Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 5, 1 February 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU.

[Unuhiia e ka peni inanawalea a .Toseph Poepoe no ka HLwahiwa aka Lahui,] iiOKUNA 111, HELU 18. ,4 PAU ka Rokekila uwe hookaakau -t\- ana aku mahope o kona niama aloha e huli lioi Ih i kona home iwaeaa o na moann lipolipo, lealii hoi a kona aloha i hoohihi loa ai, a o kahi hoi a kona mau hoomanao ana no na la opio e puapuai malie ae la i kona pnuwai, kupenu iho la ia i koua mau kuli i ka honua, leha ao la kona mau onohi poniponi i ka ponaha lani aliuli e upoho kalae pono iho ana maluna ona, a puana ae la ia me ka leo eehia i kana mau mnmala pule kak«hiakft, a hiki mai la ia i ka pahu hopu no ka Amama, a noho iho Ia ia ilalo, wehe ne la oia i kana wahi okana ai a ukemu iho la. laia e nanea loa ana i ka momoni a kona pau, ua puiwa loa ae la ia a hikilelo ino i ka lohe ana nku i kekahi halulu, me he uiau halukuluku laokekahi mau kapoai lio, noloila, hooki po ae la ia i kana paina ana, ku ae la ia iluna a liele aku la, a iaia i hele aku ai, aole i mamao loa mai kahi ana i hoaumoe ai, lohe maopopo alyii la i ko pohapolia kapuai lio, h hoomaopopo iho la ia, e>o keia mau kapuai lio ke holopololei mai la ma ka ia nei wahi e heie aku nei, nolaila, manao iho la keia e pii iluna o kekahi kumulaau, a malailn ia e knli ai ū liilii i koua ike pono ana i k-i mea nona nei mau halulu ana »» lohe nei. Nolaila, awiwi iki aku ]a ia a lona kekahi kumulaau i be]e kona mau lau a punonohu ma o a mauoei, pii ae la ia iluna a hiki 1 ka hapalua o uh laau nei, ku iho ln ia a kiei aku la mawaena o na muwehe lau laau, aia hoi, ike aku la ia lie owili ea lepo e punohu mai ana iloko o ka ululaau, «ole lioi i liuliu iho, ike maopopo aku la ia he elua mau lio e hulo uiai una ikaika, a e kau atu hoi uialuna o ko laua mau hokua he elua m».\ kanaka i aahuia me na kapa kiU like 010. Hookahi o lana he knnnkn ui opiopio, iioua paha na makahiki mawaena o 20 « me ke 30, n e kan ana oia maluna o ka lio aiai kookeo, ho papnle hnlu meleinele kona mo kn huln ulaula i omauia iho mn ka aoao, he ranu onohi nliuli ooi konn, a he ano waipahe hoi—e noho nna hoi malnna o ka hokua o kona lio keokeo me ka hiehie, na hoolako pono ia oia me na mea kaua, ka ihe, ke koi, ka paua a me ka pahikaua. ' 0 ka lua hoi o na hololio, o knu ana ia maluna o ka lio poni eleele, ho ano aoo oin, mawneun* paha o »a niakahiki, he '10 a uie ke 50, be papale ipu kiekie ano hulu hauli kon», me ka hulu ikeokoo ma ka aoao, a. he kuiana mikioi hoi kona maluna o ka lio, a uu lako pono no hoi oia i ua mea kaua. Holo m»i ln ua man hoīolio ne! a hiki mni la ma Iy3ka)ii pohaka nui palahnlaha. ho uneaue 10 iwilei mai kahi' aia. nei e peo ana, kti iho la na mau hololio la, a hoohuli ae U i ua poo o ko luua mau līo a kupoiio kahi me keknhi. Ku iho la laua me ka oni ole, a e h«ka pono ana hoi ko laua-niau maka maluua o ka oiwi o kela a nie keia o laua, a liuliu iki laua ma ia ano, pane mai la ka mea noo o l«un. E kn N'uila opio Oremn, ua liiki mai uei kaua i kahi n knua i hooholo ai n(rfti liooko ana i ka I kaua hnna ,i aelike ai, oia hoi ko, kann hoiko nna i ko kaua mau makankau ma ka lawelawe aoa me ha mea kaua, a e hoomnkuukau no boi ia kaua iho ao na lealea e hoea mai uoa i ka la'apopo, ka la hoi e hoao ai keU a me keia boa hanohanO o'ka papn o na Naita oiaio,"e knili i ka hanohauo o k» eo ana o im mnkunu i hooinakaukauia no kola- a mto keia lonloa. Nulail'i, o ka Nuila opio, o

p«le nou iho uae ka oleu, i ole ai oe e loaa aku i na palapu o ka'u ihe. Ap, e ka Nnitu kaolana o na ululaau o Kilimela, lie oiaio, ua hiki io mai nei kana i kahi a kana i aelike ai, a o kahi hoi o k»ua e hoike oiaio ai i ko kawa mau makaukau, « e houo ui no hoi e hookau akn i na palapu o na mea kaua maluna o ko kaua m»u kino, ina he mea hiki, nolaila, e makaala nou iho, wahi a ka Naita "Orema, Me keia raau hnaolelo hopea Orema, huki like ae la ua mau Naita nei i ka laua mau ibe a olinplino ana ko laua mau maka luumeki imua oka la. He manawa pokolo, aia hoi, halawai ae la ua mau moho nei a ho'J aku la hou mai, a e haa)ele pau ana kela a me keia 0 laua i na pahuna hala ole a ka "Malaa," a e kiola pau bd& hoi i na ikaika o ko laua mau io uala, ke hele la a kukai ka ila o "Puapuakea." Pela luua i ulele ai i na ai o "Hinakahua" a hiki wale i ke kn malie ana o ko l'aua mau lio aohe wahi loaa oni, aka o laua nae, e haka pono ana kekahi i kekahi me na maka kahaha. A ike laua ua hilei ole iko laua mau lio ke hoomau aku i ko laua lealea, oolaila, iele iho la lana ilalo me na kino i mauuhen ole. Huli mai la hoi ka Naita aoo a lalau maija i kalitna o Orema, a pane moi la. Eka Naita opio punwßi bopo ole, aole au. i moeuhane mua e loaa ana iloko ou he boanann e hoopnhua i ka'u mau pahuna ihe i hilinai mau ai, a oia no hoi na pahuua i haulehia ai ka Naita Uiala o ka muliwai Valega. ko alakai kaulana boi o na powa ulaula e noho ana ma ia wahi, a oia no hoi ua hoolele maka'ihe i loaa ole ai he boa a niau hoa paha i hoao e kapae iki ae i ka poiolei a me na palapu oia mau hoolele ana, aka, ke ike nei au i keia wh, aole iho nei ia mau haawma imua o'u. K.ek«haha nei no hoi au i ko'u aaehe aua e hanīehia holookoa uo kau laau ihe e ke koa, a laki maoli nao an i ko'u palekana ana mai ka ika--ofa mai o kou mau lima opiopio, a he ikaika hoi na'u i ike mua ole. Miuo aka mai la ka Naita Orema a pane mai la. E ka Naita Upohauii», aole hiki ia'u ke olelo ae no kau. mau pahuna ihe, Le mau pahuna ia i kakele ia e ka mea i lehia a ailolo ole ma keia lula o ka oihana kaua, oiaj, me £_e ano kupilikii no hu i hoao iho nei e pale no'u iho, a he manao ko'u aole,no paha ho kauna ka poe hiki e alo ae mai ka hoalii nna aku o kuu mak-a-ihe. Ownn no hoi kekahi i kahnha launa ole i ko'a -halnwai mua aua me kekahi Naita nk'amai luu 010 e like me oe, nana i pule ae a i ulo no roo ke »kam»i m»i ka'u inaka ihe ae, no ka inea, 'iii hilinai nu a ua palele no hoi hu aohe inea ola nana e hoohoka ino ia'u ma keia men, oiai, o kekahi keia o na Ula o ka oihana hanohano a kaua e liiīpoi nei, a i heolilo loa ai uu.i kein manawa ma ka hoomaamna aua, a o kein no hoi ka hookuku lealea 1 eo ai iii'u keia p«pale hulu inemele au e ike mai la ma ke kahoa lealea o B"ulegaria imun o kealii Terewul-i. Ke ike nei nae au i keia wa. aole i hooko ia maluna o'u ka liauohano o ka lanakiU ana maluna ou. Pau ae la na knkai a kike kamahimailio aua mawaena o na mau Naita nei, noīio iho W laun ilalo, a unulii ae la ka Nait.i opio he hue'ili ua piha ika a b«Hivi mai la i kona l»oa lealea aoo i hookahi oolopu noi a mauu an.i ka.pnu, a pola no hoi oia. Noho iki iho la laua e hoomaha ia laua iho no kekahi manawa pokole, a knmau hou iho la laua i m<iu oolopu puipui o ka waina o ko laua hue ili, a mahi ,ie iho. ua pane mai la. o Orema' E ku Naita, nani ka ikaika o keia waina e pii hoopoluluhi uiai nei a hala loa i kuu poo. Au, e k» bakn opio* Oi'Piua, oia haawina heokahi no hoi k«'u e ike noi, i pnnai mai ai o Upehama. E hoopau paha I;aua i ko kaua hoomau ana aku i ko kana !e*lea me na lanii' iho, akn, e hono kaua i ko kuun mea e lanakila aua uie na pahikauu a kaun, wahi a Orema. Ae, }vnhi a Upehamn—Ua hoopuka ae la ia me ka leo o ke kanaka i upaluia e na nipoa o ka waiua. (A'ole i j/x>U.)