Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 35, 30 August 1879 — HE MOOLELO KAAO NO KA KOA PIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KA KOA PIOPIO WIWO OLE MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A kau i Kilohana, i Kaupaku o Hanalei.

[Uauhlia o MoSu Mann nokn lliwiihiwn a Uh Lalui,] 1L IJKLU 31. APAU koia niau alelo, kan ae ln un nei o kona lio a holo akn la, nie ka haawi iho i ke aloha i kona poe koa. luiu e hele nei me kona lio, aole oia i ike iki i na nieheu wawae o l;a ])oe Sekotia. pelu oia i ukaheie nialie ai a hiki i ka po aua, ua hiki aku la oia ma kekahi wahi iwli, a e haniauia niai ana he wahi ana, nialaila oia i hooli'olu iho ai iuia ilio i ua po nei, a iai;t no hoi e hia-a wale ana no kekahi inau hor,i, nie ka mauiio lia no ka loaa aku iaia o ke Alii Buluti a me ka ])oc nana i kii uiai iaia ii lawe malu aku, aia hoi, ua liihio koke ilio la oia nie l;a manaolana no hoi no na niea a piui e like ine kona makemuke. Kn nwi lu iiinia o l;ona mau uiiika kekahi kahoaka o kekahi liona e alualu ana i kekahi mau holoholona dia, a nau iho la na poe holoholona uei i ka tuake a haehae liilii ia ae la ko lakon mau kino e ua liona nei i ka nianawa {lokole loa, a no ka pihoihoi loa o kona nhuue niu ka ike ana alui i un iiona nei, ua puiwa koke aela oia me ka umnao, eia keia mau mea a pau aua e ike tiei i kino ninoli, eia ka aunnei he hihio, nolaila, ua hiki ole iaia ke moe a liiki i ke ao ana. I ua koa opio nei i makankau ai, holo aku la oia maluna o kona lio, a he tnau niile i hala iaja, ua iko aku la keia i ko-luilii-f)tialikoa e niaki mai ann, nolaila, ku iki iho la oia me ka uana pono aku i ke ano o keia poe e hele niai nei ine na hiie Pelekane, a mnnao ihola oia, o ka poe Sekotift no, na kau nini lakou i kahae aupuni o Pelekune ma ke ano hoopunipnni, aka, aole naff ilinliu iho, na ik" nuiopoopo aki; )a oia i na aalui o l;e koao ke kea e pulelo mai ana kona hulu i ka nia kimi me kona man koii Peleknno o hoopuni ana i I;e alii Buluti a me nn koa nnna i kii inalu niai iaia maloko o ka piiknua, ua luaa ]iono niai la hoi lakou i lu-la kaniaeu, e huli lioi aku ana noEUiūelwi'o, iiio ka inanao e holopon'i analakou me ka loaa ole niai i kekahi mea nana o keukea niai ia lakou, a i ka hiki kino aiui niai o ua ]>oe nei me ke koa Madanio Rost>, aia nm ka [iolio pouoi o kona liina kuhi i paa ia a.i o ke. nlii Buti, a hnawi niai la oia i na hooumikai iinua 0 ke koa epio Mtisepa, a luili hoi aku ht lakon no kekahi niau ])akana o fSekotia 1 lilo ia lakou, leahi a nu koa Pelokano e kiai ana, a ia lakou i liiki \ku ,ai uia ka auina la nia ua paliaun ln, na hoopaa pono loa ia ke alii I3iiiuti a me kona poe a pau uie na huo i ku)iee.ia ma ko lakoi! niiiu wawao a nie na linin. Ma keia manawa i hoomao))0|)0 ai o Muaepa iuo ke Koa o ke Kea no na nieu o iiili aua no ku ola o Ue alii Buhiti a tne kona inan koa, me ka hai pu aku no hoi 1 na mea a |iau e pili una i ka hana weliweli i pnhi ia ai ka paleaua i ko ahi, a nolaila, ua hooholo pono ia.ka olelo liooholo o-hoaliewa ia o jßuluti a. me ka poo nana i kii mai iaia maloko oka pakaiiii, nolaila, ua waihoia ko lakou mau ohi nni ko oki, ia ana o ko lakou niau poo mai ka uinkn iu; o ka pahikaua. Ma ia liopu iho, ua iioopukaia ka oleio kau-

olia t> ke koa o(iio M.tscpu, o huoiu.-.kiui-kan na koa Peh'knne ;i |)i;fi iu lakou iho ■' iio ka nimmwa e molin ia ai ke oia o ka ('»<> mai ka uiaku aku o-ka puhikaua. 1 ka holopono ana o keia in'an nioa u pau no ke alii l?uluti a nio !;ona īinni. hoii, aia hoi, na hoopnka la ului la inuia oiiii u uio ka inaiiHWa no lakou a pau e. make ;ii, ia wa, na puka m la ka olelo kauoha a lu> 1 oa opio Mnscpa i ki kalii o kona uiaU koa, 0. kii aku i ke alii Buluti a nio l.oiiu poe a pan i ho»)iaa ia, o lu'le mai imna onn, i lohe pono ai l;e iilii B<iluti a nu' kona poe a pau i na oh-loe hai i.i akn iii iniua o l.ikou. 1 ka hiki nna aku o iiii koa ma na mnii i hoopaa ia ai lakou, ua \vt>he ia im ]miii ]inka o na rnini, i» im hiki nmi hikou imua o ke koa opio Mnsopa a nie ka Maelānie Piose. 1 ke alii Buluti a me kona mau hoa i liiki niai ai imua o Masepa nia, aia hoi, ii;t hoopuka aku la ke koa opio imua o ua poe nei i kana mait ulalo i hooholo ui no liikoii, oia hoi keia: E ka poe Sekotia e nolio niai nei iiniia o ko niiikou alo i keia la, he poe kakoil a ]iau i hana ia e ka miuia laui hookahi, a hoonol'o ilio la Oia ia knkoii inalniiii o ka huiuia m-i ana i luuia ni, a he poe lioi kakou a pan i hoonohoia i niau luilui luiiluiia o kana mau mea a pau i liana ai. oiai, liookahi no o knkon mau nno kiuo a nie »a (ih.-me, a lie like ]on no kal;ou a pnu nm iiu mea a pau, aka, koē wiile iho no ko kakou mau manao lili a nie ka mokuahana mawaeua ilio o ko kakou tntui nianao kuee nie na hana weliweli ho luii w»le, a he poe hoike kakon a pau no ia mau hana, a n;t iii nia.ii nianao ]ioiio ole a pau 1 kiuio mai ia kakoii imuii o ka kakou iuau hana weliweli nin keia ao a kakou e ike nei, a he nui wale 0 na ola kino i moe inalie aku nei ma ka opu o ka homni, nolaila, aiio i keia la, ua knka iho nei makou roc ka noonoo aua i ko oukou mau ola kino a pan, a ua hooholo like iho nei nu nie ke koa o ke Kea heniolele o Pelekane, a me na koa maho'pe niai o uiana, e lawe ia ko oukou mau ola palealii a pau ma ka oki ana i ko onkou niau ]>oo a pau inai ka uiaka ae o ka pahikiuia a ke Koa o ke Kea inii ko makou aoao o na Pelekane, ma ka hova 9 o ka la apopo, maloko o Ua pakaua nei, oiai ua liana makou ma iia kanawai o ko niakon aupuni ma ke ano hookolokolo ona Kanawai Koa. A hooknu niaikai aku la ka koa opio Mase]ia i kana inau olelo inuia o ke alii Bu 1 uti a rne kona mau hoa a pau, I ka lohe ana o ke alii Bulnti i kein niau olelo a pau, na lele koke kona hau-li-me ka aleale pono ole o kona man inanao iloko o kona puuwai, a pnleii mai la ke ano haikea o kona mau helelielena ine he oliia haama la, a ma ia manawa no i lioihoi ia nku ui mt pue nei iloko o na nmii pauhao. Ma ia ]io iho, aole i lo;ta iki i ke Alii Eulnii a me kona iiiau lioa ka hoonioni ia, ua ahai ia aku la laUou iloko o nn hihio a nie na akaku o ka uina uliaiie, pela wale no Jakou a liiki i ke ao ana. I ka hiki atia nku i ka manawa e oki ia ai ke poo o na [K>e nei, ua lawe ])ii-li «iii ia uiai la lakou imna o ke Koa o ke Ken, a nmunia ae o ka manawa, un haawi ne la ua Mndame Kose nei he mau Imaolelo hoomaikai no lea niana lani, piui kaua hooniaikai ana, ia wa, kena ae la oia i kekalii o na koa Pelekane e oki pakahi i ko lakou uiau puana-i, pela ]akon i liana ia ai a paii he 362, a o Ue nlii I3uluti ka mea hepe loa. I ka wa i lawe ia mai ai ua 'lii Buluti nei a U« im'ua o kahi eeliia, ua ike kokn aku la oia i ua kino make e waiho mai ana, aole ko laleou mau poo, a punna aku la oia i kaua nia'u himolelo hoj/c loa. Ano, ke ku nei au ui;i keia wnhi imna o na kon o ku aupuni o Pelekano tne lia puuwiii e.eliia no Uo'u imui eekona hope loa, a o lilo no au i lioike no'u iho a uie ka'u īnuu niea a pau i hauii ai maliina o leo kahua liaua, o kuu kiuo a ine Uo'u maii nianao a jiau, lie oiaio,. na kauoha »ia au 8 luwelawe kuu uiau lala no ka pomaikiii o , ko'n aupuni a me ka lahui o S(jkotia, ka euea a kuu hanan mua e noho nei mn ke kalaunu, āka, i ka manawa nars i haule ai ko'u ikaika a aie ka'u īnau uiea kjiua a pau iiiniii o kokahi aliikoa opio i oi palua'aku kounikuika iuiua

0 :i, uiu luii, uiv h|t> ~io aku la iui umlnlo o Kii :>>antt o l<ona ikniU, n liiki wale i kuii ho«j na )io ia nuu maleko o ka pakniin. Iku nii\iunvu o'u i kii iu mai ni o kokahi j ou i kamnilio jm 010 uj nn.'ii'u, uka, na maopopo ih> ia'u tvole ia Ik< pou u ae, ho poo y<>|;ot!a tio, a o ke puhiia naa t l uu p.oe la i );i» al)i na hule a paii maloleo o uu paluuia la, nole owau kokahi i koino pu iloko oia niau nianao pono ole, noluila, k« ao aku m j i a» e hookoia mai l<a niako nna tio'u i keia wa, u hanwi aku la oia i konu aloha hope loa. }ialiope o kana haiohlo ana, ua haawi fa niai la he inau ho'nnaikai innia o ua 'lii Bululi nei, nio na liua pnlo no ka nianawa hopo )oa, a nioku ae la kmia pn-ana-i, a kunu aku la na koa Pi'lekane i l ; o lakou maa kuio hoana, a eia na hana lio|ie loa no lakou. aole hui inau l;u--niailio ana i koe no lakon nia keia nma alui, uolaila, e huli ae kakou a hele aku inma. 1 kekalii la, na liele nkn 3a ke koa opio mo ke Koa o ke Kea )«e ī.a ],ualikon Poleknne a hiki i ko lakoii ike ana aku i kekulii pakaua nni, nona ka inoa o Ni-hosa, o keleiihi keia o na pakaua nui o ka |ioe Sekotia, Hc ekohi'omi miut aiuui l;e kiekie, aoki i like loa ka lianaia ann o na paia o keia pakaaa a ])iini, nie ua liule iuii niaikai no ka noho ana o na pualikoa he nni, aikupono hoi no ka iioahu (ina i un hiko he iun wuh o uela a ine keia jjno, a hu pnkaua hoi Da ka poe Sekotia i pauleie nui ai ine na nuuiiiolana oia ko lnkou puulionua e pale aku ai i na enenii. Aia nae, i );a manawa i hiki aku ai ke kamaeu o I'elekane i ua pakana la, i ko lakini il;e ana ako, aia hoi, ua lielu a pi.'ia [iono o lnna b ua ]iakaua nei i tia koa Seliotia, aia hoi kekahi poe e kiei mai ana ma na pnkapuka ona palana nei a ])inii, 110 a pan na ai.u- jkolu, oiui no hoi kokahi }ioe e ]iaikau ana, e like nie ka mea niau ia lakou i k<t po u īne ko ao. 0 k'a nui ona koa S«kotia, he poe opiojiio loa no lakou na makahiki he 14 aoi aku, oia ka hajiaiitii o na koa nialoko o keia pakana, e lilee me ke. uno opiopio o na koa, nda no ko lakou niiilihini ma na inea kiiua. Ia lakou i ike niai ai ia Masepa ma e nee aku nna inma o ka pakauu, he niea e ka emoole a hikiwawe o ko lakon akoakoa ana inaloko o ua ]iakatia nei, „aole i ike ia aku kekahi mea hookahi e inaaio ana muluna ]iotio o un pakaua nei, aole no hui nm korm mnn aoao a pau, he meha wale no, o ka hae i?eliotia wale no ka niea hookahi e ike ia aku ana kona |)iilelo inai i ka makani n.ahina pono o l;a pahu hne, uole nae i liuliu iho, aia hoi, ua ike ia aku la kekahi mau koa e hookun niai ana i kekahi inau alanui pii m:i na aoao o na ]iakauajiei, oia uo hoi ko iiKiiinwa i hni ia wai ai iinua, o ka poe Pelukane kekahi hoailona o ke kaua. I keia manawa i mahelo pono ai na koa Pelekane malalo o ko ke koa Madame Bose rnau ahikai una. ona nmliele koa kiuiii lio a ])tui, uia no ia inahopo j)onoi o Masepa, oiai lakou e ku ann nie ka inakaiikaii no ka lt!e mai o na enemi iiiiiui. o hikoii. 0 ke Aliikoa Nni oka poe Sekotin, he kanaka opiopio oia, noua tia niakahiki he 22 wale no, o Bolosfte kona inoa, a he 3 hoi poe nlii kanaka inakua, a he lehulehu wale hoi o na lii koa niahope o lakoii, e like me ka uni o na mahele koa ht' keiki keia akahi no a komo iloko o ke kaua o kona aina uiakua. 1 ko leoa opio Masepa e ku makankan ana, liuli ae la oia a naua aku la ike Koa o ke Kea, e ku mai ana ma l;ona aoao hei'iia, ia wn, welie ao la oia i kana pahikaua, a, hnawi aku la oia nia ke uno e kauoha aku ana i ka Ma.dame Rose o nee pono oa oia inuni ine kona inau koa, a i<t lakon uei i maki malie aku ni a hiki mawaho o ua pakaua nei, ua pani p;ui 100. ia mai la na pani puka a pau o uti pakaua nyi e ka poe Sekotia, aole hoi hu wahi e hiki ai i na Pelekane a me na alakai ke kouio aku, oiai he kiekie lou, ka pakaua, aole no hoi he iuhu mea e ae e hilu ai ia lakou ke pii alui iluna o 'uu pakana nei, aka, aoie i upunpu iho ; luhe ia aka la ka h.ilulu a me ka nakeke o kahi uialuna loa o ka paknua. {Aule i pau.)