Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 33, 16 August 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A kau i Kilohana i Kaupaku o Hanalei.

[Unuhiiii e Moso Miinu uo ka Iliwahiwn n k» Laliul.] MAHELK I. llei.U 29. IA Ii AKOU i hiki nkn ai ma na pakaua nei, im ikoin aleu lu ka hae kalnnku e welo īuai 1111 a i ka makani, nhiila, ua hoomaopopo iho'la ku Madaine Rosc a me ka linakni holookoa a nau, ua hiki mai la ka Moi Robati, a e like hoi >rie ka mea mau ma na hookipa ana aku i ka huakai ine ke Keiki Alii uona na ehaeha a me na alinaokekaua i hooleuu ia iho maluna ona, pela no ī wawalo mai ai na leo 0 na roea kani mai na kileo mai 0 tia Sekotia mo nti hanohano piha 0 na aliikoa a me na koa, a he keu aku hoi na ukali ponoi oka Moi. I ka hiki kieo aua aku oke Keiki Alii Baraka Robati iinua o koua makuakaiie alii, a ike maka iho la oīa i ke kino eha 0 kana keikī, he mea e ka maule o kona punwai, a hiolo aku la kona inan waimaka, rae kona puana koke aku no i keia uiau huaolelo iuiua 0 kana keiki penei. 0 keia ilio k na huawina e hiki mui ai malnna 0 ka mea e haawi aku nna i kona kino no ke knua imua 0 na eneini, oia kai aloha i kona aupuni a me ka lahui, oiai na mea eltux e kau mai nei mamua 0 ko kakou mau noonoo ana, ina e nialee ana, oia iho la, a ina hoi e lanakila ana, alaila, «a mnluhia iho la ka noho ana 0 ke aupuni a me ka lahui, a e nolio atianei na mea a pnu īue ka oluolu. A pau ka ka Moi olelo ana, huli niai la ia a haawi mai' la i ke aloha i na koa Pelekaue. Ia wa i haawi aku ai ka Mndame Rose i na olelo hoomaikai inma 0 ka Moi Robati, penei, E ke alii e—e ka Moi 0 Sekotin, ka mea 0 noho ann ma ka akau o Pelekano, ho mnlihini nn innm ou i keia la, aka hoi. he kamuaina au i kon inoa, me ka nianao ale 0 ili mai tum maluua o'u keia hana, nolaila, ua hoounaia mai nei au 0 ke Aliikoa opio Masej>a e hoihoi uiai i ko Keiki Alii nei imna on e ke alii me ke kiuo eha a me ka nuwnliwuli, a he mulihiui no hoi «u imua o ke knhua knua, kiihi i loohia in ai ke Keiki Alii i ka poinO, oiai, o ko'u la i hiki niai Hi imua 0 ke knhua kaiia, nole au i lihlawai mt) na beh;helena 0 lto Keiki Ahi nei,, ain w«lo no ko'u wa i hulawai i, i ka manawa i Imawi ia mai ai ka olelo kauoha ia'll a me na koa e ko makou Aliikoa opio Pelekane, kn men e hooneeneo mai nei i »-■ ok«n>t aina n me n» pnkaun o kou aupuiii 0 ke alii, a malnlo 0 konn uinu mmin aloha nmkamaka me kona puuwni maeinae, n he uiau Imawin 11 ia mailuim inai, a oi i kei» » makou i hoilioi mai nei iaia, a hnlawai pu iho la kakou. I k-i pan ana o ka ka Mnelame Rof?6 tnan olelo iuiua 0 ka Moi lit)bdti, ua waiho mai la ka Moi i knua mnu olelo hoomnikai, a 1110 kona liai pu mni 110 hoi iiuua 0 11» Mad-inie la, e nlnolu oia' 0 hookiin mai i ke kino uawaliwali o ke Keiki Alii ua ka Moi uo e hoihoi a hiki 1 Kc]int-boro, A no kei» olelo n ka Moi, tift ae aKU no ka M'dnme R,ose, a he man minute pokoie mahope iho, na hnawiin ua hoomnikni hope loa nna mawnena o na ao!to elnn, a lmli hoi mni ln na koa Pelekauo u ino ko lukoo al'okai hoii uie kti

pihkiu t.lo, a Inki i k,» l.kou ann mni im> ko kon o|>io Mnaopa 0 luioliiinnn 1 niia niH kn [>nknu« a )\0 ko.i Dl- - i nolio iu, „ i« ; ,L,iln ).,kou i nolu, loilii ai 110 koliuhi in.,u la, a hiki wnle i kn \va i hiilnwni in:,i n\ l.ikou »10 ka lono pomo no ko Koiki Alii B,tfnku Rol>»tl, na linla nkii l.i oia |))n kiila aoao o kn liopena 0 na tiK'ti a paii, a ua «leluin lioi, lu' okolu walo 110 nmu 1« o ko ol.', nn.i o ua Koiki i\!ii la mai ka liimlole «na aku o ua kou Poleljrtno a 010 ko 1.,kou ul,.kai lion u ninko uku 1«, alie inan la no lioi kei i i k.iuia i na ao omnmnlu k.illinalia inaluiia o k:i lnhui n ruc lin'lii o Seknli.,, uo kn ninko ana o ko Keiki Alii, 11 po!,» Ukou i lioomnha ai mo ko ktniiki,u »na uona, a lnki wnle i ko lnkou'hele liou inm mai e kauu me ke koa opio Mi,sepa u mo ka Mnll.nuo Ros-, kn mea n.inn i hnopuni iuv ko>» Sekotia maloko 0 iin uluUau o Pnterosa. M' liopo iho 0 ka inake nna 0 ke Keiki Alii o Sekoti.i, ua heii aku la ke koa I>.ili git'la 11 hiki iinuii o koua ohana, n kuka pu iiio lu oia tuo lakou 110 ka hoi Hiia i PeloKaue. 0 l;a hooko ana keia 0 un ko» noi i kana inoa i olelo ni iunm 11 ka Mndi>mo Koso, oin hoi kona hoohi ki aiiu 0 lilo oin i kon Poleknno a mau nku. A h»i pu akn la no h> i oia i konn iii.ui ohanu i na nno n pnu 0 pili ana i fee koa opio M»sopa a me in> koa IMekane a p»n mahilo 0 ka Madame Rupe, nolailn, ua hooholo iho la lnkou 0 kmi nniluon o keknhi moku i kuai liloiamai e ua kon Da|i.giu)>i uei, h umopopo loa ko lakou holo i Pelekane, akila, ua knu «ku la lnkou a pau maluna 0 ka inoku, a ma ko hor« 2 0 lui po, ua ho!o uku 1» l.kou 110 Pelekane. a ua kau pu ia uo hoi mnlmia 0 ke kia o ka mokn ka hae pu.i rose aupuni o Enelani, a ia lakou i kn ai ibh ke a« n 0 L-id.'na. «a lelo koke aku la ke koa D>lngiela iuka o ka aina, a hele aku i» oia iuiua o ka Moi Wili--1 aiun, e hoike «ku i»ia imna o k« Moi, | me kona haawi pu nku i kekahi pnlapa la lliai ka Mndame Rose tnai, I keid u'h i loa>i ni i ka Moi a me ko- ' Mtf ohaua ka uolio olnolu hii •, mauioli 0 ka hiki ima nku 0 ke kon D.>l-igiela me ka palapala i»ai kaua knikiimnhine niai, a iim kn ohima 1101 0 ua koa la i hooholo nui ni e hoi i Pelokuiie. Ike koa DWwgie!a a me kona ohana e noho oluuln nna ene na kamaaina Pelekane, ua knpn ao la kekahi innuao ilolio 0 ua koa la e liele imuu 0 ku Moi, a e noi nku iaia 0 lmawi mai i mau koa Pelekano, h mnialo no hoi 0 kana alakai ana. Ja wa, un hooko ak.u Ia oia i kona manno, u« lu-Ih nku oia i> hiki imna o ka M,ii, a ua noi nkn uo hoi i kann mea i manao ni, me kona hai pu akn, e uknli aku lakou in Mase|.>a,mit ke kahun kaua. Ma keia walii, e waiho kakou i keia knmuilio 110 O.il' a e nana ae knkoi) 110 Miiaepa ma e hooili kaua hon mai ln niu i)>> Sekotin m.i kekahnn knun, n liiki i ka ln-lelii liilii »na o im pnni liho o Edim:b'iro, a iue le» holo mahuka aun o ka R 'hnti il<>ko 0 ria ululaan 0 Sekotia no nu malnma oha, u oia no hoi ka pnlnini holookoa ia ann 0 ia aopum malalo 0 ke koa opio M>si'pa a me koui> nmu kokun, n oia no ka makia pna ia huii o ke «npuni Sekotin nml.ilo o ka man.i ntii o ke nnpuni 0 Pelekaue, a iin 110 hoi kona hohola ana i l;otm hae impnni e knii mi>u i tm wa n pnu nan Sekotm, a me ka lUHna 0 ka inoa o lia M"i Wiliama, ka mea i uuiia e ke koa opio Pnionia j\L>3«pH. MAOISLIS 11. I ka M.ui-iiuo Bose i hiki mai ui me iin koa Pelekane ma k«hi 0 ka pakima h Maāepa e uohn iimi', he tnnti karn>ii)io pokole kni oleloia no na uei e pili una i, ka hoihoi ia ana o ke Keiki Alii. A liaiu keknlii mau la, na holo nku 1«» kn M'.ehime Rose mnluua o kona liij m« ke nno lioomaknkiu nku i iih enemi e hiki iiuii ana, nole 1)0 hoi oia i liai mua nku ia M.isep> no ia inea, aole no hoi i kokahi o ko l.uia mnu ko«, a i ka elua o kona mau lii hele ma kahi aoa i hooma* kakiu ai, um halnwai inai la oia me na pnalikO'i Sokotm a hoouionon anu m» iia knl» a me ua pakiua, me na aliikoa lie nni w»le. 0 keia piinlikna nui 0 Sekotia, nin do ia malalo 0 na knhiknhi n me ko alnkai nna a ke kuikaina ponoi o ka Moi Rob»ti, non>s, ka inoa 0 Bulnti-opio, ahe haku alii hoi oia no na p,ualil<oa kumau

a iuo l;a pakiui.i ni,i ikaika o ko kulana kiiiihiile o !i(liiu'b«>ro, » ua komo oia nie koiin punlikoa tui: i ke kaiu liopo ioa aiia i Imi.iluln loi' ai nn aliikoa a mu in, koa o vsok, tia :niik)tia o ko nupuni a me I Ka lahui huiookoa o Poleknne 110 na j uiikahiki ehikn. Ma keia hele nna n un Miuiame RdB,- j nei, ua huohiioia oia, me ka ike oleia 0! koim w.ihī i hele ai, nol.iila, im lioouua aku la o Maaopn i kekahi innu kna 0 !->• \ na e huli i. i.i, i ka wa i hoouinka uku ai ua 150.1 e huli, tn> liiilawai koke aku ta lakou nie ia maw.iho aku o ka pa no i)a_ nnle ekolu, a i ka ike ana aku 0 na ko i iaia e hoi inai ana, he mau helelulena oke pihoihoi kai k»ui» iho imliin» o ua koa I<l, a hai mai !a oia he huao/elo i ko Uiia mau koa, Ua ' h .liwai t,ku nei ko u uian ike me nn kon Hekotia, a ein lakou ke hookokoke uini nei io kakou nei, aole p»ha eao ana kei-i po, alaila, e halawui no kakou me lakou. A pau kti ka Maditme uiau olelo aun, hnli hoi nlui 1» lukou no ka paknuu a M«sepa e noho ana. Ai ko lakou liiki niia aku, ua kuka like iho la ua >lud<ime nei tue Masepa. Ma ia po, <iolo i loaa ia Maaepn a mel kon.i iiiiiu koa ka u|)oi nua ilio i ko lnkoi,- iimu lihiiihi mnka, a liiki wale i ka manawa i liulili mai ai eakuknna olinolilo 0 ka la o ke kakahinka nui. I ka hora 8 0 ia kakahiaka, ua hnale-i lo koke ;lio la o M»Bepa a me kona uiau j kou 1 ka pakaua, me kona waiho pu iho he hiiiiolelo kauoha i ka Madau)e Rose, » holo »kti la oia mnlona 0 koua lilo me konn ukali m«u mnhope oua, oia ke kou nona kn lio keokeo. Ia lakou i Liki pono nku si maluna 0 kekahi pun, ua ike koke aku ln o Miisepa 1 na pu»likoa Sekotia ua kokoke loa mumua m«i ona, ku iki iho la oia tne ke kali ann uo kekahi mmi miuute, a i kona hooinaopopo ana i kanui o na koa Sekotin, me he mea la, ua oi aku keia mamua 0 ua piiwlikoa a ke Keiki Alii Bnraka i liui pu ai mo na koa powa, a iaia nae e ku nna ine kooa koa ukali mhluna o i)o pun uei, me ka ike ole mai nue 0 na koa Sokotia ia laun, me he mea la, na pa-ia'e la kkou i ka nui 0 kn lohua, ka hnhai nluka i Kulilikaun. 1 keia wa, iih lele iho )a o Masepa ilalo, a wehe ae la i kona papale, a pelu iho 'a i kona mni kuli il.ilo, a haawi »ku Ia i na hoouūnikai nna i na mana lani, me kona pnnun ae i hekahi mau mnmnla •olelo pule niHiiiua 0 kona leomo nua hku iloko o ke kann weliweli, a penei ua mau.ioamiila olelo la: 0 ko'n 0! 11 a me ki ko'u rcnu hoa, Oia ke knmnkuai— E lohh mai ni kn Innakila, Mll kn niakn 0 ka pahikann, E ana) i.i in \a li,hi)iknnak", E kanlin >,i na'lii Sekoti» ilim», Ai le lie keeliiii'i o ko lnkou kapuni. Nh na hion-i ouli o ka la e lioike ūiai, E hooko i ko mnkou maluhia. I ka pau ana o ka Mnaepn mnu olnlo, hoomakn koke aku la oia e hoikeike ia ia iho imua 0 na enemi me ke nno hopnhopo ole i kn nni 0 na koa Sekotin, e like. uo hoi iuo kona auo ronu i na wa a pitu, ael.-i no oia e aa aku nei imua 0 na enemi me ka innka 0 kaoa pnhikaua. I ka ike nnn mai 0 kn poe Sekotia ia ja uei e kn aku ;ina, ai» hoi, ua hoomaopopo koke tnai la no lakou, aole Īh he men e, o ka iueii no 11 Inkoo i lohe ai. 'Nolnilii, tia kati koke mai lt lakou i ka lme lionilona no k» hoomaka ana i ke knun, me ka mahele pono ia o na kon ina lte ano 0 ke knlana o keln a me leein p, pa koi), nohiil-i, he mea kalmlia ole no ka uiHnao a me ua kiionohi ke nan» nku 1 na nno kilnkila 0 ka niiliikuua Buluti opio a me ka elen lioi 0 kanamnu InmH. lnia e kueno pono an«, me kn hni aku i na olelo hoolana iiiuia 0 ua koa e like me ka mea uiaa man. I ka ike ana aku 0 Masepu i ka liuliu , mai 0 na koa Sekofcia a mo ko lakou ali hiknua, un hooneenee «ku ln oia 11 ma luhi he 30 iwilei ku kuuwnle mawaena 0 dh kon Sekotia a me ~iu nei, » he wa eehia no hoi keia niiiwaena 0 na aoao olun. Aole i liuliu iho', he ikena ka .Masepa 1 ka lele alukn ana mai 0 na pohakū mni jna maa 11 ma na ihe mni a na enemi, aole i kauamni 0 na mea eha i hoolei ia I tnai maluna 0 ia nei. (Aole i pau.)