Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 19, 10 May 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU.

KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI!

MOKUNA IV. lIELU 31. " Uu nnni melalu mnikiii kn la, Ak l'i'n 1 "", I ,' " i'! 1 ." 1 "" 1 " n " Knkalio ii kuhikuUi inni 1« lee koki'). IA WA i ku mni i.i ke Kiaiiina lliulhla, a paue mai 1« iuiua o nu Nuita i akonkoa aku, E na l\oa hnnohano o ka papa Naita o Pitcsia, o hnliu mai ko oukou muu miinwo o ku hooloho a hoomnopopo i ka moa o ko oukou makua luipauea uei, o kamailio aku nei imna o oukou i koīa wa, a penei no iu. Eia iniun o kakou a pnu he muu elele hnnolihoo mai ko kokou Mui eehia mai, a i aloha nuiiii lioi e kakou, oia ke alii Vah>diinira, a he olelo kuahnuu paa kaDa i hoouua umi nei ma o kona mau elele la, a o ke auo uiii o ua olelo la, he kala pilia no kekuhi Naiti hanohano ma ka inou Eokekila Hinedu, ka mea hoi a knkou i lohe ai he N«it.>, aoho ona makuakane, aohe lioi ona makuahiue, aohe i iko i n.i knakoko huukokohi" ehaeha o ka hanuu, a oia no hoi ke koa wiwo lna ola naua i luku i ke kupun Tugnrinn, ke keiki weliweli hoi a ke derngoua. Ea, ua kauohaia mai uei knkou e hookipa uiai i ua Naita la, inu oia e hiki inai ana, me ka hanohano, a he hoopui weliweli ke kau iho ana maluna o na hokua 0 ka mea e kue ann i keia kauoha alii, akn, ke hilinai nei nne au maluna iho o oukou e na hoa oiiiio o Pitesia, e malama a 6 kue ole oua no oukou i na kuuoha a ko kakou makua alii Valadimira, a pela auanei e mau ai ka maluhia, ka nobo kuikahi' a hoomau loa ia aku hoi na holomua o ko knkou aupuni ma ka waipii inahunhna muu aun, oiui ke au maluhia o ko knikuhi e honlii ena maluna iho o kakou unui o a o. Nolaila ke hookuu nei nu ia'u iho mai ia oukou mui, me ke noi pu ne i na hoomu'kai o riii lnni no ke ola nialuhiu o ko kukou ulii uluhu, ko kakou aupuui a rue kakoii iio hoi. I keia wa i huro mni ni na moa a pnu a me ka pune pn mui me na leo monkaka leu, E ola ko makou nlii i na nkun, a pela hoi ko makou makua Kiaaina. I ka wa i pnu ae ai na leo liauwalaHii a halanu malie iho la ko aheuhe mulio a ka haknnu, na lohe ia nku la ka Naita Keridana o ka niahole 2 e ninau tuai tina, E ko mukou maknu, uu knuoha paa ia mai nei anei kakou e ko kukou Moi alohu, e hookipa mai kakoo i konn Naita hanolnino ka mea hoi a kakou i lohe nui ai, aka, auhea in, eia nnei oia iujua o kakou i keiu wa, a i ole, e hiki mai ana paha oia i keia mua aleu ? No keia ninou a ku Nuita Keridnnn, ua kn mni la ke Kiauiua Hudahi a pnue mai hi, No kau ninau o ka Nnita hanohano, aolo hiki ia'u ke pauo aku, ukn, he hiki no pahu i na elele hanohnoo a ko kakou Moi ilikia ke hni mui a mukala mai i na hipuu o kau niuau o ka Naitu. I keia wa i kunou mai ai ka N ila nona ka lio keokeo, a me ka leo nni moii kukn, kamailio m i >i hi oia iuuia o ko Kiaainn, E ka makua hnnohano a kaulaua hoi, e ao mai kou oluolu n me kou lokoninikui, i koknhi o na kauwa a ko ulii ka Mo"i o Rusia nei, e puana aku i mau mnmula olelo o pili una i k« Naita. nona l<ft oiwi kino a.ko knkou Moi nloha 1 ako nni ai e' hohola uku knkou i ua lima puili puinehana, no ka hookipa uloha omio mni iaia uio na puuwai loka-

l)i, iiin ko kakou iiiiiu kainulu tu i, no kn pono, ku hanohnno amo kti nuni o inoa ililiin (i ko kukou Mui, o nolio nui ino ko koloka 010010 o ko kauniaha a mo ko kunikun, mamnli o ka hanlolo olu inin nini o kiinu uliiwohino alohn, a peln ;iki). Mannoi i lumpnu nku ui na N»iti\ la i i)ii mnpmm olelo wnipuho o ka moololo | o llokekila uiai kiv muu a ku hopo, a o ku nini iiua hoi ko . nuaina hoololio me | ko k»h»ha a mo ko pnhnohao luipaianaha, oiui, ua hookuinoki ia aku la ko lakou lunu waihona munao e na lono oiaio no ua liana kHinahao u llokekila, a o ka oi kolakala n»e paha o Ua lono a lakou i knhaha loa ni, oko lakou lohe ana, o keia ku Naita, aohe ona makuukane hohe makuiihine, ao ke kupua wahine DobiT.idu onn moana nle kuehueliu ko-! na maknnhine lmuai, o ua waiu hoi o ka j liona wnhino k«nn ai, a o nu huua kai mnkulii hoi i hoomalele ia ae ko lakou 'ii'-in umo pipili eiw maknni ahiu o ka moiirn\ kona wni auau. Auwo—ho mea e ka pioloke pahaohno o ke anaiua holookoa mai oa o, a e holo ae ana ka wiiwa lunieniine no ke kanaka kupauaha lua 010 mawnooa o na kanaka o mi | oke Kianina hoi amo kona mau hoa lumohano, hnka pono aku la na maka o kahi i\ kau-loua »tiu maluua o ko kekahi mo ke kahaha. I ka hiki nni\ mai o ka moa hai rooolelo i ka pahu hopo loa o na mea una i iko ai a i loho ai uo hoi no llokekila, ua ku ae lu ka hapauea Kiaaina ilunn, n pane mai lv> imua o ke anaina penei, E na maknninniiH aloha o ke alii kn Aloi Valatlimirii, ua baule mai ka lokomaikai. palena ole.o na luni malunaiho okakou i keia hor.., ma o ko kakou loho maopopo io ana i ka moolelo piha oka N<.ita kaulaua llokokila Uiuedu, mai kekahi mui o na knuwa a ko kakou Moi nloha, a nolailei, ke kanolia akū nei au ia oukou a pau, e liaawi like kakou a pau i okolu aiau liuro, mahope iho o keia mau liuuolelo. E tm Laui, 'e hooloihi ra«i i ke ola o«l<o ui-kou Moi ke iilii ValadimiiM, a me koua Naita kaulana Rokekila Hinedu. E liko me na olelo hoolanalana aka makua Kiaaiua Hudala, pela no i lioike iike mni ai na keiki enakauiuanu Pitesiana, tna ka haawi ana iua huro ekolu, na mea hoi no lakou ua ukali leo i hulo WnWalo ae la a paia kuli na lewa, a kani kulakalau oiai boi na leo kupim.i o d« mauii'i a uio ua ululaau, me he raoa la o laleou pu kekalii i komo mai iloko o koia po.ii o na olioli kupuhia ano e o ka nian.»\va. I keiu mnnawa i huli ino mai ai o Ilokekila a unna mai la i keia kupuhia auo 0 o ke anuina kiinnka, aia /iiauawa no hoi oiu i pano iiku ai i kona kokonlua, oia ka boa keokeo, Ea, he-ihu hoi kei.i nioii a kiinaka ahiu o oukōu e hnroliuro mai nei, me he mea la, ua punia hehena io, a (Uio o koko mni palja auauoi na noonoo o ke ao kni)»ku ? Pnno mai la o Kifa, heahn hoi, no ko knua hnla loa puhu ia nei, lohe ole kana 1 ke kumu o koia walaan unn, mo he mea 1.» nne paha, no kela mau ,Nnitn mnlihiui ke kumn o kela ro«u 100 hnro a lenua i loht alui nei, oka pono paha ia kaua, o ko kaua hookokoke aku maīoila. Pela io ka pono, wahi a llokekiln, il wa luun i liele knikui lima pu akn ai a liiki rnii kahi a im Naita e noho aua. E ka mnknmaka heliilielu, e wniho knua in llokekila ma mannoi, a e huli ,'ig leaua n 'hoolohn aku i ka hopena loa o na olelo a ka Naita i pnno uku ai mnliope ilio o na huro ana ekolu u ke nuaI ka hooniaha ana o nn 100 wiwiilo paia knli o na hooho huro anan ka ahakanaka, na hoomaka hou mni Ja l<a Naifci o knmailio i na hoaolelo p«nina loa o kana kiikaolelo ana. 0 kekahi mea e pono ai ia oukou ke hoomanawnnui tnni j mo ka hoolohe ana i ua mea e pili ana i keia N«it>\ pahaohao, eia no, o ur Nait-» ki.ulana ln, eia oia i keia wa ma ke nln* hele huli i ko Aliiwahine nani hia ole o Bnleg.iri«» ke knikamahine mailani aka Moi Terß\vula ko Kaulima, h o ko kakon hakuwuhiue hoi, o ka aneane puha k'eia o ka ha o na la o kona kaawale ana mai ko kulnuakauhnle mai o liieva, ao ka hiki nae in,u n h«i nkn i kona wahi i helo ai r ho in'oa' pohihihi ia. (Ao'ti i pnu.)