Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 4, 25 January 1879 — Ke Alahao ma Hawaii. [ARTICLE]

Ke Alahao ma Hawaii.

Ma na malunna mua o ka 1877, ua. liolo aku i Huwaii un Komisina i hookohuiu ai.e ke Alii ka Moi, 110 ka lioeueu ann i na waivrai kuloko o ke Aupani. Ho niahinā a keu aku ka lakou kuapunī tlna ' a, " na i a i ko lakou hoi niai, ua waiho mai I.ikou i ka lakou .lioike, a maluko olaila i hiiiiwi mai ui i ko llikou nianno .lūiihūlo i ua aina o Hamakua ti nie Hilo, nolce knpono.i kn hoohuu iV na mai i na ohiai maikai. Hookahi minamina nui a hikou, o ka nelo i kahi e puka mai ni o na waiwai • aolw loaa ona inau awn \iue kupono/uo ka huhu'o na ale a me ke kqhako o nii 1h« kahak&i. Ua hoopvika īnai na niau Komieina nei, hookahi. wale no wahi e kuppno ai o ka hoopuka. ana i nU waiwai niahi aku o ka iiina,— u. oi;i hoi, nia ka hoomoe ana i Aiahao ololi, mai Hilo aku a liiki i ko kai neheo Kawaihae. Mu ka Ahaolelo uo hoi i hala iho nei, uo hooliolo i<i Kau i kekalii Kainawai, e {iilī ana no ka hoomoe ana i uuiu Alahao ; a ua hooknawaie |iu ia kahi pun elalaheekolu ! tausnni, ao ke ana una i ke alu, kalii e hootmrefnr mui <ti. 1 Auo, i ka uiuuawa a lsu Ahuoklo mio-

ho aua, na hiki '.nai na piUii])ala lioopii, 0 lioi ;tna no ke kukuluiu o kekuhi Alaliao. No iu inen, ue 1 ike lioī nu» ka liooholo iiiia oku AluioU'lo,—a i l<a pa.ii uuii, ; ae no lioi o Ua noho aiui a ia Kuu, ua hoouiaka kokoiake anaauiui ke uiai tnanaoia. XJa lono inai maliou, a hiki nwi i k«ia niuuawa, ua aiienne e pau-ka haawina a l;a Ahaolelo i huokaawnlo ni ; aole i hapalna kahi i paii ike auaia. Ika nuinawa i ninania aku ai ka enpgineva nana e nna nei, i kona mauao uo ka imi | <Tna lilo i manaoia no ka hooomoe ana i. ke Alahao; oini, oia leai kuniaaian tna ke ana ana i kahi i.pau iaia j a ua hoike 'mai oia, i kona iuanao ana, he olua miliona daliv a oi ka nui o na lilo, iilaila pnu. 1 ka loaa nua'o ia mau luwlu-lu i ko kukou I\.uhiiui'Ls.uluiain'a makaaia, \uv hoo- ' uiuka koko oia i ka hoonohonoho nna i ka loihi o ka niannwa, alaila, hoi inai ka puu dalu i hoikeia no U ; a uii.inaiuio oitv, uolu o etni nuii inalalo o niv mulmhiki lie unnluimainawahi. Ko ku loihi lou oka manawa e nolio lauuuuha ai ke Aupuni ia puu duJ;v koikoi, nolniln, un lono niai -HKt-kouj-tt:ar-anp hopo-ka liiua Kalaiaina, a ke apono aku nei ka Lahui ia liopo aiva. He niea oiuio, oka niaikai kupono o na alanui a nie ntv alaiielo e pul;a ul'u ai na wuiwai i loaa ko lakou mau makeke maikai, —oia ka meu mii hookahi s inakemake kaukoloia nt.'i t> ka [ioc mahi i na aiiui ma ua apana o Hainakua a nio ililo. oka manaoia o hoi inai na poho ina ke knUulu ana ia ni'oa he Alahao, ua hiliuaiia, aia uiailoko inai o ini waiwai o na aina e inahiia uku nna. Aole w;.U' m"a ia meu, aka. nnunuli kahi o ka wehe ia ana tuai o kahi mau uina hon, e hooinaoiiopo ia uku ai, nana o hoihoi mai i na poho o ka lawelawe au:i ia hana nui a, kaiuuaha. He liaua. nui kelaa koikoi, oka hoouioe aua i Aluhao; oiai, īua ke ana wale ana no, aole i jian ka ha|>alua, ua anenne e pau ka puu dala u k; Abaolelo i hookaawale ai ika iionieiu. iMu kekahi niau ]iepa o ka makaliiki i hnla iho nei, ua hoopuka aku no niakou i ko uiakou niau nianao liopoho[io no ka liiki q1« o ia it':ina koikoi ui k-akou i keia mauawa ke hapai; ai ko makou hoomaopopo aua, aole he aipakiko Anpnni naauao ka lumai hohonu ana aku ia kakou iloko o ka noho Aie Aupuni anu. uo kabi mwawa loihi. ka mua, hc n\ea hoopii rnai ia i ka lena iloko o ka manno oka Lahui; e like me keia wa a lakou e nune nei no ka Aie Lahui. Aka, he mea mamina niii i ka nianao ka hookupeia ana uiai o na manaolanu maileai o ka holouuia, tna ka bootnoe ana 1 Alahao ololi ina ia luau apanu; no ka mea, oia wale no ka auwai nni maopopo, e hemu īuai ai o na waiwai ulu, a loaa | koke ia lakou na inakeke maikai I uo. E like me keia nian la aka makaui | e papuhea uei, oki aku la nu makalae I pali o Haiuakua. nva, aohe piii molui; a he mea nui i napihana Uoikoi e ]il ie mu na mahiko ka hoololoialiili ia 'o ka manawa, oiai, o ka manawa a me na liana ia lakou, he momi ahu gula, Aka, īaa ua hopo ka manao hana a ko kakon Kuhiua Kalaiaina maikai a inaknala, ae manao ana leo kakou Aha Kuhina akahele e hookaulua iki, alaila, "13 haawi aku ia lakou i na pomaiku! o ku akaliele 1"