Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 29, 19 July 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A leau i Kiloliann, i Kaupakuo Ilnnalei. (Unuhiia o Moso Mnnu no kn Hiwaliiwn a ka Lahui.] mahkle I. IJKI,U 27. IA WA, ua 1010 hou aku la o Masopa mo ka mamn loa a kau nku |a iluua 0 koua lio, a hoomaku aku |a oia e loku 1 ua euenii mo leona iknika liooniHnnwnnui a hiki wale i ka make ana o kekahi lumi koa powu he 73 me na palnpn o na eha a ka palukaua b ka eueu o Peleknne, a ho mea menemene ka ike nna ako i ka Imnini mai o ke koko mai na umauma mai o na poWH, a he ekolu hoi mnu iuak>v pahi i komo anuaiui uiai i ke koa opio, ahe 25 hoi mau maka ihe i uliMkiia e ia me kona mnu lim«, a o'kona pnle sila, un poloke ae la ko lakou mau hookuiuu. a he nui wnle lioi na pukapuka i k;m iho nmluna o kona lio, a ■īolie no hoi he ike ponoia aku o na he-i'eheli-iiii a pau o ki» lio i» Die kou» a«hn, me he meu la ua hooluuia i ke koko hoiookoa. Ua lohu no i ke koa opio »a eha kukoniikoun, »ka nae, aole oia i ike i kona mau elm a haawi pio aku la hoi, aka, ua hooniiiu aku no oia mo ka punwai ahonui a pnupauaho ole i ka ]uku ana a hiki i ka uiHnuwa i hoomaka aku ai na eneun o ueo hope. I koia \va, ua loaa iho ]a ia Masepa ho walii kowa kaawale iki mai ke kulaim no 0 ua powa, nolaihi, ua liuli pono aku la kona alo i kulii a na powa e ahai U ia Donii(,iaiio. uie ka tunuao e loaa auii/iu lakou knhi manawa hoolllolu nonu, eia ka auanei e liiki aku «nano ''kahi apa iolo" o Pelekane imua o lakou i ka wa pokole. la we. ua hooholo koke iho ln oia i kona maiiao, o ulio no ka hele auu imua 0 na euomi u " wniho i Kaea na iwi o mal)elti." laia i puka aku ai mni wiieiia iiku o na powa e hoopuni nnn ia ia, tne bc ia la i hoopuniia i ka upen", akn uae, aohe i ikoia knhi o ke kon opio 1 pnka aku ai, a hooinmiao ho hi ka meii kakau i kniii melo « ka poo kahiko, "m« ka apua ke oln." laia i iiemo pono aku ni mawaho, ua holo pololei aku h» oia ma kiiiii aua koa pown e malnina la me ke kiai nna i ko l.ikou alakai, uka i kein wa nao, na huliauiahi mni la ko ulualu ana mai o na powa n me n» koa Sekotia, noho nao bo wnlii mea a loaa iki mai o ka eueu o Pelekane, a liiki wale i ka lilo 'uou uua uiai oko Dumitini)o kino holookoa ma ka linaao Mnsopii, a o'la 1)0 kn wa a Mnaepa i oki ni ike poo o lee ahi powa me ka liaknlia ole. 1 l<a iko ana mni o ua ouemi ua hula aku la ka hnuu i]u o ko lakou i.lii ma keU ftouo o ka muliwiii eleele eehia, ni» boi, ua nluuoa ae ln L'kou me ka pono 010 o lin miumo, uoluilH, uu ho-u ia k» inaina we.L» en-.iona o ka huhu maluun o lakou. Ia wa i ulelo hon iho ai ua keiki nhiu o du nlnhiHu o Lamait-» me ka lioiia opio o Pelukano, ko lielela a hiwo o Lehua i ka la, ua lioomHU aku uo ko knua tma n hiki. i ke kani nnu niai o ka moa kuakalii, a ua nui wnle o na kiuo powa i Iniule aku mnluu>i oke kahun kauamekamike weliweli, a aole 00 hoi he man leo i lohe in aku maluna o ko kahuu kauu a hiki wulo i ka moku aUH 11)11 i 0 ka pawa a mo ka wylio '.ma imii o ku ulanhi u ke «o.

j I ko .IO MIIH 1.8, U.l ik« ilio h» o M piA, lln p.ui 1111 oui iiun „ |<ona lio, u» lui iiinlie 0 AV iliuluu i knlii linoknhi a liina ilu» la iluua o ku ili lionua, aolu o lnki ini i ke knikiii uo i kona umu wnwao a lu , l'i nku i houkuiu iuiha. I ko Mntu>|>» iko nim uu auo iiuwiiliwuli konu lio, n.i w.vlio »0 Ui (lia 1 | U)Ua u\»uj)ono a paii 1 luiok.iuia inaluna oin, a hooti).tnno ao lu uia i n:\ liimii mnikai a pmi a konu lio i ulo pu.ai i ua piliku he nni walo i Imla uo niiunun, 1110 ka poinn 010 o kmia man liniia t*]eti, inni kona wa ano lion nkuhi u kau ia a hiki w<»lo i u.i la noi, u » pnu mai kona alionui, miunnli o k-*na nmu liana i pnmii p lt „k(i »i i ka ti,iikeni»kc puuwni liopo ole o ko koa opio. No ka nui minauiina o M.isopa i kona lio koan hoa »!o i īm popilikia be mii, ua hoiipnkii ho h oin lie nwu hunok'lo ku ī ka eohia a kaiiknu hoi no kona lio, S knn lio nnni, e Wilinhiu, ina p«ha o kon kiiawale ana aku keia nmi o'u akn nei, no kou ahai ann ia'u me kou hooko pono Hiia i ko'n maii innkemake a pan, a e loiia ni ia'u ka pomaikai a tne i;a innnkila uo ko'n iinpnni « me ka Mui Wiliniun, iniuuuli o kmi mau han» mnikni lio iuii wnla, n ina hoi o kou nian uekona iiope ioa koin, «lailn, o hoihoi no nu i kou nmke ana i Pulekane, » e inloa ia kou kino n lilo i niea mnikai, a e kukoiu no mi ia oe ma ka pnka komo o ka halo o k& Moi Wiliama i un wu n pa", ii e lilo no lioi oo i mea miik'iikai nn ia e feu lahui PolekuUe a ta« na haiinuna ulii a p«u. Aole i pau pono ka Maaepa mau olelo, un pelu ilio'la ua kuli o ua lio nei a Oioe iiio la ilalo, nole i halw minule he umi, aia hoi, na hla hou ae la ua ]io nei iluua, aole i knnamai ka hulili o na makn, roe he m-ka la no ka liona i imkemake e ale i kiinn mea i makeuinke ai e ale, a holoholo ae la ua lio nei i o a ia nei, a liookon nku ].» kona liaku iaia e hoomaha do keknhi mau liora. I keia wa, ua hoomaka aku o ilasepa e hele w«wne ma ke kana ana imua o na enemi, a ua lioomaka aku !a no lioi kn nee liope ana o uu powa a hiki ma kekalii awawa, in»lnila knhi i haluku iho ai o na uiea knna he nui wale malutirt o ke koa opio, me he mau paka ua eloelo la no k» Looilo. Ma keia kaua aua i kupilikii loa ai ke koa opio, Hoho walii e luki ai iaia lie hookanaho ae, a oini no hoi ka malamalama o ka la e hoolei p.»u mni ttDu nmluun o nn meu a pau, a e haualnoi ana hui na pahi a na powa ma na wahi a pau o Misepa, me koua inanao ole b hiki iuai nn.i ha kon pnntii ma kona uoao mai Pelekane mai. 1 keia wn no a Masepft e hoompmawauui uei i bn nlo »na i na maka p-'hi, a be w<i paukiki boi keia o nn enemi i ku hoolei pau ana mai i na mea kau» iuiua o ke koa opio, a oiai, tia like ole kona kiilana iknika nno na la mna o ku hoomaka ann, a uia iu mea i mnnao ai i)ii powa e pio nnu oia ia lnkou i» la, ~ka ime, ua pelu koke iho la kona mau kuli i]nlt>, a puana »e la i keia uiau huaolelo hope Uia, E ka in-ina l.nii, ina ua lianlole m-.ii oe ia'u i keia ln, nlaila, aole no ka lioiko ka'u mau hana n p»u malun»i o koia honun, ina ua haki ia'u kekuhi o kou iiini) luinawai no ka popehi kiin«ka, «lnila, e k»l > mai oe in'u, i pono ni rau kela uo hiui, a kaawule ke kino nj® im haim haumia a pau malnna o keia boi)»n, a o ua pukapoka ma ko'u kioo i Uii nien kaua a na enemi i liookahe ia ke ko!;o no ka poinaikai a.ino ka maluhin o ka lnhni Pelokane, nuilia e loaa iina if'u kn hoomneiii'ieia m«i e ke koko l.iahia heniolelo o ke Kilahala o n» miliona nlnino >» p.ui o keia honua no ko'u nmu eekona hopo loa. I ka hookun uiaik.ii ana aku o Mhbopa i Uana iwui huaolelo, ua lele nui niai |a un powa i))t> n« ahui pnahioliio o ka hooili kuua weliweli, ke hele la a "hoi ka w«i o 2ho iuk»," huli ae 1« kt> koi» opio mauiiin a uiahope oiim, nole he w«hi ktt«w»le i na inea eha a ua powa, nolailu, aolu he uinnHoUina o na eonmi o pnkele aua ko kon opio m»i ko lakou uiau liuiil aku, a o na hauwiūa hope wala uo ua mea i koe no ua Mneopa uei, e huule ai ka uiaua o koua ileuika imu'a o uu eeiemi. 0 ko kulnDa o k« '-na opio ia mauawii, nole p.tiip-inaho iki i ka ouin ana i kium'p.ilii, a hiki W.ilo i koiiu ike una

aku i ku kuoo k»nak,v uui o iho miu .viu. ina ko knwn o n» puu uhi ku Ime piin rouo o Poleknno o knp ilili mai nnn i na weluliui alionlii) m iknni, nihl,.lo oka uliuli ona l.ui l aau, iiolo i liuliu, ua lio<'ii koko mni U kyia liunkni nui nia kahi i ko koa opio e noko h«U 010 nei i ka • uku i 1111 ouemi, a o ko kolu keia oku I ln 0 ko kiuia iim..

1 l;uia liiinlen' kanaki\ imi i liiki t\ku »i imua o Mmepn, u oia uo ka wa a ko nlii o keiu punli i walu nku ai i knna mnu l)»una p»hi in<t ko kua akii oMasepn, a liakihnki liilii aku U kekahi m»u pnhi a keknlii aliiko!», a he ehiku boi rn.iu koa powa i Imnlo a make nku la imua o koua hIo, » mni luoljii> in ko kon opio idhx kona knlnm ae ina nole i hiki e mai keia aliikoa mo koua mau koa iu j llianau'n. | Mamua »e o ka haawi ana aku o ua «liikoa nei i kon» iuaii hoomaikai ia Ma-i aepa, aia h<ii, ua liaule aku I» i ka m«ke eiuoole loa kokalii nwu koa ewn-l )(i mai kanu aku, a ona kou Pelekaue hoi, aia Likou ke hoolei pau mui la i ria mea kaua imua o na eneini rae lie uaau iliohao la i paa i «a kuulahao. Hiili ilio ln na uliikoa nai me l;a tnunao ha«liaH a hnawi ao U i ko koa opio kaulaua o EnoUni i kanu mau mapuua j leo hoHlohiilohn, a he ku maoli no hoi i I ka walohia me ke ano hoopono. | Ekn makamaka lieluheln, ewaihoi kaua ia Mnaepa e kaua »dh me na enemi, a e naua iki »e lioi knua i keia aliikoa hou V uie kona pualikoa nui, malia iki komo inai la na m«n io hoohuoi iloko o kou puuwai, a ua hwoliHO oe uo kona ioo.t me l;a mnopopo ole ia oe o kana mau hana a me konn kulana, a ke pnhoU aku uei kn maa kakau i ka iooa o keia aliiko.i hon, aolo no ia he men e, akn, oia ka Hooilina o ko K.nluunu Gula melemele o ke Anpuui Lioua o Pelekane, a lie momi hoi no ka Leialii olinolilino o Eaelani, oia no ka Madame Rose, kn mea i makemake e ike pono i na hana a M»sepa, a oia »o keia i hiki kiuo aku nei imua o ke kahua kaua. a o ka hooko ana keia o u.. Mad.»me nei i knna mea i olelo ,ka mea i huna iaia iho me na anhu koa me ka maulea, a o ka haawina hoi i ku oie iuia ma kona auo he k-iikamahine. 'ia mea i hoike iaia iho imua o ua poe Sekotia me ka mana ikaika o kana mnu moa kaua, a hiki %vnle i ko luua pu-ko ana i na panihao o na pakuua o Ediia-buro, ka puuhonua hoi o kn Moi ītob".>ta a me ka lahui holookoa o SeKotia. I keia wa, ua hanwi ae )a ua M«diime Rose nei i im o)t>]o «loha imuu o l;o kon o[jio sinsep,i, a penei nn olelo a ua Mad.me uei, 11 ko l<on opio kaulana a uhonui o Pelekane, o ka iiui uui o ko'u puuwai, e hanwi aku i na honniaikai pih>i pnleua 010 nou mai kn mana laui mni, uoUiln, o kau niau hana nn-i aupnui no ka pouaikai o kou lahui uialuna o keia honua, me he mea la, ua biki loa ako 110 u iloko o k« P»rc j dniso o ke kn-' ahu liiui, knhi ok» mana kamahao knpiiianaho, aokahihoi unna o hooko pnno mni kau mau Iniua a pau, a hiki wulo i ke knu hoomahu ana nku o'kou mau luhi me im inoa a me ka popilikia ma leau mau bann tna a paii, n pela no e loaa mai «i.ia oe he mau ha-iwina kiliikila i oi kel.ikela ae inaluna iho oka piko o kou poo i na I» o kou ola i nu ma kein ao, u e haalieo iho auauei ke kalainrcrfi!)uouue lani mnluna okou kuemakn, alaila e hoommao uu oe, na'a ia na kn moa e kaninilio pu uei nie oe, ke koa oke kea lieiuolele, a owau no hoi ka men naua ku leta i hoounaia mni ai i kekalii o kou mnu koa uknli, a oia ka'n 1 alunlu mai nei m oe, e ahni pu au me oo i ka pnhu liopu o ke koko o ka Lihui o Peleknue, i lomai in e ki; poe Sokotia m luna o ke kaliua knua iloko o keknhi miiu au i huU, a ko nlu tu»i uoi ko lakou mau holohelena kioo a me ko l.ikou koko mai ka lepo mai o ka houuo, a ke bea UJai eei ko lakou mau leo hanehane me ka walohia, " Ūh ola hou makou ma ke ano kino uhune i lumilumi ia e na muliwai hookahe koko o lieia ,ao." A uiai manao inai oe he koa au uo k» aoao o ua enemi, aka ho koa au no ko kea hemolelo, i hiinauiu-in.i ko one oiiuolino ume uu niauua h.mliuli o Enelnui. (*Io!e i pf >'.)