moiwahine. Hi> okoa loa ko keia mikini liana ia ana, i ko ka mea mua i ikemaka ia e kalii poe o Honolulu. Hc wai ka ikaika _nana e pauma ke ea maoli a pau iwaho, alaila, koo ilio ka makani aa o ko gasliae (wai aa.) Ke kumukuai o ka mikini e like me keia he {5500. $W. Ma ke kakahiaka Poakahi nei, i ku mai ai ka moku kalepa Kalakaua mai Kapalakiko me na ohua haole fie lehulehu no kakou nei, a ua lohe mai makou ua pau ao kekahi poe i ko kepaia no na wahi pa hana. Ma ia po ana 110 boi, ku mai la ka mokuahi Zealandia, a he mau haole kamaaina kelliihi o kakou net īualuna mai ona, a me na kanaka Hawaii o na moku lawaia kohola, i hoi ae }iei a kaki ma Kaleponi. A mawaena o na eeiuoku, o Hou. W M Kipikoua kekahi, a me CoL T C Makoeia, k-i ona o keia Halepai. Ma ka po Poakolu iho nei ua kuike ao na bele, e hoike mai ona ua ikeia he hale pauahi mauka o Eaopuaua mahope aku o kahi ilio nei o Bila Elolo. Ua puka ae na kaawai iwaho, a holo aku la i kahi o ka pilikia, aka ua pio e ke ahi mamua ae o ka hiki ana aku o ka poo kinaiahi, a akakuu mai la na manao uluaoa tio ka poino, ma ia hapa o ke kulanakauhnle, no ka mea, ina o ka pahola loa ae o ko ahi, aole e nele ana ka holopapa o ka poino, oiai ka makani e pa ikaika ana. iu A HESIO N'o NAK,—I ka Neti Mela e hoopuka ana iwaho mailoko aku nei o ke awa no ka holo i Lahaina i ke ahiahi P<--alua nei, u:i lala-hu Joa aku la oia a hekau ana i ke ahua one ma nae o ke awa i ka boehaoekolu. Ua hoopuka aku ka Likolike me ka haawi ana aku i na kokua iio ka moku pilikia, aka ua pau iho la ka laina i ka mokumoku, nolaila ua haalelo iho ln oia na ka Mokolii e panhana, a au ;aku la ma kona alahele no na a'wa o ka Hikina. Ike kakahiaka Poakolu iho nei, ikea aku la ua Neti nei ua hemo a pale* kana. I3P" Ke kono aku nei makou i ka lehuk'liu e iiana ae i ka olelo hoolaha a Col. C S[»i'ekles, ona miliona o Kaleponi, e kahea ana i ka poe a pau i makemake e eli i kekahi auwai nui uia Maui; a oia hookahi aku aua ke pookela o na auwai ehia ma ILiwaii nei, Xo ua kukakuka nna a me ka ana i oLelo aelike, e liele ae ia W G Ir\vin & 0(S. ko liouolulu, ■ iH-i, a o ko Mani p<re' hoi. imua o H Sobu.ssler ma Ilaikn. Ua hiki no i kvkahi poe ke hu'i a hoopaa ia lakou iho ma ,ka olelo aelikii me k:i hoakakaia o ka nuī 0 kahi o ka auwni ;i lakou e eli ai. Xolai» la, eia wale no ka wa pono. Ua hm.a a nalo i.oa.—Ma k:i la 8 o ka malama i kuiiewa aku ia, ma /kuwaiolimn, Ilonolulu tiei, t»a hookuu mai U i keia-ola ana o Miss Ilnili, ke kamaiki hope loa a Kapuua Kaaina me kona koolu i Ilaili i hala e aku ma kula aoao o ka muliwm eleele o ka make, mamnli o na palapu nianaonao ;i ke ahi ail i mahu i loohia ma kona kino iloko u kekahi man malama 1 hala, ana ukali pu aku nei no hoi ke j kamalei ma ka inehen hookahi a kona j Mama i nia'u kololani aku'ai. Ua hanan jia keia opiu ma Hilo, Xov. 10, 1877, a ! hun.i iiou aku ia n.i mak.i i ka la i hai ia maluna, nolaila ua aneane uo hoi e.piha ,ka mak ihiki o kona luakaikai aua i keia ao maiileiile. U r alohiii walu ka makua i hoopaeeia mai la e kana lei, a he kane hoi i pauuho mua ia mai e kona koolua o ua wa i hala. Pakelk maoli.—Maniua iho o ka aina awaki*a o ka Poaha nei, mauka o Kaulut wela, lloiiululu nei, i ka wa uo e nanea ;iiia na paahao hana o ke alanui Kula i ka ; eli lepo m> ka hoopiha ana i ke alanui, ua ■ hiolo ikaīka mai la ka pali iepo a Titno- ; leo a ine Lakalo i pio aku ai a poopiio : iloko, a uhi pu iho la ua e-ka lepo muluna ■ o ko laua mau kino a koe aku na poo iwaho. No ka nae oni kokua e kokoke ana,_nolaita ua pakele mahunehune ko laua mau ola raai ka poino ana. Ia laua nae e paa h i ka lepo, a e kahea ae ana o "kokua," ua loheia aku la ka leo awahua o ka Lnna haole t> kahea ana i na p;iahao e ae, e kuuu hou aku i kalepo maluna o hiiia a ua lowale loa oiai e ola mai | ana 110, a lie "kami ola ke ano.'' Ea, pela i aii'.'i ka haua a ka inea i hoouohoia inai i niakua no ia poe? Holo e ka uja«fle amo ! ka :uenemene.iloko o ko makou mau puu--1. wai, i k.\ lono aua mai i keia, a pela pu no k t poe a. uau e akoakoa aua ula» laila m na.