Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 34, 23 August 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU. KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA NAITA ROKEKILA HINEDU.

KE KOA PUKANI! O NA AU POULIULI!

MOKUNA VI. lIKI.U 43. " 15 lionnliu akii Inla, liukii ti l,c k«l<ikn o ka pomaikal, I l.i-i Gnlti uiu kunn n-i, 1 Li'i Alii nm koiiii pno— 0 U« iik'» iwuk'le I ke Akua." " Mn Ui'ln ana wi'liwHl, 1 <»il"ktl nl mi kuiKHikn woll, Kuplkl|)lklo ul «ii ao opuu, lloiki' iiiin 1 ka |M>lno, Aoli' 1 IMIIO— l'olin iiii oln \iUii' kiiiilknn. Uii polno—uu au/iee—ua »inte." IKE iho la no hoi ia he apo ili keleahi e waiho ana. Liilau iho la ia ia niea. a lawe a« ta a me kona mau maka, nana iho la ia a ike iho la he mau hua palapala i kakauia penei: "Linehokata, ke Keiki Alii o ka lna o ka Hui Weli o na Puuwai Ahi." Lalau iho la hoi ia i ka pahi puhaka, a iko iho lu i kt-kahi mau

hna, i hoonohonohoia me na pohaku nani lua ole, a o ua inoa la, "Abudura Megiua—ku Naita Opio o ke Kea Ulaula " Liia e walea ana i ka uana ana, a me ka uoonoo nui ana 110 ke ano nui o keia mau mea, aia hoi, pio honua iho la kahi uiniki malamalama o ka ihoiho aila, a waiho ia iho la ia iloko o ka pouli anoauo eehia. Aole i liulin kana ku ana, lolie aku la oia ka uina ana mai o kekahi mea a o ae la me he kaui ana la o ke gita, a liuliu hou lohe maopopo aku la oia i kekahi leo kanaka, e hea mai.ana, Owai nei aihue o ka po? Owai hoi keia e ku mai nei ms ka naau haakei, a hehi wale i ka laahia o ko makou liale ?' E hai mai i kon inoa, e ka iiihlie, a i ole, e haalele koke iho kou inuu kapuai i kahi au e ku la, a hele koke aku, o loaa aku ia oe na poino he nui no kou mahaoi ? E ka hohe, wahi u Hokekila, aole au e oa e ]iaio me ka puahiohio, oiai, he opala liona enemi e paio pu ai, aole hoi me ku makani, oiai, he kauwa maikaiiu; aka, o ko'u hoa paio htf mea io a he mea koko, ina paha he mea liko me a'u nei, a he daimonio hohe wale paha 110 ka po. No ka po —i iknwa niui ai he mau tausnui, a aka hene niiii la hoi. Pane lioti aku la ka kakou lliwahiwa me ka wiwo ole, E nee, mai ko onkou mau tivusani o na tausani, a e hoolilo koke aku no au ia onkou i mau luahi na ka make hookaulna ole, a malalo hoi o ka lokomaikui o na Lani e huiakila ai ka mea hoopono, ' 0, ho-ho-ho—ka pupule—ka hehena —ke olalau haukue—ka aea —ke hoao ae la kon waha kimmnamu e huoniainoino i ke Aluia ola ole—e ka hnpo—e pelu kou mau kuli oolea, a hoomuna aku i ke Alii o ka po—ka mea iuiu ka niake a me ke ola, i ikuwa hou mai ai na ko ho nui, i oi ae i ko ka wa mamiia, a na keia muu leo hoi i hoonaueue ae i ka hale kakela holookoa. E ua daimonio, wahi a Rokekila me ka leo inaina, aole oukou i ike i ka hopo kupono o ka oukou mau liana. E hai i ko oukou wahi e pee nei, a e hiki akn no au e ]iaio a e ljau i ka hoopai tnaluna o onkou, lim ka inoa o ke Akna. Aia la—ke . puana liou' ae la no ua piipule nei.i ka inoa o ke Aluia, me ke kuhihewa o kona mea ia e ]>akele ai, pela no i hooho hou mai ai.ua man leo uluuoa nei o ka po me ka weliweli. I keiii wu i hnli ino ae ai'o Ilokek'il.a, a.kaliea iho la i lea inoa o ke.kahi o na ilio ana, E Wawahi-liilii, ina he oiuio, uu kapiiia oe ma ia inoii no kou hiki ko wawahi i ua mea pau, aluila, ke kauolm . aku nei au ia oē, o imi oe i puka no ,ka-

kou o hiki uk» ni i Uuhi a noi inau diiinomo o pea nei, u o knmnuaimi inai noi lioi i ka v inon homolelo o ko kukon Akna.

I koiu manawa i nunnlu ao ai uu ilio noi, a hae uo la nu> ka leo nui weliweli launa «>lo, a tiu liko mo ka halulu o ku hokili, I l;a ilio hoi o hooniau ana ika hau ana, iuwu, iiknwu hou mui ui na too, j\hvi noo liou uv;vv i tiookatvi kupuni, 0 lioolnhi walo i ko oiikoii inan wawae, !vk;v, o ku ilio a o halawai aku no niakou ino Aolo i pau pouo loa keia mau olelo i ka pane ia inai, aia hoi, e liko me ka hikiwawe o ka pua i oili aku inai kikakaka wikani uku a ka moa pana pua, pela i lele aku ni o Wawahi-liilii a loaa aku )u kekiihi paia, u nie ka ikaika leupanuha hoi, lilo ao hi na paia paa la lie nv?a okaoka liilii, a waiho hamama inaL niiii imua o Kokekila. Ma keia manawa 1 ike nki) ai o Hokekil.i, he mau lioluna .tausimi leliiilehu wale o na ano holoholona, ke ki: mai ana me na maka weliweli, —kokahi lio mau kino liona uio na lioo kanaka—kekulii lioi, he mau tiga mo na liuelo deriigona, a pola wale aku.

A uiii hoi iwuena o koia poo, e ku aua he kiinaka nuiuii eleelo e paa aua lie lamu ahi lapalapu inu kona lima lioma, a he pn d;ita loihi ma kona lijna akau, u, uiu luii mu kona alo e ku una hu la.au. hl'wm ni)i } i puni i na maka niho ooi, o kona ili ua uhi ia me ka unahi niinni opakapaka, a he heleheleha weliweli no hoi konu.

Na ka lama hoi a ua kanaka nei e paa ana i hooinalamalama ae i kahi a ua poe nei o ka po e ku mai ana, a me ka liokekila ma wahi uo hoi e ku ana.

I ka ike ana mai o ua k.-inaka nei i;t Kokekila, kuu ae la ia'i kana pu dala i kona waha, a hookuu iho la ho uiau kani nakolo ana he ekolu, a ia wa, i ike ai o Rokekila o hooneeia ana na paia o ua hale kakela nei, a nalo ae la, a ku iho la lakou nei ina kekahi waiii oneanea, e iioopuiii ia ana lioi eka nlulaau. Nalia ae la keia iluna i ke aonli, e imoimo liilii iho ana no na lioku, a honi aku la lioi i ka uiapu mai a ke ala o ka nahele.

1 keiu munuwa i pano mai ui ua kunaka nei, Eku pu]>ule, o ko'u inoa o Apouda ke alii o na mea weli o ku po, u h<j kiui no keia uwaawa, uolaila, ke ninan uku nei au ia oe, he aa loa no unei

oe, o ku lui]>o, e yfiio mai me a'n, a i ole e hoole paha me ka mihi haahau anu no kau muu olelo kikoi i pane mai uei. E ke dnimonio, wuhi a Rokekila, e neenee mai oe a me kou jioe hohe wale, u e ike auunei oe a me lakou pn, i ka hooiiui knpono o ka oukon muu hailiili ana i ka inoa luuhiu o lea Mea Muna Loa. Ia manuwa lele mai la ua nunui nei iinuu, linli ae lu iu u kamailio ae la me ka leo nui ina holoholona knpunuha e hoopuni anu iiiiu, E iia keiki u ke Alii o ku po, nu l;iui hoi o konu h.-ilo k'ukehi unouno, ko lohe uei oukou i na olelo huukei iuo u nei pnpule, nolailu, e kuu uku i ku hoopai maluua ona, & e oinuii aku hoi i ka wof>a pnu m;v kona wahu, i ole ai oiu e puana hou i leela inoa a ko oukon ulii i inaina lo<i ui. Kiolu ae lu uu kuuuku iiuuui nei i kunu newa i ka lewa, iu wu i kui koke ue ai nu hekili ho nui, a nune ae lu i nn puia polohiwa Uliuli o ku lewa luni, ii uhi ue la he ao pohina hohono oka luui pele. Nanene ue lu hoi ka honuu, u puapuui mai lu ko uhi, a, iu wa i lulau hou ue ui ua iiunui lu i kana luiui a lelo mai la iinua e hu - hun mui iu liokekilu, a ine ia pu mui no hoi kuna mau holoholona.

I 'ko Kokekilu ik,e unu i keiu, ua kuemi i'ui mui tu oi;i ihope, wehu ino ue Ju i kohii iiiihu -liila, a koe iho lu konu uuhu ulu kupunuha, ku makana makumae hoi u konu muina noho inouuu. Me kapalii, lele mai hi oia imnu e like mo ku liona, a kaheu iho lu hoi i kuna poe ilio, luiim o nei muu duimotik> e Huehue-lii-lii, u nu ke Akuu e hoopukele iu kukou. A e hookuu mui hoi i keia nhune ino e ike i ka inn .pnaiuiauu ana o ka pahi a ko oukou kahu opip.

Mamuli ō ke kuuoha a Kokekila, ua' lelo aku la o Huehae-liilii 'me ka hookuuluu ole, iuiua o ilu tausuni holoholona diimonio e,kupopou miii'unu mulunu, o Kokekilu; ino ko lukou iuaina' mii, u

paio uku lu iu mo ho ahi la o lioopuu unu i ku opalu i ke aekonu, a «ole i liilti« ua auliee uku la nu tausani liololiolona mai kona nlo aku, a i lioailona 'no kona lanakili, ua hae ae la ia a "opai[>ai na kukul,u o Knhiki."

0 ku nunui lioi, lioao mai la oia me kona ikaika a puu e lanakila uialnna o konu hoa puio opio, eiu nae, ua loaa e. aku la oia i ko kiinu pahi mikioi a ke Aliikaiiana, a inu anuanu uku ta i kona puuwai. Ike ku aua oua nunui nei, ua pone ae la ia ine ka lnai ana ae i na popo ahi lnai pele, lua aole oe e niake i ka ikaika o knu mau lima, uluila, na ka mana o ke ahi a nie ka luai pele e hoolilo i;i oe i pohaku pahoehoe, a pela pu hoi me kela mau moueka hoopuuipuni i aahu ika aahu ilio. I keia wa i kan ne ai Uii pnlii ino uei i kana pu daU i ka waha a hookani ne la i 5 inau kani halulu, a emoole hoi, okooko mai la ke ahi, a hohono niai la ka luai pele, lele ae la hoi na moo ahi nunui a puni keia, a iho iho la kekahi mau moo e ana-puni iiiia nei, oiai hoi ka luaipele a nie ke ahi e hoolupu ana iaiu a puni mai o a o.

Ia niiiuawa lohe aku la o Hokekila i kokulii 100 nuiiiilio, Ua oki na inana o ka po, e npoi kokō ka")iouua ia hikou, uolo oukou i aoia _o u-e aku ma o o ko -oukou niau pulena—Ma ka iuoa o Tiserenohogiuiv, ua oki, a ke kopipi aku nei au i ka wai hoano a laaiiia o ka mnliwai Boga. Ile wn pokole, aia hoi nalo

ue hi na nlea a pan mai ko Eokekiia muii maka ae, a me he mau akiiknu la ma ka hihio ua mau mea la imua ona ia nianuwa. Pa-e hou mai la ka leo, Mai maka'u eke koa opio. Huli aku la hoi o Rokekila ma kuhi a ka leo i [>a-e mui ai, ike itku la iu i kekuhi kuu i hoopuni ia i ke ahi, a he muu paa ll'o keokeo hoi eha mamna in'o, e kau aheuhe mui ana imua onu, a o ka meu muluna iho o ua kaa la, o ka makua Moneka o ka nlulaau. (Aole i pau.)