Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 11, 15 March 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A i Kilohana, i Kuiipaluio Hanalei. [Unulilia o M«ru Mnmi nokn Hiwnhiwa a lta Lahui.] MAHKLE I. lIKLU 10. KA M 15A lmlnlK'ki. noho no hoi liii hoomnopopo ilio ouh poo l(oa nei, lie lio liou lou ko Mu»epa o uknli iikn i>i umliopo o ka nieheu 0 ko lnkon mmi knpuai o lielA 1», nolo i>o hoi i po k» 1» o ko hikou lielo aun, n pela la Uoi h.kou e hoomauao iho ai, aiu no lio \vu 0 liiki mai :tna. M'hupe iho, ua nkmli »ku la o Masepa h ine kona koH «knli, oia ke koa ana 1 liana »no e «i mnluna o k» iio keokeo, i in»u koa e lielo U i ka lakou be 10, in liuiii nae e holo kiaa nei, u;i ano »knl>ele m;ii la kn holo ana o k»na lio, ua pau ke ano pio-o ame ka ownla. I» Uua nno i hiki pouo aku ai maiunn o ka puo, kahi a kona m-m koa i lioomwha ni no kekalii m.ni tuiuuto, oi«i hoi ka i« e anoaup uku ana e lioi'ipo mo na poliuliu nliuii o ka nmln po. Ia \va, iko iho la o Mnsepa i ka mae o kn u-iheleliele i ka wawae o nn lio o knna nn>u kon, » >'kabi uo hoi u liooeunlia īlio la o Mnaepa a me kona lio, a iioopapa Hku la oin ma ua walii a pnu o ua lio uei, :tolje 'linhu, uolaila, ua kau huu ho lii oia miluua o kona lio a naue helo nko l.i iluko oka unhelelii-le. Aia lioi ma k.ilii u laua e lu-lo nei, ho ihonn pnli me na Im.u uui e ulu aua me ka hihipea i na inln iaau he nui wnlo. Ia w.i, ua hai ao U o Mnsepa ho man huaololo liiiuoha i kon.i hwnholo, nm kun wiihi no y h<.-le at minnua, mnhope mni ioe e hele ai, no ka mea, ke liule aku īK'i kaua e pooleelo, 1, ]i.uu i hiki nku ai malalo o kekahi kiihawiii nui, la wa no i lelo aku ai o Miiuepn iiii: kiioa lio mn kola moiio o ke knhiiwni, o koua hoahoU. hoi, ua hele nkn uo ih imiloko oka wai u knu mi» keia noiio, uiii k-ihi a ka eneu e ku noi, kn nio» liiki 010 i«ia ko hahai nku nni' liopo o koiia mnu inolieu. la lnua e ku m-i, aia hoi, ua limnkila mai i.i ka pouli m>luua 01-.ua iu w», uka, ua nniie i.ku ln uo laun a hiki liou lunluua o kokahi puu, i. uiiiLiila laua i ike aku ai i ke ahi u konn mau koa o » mai ana mnlalo oko kahawai, oi-i, uu lniomonna ilio la lakou imi ia wahi, a kukulu iho 11 i. ko lakou muu hale lnlo, a o liooluolu in lnkou iho malnilu ia p;>, me ko lakou mniiao 010 o hiki koke aku ana no lioi ko lakou nlakai ia po, uia n»o lioi, ua hoopuiwa iu ko lukou maiiao e ka leo houo o ka o-le a Mnsepa m.ilnua o k« puu u liina e kn nei. Ika lohe nnn ona koa i keia leo, ua h' om iopopo koke no Jnkou o Muuepu ao koiw, a ia wa uo hoi i hoonuiia ao ai ka ho-a ana o ko lakou alii mHlnmalamn, nole i npuupn ibo ko lakou kuii aiui, lie loho'ua ka lukon i ka lialulu a mo ka o we o na |au lnau, ku auao Mnsepa mo kona lio liou, u me konu kou ukuli,-a ninau koko inai la uu mau koa uoi, o oo no ia e M>isopii ? Ao, ownu no o Maaopa. Ii wu, ua haawi m>ii In un mau koa uei he inau wawalo huro ame tai tnanno i piha-i kn hauoli no ko l.ikou- hui liou ana mo ko lakou nlnkni opio. Ia wn, lelo iho la o M;>sepa ilalo mailuua iho o kona lio, a p«l.i no lioi kona honli'olo, mo ka manao o na koa noi nuna 'o malaina i ku )io o kuu.i huku.

li\ wn, p.iiin n»ii l.> (> iMnaepn, « ko kn:>, o waiho inulii» i ko'u ho iih'u no 0 hi\vt'l iw«, 110 k;\ inoii, lie m»u lunn 110 Ai. u 0 liiki ni kn Ii iim, u oiu no lioi kn tl»uit i' Hi:\n ni ku lio i,\*o t ini> iin'u poiioi u liwel.iwe inia, nlniln, o ko'u lunkenui- '<« ii<, ?t 0 i-loti mmi muuioi oi.t i im w» « i'..n, in:i 11 u li.ii o I wi'lawe i.<irt, :.|..iln c ttno \! iHianoi oi.i lii'u i l;,t 1110.1 c holo tiu«n iiiin iiP'Kiiiii iiiin, 11 oi.ii no lioi, nolo koin o kii'u li.iiin ti lioouiiiiium »ku »i i 1 on 11 nm koin iimu koii. Aolo no lioi koia lio liuiiii nui, o kein kekalii o 1111 liiuiii nukii K'ni iwneiiin o ku 110110 ohmia niiii, 11 iio iiu«\ liiki u-ale no ii\ ia'n ke liniiii, li« liooknno kii moa wale nku 110 o lnwolnwe ui;ii. I.t wii 110 hoi, ua lilo nui ko M'sepa iuMiihW.' niii kn lio«l,)ku,litka miii i koim lio uie ko nknlielo ninlie, ;\ hiki wnle i ko lnkou Wii i liiuloiii aku «i iuo Niulopu:i. I keknhi Jn ae, ua b;\hlclo l.ikou iu wnlii, u liooiunka akii h\ lnkou 0 hule ninhiko o nn iinhele.hele, « 0 iilakiu nn« nr) lmi 0 Masypn. Ma n» wnlii h l.ikou » liele nei, aole i lohe i<\ nku ki\ Masepu lunn olelo huliu u hookikini\ 0 like 1110 ko 11110 mnii o n.'\ iil.ikai i) k» piii.likiin nkii lio 1100 in, lio olii, h« wnipnhe t\ tue kii mikioi leina iiimu nhikni uon a p«u i koim in»u hoiilielo. A tio ia niea, un olinuiuiiuniu He l-i u« kon ia lukou ilio, kai 110 pnhu 0 mau ann k» piona ii me Ijo kiihili o ko kakou nliikoj\ fpin, e like U hoi iiio kiina uuui olelo i ka I» inehinei, eia kn he punwi.i oluolu 1 hui pu ia nio k 1 n-iiiu oiaemao a ah.hn kanaki), no1ni1.., 0 ol.i MiiH na iwi. Im\ e mau nnn kona Wiiipahe a hiki w.-.le i ko kakou haliiWni au»i akn nie 11« koa Sekoti <, aliihi, aole he uiea iihuī e ao a kakou 0 olelo iii non i maloun o keia ili akii, aole pahn hikoo i ike i n* haHwina manliihi e liookau nku ai mi>hirii\- o lakou, aia walo no n hiki »ku lakou i kn \v« e hiolo ilio «i na mea kaua mawaen» 0 n.\ i.oiio elua, ma he mau pakaua la e linlokii au:i, a in:i ia \vu hkoii e iko ai i na hana nh.ha a Maaepa. I b\ elimn 0 na la 0 ko lakou hele nn.i nia ka waonahele, h i kekalii anwiiin la, ua olelo akn 0 M..sepa i kon-. mau Uoa e noho l.ikou mah-.ila ia koeua h.j a e liooni.ikakiu l.kou i n-> kou St:ko fcia, '.ie inoa Imole 010 ia u.\ koua mau koa, he ae wale no ka h.kou. . la h\kou i nioe »1 ia po makiila, aole i lona ia il«6epn he wu e hooknu alui ai 1 konii innu liliilihi « upoi malalo o k» in .lu 0 n t hi.le lole 0 lakou. Ala ae ln oin n han.i i koiii lio a pua, houlu malu aku h. oia i kuna koa uknli i hule pn itku ai me ia, iue ka i ;iki), a i h]u ae lnkoii nei O", i\ i ninau nui mni ia'n, alnihi | 0 liai 'ikn oe in h.kou, ua helo au 0 h"o--mnkakiu i ka fioo Sekotia, a i ike au ia onkon, i'.laila, o hooiuuka 110 kukou e hele. Ae, w.ihi f\ ko ko«. Ia wi\, ua peln iho la konn mnu knli ihilo i ka hoiiu.., wolio uo Iu i konn p'ipnlo siln, a hoomaikai nku la i ka mana ln'inoh.'le. I ku puu nnn 0 kmui mnii hoom ileai, iin kau ao hi oia miiluiiH o k.'ii» lio, 11 tne ki\ eleu nui oin i liolo i.ku ui iloko o na ululuan, he po pouli in, aoho mahinn. Inin nae 0 holo nnn t 0 a iu nei a hiki i ke 110 loa nna ne, hahiwiii mai ]i| kona lio me iui honi ann i na oa o ke kunakn, oihi koiiu ihu 0 mikn mmi ana iluna :i il'.lo, me kona nwiwi ole i kn holo niiu iinun, :i no k;\ hana man a ua lio nei ppin, lia komo mai ln ilnko okona knhu m\ inaiiao hoohuoi, me kona 01010 iho, iino, 0 knu lio nnni, kd hoike mni nei knu miiu ln\nß malihini imua o'u i keia wn, oiai, ho mnu Ja i «ni ne nei kou lawe nhonui una iu'n malunao kou liokim me ku poino 010,- nk;i, iua trrrii:\ he.huawin» i loaa ia oe e knu ( lio i koiu munawii, oiu m\ enemi mumAu o ko knua mnu alo, ahul.\, e hooinan nku 00 i kou eleu mo kn hoohui pn ;\na akn hoi i ko'u puuwai liomi, u ikoinuka i na euomi. lnin e n«lu nnn' no kein mea, aia hoi, na halawai koke runi 1« kei« me na leo koele 0 nft hhtnhro n me nf\ 100 knnakw, na boom»nao koke ae la keĪH. 0 m\ onemi no keiu, a honmaii;to -pu ae Ia no hoi koia i ka raoi a koua lio i iianu ai. A i..ia i honm'.u aku ;.i i l<u hele'ana imun, iko nku la keia he mau hnnevi knnukn 0 I kapili aua i kekuhi uapt> oui ioihi

nialuna 0 kvkalii muliwni ]oihi, a i kona hoomnopopo H im, ua nkaka, oku poo St'kotia no, uolo lio ptie e 110, nolaila, ku ilio la keiu mo ko lnkoii Ih iko ole j m»i inia nei. A liala kek.iln mau minnte, ulaila, liooluili ao la oia i koiia lio e hoi i k»hi a kona niau koa o noho h\ ina I KH llllilaau. I kn ike aiin inai 0 kona miui koa ia in, aia hoi, ho m;ui lieleliolena pihoihoi maluna o ko h.kou Kenehi opio, p .ne koke akn la o Mi.«fpa, i keia kakahiaka nui noi, ua halnwai mai la au eue na knunka he nui e kapili «im i kekahi impo nui, n noh.il', 1111 niHiiuo au aole he poe e ,o ka 'poe Sekotia no ia, nolaila, e hoomakakin kakou ma kahi 0 loaa koke aku ana ia knkon. la Wll, 11 a kumo ilio la na munao heuoli iloko 0 kon.> maii koa, a paiie mai la kokal.i 0 kona mau k0.., oko m..kou alukai, 0 kau aiau olelo i pnne uiai nei, he Wiiiolu ia no m.ikou, oiai, ua ike po--110 inakou i kuu hana a īne kau m;\u huaolelo, he knpna oe, lio wiwo ole a me ka eleu, u ko ha»wi aku noi mnkou i ko makou ao ana mamuli 0 kan kauoha e ko un.kou alakai. Ia wu, na liuliu nuii la kona mau koa mo ka eluo, a i ka maknukaii pono nna j 0 ua uiau koa nei, Ua hoomaka aku la lakou e liele nia kahi a Mauepa i hele muv\ ft\. Ike Uupovit> uiv.t oka 1«, uw Ui» ki aku la lakou nei ma kahi a MHBepa i ku ui e ni.na i na kanaka kapili ui.po, n miilaiLi lakou i hoomoana ilio ai ia aiiwiria la a hiki i ka poeleelo ana, u he niiihin.i kau ahialii ko ia wa, Mah.'pe iho, u.i hooneenee mui la h\kou nei a kokoke ma kahio ka uapo me ka hoollalialua i na mea a paU e lke aku ai lakou i ke uno o ua eaea a pan e hana l:t ana, lit ua, puio aku la 0 Maeepa i kona mau koa, e noho malie oukon a pau mHwnei, a ina o ka poe Sekotia keia, nlailn, aolo au i makemiike 0 hele pu ouknu nie a'u iloko o na uluaoa *na o na aoao elu», a ina e poino ao, ulailn, uu i'<e mai la 110 onkou i ke alanui a kakou i hele mai nei, e hoi nui 110 i ko ouk'iu maii homo, aka, e ku nae oukou uie ka ni.nn pono i ka'll mau haiia. No keia uiau olelo a ko I-knu koa opio, ho mea leahnha nni loa ia ia iakon, i liookuhi wale 110 ka mea nana e alo aku imna 0 na enomi. Ia Masepa i haiik'le akn ni i kona mnn koa, holo aku la ia malnna 0 kona lio a liiki ma ke poo 0 k:\ uftpo, i.ole i ikeia kek'ahi kino kanaka e maulo ae ana i ua po nei innluua o l;a u.po a nie na k..pa o k» nouliwai, I ka lio nao o ku nei ma ko poo o k:i napo. »i» hni koua mau w.iwuo uiua e lelo nni. i o a ia nei mu lc\ pio-o nui, a e hann inan ana ka ihu o u;\ lio noi m>.luna o iih papaliele o ka uapo. Aia nae 11111 ko Mi.aepa noonoo iiiiu, ua iko k.i lio i kiina inea i inan-10 ai. Ho ihn la na haawina o hiki mai an i iunUina o lnnh, Aule i liuliu ilio, lioomaka ae lu o Musi'pa e paliu ine na sepa i kona lio, al»ihi, unmi koke ka lio i kona liimii, a lele koke aku la ninlnna o u» napo noi mo ka miiiuii nui aole 0 kanamai, ua liko iiie elinm auana kahi una i lela uku ai, u kn iho la iluna 0 ka tmpo. Aole i upu iho, Imomaka hou ae lu no ua lio nei e lelo, oku 11111 ia, i loa no a haule iho na wawae o ua lio nei iluna 0 īin papahele 0 ka napo, ui» hoi, ho lnhena ka M..sepa i k-i nakeko a mo ke kakani oke kauluhuo inahilo o ka uapo, ia wa i Uunlo ai o M-.nep» a me kon;i lio pn, a nahaha no hoi kn uapo, n» pap.i a rae na kun, a Inna iho la iluna o ku wai. Ia W ~ uu hoouka mai U\ im koa Sekoti» i ke knua, 0 hiolo makawaln mni »na iiu pohaku a me tm ihe mailoko mai oi k» lukou mnn knkuka, mo hemuu ilikini ahiu l.i n<) Amerikn. , E kn meu heluhelu, e waiho iki kau'a i» M .f.i'pa a me na Sekoti i inaniH'i, » e kauii.ilio iki k.-ui» 110 kon» muu koa e noho mai la ilnko o ka nliilaau. la Mi.aepa i haah.ln iho -ai i kotia mau koa ( ua haka-pono ko ]»kou i'oan mak» imua a hiki wīil'o i ka wa a lakou i lohe ai i ka hi'lnlu n.uie ka ana ibo o Masepa innilnaa aku 0 ka unpo, a pihoihoi ae la ko lakou man»o e hele aku 0 ike maka ini.i, nolnili ua hooholo lo kuhi lakon 11 p'iu e hele e īke i ka nalo emoolo iina o ko l.ikou ulakai, a lii'le aku la lakou 000 ua uinuao pupnahulu. f JoU i pau.)